Oe Week der Vijf Werkdagen
2
Hare Voordeelen en Nadeelen
kunnen bekomen. De vermoedelijke oorzaak
van deze verachtering is waarschijnlijk te
zoeken in den overeengekomen prijs die mer
kelijk hooger is dan de prijzen door andere
gemeenten bij middel eener openbare inschrij
ving bekomen. Daar de gemeente Zillebeke
eraan houdt hare talrijke onderstanden zoo
haast mogelijk afgebroken te hebben, ten ein
de het betonafval ervan voor de herstelling
harer gemeentewegen te kunnen gebruiken,
ware het wenscheüjk dat zij haar eerste con
tract vernietige en zonder verwijl haar toe
vlucht tot een openbare aanbesteding zou
nemen.
De gemeente Houthem, die, onder voor
wendsel dat de gemaakte ruchtbaarheid onvol
doende was, de goedkeuring van haar eerste
akkoord eveneens niet kon bekomen, niette
genstaande de prijs der afbraak slechts 16 fr.
den kubieken meter bedroeg, is overlaatst tot
een openbare aanbesteding overgegaan. Op
de veertien aannemers, waarvan de namen en
het adres door het ministerie werden ver
schaft en die uitgenoodigd werden voor het
werk in te sch'ijven, zijn er zes die een aan
bod hebben ingediend. Het laagste, dit van
den heer Rogghe, van Emelghem, verschilt
slechts van i fr. met het vorig akkoord, 't zij
l5 fr. den kubieken meter voor het afbreken
der onderstanden en 14 fr. 5o den kubieken
meter voor het vervoer der betonblokken tot
op een maximum afstand van i5oo meter.
Het aanbod voor de afbraak is door het minis
terie goedgekeurd geworden, maar nog niet
dit voor het vervoer. De afgevaardigde zegt
dat hij nochtans verhoopt dat zijn gemeente
weldra ook op dat puet zal voldoening heb
ben, daar zij met de onderhandelingen voor
de afbraak harer onderstanden begonnen is
vooraleer den ministerieelen omzendbrief van
7 Mei 11. verscheen, waarbij er voor het ver
voer geen toelage meer wordt toegestaan.
De gemeenten, die voor de herstelling der
wegen het betonafval gebruiken, ontvangen
vanwege Staat en Provincie toelagen die
der kosten bedragen. Als voorwaarde wordt
gesteld dat deze wegen een breedte van min
stens 7 meter moeten hebben, grachten inbe
grepen. Het beton, gebruikt als onderlaag,
moet vervolgens met een laag van 8 cm.
macadam bedekt worden.
Voor de andere gemeenten, die het beton
afval niet zelf kunnen gebruiken, ware er
mogelijks middel dit gedeeltelijk te bezigen
voor de grondvesten van de electriciteitspalen
der hooge spanning. Misschien kunnen nog
andere initiatieven genomen worden om de
landen, die nu zoo lang reeds met die beton
blokken belemmerd zijn, zoohaast mogelijk te
ontruimen en te zuiveren.
Verders blijkt er, naar de ingewonnen in
lichtingen, dat de kweste van de afbraak der
onderstanden op goeden weg is. De heer
Venn e man, toezichtscommissaris, bezoekt
regelmatig de gemeenten waar de afbraaks-
werken aan gang zijn en verschaft op aanviaag
alle wenschelijke inlichtingen en nuttige raad
gevingen opdat de voorafgaandelijke en noo-
dige pleegvormen zoo spoedig mogelijk zou
den vervuld worden.
De heer Geuten doet daarna de uiteenzet
ting van zijn ontwerp van inrichting van een
museum der herstelling van de verwoeste
gewesten. De kwestie der oorlogsschade, zegt
htj, loopt weldra ten einde en het ware jam
mer moest er daarvan niets meer overblijven,
want binnen hier en eenige jaren zal niemand
zich nog een gedacht kunnen vormen van de
uitgestrektheid der volbrachte taak. Terwijl
eenige Yperlingen, te Parijs gevlucht, er de
Vereeniging der Geteisterden van West-Vlaan
deren inrichtten, nam de heer Geuten, samen
met wijlen den heer notaris Jules Vermeulen,
het zelfde initiatief en stichtte hier in België
een bond ter verdediging van de rechten der
geteisterden. Er bestaan nog zeer belangrijke
brieven en documenten die van de bedrijvig
heid dezer inrichtingen getuigen. Na een eerste
betooging, gehouden te Brussel, werden er
andere, veel machtiger en grootscher nog, te
Yper ingericht. Enkele welopgevatte, ken
schetsende spandoeken, die in deze betoo-
gicgen gedragen werden, zijn bewaard geble
ven. Dit alles vereenigd zoo reeds een klein
gedacht geven van den geleverden strijd die,
zeer dikwijls, met een overwinning van de
zaak der geteisterden eindigde. Deze dingen
mogen niet vergeten worden, zij moeten tot
les dienen en aan het nakomelingschap toonen
met welken taaien moed de Vlamingen ge
wrocht en gewroet hebben voor den terug
keer van hetgeen zij door den oorlog verloren
hadden.
Anderzijds, heeft men ook nog alles wat
door den Staat gedaan werd, het heropbouwen
van bijzondere woningen en openbare gebou
wen, de landbouwherstelling, de prijskamp
voor de schoonste hoeven, enz. Bij het minis
terie zouden er kunnen stappen aangewend
worden om de foto's te bekomen alsmede de
plannen of alle andere voorwerpen, die op het
grootsche werk der herstelling betrek hebben.
Geen twijfel of alle byzonderen, die nog eeni
ge voorwerpen daarop betrek hebbende
mochten bezitten, zouden eveneens bereid
zijn deze af te staan om ze in een museum te
vereenigen.
De tegenwoordige afgevaardigden zijn het
eens om dit gedacht goed te keuren en er
wordt overeengekomen het, tijdens de aan
staande vergadering, nader te bepalen en zoo
mogelijk de middelen te beramen om het ten
uitvoer te brengen.
Verders besluit men ook nog een verhoor
te vragen aan den heer Minister van Financiën
om hem den toestand uiteen te zetten der ge
meenten die er niet toe geraken de vereffening
harer oorlogsschade te bekomen. Enkele ge
meenten van ons arrondissement hebben zelfs
nog geen gemeentehuis.
De eerstkomende vergadering wordt vast
gesteld op dent weeden Zondag van November
en de zitting wordt daarop te 16 u. opgeheven.
Eerst de achturendag, dan de Engelsche
week en nu de week der vijf werkdagen.
Minder werk, meer loon, dat slaat in bij de
massa. Of zulk stelsel wel in staat is om de
crisis (werkloosheid) te boven te komen of om
handel en nijverheid te bevoordeeligen is een
andere vraag.
De Engelschen zijn op onderzoek gegaan
naar Amerika waar de nieuwe werkweek ge
boren werd en hebben bevonden, dat na 10
jaren bestaan, er nog maar 2x7.000 fabriek
werkers onderworpen zijn aan het regiem der
vijf werkdagen en omtrent 180.000 werklie
den der hout- en bouwnijverheid terloops
stippe men aan dat de Fordfabrieken in die
cijfers 175 000 werklieden tellen dus enkel
2.6 °/o der Ainerikaai.sche loontrekkenden zijn
aan het nieuwe stelsel onderworpen.
Het was om haar Joodsche werklieden toe
te laten den Sabbat te vieren dat een spinnerij
van Nieuw Engeland besloot haar werkhui
zen den Zaterdag te sluiten. Het grootste
deel der werkplaatsen die maar 5 dagen wer
ken, liggen in en rond New-York, het grootste
Jodenmidden der wereld.
Gewoonlijk wordt de hervorming toegepast
door eene herindeeling der werkuren, die de
wekelijksche voortbrengst van het werkhuis
ongeschonden laat, met de uren van den Za
terdag te verdeelen over de andere weekda
gen. Bovengenoemde commissie van onder
zoek vond dat de helft der werklieden, die
het nieuwe stelsel toepassen, geen verminde
ring bestatigd hebben in den omvang hunner
voortbrengst, een vierde zelf stipte een ver
meerdering vast, de rest der firma's met min
dere voortbrengst zijn juist deze, waar de
werklieden de hervorming opgedrongen heb
ben.
Er kunnen voordeelen aan het stelsel ver
bonden zijn, zoo b. v., het uitsparen van
brandstof en verlichting met de vuren des
Vrijdags af te dekken voor 2 dagen.
Het weikhuis dat twee dagen stil ligt, be
schikt over meer tijd om onderhouds- en
herstellingswerken aan te vatten, en vermijdt
zoodoende schadelijke werkonderbrekingen.
Het ingang steken der machinen des Zaterdags
voor een halven dag maar, is ook schadelijk.
't Schijnt dat de nijveraars, die de nieuwe
week aangenomen hebben van hun werklieden
meer nauwkeurigheid en stiptheid bekomen
hebben. Ze bestatigden vroeger met de En
gelsche week een groote onregelmatigheid, 's
Zaterdags voormiddag.' Veel werklieden offer
den een hal ven dag loon op om hun verlof te
verlengen en veel gehuwde vrouwen besteed
den gansch hun Zaterdag aan huiselijke zaken
en zoo kwam het dat al die niet geoorloofde
afwezigheden het werk verlamden van dezen,
die op post waren.
Het uitzicht van het naderend week-end
verstrooit de aandacht der werklieden en be
let hen zich gansch aan hun taak over te geven.
Zoo vond men beter te verzaken aan die enke
le uren van halfwerk en de andere dagen van
betere werkvoortbrengst wat te verlengen.
De firma's, die voor het nieuwe stelsel ge
wonnen zijn, hebben op haar mededingers een
grooten sprong vooruit in zake aanwerving en
behoud van personeel. De werklieden wach
ten zich wel die huizen te verlaten waar een
dubbele rustdag in voege is ingesteld.
Er is ook een schaduwzijde aan 't nieuwe
stelsel. Wij zegden 't reeds dat de patroons,
wien de verandering opgedrongen werd onder
den druk der syndikaten, haar weinig genegen
zijn. In hün oogen is het slechts een behendig
middel, voornamelijk in de hout en bouwnij
verheid, om meerder loon te eischen voor
minder werk en om aan de werklieden de ge
legenheid te laten van overuren te vermeer
deren.
Firma's met de 5- dagen week worden gehan-
dicapeerd door deze met de week van 5&
dagen of 6 dagen. Ze vragen daarom des Za
terdags de dringende zaken te mogen uitvoe
ren. Zoo ziet men ze dien dag een verminderde
ploeg aan 't werk houden. Andere firma's die,
des Vrijdags sluiten laten haar bureeloedienden
niet toe de voordeelen der 5- dagenweek te
genieten.
Men bemerkt hier reeds dezelfde moeilijk
heden als met het 8 urenstelsel dat van toe
passing verschilt van land tot land en van nij
verheid tot nijverheid.
Men heeft in Amerika ook bestatigd dat tal
van werklieden zich den Zaterdag overgeven
aan andere winstgevende bezigheden. Wij
zien juist hetzelfde bij ons gebeuren in zake 8-
urenweik Waar blijft dan het doel, dat de
wetgever beoogde 1
In verscheidene Amerikaansche Staten ko
men wettelijke voorschriften de 5 dagenweek
belemmeren, omdat zij de patroons verbieden
de verlorene uren van den Zaterdag over de
andere werkdagen te verdeelen
Vergeten wij ook niet dat niet iedere onder
neming zich met hetzelfde gemak tot die ver
andering leent.
Bijna al de firma's die ze met goeden uit
slag aangenomen hebben zijn meestal nijver
heidstakken zonder voortdurend werk. Zij
loopen dus geen gevaar met haar deuren te
sluiten den Vrijdag avond. Ford's fabrieken,
die stand vastig werk leveren, hebbeh die moei
lijkheid vermeden mét de ploeg die 's Zater
dags werkt een anderen dag vrijaf te geven.
Heer W. Alexander, hoofd der Engelsche
onderzoekscommissie, besluit dat de nieuwe
formuul aanpast bij drie nijverheden
1) Deze, die er belang bij hebben om haar
voortbrengst te beperken
2) Deze,wier algemeene onkosten evenredig
zijn met het getal werkdagen en een groot
deel uitmaken van den kostprijs.
3) Deze, waar de arbeid zoo lastig is dat
het verkieslijker is hem samen te trekken over
een kleiner getal dagen en dat in het belang
