2
heer H. Vermeulen, voorzitter der Ypersche
Handelskamer, die volgend verslag aflas
Mijnheeren,
Sedert de strijd voor het herstel der vaart
Yper Komen werd aangevangen, hebt gij
ongetwijfeld kennis genomen van al hetgeen
de drukpers daarover heeft geschreven.
Het is een vraagstuk wier belang zich niet
bepeikt tot de twee steden welke door dit
kanaal verbonden worden, maar zich uitstrekt
over geheel onze streek, geheel ons arron
dissement dat doorsneden wordt door de
kanalen Yper Yzer en Yper Komen, palende
ten Noorden aan de Yzer en ten Zuiden aan
de Leie.
Het is een levenskwestie voor Yper en
meteen voor al onze steden en gemeenten.
Overal zien wij dat wanneer het hoofd eener
streek bloeit, deze welvaart zich over het
gansche gewest verspreidt. Wij zien het rond
Brussel, Antwerpen, Gent, Luik. Wij zien het
in onze provincie rond Oostende, Roeselaere,
Kortrijk, enz. Sedert den oorlog voelen wij
hier deze waarheid op een scherpe wijze,
want geen enkele der vroegere welstands
bronnen werd ons hier terug gegeven. Moet
ik noemen het Koninklijk Instituut van
Meessen, de Rijschool, de Regimentschool,
het Bataljon van het 3e Linie, de Hoefsmeden-
school, de Weldadigbeidsschool. Aan den
huidigen koers van den frank maakt dit een
verlits voor den handel, de nering en den
landbouw onzer stietk, van ten minste hon
derd duizend franken daags.
In 1853 zegde onze beroemde volksver
tegenwoordiger en burgemeester Alfons Van
der.peereboom de belangen onzer streek in
de Kamers verdedigende Ik denk dat,
indien het gansche land bijdraagt in de kosten
van het vaderland, de rechtvaardigheid eischt
dat er gezorgd worde, in de maat van het
mogelijke, dat de voordeelen der uitgaven
het land dóór bedeeld worden
Nooit meer dan nu zouden die woorden
in het Parlement verdienen herhaald te wor
den en er met gerechtigheid klinken, want
sedert den ooi log is dit evenwicht hier ge
broken. *1
Er werden, en met volle recht, wetten
grstemd die aan de invaliden, zoowel solda
ten als burgers, een bestaan verzekeren. Yper
en zijn gewest, de grootste oorlogsinvaliden
als stad en arrondissement, in plaats van een
bestaan van Staatswege bezorgd te worden,
zagen zich beroofd van al hetgeen hun voor
oorlcgschen bloei verzekerde.
Het is dus met volle recht dat er, in ver
gaderingen zooals deze, gezocht wordt naar
middelen om dezen bloei te heroveren. Van
de beroofde instellingen bestaat er geen kans
meer ze hier ooit terug te zien. Maar wat wel
mógelijk is, dat is het in orde stellen, het
voltooien der waterwegen van ons gewest.
De vergadering van heden heeft voor dotl
eencfficieel comiteit te beroemen, belast de
uitvoering dezer werken te betrachten en alle
noodige middelen aan te wenden om de
spoedige verwezenh kirg zijner taak te be
komen.
»Hier liggen noch mijnen, noch steengroeven,
en de ondervindig overal opgedaan leert ons
dat de verbinding per water een voornaam
middel is om handel en nijverheid te doen
ontstaan, om den landbouw voordeelig te
vooizien van vetten en voedstoffen, om werk
te verschaffen aan de werkersbevolking. Het
voorbeeld van het Roeselaersche is kenschet
send van de koopwaren te Roeselaere gelost,
gaan misschien wel 8o °/o naar het omgevend
gewest.
Met die taak hier uit te voeren, zullen wij
slechts een traditie voortzetten, die drie
eeuwen geleden aanvang nam, wanneer de
vaart Yper-Yzer voltooid was. Gedurende
twee honderd jaar waren de pogingen, aan
gewend om de verbinding Yzer-Ltie te beko
men, vruchteloos en de werken werden slechts
in 1864 aangevangen. Wij kennen de treurige
geschiedenis dezer werken en de redenen der
mislukkingen maar het feit dat, na iedere
mislukking, de werken hernomen werden,
bewijst hoezeer deze verbinding aan de ver
langens der gansche bevolking, alsook aan
<leze van het beheer der waterwegen beant
woordt.
Gij weet dat het kanaal gemaakt is voor
schepen eener tonnenmaat van 3oo ton zooals
de Leie, de vaart Yper-Yzer en de Yzer. De
verschillige panden zijn aangelegd in dubbel
vak, zoodat de schepen overal kunnen krui
sen, en zijn voorzien voor een waterhoogte van
2 m. 10, 't zij voldoende genoeg om de diep
gang der vaartuigen tot X m. 80 toe te laten.
De vaart beslaat een oppervlakte van
92 ha. met een huidige waarde van meer dan
2 5©o.ooo fr. de sluizen en kunstwei ken
vertegenwoordigen, in hun hedendaagschen
verwoesten toestand, een waarde van meer
dan 22 millioen, zoodat daar thars een kapi
taal van 25 millioen ligt te vergaan.
Op de zitting van 29 Juli, hier in deze
zaal, onder het voorzitterschap van den heer
Jan Vanderghote, gehouden, verklaarde de
heer Hoofd Ingenieur Claeys, bestuurder van
den Provincialen Dienst van Bruggen en
Wegen Gezien de technbche middelen
waarover men thans beschikt en de ondervin
ding welke men heeft opgedaan, moet men,
volgers mij, niet vreezen van ook dit pand
(het pand van Hollebeke) in orde te brengen».
En de heer Hoofd Ingenieur Devulf
schatte dat het volledig herstel van het kanaal
niet meer dan 35 millioen zal kosten. Wij
voegen daarbij woorden die uitgesproken
werden tijdens de inhuldiging der Antwerpsche
tunnels, namelijk dat voor de moderne
techniek, de moeilijkheden der natuur niet
meer bestaan En wanneer men het herstel
van het moeilijk gedeelte van Hollebeke,
eener lengte van hoogstens 700 meter, ver
gelekt met de werken der Antwerpsche tun
nels en van het Albertkanaal te Eigenbilsen,
dan komt men tot de overtuiging dat de door
snede van Hollebeke een kinderspel is ver
geleken met die andere wei ken
Dit is ook de meening opgedaan door
alle niet vooringenomen bezoe k rs. De heer
Gouverneur Batls, bij zijn bezoek, drukte
ook zijne overtuiging uit over de mogelijkheid
en de noodzakeli kheii van dit herstel.
Het kanaal Yper-Komen, met het water
net van ons arrondissement te voltooien, zal
ons gewest verbinden met al de nijveiheid-
streken van ons land en van Noord Frankrijk.
Het zal hier ongetwijfeld dezelfde gevolgen
hebben als wij in andere gewesten, zooals in
het Roeselaersche bijvoorbeeld, bestatigen.
Om maar een voorbeeld aan te halen de
afstand Doornijk Yper, langs de thans be
vaarbare waterwegen, is 2t2 km. 4, terwijl
langs Komen deze afstand slechts 79,6 km
zou bedragen.
De aanwezigheid der Ypersche klei aan
de oppervlakte van den grond, maakt dat de
regelmatige spijzing van de Yzer en de vaart
Yper Yzer met de wateren der streek cm
zeggens een onoplosbaar vraagstuk is. Het
aanbrengen van de wateren der Leie zal dien
toestand regelen, oaar al de panden, vanaf
het Yper sas te Nieuwpoort tot aan de kruin
te Hollebeke, steecs op een voldoende peil
zullen gehouden worden.
Had deze toestand in 1919-1920 bestaan,
dan zou de suikerfabriek, die thaDS te Veurne
is, zich hier in het harte van ons gewest ge
vestigd hebben, te midden van onze groote
streek van suikerbeetvoortbrengers.
Deze regeling van de bevaarbaarheid van
de Yzer zal het vraagstuk der herleving van
Nieuwpoort oplossen niet alleenlijk zal
Nieuwpoort aldus aan zijn natuurlijk hinter
land verbonden worden, maar de betrekkin
gen zullen met regelmatigheid kunnen ge
schieden.
En wij veroorloven ons in dit debat een
stuk neer te leggen dat toont hoezeer het lot
van Nieuwpoort steeds met dit van Yper ver
bonden was. Het is een verslag van den heer
de Brauwere, gewezen Maire van Nieuw
poort, gezonden op 20 Floréal an X (10 Mei
1800) naar de Regeeiing der Fransche Repu
bliek, ten voordeele der delving eener vaait
tusschen Yper en de Leie, alsook een smeek
schrift gestemd door den gemeenteraad van
Nieuwpoort, in een vergadering met dit doel
bijeengeroepen, dit schrijven ondersteunende.
Dit smeekschrift draagt de handteekens van
al de gemeenteraadsleden.
Gaan wij verder de geschiedenis in, dan
vei nemen wij dat reeds in 1251 spraak was
een sas te maken te Nieuwpoort en de Yzer
bevaarbaar te houden voor de scheepvaart
van Yper. Het is van toen af dat in de offï
cieele stukken de Yzer den naam draagt van
Ypervaart en het Yzersas te Nieuwpoort deze
van Ypersas. Heden nog leven deze namen
voort in den volksmond van Nieuwpoort.
Men spreekt er niet van de Yzer maar van de
Ypervaart, niet van het Yzersas maar van het
Ypersas.
Dit alles toont hoe natuurlijk, hoe ge
schiedkundig de oplossing der verbinding
Yzer Leie langs Yper Komen is.
Bewust van deze waarheid, heeft Yper in
1928 hardnekkig gestreden voor het herstel
der haven van Nieuwpoort en dit herstel
helpen bekomen.
Yper had zich dan het ongezond dilettan
tisme kunnen veroorloven het voorstel Panne-
Visschershaven (1) in tegenstelling te stellen
met de werken van Nieuwpoort... Yper had ook
kunnen voorstellen een bijzondere commissie
te benoemen belast met het vaststellen welke
van de twee havens de nuttigste was.... Maar
wij dringen niet verder pan.
Nu zooals in 1928 staat de heer Jaspar
aan het roer. Hij is de loods die men in de
moeilijke tijden moet ter hulp roepen, en wij
zijn de eersten om hulde te brengen aan zijn
bekwaam bestuur. Maar, niettegenstaande de
financieele moeilijkheden van 1928, bekwamen
wij van hem de kredieten voor het herstel der
haven van Nieuwpoort en de voltooiing der
vaart Yper Yzer. Wij zullen eens te meer
onze hoop en ons vertrouwen in dezen be
kwamen Staatsman stellen Wanneer er geen
geld meer is voor de andere Belgen, dan kan
er, zooals in iq:8, nog gevonden worden om
aan de stad per en het gewest, die alles
verloren voor de redding der anderen, niet
een aalmoes te geven, maar het middel te
schenken om door hun werk de eervolle
plaats te herwinnen welke zij vroeger in de
Belgische gemeenschap bekleedden en voor
het algemeen heil verloren
Op de vergadering van 411 Maart gaven
wij cijfers die bewezen dat de scheepvaart
zich hier ontwikk-.len kan. De statistieken
van de drie eerste maanden van 1934 zijn nog
sprekender.
In tg33 was de vaart Yper-Yzer gedu
rende zes maanden bevaarbaar <n 100 eche-
pen, geladen met 6434 ton goederen, bezigden
dezen waterweg, waarvan 8 c schepen met
5ii7 ton te Yper gelost.
In 1934 ving de scheepvaart na de vorst
op i5 Januari aan.
Er kwamen naar Yper
van i5 tot 3i Januari 10 schepen met 898 ton
1 tot 28 Febr. 27 2091 ton
ltot3r Maart 22 1969ton
1 tot i5 April ii 1000 ton
't zij samen 70 schepen met 5g58 ton
Indien de scheepvaart aldus voortgaat
zal, bij het einde dezer maand, het getal
schepen reeds dit van ig33 overtreffen en van
nu reeds is de tonner.maat belangrijker.
De schaduw aan dit tafereel is het lage
peil van het water in het bovenpar.d Yper-
Boesinghe. Het was gisteren 1 m. 29 lager
dan het winterpeil. Alles doet voorzien dat de
moeilijkheden van verleden jaar zich opnieuw
zullen voordoen, en alles toont aan hoe nood
zakelijk het is een oplossing van dit viaagstuk
te bekomen door het spijzen met water der
Leie langs het kanaal Komen - Yper.
»De n geli g der waterspijzing van de Yzer
zou ook vooraeelige gevolgen hebben voor al
de gemeenten gelegen boven de monding der
vaart Yper - Yzer waar de scheepvaart thans
zoo dikwijls onderbroken wordt, en aldus de
oplossing daarstellen van de scheepvaart in
al de bevaarbare wateren palende aan of gele
gen in ons arrondissement.
Er worden in ons land groote, grootsche
werken uitgevoerd en onze heeren Ministers
zijn met recht fier zich over de uitvoeiing
dezer werken te roemen.
Maar er bestaat in ons land een klein
uit te voeren werk waarvan het nut nochtans
groot, zelfs grootsch is als men het doel ervan
beseft. Dit werk staat aan de dagorde van de
tegenwoordige bijeenkomst. En onlangs drukte
de heer Sap den wensch uit de regeering van
(l) Nota der Redactie. De heer Vermeu
len zinspeelt hier op een ontwerp dat vroeger
bestond om te De Panne een visschershaven
in te richten die dan ook een reehtstreeksche
en zeer gevaarlijke mededingster voor de
haven van Nieuwpoort had geweest, zooveel
meer dat het meerendeel der visschersbooten,
die in de haven van Nieuwpoort aanlegden,
toebehoorden aan en bemand waren door
Pannenaars. Naar hetgeen wij ons ervan
nog heiinneren werd er door de Kamers in
1912 een krediet van 9 millioen gestemd voor
het ontwerp van De Panne visschershaven,
en werden er voor de verwezenlijking ervan
reeds uitpalingen in de Duinen gedaan. Dit
ontwerp was dus veel verder gevorderd dan
het huidig ontwerp eener nieuwe vaart Rous
selare-Dixmude, dat tot nu toe alleen maar
op papier bestaat of in het brein van sommige
idealisten Niettegenstaande de uitbreiding
die het ontwerp van De Panne visschershaven
reeds had genomen, heeft de Handelskamer
van Yper niet geaarzeld tusschen hetgeen
bestond en hetgeen slechts ontworpen was en
hardnekkig de verdediging van de bestaande
haven van Nieuwpoort op zich genomen.
