TAN IJPEREN EN HET ARRONDISSEMENT.
Politiek, Nieuws-, Handels- en Annoncenblad.
Het 'Weekblad.
Negentiende jaar.
Zaterdag 11 Februari 1905.
Nummer 6.
STUDIEKRING
UITGEBREID HOOGER ONDERWIJS
Algemeene geschiedenis der kaast.
VleescMoterij
Verplichtend Onderwijs.
Varia.
Jk&ennementsprHje voorop betaalbaar 3.00 fir. per jaar voor den buiten. £.50 fp. voor stad. Per 8 maanden 1 fr. 50. Per 3 maanden 1 fr. Annoncen. 15 cent
drukregel. Rechterlijke eerherstellingen: 1 fir. per regel. Akkoord per jaar of par maand, centiemen per nummer. Afzonderlijke nummers voor artikels, enz, 4 fr. per i00
AM* beijgfaten van verkoopingen of andere bekendmakingen ten bureel» dezer gedrukt worden eens gratis ingelijfd. De annoncen voor België, ter uitzondering der beide Vlaanderen, als-
><He voor bet buitenland worden ontvangen doer den Üfllce de Publicité, Magdalenastraat, Airussel. Mon wordt verzocht alle hoegenaarnde artikels uiterlijk tegen Vrijdag middag vrij
i onderteek end toe te zenden. Artikelen ongeteekend of personnalitelten bevattende worden niet opgenomen.
Velen van onze lezers vragen
wekelijks hoe het komt dat zij,
zooals gewoonte het WEEKBLAD
niet meer ontvangen
Wij verzoeken hun, te reklameren
aan de leden der Liberale Associatie,
zij zullen hun voldoening geven.
AFDEELING YPER.
Zondag 12 Februari 1905,
om 15 uren,
Leergang van den heerBafaël PETRUCGI
Zes voordrachten
met lichtteekeningen.
Ingangsprijs voor met-leden: 4 frank.
1905 zag wederom de groote hervorming
niet die de beschaving gebiedt. De kalote
partij maakt wetten op de waagspelen,
waardoor iemand verboden wordt voor nen
koperen Napoleon te spelen, maar iemands
toekomst op de kansschaal zetten dat laat
de wet aan de regeering toe
't Is gemakkelijk voor de zwartrokken te
praten voor God en Vaderland, als zij dit
vaderland in den steek laten als hunne hulp
noodig is. Doch het is algemeen bekend dat
het oord van scherreweg, het eeDige vader
land is van dit vadsig volkje.
De gelijkheid der Belgen voor de wet be
staat hierin, dat ge u mits eeae beurs zilver
lingen het vaderlandsch karweitje afkoopt.
En omdat ge eerlijk doch arm zijt verplicht
wordt de haardsteden en den werkwinkel
te verlaten om eenige van de schoonste ja
ren uws levens onder het vaandel door te
brengen.
De wet laat u nog veel meer toe, werk
jongens. Indien uwe menschelijke waardig
heid geheel in uwe schoenen gezonken is
kunt gij u voor 1600 ballen verkoopen. De
lasten betalers zien die renteniers van den
Staat met een zeer goed oog aan. En weet
gij wie de voorname betalers zijn Wel gij,
werklieden en kleine burgers, uwe belas
ting slaande op alles wat gij verbruikt.
Lotelingen, wien het lot aangewezen heeft
tot den krijgsdienst vergeet niet dat gij
slachtoffers zijt der brave kaloten. Als ge
later als goede burgers geroepen zijt om uw
kiesrecht uit te oefenen stemt togen de
mannen die de Datuur wet der gelijkheid mis
kennen en verkrachten.
I.
Ieder Flamingant verheugt zich gewis in
het ontstaan, het bestaan en het altijd aan
groeien der Vlaamsche beweging, die zoo
flink in den kamp treedt, waar Taai en
Recht miskend worden in het Vlaamsche
land doch hij moet het tevens betreuren,
dat onze Flaminganten bijna uitsluitend voor
gewichtige, maar niettemin ondergeschikte
belangen werken, en aldus het hoofddoel uit
het oog verliezen, het hoofddoel, dat met
één woord kan uitgedrukt worden: leer
plicht
Al onze betrachtingen nochtans kan men
samenvatten in 't woordje: onderwijs,want
onderwijs is de maatstaf der beschaving
Een enkele blik rondom ons getuigt dit. Het
groote, het machtige Duitschland telt op
10,000 soldaten slechts 7 ongeletterden
het verachterde, het ellendige Spanje heeft
op evenveel inwoners 6810 ongeletterden.
Laat ons nu eens oordeeleu over den graad
vanbescbaving van'ons land, waar op 't
zelfde getal in woners 3190 ongeletterden
leverden! Whè,r is 't dan ook, dat in België
de onderwijzer slechts een weinig meer
trekt dan de helft der jaarwedde van een
Duitsch onderwijzer! Waar is 't, dat in
België 120 duizend kinderen op school
leeftijd verstoken blijven van hoegenaamd
welk onderwijs, waartusscben men zeker
80, neen 70 duizend Vlaamsche kinders
aantreft. Zeventig duizend kinders later niet
in staat deftig hun brood te verdienen 1
wier opvoeding nul is 1 die bijna gelijk staan
met de redelooze beesten van bet veld I Ze
ventig duizend Vlaamsche kinders, in getal
sterkte gelijk aan de bevolking van Brugge
en Oostende samen, worden zedelijk ver
moord Is 't geen schreeuwend onrecht,
geen afschuwelijk.: misdaad zooveel tiendui
zend viamiogen te doemen tot een gansche
leven van onbruikbaarheid, van onnut, van
last voorde maatschappij
Eén middel is er, één, om in dien ver-
schrikkelijken toestand te voorzien, om ze
ventig duizend Vlamingen van beest tot
mensch te verheffen 1 De ouders zulker onge-
lukkigen moeten gedwongen worden hun
kinders tot een bepaalden ouderdom naar
een door de ouders te verkiezen school te
zenden, opdat ieder burger althans een lager
onderwijs ontvangel Nu betaalt elke Belg
jaarlijks 7 frank oorlogsbelasting en 2,5 maal
minder voor onderwijs: het omgekeerde
moet verwezentlijkt worden I
Weg met de vrijheid van onwetendheid 1
Zoolang ze in België bestaat is er van een
degelijke heropbeuring van 't Vlaamsche
volk geen spraak
II.
Maar,verplicht onderwijs is toch.dwang
en alle dwang is uit zichzelf te verwerpen I
Verschooning, géén regel zonder uitzon
deringen Laat me toe aan te halen wat een
Engelsch schrijver, nu een halve eeuw ge
leden, dacht
Het doel der samenleving is het recht
der personen te beschermen. De kinderen
hebben op de bescherming der samenleving
even zooveel recht als de volwassenen. Het
onderwijs is de kinderen even zoo noodwen
dig als de lichamelijke voeding. Ds ouders
zijn evenzeer verplicht hun kinders te on
derrichten als te voeden. Derhalve moet er
de samenleving over waken, dat de kinders
niet slechts gevoed, maar ook onderwezen
worden.
Eén partij slechts is in ons land tegen ver
plicht onderwijsde katholieken. Als bewijs
grond voeren ze aan, dat het onderwijs
doordrongen moet zijn van den godsdienst.
De leerplicht zou ze daarin geenszins hinde
ren vermits de keur der school voor de ouders
vrij zou wezen. Jawel, zeggen de katholie
ken, maar op den buiten bestaat soms maar
alléén de gemeenteschool, die liberaal kan
zijn en waarheen we in 't laatste geval onze
kinders niet kunnen sturen. Merken wij eerst
op, dat de buitengemeenten 9 op 10 katho
liek zijn, dus ook de schooi. En moest nu,
tegen alle verwachtiag, zulke gemeente een
vrijzinnig bestuur hebben, dus een onzijdige
school, zouden dan de ouders in geweten de
voorkeur aan 't laatste geveD, wanneer er te
kiezen viel tusschen, onderwezen kinders in
een onzijdige school, ofwel niet onderwezen,
d. i. later onbruikbare menschen Zoo ver
kan immers de partijgeest het besef van
recht en plicht in 't ouderhart niet verdrin
gen? Dan nog, wie zou ouders of geestelij
ken (in 't geval in zake) nè, de lessen beletten,
uit de bewondering, die het kind gevoelt
heeft bij het leeren van dierkunde, natuur
wetenschappen, enz., 't bestaan van God
en de christelijke plichten af te leiden, en
aldus het onderwijs te doordringen van den
godsdienst
Op den buiten en in den omtrek van fa
brieken, heet het, moeten de kinders reeds
vroeg arbeiden 't zij op 't veld, 't zij in de
werkhuizen. Ook die uitvlucht valt weg ver
mits de besturen den schooltij 1 zouden kun
nen inkrimpen of op gelegen uren verschui
ven volgens de omstandigheden.
Welke bewijsgronden worden aangehaald,
't is niet moeilijk ze een voor een omver te
werpen; ze kunnen slechts dienen om de
mogelijkheid, de degelijkheid, de noodzake
lijkheid van den leerplicht beter te doen
uitschijnen.
Zeker er zouden bij de invoering moeilijk
heden oprijzen, die niet alle voorzien waren,
en door de bekampers met gejubel zouden
aangehaald worden. Maar is niet alle begin
moeilijk? Zouden wij niet kunnen wat Frank
rijk, Duitschland, Zweden, Zwitserland, Ne
derlandons voordeden, landen,die nu terecht
met edele voldoening op de verbetering in
hun onderwijs neerzien landen, die vol
blijdschap en vertrouwen de toekomst te
gemoet gaan
Ik besluit de weerlegging der opwerpin
gen met de woorden van den edeldenkenden
Vlaamscben priester Fiorimond Fonteyne
Wij bebben altijd goed kunnen verstaan,
dat de menschen in maatschappelijke vragen
niet al van hetzelfde gedacht zijn. Maar
wij hebben altijd moeilijk kunnen begrijpen
waarom er nog zooveel gestreden wordt om
de groote vraag van 't volksonderwijs.
Men zou denken, dat het genoeg zou
moeten zijn dit woord uit te spreken om alle
burgers te doen trillen van geestdrift't
Volksonderwijs! 't Volk zijn verstand ont
wikkelen, de waarheid leeren en het edele
geestesleven laten genieten; het volk zijne
driften leeren beteugelen en goed zijn en
deugdzaam het volk de wetenschap bezor
gen, de macht om de krachten der natuur en
hare schatten te bemeesteren, en zijn dage-
lijksch brood te verzekeren: dat al is den
mensch leeren mensch zijn, dat is hem
alles schenken wat hij op do wereld ver
langen kan.
III.
Nog een woordeken over de inrichtiag van
het verplichtend onderwijs zooals die in ver
scheidene landen in werking is.
De ouders moeten hunne kinders van vijf
tot elf, twaalf, dertien, veertien jaar ter
school zenden. Bij nalatigheid of stijfhoof
digheid worden de ouders door daartoe aan
gestelde beambten verwittigd; bij een twee
de verwittiging wordt de hardoorigheid
openbaar gemaakt door plakbrieven; duurt
de tegenstand voort, dan worden de ouders
tot geldboete, zelfs tot gevangenis veroor
deeld. Doch, gelijk wij het reeds hooger
zeiden, slechts bij de invoering moet men tot
zulke straffen zijn toevlucht nemen: na
eenigen tijd worden de ouders redelijker en
loopt alles als van een leien dakje.
Vooraleer iemand tot eene verbetering aan
te sporen, moet men hem bewijzen, dat die
verbetering noodig is, door hem te doen be-
wustworden van den bestaanden toestand.
Zoo ook met verplichtend onderwijsEerst
bewustzijn doen ontstaan van 't erbarmelijke
Vlaamsche onderwijs
Eu uit het bewustzijn wordt dan de han
deling geboren, die de vrijheid van onwe
tendheid afschaft, den leerplicht in het leven
roept en daardoor de welvaart en den voor
uitgang van 't Vlaamsche volki L .M.
zien wij het
van jaar tot
Achteruit. Met schrik
getal ongeletterde lotelingen
jaar aangroeien.
In 1900 waren 20 op honderd dier jonge
lingen van alle onderwijs beroofd en in 1904
steeg het getal tot 30 per honderd.
Voor dit jaar, verwacht de regeering zich
aan zoo'n schandelijken uitslag dat zij beslo
ten heeft de graad der geleerdheid in het
jaarverslag niet meer te openbaren.
Er valt dus niet te twijfelen, de klerikalen
worden beschaamd over hun eigen werk,
werk waarin ze zullen volharden ondanks
alles.
Wat zouden ze van ons Belgie toch een
klein Ruslandje willen maken
Goed bestuur. De ontreddering
welke in den spoorwegdienst heerscht,
wordt steads erger en erger.
Dit spel is nu bijna een jaar aan den gang
alhoewel binnen dit jaar, miüister Liebaert
reeds meermaals de reizigers verbetering
beloofd heeft. Volgens zijne laatste verklaring
zal alles in goede orde zijn met April. Men
is vrij geloof te hechten aan schoone woor
den zelfs, als die door eenen minister uitge
sproken worden, doch, wij gelooven vast
dat dit alles op eenen Aprilvisch zal uitloo-
pen en al dien geharrewar op den spoorweg
dienst zal voort duren, zoolang den Heer
L;ebaert minister blijftdit alles ten nadeele
van handel en nijverheid.
Paters lutteurs
In de grot, waar volgens de traditie ofte
overlevering, Christus zou begraven geweest
zijn, grijpen heden goweldige vechtpartijen
plaats tusschen Grieksche orthodoxe en
Roomsch katholieke paters. En dat is zoo
zeker en zoo waar, dat de katholieke dag
bladen er zelf niet kunnen over zwijgen en
alle moeite inspannen om de Roomsche ka-
HET WEEKBLAD
EN
Gaat en onderwijst alle volkeren.
(Christus).
Het volk is laag gezonken, moeder.
(MuL.TA.TuuVorstenschool).
A~