3
Koning Leopold III door een tijdperk van
groote werkzaamheid en grooten bloei ge
kenschetst te zien. Voor wat ons gewest aan
gaat, hebben de heeren Ministers Jaspar en
Sap thans den sleutel van dezen bloei in
handen het herstel der vaart Yper- Komen.
Indien deze heeren het willen kan, up 29 Juli
aanstaande, Zijne Majesteit Leopold III
dezen sleutel naar Yper medebrengen Zooals
het reeds gezegd werd dan zou de blijde
intrede onzer jeugdige vorsten ook den blijd-
sten dag worden in de herleving van ons
gewest
De vergadering van heden werd bijeen
geroepen ten einde over te gaan tot het stich
ten van een officieel comiteit belast om het
spoedig herstel te bekomen der vaart Yper-
Komen. Wij wenschen dat de werking van dit
comiteit vruchtbaar weze en ons een spoedige
oplossing bewerke van het vraagstuk dat ons
allen zoozeer aanbelangt
Door hunne toejuichingen betuigden de
tegenwoordige afgevaardigden hunre instem
ming met de beweegredenen door den heer
Vermeulen ten voordeele van het herstel der
vaart Yper Komen aangehaald.
Vervolgens nam de heer advocaat A. Butaye,
voorzitter van de Federatie der Geteisterden,
het woord en verklaarde dat, voor wat de
Federatie der Geteisterden betreft, het herstel
der vaart Yper Komen uitsluitend en alleen
een kwestie van oorlogsschade is De vaart
bestond vóór den oorlog, onze streek heeft dus
het ontegensprekelijk recht deze vaart terug
te hebben. De eenige moeilijkheid die vóór
den oorlog nog steeds de bevaarbaarheid van
dit kanaal belette, was de doorsnede van Hol
lebeke. Dit beletstl echter bestaat thans niet
meer, gezien de techniek sedertdien op alle
gebied veel vooruitgang gedaan heeft. In ver
gelijking met de werken uitgevoerd aan het
Albertkanaal, waar gevaarlijke doorsneden
van meer dan 11.000 m. lang en van 80 m. diep
gegraven worden, is het werk hier te Hollebe-
ke uit te voeren slechts een kinderspel, gezien
het moeilijk gedeelte er slechts 700 m. be
draagt. Er bestaat dus geen enkel reden
meer om de vaart niet terug te hebben.
De vergadering van heden, zoo vervolgde de
spreker, heeit voor doel een comiteit bestaan
de uit eenige personen aan te stellen, dat voor
bijzondere taak zal hebben alle noodige mid
delen aan te wenden om het herstel der vaart
te bekomen. Het is aan de Handilskamer en
de Federatie der Geteisterden niet mogelijk
die taak alleen te vervullen, daarom ware het
beter samen met afgevaardigden van enkele
gemeenten een comiteit te vormen, dat alsdan
officieel zou kunnen optreden en bij de be
voegde overheid aandringen om de spoedige
en algeheele herstelling der vaart Yper-Komen
te vei krijgen. Op die wijze mogen wij over
tuigd zijn dat ons recht beter zal erkend wor
den.
De heer Geuten, bestuurder der Samenwer
kende Vennootschap Het Leiedal te Wer-
vick, stond dan opzijn beurt recht en, na eenige
woorden van hulde en dank gericht te hebben
aan den heer A. Butaye, voorzitter van de
Federatie der Geteisterden, voor de tabijke
diensten die hij aan de geteisterden bewees,
drukte hij zich uit als volgt, in 't fransch ten
behoeve van de aanwezige afgevaardigden der
gemeenten van 't Zuiden van het Arrondisse
ment
Mijnheeren,
Ik stel me niet voor hier thans een lange
redevoering te houden betrekkelijk de vaart
van Komen naar Yper. De kwestie der vaart
stelt zich zelfs niet. Bij middel van enkele fei
ten wil ik alleen uiteenzetten waarom men
zich aan 't werk dient te zetten.
De Federatie der Geteisterden vraagt de
herstelling niet van het kanaal, zij eischt ze
omdat het een wel bepaalde oorlogsschade is
en dat zich niets tegen de wet op de oorlogs
schade, die h;t algeheel herstel voorschrijft,
mag verzetten.
Voor de vaart, die door onze streek terug-
geëischt wordt, dienen er geen verzachtende
omstandigheden ingeroepen te worden, wij
willen er niet van hooren, alhoewel nog
andere aannemelijke redenen voor de herop
leving van ons arrondissement pleiten.
Immers, het arrondissement gaat met ver
haaste stappen naar zijn ondergang en wij
bewijzen het
De oorlog heeft aan een der kinderen van
de groote Belgische familie, namelijk aan het
arrondissement Yper, tal van zijne bestaans
middelen benomen de voetvolkkazerne, de
rijschool, het militair hospitaal, de stichting
God.schalck, de Verbeteringsschool, het ge
vang. Het Koninklijk Gesticht van Meessen,
waarvan de stichting niet geëerbiedigd werd,
is naar Lede verplaatst geworden een be
langrijke nijverheid is zich te Veurne gaan
vestigen, een andere te Kortrijk reeds lang
\óór de crisis, waren de tabakskweek en de
tabaksnij\e-heid erg belemmerd de hop
werd bovenmate in waarde verminderd de
vlasnijverheid heeft onherstelbare verliezen
geleden voor wat het rooten van het vlas
betreft, zal de Leie, deze vermaarde Golden
River, weldra nog slechts een herinnering
zijn de verdwijning van deze nijverheden
heeft de wei klooshti 1 onzer moedige arbei
ders, die niets beters vragen dan te mogen
werken, voor gevolg gehad wij worden
overrompeld door de vreemde bieren in een
enkele kleine stad werden niet minder dan
zeven brouwerijen afgeschaft in diezelfde
stad alleen verdwenen een twaalftal fabrieken
van bleekblauw in vervanging dezer nijver
heden poogden enkele moedige nijveraars
weverijen op te richten, doch op weinige uit
zonderingen na gingen zij allen in failliet en
waren de erin gevestigde kapitalen verloren
tengevolge der vernieling van vele steden en
gemeenten en van de duitsche bezetting van
een ander gedeelte van het arrondissement,
is onze handel van vroeger naar andere
plaatsen uitgeweken.
En dat niemand ons van overdrijving be-
schuldige, want gij weet allen, Mijnheeren,
dat al het voorgaande de uitdrukking der
zuivere waarheid is
Tegenover al die rampen, die zich van dag
tot dag nog meer doen gevoelen, dienen ten
spoedigste maatregelen genomen te worden,
want men mag zich thans reeds afvragen
indien de belastingschuldigen in staat zullen
zijn nog langer de hen opgelegde fiscale lasten
te dragen.
Sommigen zullen misschien opwerpen dat
ceze uiteenzetting hier met het herstel der
vaart niets te zien heeft, doch het goedkoop
vervoer is juist het eenig middel dat bekwaam
is aan de vermindering der werkeloosheid en
aan de uitbreiding der nijverheid mede te
werken.
Vóór, binst en na den ooi log waren wij
Belgen, wij zijn er fier op. Wij willen het ook
blijven en, door de eendracht die de macht
uitmaakt, als Belgen behandeld worden.
Indien er zich, door ontmoediging, eenige
verflauwing mocht voorgedaan hebben, zal
de orde en de kalmte weldra terug hersteld
worden, van zoodra er bestatigd wordt dat
men zich eindelijk met or.s arrondissement
bezig houdt.
Door het maken van wegen, die niet langer
dan een jaar weerstonden, en door het afschaf
fen van ijzerweglijnen diende ons arrondis
sement tot proefveld. De verplaatsing der
proefnemingen naar de kleine doorsnede van
Hollebeke zou, voor de gansche wereld, het
schandaal wegnemen waarvan ons bevoegd
ingenieurskorps van Bruggen en Wegen nog
steeds het slachtoffer is.
Om te besluiten weze gezegd dat de nood
zakelijkheid en het nut der vaart onbetwist
baar zijn. Het kanaal bestaat, de onteigenin
gen en de grondinnemingen zijn reeds sedert
lang vereffend, de zwaarste werken ervan
werden gedaan, de bedding is gegraven, het
is dus eenvoudiglijk een kwestie van herstel
ling en in orde brenging.
Deze zaak, die de Federatie der Geteister
den verdedigt, wordt ook door de Handels
kamer van Yper en door de overheden onder
steund, omdat zij rechtvaardig is. Ook zullen
wij den strijd niet opgeven vooraleer algeheele
voldoening bekomen te hebben. De hardnek
kigheid van onzen voorzitter is daarvoor een
waarborg.
Deze kwestie van algemeen nut, niet alleen
voor het arrondissement Yper maar ook voor
de provincie en gansch België, werpt geen
enkel persoonlijk, noch politiek, noch taalkun
dig belang op, maar is alleen de uitdrukking
van den wil eener bevolking die vraagt om te
leven door het werk en die verlangt dat de
gedane uitgaven voor de werkloosheid, die
niets opbrengen, aan nuttige en onmisbare
werken zouden besteed worden.
Met onze inzichten en verlangens kenbaar
te maken aan dezen die ons regeeren, volbren
gen wij onzen plicht.
Mocht de stem van dezen die zoolang de
nadedige gevolgen van den oorlog gevoelen
weldra aan hunne ooren weerklinken en
mochten zij de rechtvaardigheid, de nood
zakelijkheid en al het belang onzer vraag
inzien
Na deze uiteenzetting van den heer Geuten,
vroeg de heer Burgemeester Vanderghote
zoo iemand het woord begeerde om een
practisch voorstel te doen.
De heer advocaat Van Renynghe, die den
heer Gouverneur over een drietal weken tij
dens zijn bezoek in de streek vergezelde,
zegde dat de heer Baels het herstel der vaart
Yper-Komen ten volle genegen is en dat hij
overtuigd is dat er, door de samenwerking
van al de gemeenten, middel is de uitvoering
van dit werk te bekomen. De heer Gouver
neur beloofde insgelijks de herstelling der
vaart Yper Komen in den provincialen Raad
te verdedigen en gebeu lijk het ontwerp bij
de Regeering te ondersteunen.
De h :er Vanderghote, burgemeester van
Yper, deed opmerken dat het aan de gemeen
ten niet toegelaten is kapitalen te besteden
voor de herstelling van iets dat aan den Staat
toebehoort, en dat het dus, voor die kwestie
hier, niet mogelijk is een tusschengemeente-
lijke maatschappij te vormen. De vaart werd
door oorlogsfeiten verwoest, 't is de Staat die
de schuldeischer is voor de schade aan de
vaart berokkend en die van Duitschland de
noodige herstellingsvergoedingen moet trach
ten te bekomen. De gemeenten kunnen wel
bij de Regeering aandringen om de noodige
herstellingswerken aan de vaart te doen uit
voeren, doch meer niet.
De heer Geuten verklaarde zich t'akkoord
met den heer Vanderghote en zegde nog dat
het aan de gemeenten mogeluk ware te bewij
zen dat de herstellingswerken der vaart voor
het land geen nieuwe kosten zullen veroor
zaken. De werkloozen zouden per beroep
kunnen ingedeeld worden en voorzien van die
lijst zou men aan de Regeering kunnen voor
stellen zooveel mogelijk werkloozen aar het
herstel der vaart te gebruiken, zoodat men
hier de werkloosheid om zeggens zou afschaf
fen en er dan ook uit dien hoofde dagelijks
geen zooveel vergoedingen meer zouden moe
ten uitbetaald worden. Misschien ware het
ook mogelijk het weik in aanbesteding uit te
geven en een voorwaarde in het lastenkohier
te voorzien waarbij het werk bij voorkeur aan
werkloozen moet gegeven worden.
De heer advocaat Lommez zegde vervoh
gens dat het st chten van intercommunaler»
werkelijk door de wet voorzien is en dat er
inderdaad reeds verschillige gesticht werden,
zoo onder meer voor het oprichten van elec-
tricitdtscentralen, voor het aanleggen van
waterleidingen, enz. Deze tusschengemeente-
lijke maatschappijen zijn geheel wenschelr.k
en in sommige gevallen zelfs noodzakelijk,
omdat zij aan verschillige gemeenten toelaten
van zekere voordeelen te genieten daar waar
zij anders door een enkele gemeente niet zou
den kunnen bekomen worden.
Langs dien kant zou er dus geen beletsel
zijn voor het stichten eener intercommunale,
gezien men alzoo de samenwerking van ge
meenten, provincie en Staat bekomt. Doch,
zoo vroeg de achtbare spreker, is een inter
communale wenschelijk voor het geval dat
ons hier bezig houdt In princiep zou ik mij
ertegen verzetten, omdat wij gerechtigd zijn
terug te bezitten wat hier vóór den oorlog
bestond. Het is ook bewezen dat delandbouw-
uitbatingen door het vervoer per water be*
voordeeligd worden. Zoo hebben wij onder
meer het voorbeeld van Rousselare, een
nij verheidsstreek bij uitstek, waar het trafiek
op de vaart slechts voor 20 door de nijver
heid benuttigd wordt, terwijl het voor 80 °U
aan den landbouw ten goede komt. Hier ook
in onze streek, die hoofdzakelijk een land
bouwstreek is, zou de vaart meest benuttigd
worden voor het vervoer van allerhande land
bouwproducten en meststoffen. Het bewijs
daarvan wordt ons nu reeds door de scheep
vaart op de vaart Yper Yzer geleverd. Immers,
wanneer men de beweging der scheepvaart
nagaat, die regelmatig in Het Ypersche
wordt afgekondigd, dan bestatigt men dat het
meerendeel der vervoerde producten voof-
den landbouw zijn, zooals granen, vettenj
enz., terwijl het vervoer van kolen, hout en
andere waren die eigenli k de nijverheid aan
belangen, heel gering is en slechts een bijzaak
schiint te zijn.
Als beweegredenen voor het herstel dér-
vaart Yper Komen hebben wij, vervolgde
de heer, Lommez, vooreerst het onaantast
baar recht ons door de wet op de oorlogs
schade toegekend, en ten tweede het onbe
twistbaar nut dat er voor gansch de streek
moet uit voortspruiten. Een derde reden is
ook nog dat wij die vaart noodig hebben om
het water in de Yzer op zijn peil te behouden.
De heer Vermeulen heeft daarover, tijdens de
laatste vergadering, slaande bewijzen gege
ven, zoo onder meer dat het waterpeil zelfs
in den winter niet voldoende is om de scheep
vaart toe te laten, en dat het om wille van
sommige klachten in het Veurne-Ambachtsche
niet toegelaten was water in de Yzer te steken.
