VAN IJPEREN EN HET ARRONDISSEMENT.
Politiek, Nieuws-, Handels- en Annoncenblad.
Philips Van Artevelde.
T
Zaterdag 3 Juni 1905.
Nummer 22.
De baas van 't kot.
Socialisten en Liberalen.
AJMrnnemeKtsprtys voorop betaalbaar 3.00 Cr. per jaar voor den buiten. 2.50 ft*, voor stad. Per 6 maanden 1 fr 50 Per 3 maanden 1 fr. Annoncen: 15 cent
fit drukregel. fteeh oerlijke eerherstellingen: 1 ft*, per regel. Akkoord per jaar of per maand. 5 centiemen per nummer. Afzonderlijke nummers voor artikels, enz. 4 fr. per 100
AH® berichten van verkoopingen of andere bekendmakingen ten bureeie dezer gedrukt worden eens gratis ingelijfd. De anuoncen voor België, ter uitzondering der beide Vlaanderen, als-
gjitt a die voor het buitenland worden ontvangen door den Office de Publicité, Magdalenastraat, Brussel. Men wordt vorzooht alle hoogenaamde artikels uiterlijk tegen Vrijdag middag vrij
M vaderleek end toe te zenden. Artikelen ongeteekend of personnaliteiten bevattende worden niet opgenomen.
In elk dorp en gemeente woont een man
die voorde inwoners denkt, dat is de herder.
De herder dient tot voorbeeld zijner
schapen; al wat hij doet moeten zijne onder-
hoorigeu na doenwat tiij zegt moeten
zijne parochianen na zeggen. Wat hij zegt,
is evangelie, en wie niet gedwee naar zijne
woorden luistert, of den schijn aanneemt,
de herderlijke vermaningen in twijfel te
trekken, wordt een schurfachtig schaap,
dat als de pest moet gevlucht worden. Wee
hem
De herder wijst de herbergen aan, welke
zijne snullen mogen bezoeken de gazetten
welke zijne onneozelaars mogen lezen; de
scholen naar welke de kinderen moeten
gaan.
Dat is klerikale vrijheid!
De herder, in klezingstijd, stelt de lijst
der raadsheeren vast, en loopt en doet loo-
pen om de zegepraal zijner schepselen te
bevestigen. Op het Gemeentehuis heerscht
dus de herder als opperbaas, wiens bevelen
stipt moeten uitgevoerd worden.
De herder heerscht als meester over al
zijne parochianen.
dit alzoo blijft voortduren, is de tijd
niet ver verwijderd dat de herder zal voor
schrijven hoe zijne schapen moeten gekleed
gaan, en wat zij moeten eten, en zulks ge
beurt reeds in den tijd van dea Vasten.
Wie bestiert zoovele vlaamsche dorpen
en steden? Is het de geestelijkheid niet?
De gemeenteoverheden zijn enkel lusschen-
gepiaatste personen door den invloed der
geestelijken gekozen, moeten zij ouder hun
voet leggen.
En zulks willen wij uit al onze krachten
beletten, ja bekampen. De gemeenteoverheid
moet alleen meester zijn op het gemeente
huis zoo zal deze voor alles zorgen.
De pastoor moet in zijne kerk blijven. Hij
mag zich daar met godsdienst bezig houden,
en zoo handelende, zal hij van iedereen ge
ëerbiedigd en geacht worden.
Maakt hij integendeel van de kerk een
Geschiedkundig Roman.
Ik mij bij de oproermakers aansluiten
en mijnen wettigen vorst bevechten!
kreet Kerste's vader in verontwaardiging
reciitspringende. Maar wat jjselijke voor
stellen durft men mij toch doen I
Wel wat hooueads, wat vernederends
is in die vraagvervolgde Artevelde met
onverschilligheid en kalmte. In onze ran
gen bevinden zich verscheidene ridders van
hoogen adel en doorluchtige geboorte en zij
Schatten zich geenszins gekwetst of onteerd
door hunne tegenwoordigheid in onze veree-
nigingen. Integendeel zij verheugen zich in
de liefde en de genegenheid waarmede zij
door het vo'.k bejegend worden....
't Is wat schoons vereerd te worden
door domme kinkels; "grijnsde de heer van
Halewyn. Verraders zijn het die hunnen
Vorst verlaten lafaards, die hunnen rang
«n hunnen staat verloochenen om de buide
«n de eet betoogingen te bekomen van mui
ters en opstandelingen.
En gij beweert nochtans dal de koning
politiek gebouw, dan verliest hij alle gezag
en dan zullen wij hem uit onze krachten en
macht bekampen.
Zooals het gebeurde, 8 dagen geleden in
de kerk der paters, daar preekte die pater
van niets anders dan van politiek, slechte
gazetten!!! enz, in plaats van kristelyke
leering aan te leereu, zoowel dat er veel
van de tegenwoordigen dankten dat zij in
een politiek kot zaten dan in den tempel
gods.
Wilt gij, o Yperlingen, uwe stad vrijwa
ren voor de indringing dezer verdrukkers
der vrijneid, wilt gij vrij en onafhankelijk
worden spiegelt u aan die woorden, waar
de geestelijkheid de oppermacht bezit, wilt
gij uwe stad beveiligen van de vreemde
dwingelandij, sluit dan uwe handen innig
rond de liberale vlag, die in 1906 ons land
moet verlossen uit de klauwen, waarin het
reeds meer dau 20 jaren gezucht heeft, en
gij zult den strijd voorbereid hebben om
uwe stad haren ouden eeretitel van liberale
sterkte weder te geven en dan eeuwig te
behouden.
Men keut den uitslag van het laatste so
cialistisch congres. Men heeft er de nood
wendigheid herkend van de klerikale dwin
gelandij omver te werpen. Om daartoe te
geraken, zijn de plaatselijke socialistische
vereeningingen aan hunne eigene initiatief
overgelaten. Zij zullen alleen strijden of
zich verstaan met de liberalen. De vorm der
overeenkomst zal vastgesteld worden vol
gens de noodwendigheden en de omstan
digheden.
Natuurlijk, de socialisten zullen niets van
hunne princiepen moeten verloochenende
liberalen ook niet. Het akkoord zal gedaan
worden op de hervormingen betracht door
al de anti-klerikalen, en gebracht op het
programma der liberale linkerzijden. Men
kent ze genoegzaamHet algemeen stem
recht, het verplichtend onderwijs, de mili
taire hervorming, de hersmelting van het
en de graaf oppermachtig zijn, onze edelen
moeten dus zoo laf nog niet zijn om die
sterke en almogende heeren te durven tar
ten bemerkte Philips met een lichten
zweem van spot in de stem.
Verachtelijke Klauwaarts zijn het;
schold Daneel, die voelde dat Artevelde hem
met zijne eigene woorden ving. Verachte
lijke Klauwaarts, ontrouwe vazalen die den
eed verkrachtten welken zij hunnen wetti
gen heer deden wanneer zij hun leen van
hem ontviDgen.
En is de graaf getrouw gebleven aan
den eed die hij de gemeente bij zijne inhul
diging gezworen heeftvroeg de Ruwaard
bedaard.
De graaf 1 de graafbulderde de rid
der, die zich hoe langer hoe minder op zijn
gemak gevoelde. Ik heb even weinig als
gij het recht de daden van den vorst te be-
oordeelenhij is de meester en handelt naar
zijn goeddunken.
Dat is, in der waarheid, eene zonder
linge redeneering beaamde de Opper
hoofdman. De graaf doet wat hij wil; hij
mag gerust den gedanen eed verbreken en
de onderdanen moeten hun woord gestand
belastingsstelsel zijn er de bijzonderste pun
ten van.
Zoo de toekomende kamers dit program
ma verwezentlijken, zal het land hun dank
baar zijn.
Natuurlijk, de ministerieele pers herneemt
hare oude taktiek en doet haar best om de
samenwerking onmogelijk te maken door,
van den eenen kant, de schrik der gema
tigde liberalen aan te vuren, en van den
anderen kant, de heethoofdige socialisten
trachten in te blazen, dat ze de gevange
nen van de doctrinairen zullen zijn.
Onze tegenstrevers weten dat de bijeen-
trekkicg van de verschillende fractiën der
oppositie het zeker verlies is' van de meer
derheid. Vandaar, die wanhopige beroepen
op de mannen van orde aller partijen.
Dat geraas zal niet aanhoord worden.
Zonder twijfel, zijn er uiterst lauwe libe
ralen, die niet zullen kunnen besluiten op
eene zelfde lijst te staan met kandidaten
van het volkshuis maar de klerikale pers
doet zich eene gevaarlijke begoocheling,
wanneer zij deze doctrinairen bekwaam
denkt van naar de kaloten of eenvoudig
naar de onafhankelijken over te waaien
De - doctrinairen om het woord te ge
bruiken, hebben genoeg van de klerikale
overheersching. Indien zij zich niet in den
strijd werpen om de overmacht te doen be
zwijken, zullen zij zich aan den voet niet
schikken van het klerikaal vaandel. Zij zul
len laten begaan.
Men zal hen in de ooren schreeuwen dat
zij gevaar loopen een goevernemeDt te krij
gen doorspekt met socialism; de gematig
den zullen de schouders opheffen en ver
klaren zich naar de proef te schikken, zoo
men dien weg moet nemen om den papen
invloed te verdelgen.
Met den duivel eerder dan met de
klerikalen Zij hebbeD deze formuul van
M. Vanderkindere aangenomen en zij heb
ben er een ordewoord en een programma
van gemaakt, gelijk van het woord van
GambettaHet klerikalism, ziedaar de
vijand.
doen; 't is de verkeerde wereld 1 Ik heb altijd
hooren zeggen dat de grooten tot voorbeeld
moeten dienen aan de kleinen, en gij ver
draait dat heilig grondbeginsel zoo maar in
uw eigen belang zonder u om iets te be
kreunen. Bij aldien de graaf de voorschrif
ten van den godsdienst niet meer eerbiedigt,
dan beklaag ik
Beklaag liever u zeiven en uwen aan
hang; viel Daneel woedend in. Hoe?
Gij, ketiers, die aan den valschen paus
Urbaan gehoorzaamt, durft van godsdienst
spreken! Heeft de graaf zich bezondigd,
wat te betwijfelen valt, dan kan hij ten
minste vergeving bekomen van zijn verbre
ken, terwijl gij, op aanvraag van onzen ge-
nadigen koning, eerlang in den ban zult
geslagen worden, alle hulpmiddelen der hei
lige Kerk zult moeten derven en zelfs het
recht op den hemel zult verliezen. Dan zult
gij het hoofd wel in den schoot leggen, hard
nekkig en oproerig gebroedsel
Alhoewel diep gekwetst door den onzin-
nigen uitval van den edelman, verloor de
Ruwaard toch zijne kalmte niet. Marten van
Erpe had schoon te stampvoeten en de vuis
ten dreigend naar zijnen neef uit te steken,
Dus, de klerikale meerderheid zal tever
geefs op de versterking des doctrinairen
groeps wachten. De oude liberalen zul
len niet marcheeren.
Men schreeuwt hen te vergeefs toe dat
hunne houding de afschaffing van familie,
eigendom, en maatschappij zelve zal teweeg
brengen. Onze doctrinairen ontkennen de
schimpschriften niet der collectivische or
ganen tegen de eerlooze burgerij en het
on waardig kapitaal. Maar zij weten ook wat
zij er van moeten gelooven. Zij zelve hebben
sinds te lang de kunst van pastoorspla-
gen onnuttig beoefend, om ernstig schrik
te hebben van de volkstribunen die uitmun
ten in de kunst van de burgerij te hekelen.
Al die uitgalmingen maken meer gerucht
dan zij kwaad doen.
Sunt verba et voces wat Washer zoo
goed vertaalde: klappen zij geen oorden.
Ten andere zijn het gezin en den eigen
dom onaantastbaar, is het ze doen verdwij
nen, wanneer men de hand legt aan de
wetten die ze beheerschea.
Een vader dwingen zijne kinderen te doen
onderwijzen, de rechten der gehuwde vrouw
beschermen is de familie aanrakenis het
ze ondermijnen
Houdt ge veel aan de voorschriften van
het burgerlijk wetboek de erfgenamen van
den twaalfden graad roepende om de nala
tenschappen te deelen? En zou het niet veel
juister en billijker zijn de liefdadigheidsin
stellingen te verkiezen boven het duister
kozijnschap, in geval er geen opzettelijk
testament bestaat
Tegenwoordig, onder voorwendsel van de
familie te beschermen, vernietigen de ko
ninklijke besluiten testamenten waarbij bra
ve lieden hun geboortedorp of de godshuizen
als erfgenaam aanstellen, gelddorstige man
en verre onrechtstreeksche erfgenamen trek
ken met het goed des armen heen.
Moet men omwentelingsgezinde socialist
zijn om het einde van dit half middeleeuwsch
regiem te vragen
Is het de eigendom afschaffen met de doode
op het gelaat van den Opperhoofdman, ver
ried geene enkele plooi dat de toorn in zijn
binnenste woedde en dat hij slechts met
buitengewone zelfbeheersching dien inwen-
digen storm kon bedwingen.
Met een glimlach op de lippen, vernam
hij
Zoodat de koning, vreezende ons niet
door de wapens te kunnen onderjukken,
paus Clemens van Avignon, reeds bevolen
heeft de banbliksems in gereedheid te bren
gen waarmede men het Vlaamsche volk
wil verpletteren. Het is een schalksch, spits-
vinnig, zelfs sluw gedacht, maar de maat
regel pleit geenszins ten voordeele van eenen
oppermachtigen vorst; voegde hij er spot
tend bij.
De koel berekende uitdaging van Arte
velde benam Kerste's vader zijne laatste
kalmte. Zijne opgewondenheid werd zelfs
zoo groot dat hem alle ge voel van voorzich
tigheid en bescheidenheid verliet. Zijn toorn
belette hem te bemerken dat Philips hem
met opzet aanhitste en tergde om nog andere
geheimen van de Fransche staatkunde te
achterhalen.
Wordt voortgezet).
WEEKBLAD
(13» Vervolg).
sEsassams