La grande Pitié de rotre Bibliottièque
Op weg naar de Conferentie
Destijds hebben we de dagorde medege
deeld door de Liberale Associatie van het
Arrondissement Yper gestemd en gezonden
naar al de liberale mandatarissen van Kamer
en Senaat. Ziehier het ntwoord dat de Heer
Paul-Emile Janson, Minister van Justitie,
van den Heer Baron Houtart, Minister van
Financiën, ontvangen heeft
K B B I M ET Brussel, den 12 November 1928.
VAN DBt
'MINISTER van FINANCIËN
Nr 1620
Waarde Collega,
Ik heb de eer U ontvangst te melden van
de dagorde door de Liberale Associatie van
het Arrondissement Yper gestemd en waar-
van de tekst bij uw schrijven van 3c Octo
ber 1 1. gevoegd was.
De wenschen, in die dagorde uitgedrukt,
schijnen mij ontstaan te zijn uit een denk
beeld dat onbetwistbaar zeer verspreid
maar toch volstrekt verkeerd is het recht
der geteisterden op de stortingen door
Duitschland uitgevoerd.
Het recht op herstel der schade, door den
oorlog teweeggebracht, is in verscheidene
wetten geschreven die door het Parlement
ten gunste der geteisterden werden gestemd.
Ingevolge deze wetsbepalingen zijn de ge
teisterden dus schuldeischers van den Staat,
maar zij verwerven geen enkel recht op de
vergoedingen door Duitschland gestort. De
schuld van den Belgischen Staat tegenover
hen blijft ten andere voortbestaan zelfs bij
gemis aan welkdanige Duitsche storting.
Daarentegen stelt het Verdrag van Ver-
sailles den Belgischen Staat aan als schuld-
eischer van Duitschland ten titel van herstel;
de duitsche stortingen zijn bestemd, niet
©m de geteisterden schadeloos te stellen,
maar ten geheele of ten deele om de
uitgaven te vergoeden door den Staat ge-
daan voor het herstel der schade aan zijn
landgenooten veroorzaakt.
Aanvaard, Waarde Collega, de uitdruk-
king mijner zeer verkleefde gevoelens.
(get.) HOUTART.
De brief van den Heer Baron Houtart
erkent dat de Duitsche stortingen bestemd
zijn om ten geheele of ten deele de uit
gaven te vergoeden door den Belgischen Staat
gedaan voor het herstel der schade door den
oorlog veroorzaakt. Hij bevestigt bovendien
dat, ingevolge de verscheidene wetten door
het Parlement gestemd, de verwoeste gewes
ten recht hebben op volledig herstel.
Welnu, het herstel der economische uit
rusting onzer verwoeste stieek werd bijna
nog niet aangevangen. Tot nu toe werd er
niets of bijna niets heringericht. Htt schijnt
ons dus dat wij het recht hebben van. den
Belgischen Stnat een voorrang te eischen
voor de bijzondere bestemming der somm n
die hem wegers de duitsche stortingen zullen
ten goede komen. Dat ons spoedig recht ge
schiede want 't is tien jaar dat onze bevoiking
wacht.
De Times van 4 Januari 1929 bepaalt
volgender wijze de taak der deskundigen bij
de aanstaande Conferentie Hun eerste taak
zal te beslissen zijn welke som Duitschland
zonder voorwaarde zou kunnen betalen onder
de waarborgen verschaft door de bepalingen
der overdracht van het Dawesplan en het
bedrag der belastingen bestemd voor het her
stel der fransche verwoeste streek zal een der
bijzonderste vast te stellen punten zijn.
't Is onder dit oogpunt dat het vraagstuk
dient onderzocht Zien wat Duitschland kan
betalen om de fransche verwoeste streek te
herstellen en de belgische verwoeste streek
natuurlijk ook.
Welnu, wij namen kennis van het verslag
van den Heer Parker Gilbert, Algemeen
Agent van het Herstel. Dit verslag besluit
dat Duitschland bij machte is de betaling der
sommen uit te voeren zooals zij door het
Dawesplan werden vastgesteld. De Duitsche
drukpers is opgehitst en verontwaardigd. Zij
speelt hare rol, al moest zij ook de beslissing
aanvaarden die de Conferencie nemen zal.
Na het verslag van den Heer Parker Gilbtrt
ligt die beslissing voor de hand Duitschland
kan en zal betalen Frankrijk en België zul
len de sommen ontvangen, noodig voor hun
herstel Frankrijk zd aan zijn verwoeste land
de vernielde uitrusting teruggeven. België zal
onze verwoeste streek in haar toestand van
1914 herstellen.
Nieuwpoort zal haar haven herbouwd zien
met een spoed gelijk aan dien welke men aan
den dag legde om de nieuwe havens van Ant
werpen en van Oostende te maken. De Minis
ter van Justicie zal te zijner beschikking de
noodige middelen hebben om een einde te
stellen aan de zeer onrechtvaardige onwette
lijkheid van Lede en zal aan Meessen, de
verschoppelinge, haar leven terugschenken.
Een eenig en voldoende krediet, een eenige
aanbesteding zullen voor 1930 aan onze stad
Yper haar eeuwenouden waterweg terug
geven.
Meteen verleden vol treurnis en opofferin
gen uit te wisschen zal de Natie aan Yper
ook haar andere vooroorlogsche bestaanmid
delen terugschenken.
Men heeft gezegd c n herhaald dat de Rijn
bezetting als pand diende voor het vraagstuk
van het Herstel. Door zijn wacht aan den
Rijn verzekert ons toekomende garnizoen ons
algeheel herstel. Maar, in afwachting dat dit
laatste verkregen wordt en de bezetting een
einde neemt, verlangen wij er zeer naar hier
ons bataljon te zien dat nu altijd van de eene
voorloopige verblijfplaats naar de andere
ronddwaalt.
Gelukkig zullen wij zijn het te ontvangen,
met al de eerbewijzen die het verdient en aan
het Vaderland te kunnen getuigen dat de
alomgekende Ypersche vaderlandsliefde en
gastvrijheid door den oorlog niet werden
vernield
De kwestie van het herstel met een Confe
rentie eindigen zal, in buitenlandsche politiek,
een deugdelijk werk zijn.
Aan de opgeofferde streek haar middelen
van voortbrengst en onderhoud teruggeven
zooals zij die in 19:4 bezat zal de beste bin-
nenlandsche politiek zijn.
En deze politiek is de andere waard.
Le parallèle que nous avons cheiché a éta-
blij-, dans nutre article précédent, entre la
biblioihèque de Louvain et celle d'Ypres ne
se rapporte qu'aux situations inégales faites a
ces deux institutions, et non a leurs collec
tions de jidis, dont les importances réci
proques peuvent difficilemeht se mesurer.
Nous nous trouvons, tn cffet, en présence,
d'une part, de collections accumulées depuis
des siècles, et que les dons actuels, selon- la
déclaration qui nous fut faite par Mgr. Ladeuze
lui même, n'arriveront jamais a rem] laceF, et,
d'autre part, d'une librairie de province,
nk yant pas encore célébré son centenaire
dotée, a ses débuts, d'ouvragts anciens, rares
et précieux, et, par la suite, dc l'importante
collection Alphonse Vanden Peereboom, d'un
si puissant intérêt local et régional. Disons
également, avec impartialité, que les collec
tions de Louvain étaient consultées, avec
fruit, par les mdliers d'étudiants de l'Alma
Mater, tandis que la bibliothèque d'Ypres
n'avait que sa clientèle locale, composée non-
seulement d'une élite intellectuelle de la haute
bourgeoisie, mais aussi de la classe moyenne,
et par une portion notable de la jeunesse
ouvrière.
Déclarons-le sans ambages, pour ce qui
concerne les libéralités faites pour la recon
struction de notre bibliothèque, c'est un
procés-verbal de carence qu'il y a lieu de
dresser, et les dons d'ouvrages se reduisent a
trois fois rien. Tout cela, probablement,
paree qu'on n'est allé frapper a aucune porte,
et aussi, comme pour notre Musée, paree que
l'étranger ignore l'existence destitutions qui
se dérobent a ses yeux. Dans cette simple
question de contenant et de contenu, 1 un ne
peut se passer de l'autre, et il est certain que
des locaux plutót trop vastes et dégarnis,
inciteront nos mécènes a faire des libéralités.
L'hospitalité regue par notre bibliothèque
a l'école moyenne est une véritabla hospitalité
écossaise, et, comme l'a fait remarquer fort
judicieusement M. Van Nieuwenhove, tile a
ses limites et ne peut perdurer. La recon
struction d'une nouvelle bibliothèque se pré
sente done comme une question vitale, digne
d'attirer l'attention de tous ceux qui ont le
souci de placer l'intdlectualité au-dessus des
matérialités de la vie, et même au dessus des
sports, si recommandables soient ils, et de
former une jeunesse assoiffée de tout ce qui
peut faire l'ornement de l'esprit.
En fait d'emplacement, nous l'avons dit,
nous n'en voyons pas de plus favorable, dans
toute la ville, que l'ancien emplacement, ou
plutöt celui du palais qui fut primitivement
celui de nos évêques, et plus tard celui de la
justice. Dame Thémis, qui ne perd jamais la
notion de son importance, a trouvé le moyen
d'aller planter ses pénates au fond de la
Grand'Place d'oü elle guettera, du haut d'une
svelte tourelle, les malandiins et escarpes de
la région. Elle laisse dans l'oubli les assises
du palais vétuste d'oü elle fut si implacable-
ment délogée le 3t Décembre 1894 par un
bourgmestre a poigne, plus soucieux de la
sécurité publique que des cris de putois
effrayé de cette grave matrone aux balances
inégales.
L'oubli est l'inverse du souvenir, et, pour
tout enfant d'Ypres, c'est un sentiment qui
appelle sa plus énergique réprobation. C'est
ici que les Romains s'empoignèrent, comme
dit l'autre, et que nous devenons jalousement,
étroitement, Yprois, soucieux de faire revivre
tout ce qui nous a été légué par un passé
glorieux.
La prévöté de 3t- Martin, malgré son im
portance architecturale et son indissolubilité
avec notre antique collégiale, ne sera pas
reconstruite, du moins en ces temps-ci C'est le
souvenir des premiers évêques, et surtout
celui du célèbre Jansénius, qui se perd avec
ce monument. Cette perte devient compléte,
si le palais d'en face, qui abrita plusieurs de
ses successeurs, n'est, lui aussi, pas recon-
struit. Cette longue suite de prélats, qui s'ér
tend du milieu du XVIe siècle jusqu'a la fin
du XVIIP, de Rythovius jusqu'a Mgr d'Ar-
berg, contribua certainement, pour une part
notable, a jeter sur notre antique cité ce
lustre et eet éclat qui l'entoura toujours
comme d'une auréole lumineuse. II ne nous
suffk pas de savoir que les riches tombeaux
des évêques Ryrhovius, Simons, De Visscher
et de Hennin, ont rétrouvés parmi les
ruines du choeur de St Martin, dans un état
qui p-rrmet d'< spé er une intelligente restau-
raiion, grace aux mesures de protection
prises, aussitót que possible, par notre archi-
tecte communal II ne nous sut'fit pas, davan-
lage, de savoir que plusieurs portraits de nos
évêques ont été saüvés par la révérende dame
supérieure du couvent des Sceurs Noires
qui, de même que notre administration des
Hospices Civils, fut, en cela; mieux inspirée
que notre édilité de 1914.
Ce qui importe surtout, c'est de voir
ressusciter le pal ais du xviip siècle, aux
lignes nobles dans leur simpliciié, av-c «on
fronton a l'inscnption d'une lalinité si décon
Cp' tante Cette reconstiuction ne serait pas
d un pur luxe, puisqu'elle pourrait sei vir a un
organisme vital, notre bioliothèque commu
nale.
Représëntons nous, un instant, les Halks,
St-Martin, 1 ab .aye, et ensuite le palais épis-
copal reconstruits comme aux temps de leur
splendeur passee. Quelle suite incomparable
de monuments, dignes d'attirer les touristes
et de continuer a ranger notre ville parmi les
belles cites d art du pays
Au nom de nos glorieux souvenirs, sachons
done, nous, entants d'Ypres, revendiquer
m,eprRnheTd fettC reconstruction. De même
que Robert de la >izerame lépanoit iadis la
religion de la beauté, cultivons, avec ferveur
la religion du souvenir et dr'essoiis Tuf un
autel dans le fond de nos coeurs. Pyrès
(A suivre)