2
Ven en te ontwikkelen, voorspoed en welvaart te baren.
Het herstel van de vaart Yper-Komen is het vraag
stuk dat heden aan uwe bespreking, aan uw oordeel
en aan uwe bezorgdheid wordt onderworpen.
Dit vraagstuk is om zeggens eeuwenoud, even oud
als Yper zelf. Sinds eiéuweH en reeds van af de jaren
1600 werd immers de noodzakelijkheid dezer verbin
ding bevestigd, het belang ervan ingezien, de verwe
zenlijking ervanbetracht. Reeds onder de regeering
van Lodewijk XIV. later nog in de jaren 1700 met het
ontwerp Man, in 1806 met het ontwerp Panay, in 1827
met het ontwerp Alewijn werd de studie dezer ver
binding ingezet.
i Onder de Regeering van Holland en na 1830 werd
steeds onverpoosd en hardnekkig aangedrongen. En
indien in 1861 alle moeilijkheden van bestuurlijken
aard uit den weg waren geruimd, toch staan wij heden,
75 jaren later, ten gevolge van de deflcentie van de
vooroorlogsche techniek en de verwoestingen door den
wereldoorlog teweeggebracht, en niettegenstaande ons
herhaald aandringen, op het oogpunt van de uitrusting
in den zelfden akeligen toestand als eeuwen geleden,
toestand waartegen onze voorvaderen steeds hardnek
kig zijn opgetreden en dikwerf, sinds 1800, heftig verzet
hebben aangeteekend.
De oplossing van dit gewichtig vraagstuk belangt
niet alleen Yper alleen aan, maar ook Dixmude,
Komen, Nieuwpoort, gansch het Zuid gedeelte van
West-Vlaanderen, dat in 1839. de verbitterde gemeen
teraad van Yper, in een rekwest aan den Koning,
durfde heeten Cette intéressante partie de la Flandre
Occidentale, trop longtemps oubliée dans la reparti
tion des faveurs communes et qui, aujourd'hui, ne
semble exister sur la carte de la Belgique que pour
étre exploitée au profit des autres parties du Royaume.»
Honderd jaar later mag. helaas, deze taal nog
waarheid geheeten'worden. Onze eendrachtige werking
en ons rechtmatig protest moeten maken dat onzen eisch
om onmiddellijk herstel van de vaart Yper-Komen
ingewilligd, de taal onzer voorvaderen binnen kort,
België ter eere, gelogenstraft worde.
Wij weten immers, MM. HH., dat de vooruitgang
"van de moderne techniek de uitvoering van dit werk
mogelijk maakt, dat het voor het korps der Ingenieurs
van Bruggen en Wegen een kinderspel is te Hollebeke
op 700 meters te verwezenlijken wat te Eygenbilsen
'op verscheidene kilometers zonder tegenslag werd uit
gevoerd.
Wij weten dat de Regeering ter bestrijding der
werkloosheid honderden en honderden miljoenen be
schikbaar heeftdat voor het verwezenlijken van de
overbodige en door de Maatschappij van Belgische
Spoorwegen ongewenschte verbinding tusschen de
Noord en de Zuid Statie te Brussel 600 miljoen voor
handen liggen dat andere steden voor tientallen mil
joenen verbeterings- en somptuaire werken zullen uit
voeren die op hare ceconomie, zooals in Antwerpen,
weinig terugslag zullen hebben, en wij bestatigen met
spijt dat voor ons gewest geen 40 miljoen kunnen los
gekregen worden om. door de verbinding Yper-Leie,
niet alleen zijn uitrusting in waterwegen aan te vullen
maar ook om aan Nieuwpoort een onontbeerlijk hinter
land te verschaffen en de bevaarbaarheid van de Yzer
en van de vaart Yper-Yzer te verzekeren, om onzen
last in de bestrijding der werkloosheid te verminderen
er eindelijk om te verkrijgen wat sinds door Yper ge
vraagd werd en vóór den oorlog Yper was toegekend.
Eh bij al deze beweegredenen, heb ik, als Burge
meester van Yper, het recht en den plicht in de weeg
schaal te brengen, ten voordeele van onzen eisch, al
wat Yper gedurende den oorlog voor België geleden
er. geofferd heeft, het recht en den plicht met nadruk
te wijzen op het acute van de minutio capitisdat
onze alombekende en wereldberoemde martelaarstad
na den oorlog op oeconomisch gebied ondergaan heeft,
ten gevolge van de door de Regeering gedulde uit
wijking onzer zeldzame nijverheidsinrichtingen, van de
afschaffing van Garnizoen, Rijschool, Militair Hospi
taal, Gevang en Liefdadigheidsgestichten die in groote
mate het bestaan van onze bevolking verzekerden.
Zal Yper, slachtoffer van de vijandschap onder de
volkeren, bezwijken ten gevolge van 's Lands onver
schilligheid
Zoo stel ik, op ceconomisch en moreel gebied, de
vraag die ik, in naam van de Ypersche gemeenschap,
MM. HH., aan uw onpartijdig oordeel onderwerp met
de innige verzekering dat gij. politieke mandatarissen,
en gij, afgevaardigden van de Pers, den invloed, dien
uw politiek mandaat u schenkt, den invloed dien uw
talent u bij uwe lezers verschaft, onvoorwaardelijk
en offervaardig ten dienste zult willen stellen van het
billijk en rechtmatig "pleit dat wij vandaag, andermaal,
voor de Regeering en de openbare opinie aanleggen
zonder verbittering noch ongeduld, maar integendeel
met vertrouwen in de verwezenlijking onzer verwach
tingen, en hoop in een betere toekomst.
Na de rede van den Heer burgemeester, die de
aanwezigen hartelijk toejuichten, werd het woord
verleend aan den Heer H. Vermeulen, voorzitter
der Handelskamer van Yper, die zich uitdrukte
als volgt
Mijne Heeren,
Op Zondag 19 Mei 11., bracht de Handelskamer van
Nieuwpoort een bezoek aan Yper en aan de vaart
Yper-Komen. De bezoekers werden ontvangen door de
Stads- en Gemeenteoverheden van Yper, Hollebeke,
Houthem en Komen. Op de ontvangst te Komen stelde
dc Heer Steyaert, Voqrzitter der Handelskamer en
Schepen van Nieuwpoort voor, te Yper een vergadering
te beleggen van al de Burgemeesters van Komen tot
aan Dixmude en Nieuwpoort, samen met de Heeren
Mandatarissen van Senaat, Kamer en Provincie en
der Heer Minister van Openbare Werken tot deze ver
gadering uit te noodigen.
De Heer Burgemeester Jan Vanderghote en het
Schepencollege van Yper hebben het op zich genomen
deze vergadering te beleggen en mijn eerste plicht is
van hei) daarvoor, in naam der Ypersche Handels- en
Niiverheidskamer, te bedanken.
r> Ik bedank bijzonderlijk den Heer Hoofdingenieur
Claevs, afgevaardigde van den Heer Minister van
Openbare Werken, en ook de Heeren mandatarissen
van Senaat, Kamer en Provincie de Heeren Burge
meesters en schepenen de Handelskamer van Nieuw
poort de Pers, en alwie hier tegenwoordig is en onze
taal: en zaak behertigt.
De talrijke opkomst, welke deze vergadering be
gunstigt, bewijst hoezeer de vraagstukken die hier be
handeld worden in geheel ons gewest genegenheid vin
den.
Dc giiote oorlog van 1914-1918 heeft hier een blad
zijde der geschiedenis gekeerd en,-hoe verder wij van
die treurige gebeurtenissen verwijderd geraken, hoe
meer wij gevoelen hoezeer de toestand hier veranderd
is en hoe ons gewest een nieuwe baan ra,oet ingaan.
Yper vooral verloor het aangezicht dat het gedu
rende eeuwen had gedragen. Al de bronnen van wel
stand. welke onze stad in 1914 deden bloeien, werden
naar brutaal en voor altijd ontnomen. En staat zij nu
gansch nieuw in steen, zij is ook verplicht nieuw te
worden in bestaansmiddelen.
Er wordt altijd gezegd dat België de grondstoffen
uit den vreemde moet trekken, ojn ze, vervormd of be
werkt door landbouw en nijverheid, opnieuw op de
wereldmarkt te brengen en dat deze vervorming en
bewerking het loon daarstellen waarmede de Belgische
bevolking moet leven.
a In geen enkel deel van het land, wordt de echtheid
dezer bewering meer gevoeld dan hier.
Niets wordt hier in den ondergrond gevonden
noch steenen, noch kolen, noch erts. Het is het vrucht
baar werk van onzen landbouw, onze nijverheid, onzen
handel, onze werklieden en van onze ambachten dat
hier thans het nieuw leven moet doen worden.
Maar die herwording kan niet als bij tooverslag
geschieden. Er moet van hooger hand gezorgd worden
dat ons gewest onze steden, onze dorpen geplaatst
wezen in een toestand dat het werk hier loonend
wordé. dat al deze naarstigheid zich op bloeiende wijze
kunne ontwikkelen. En dit kan enkel langs goede
waterverbindingen geschieden. Daarvan hebben wij
langs alle kanten voorbeelden voor oogen, en alle Bel-,
gen weten hoezeer dit gevoel in de hooge sferen van
het land gedeeld wordt, en hoe onze regeering de poli
tiek der waterwegen genegen is.
Is onze streek van grondstoffen beroofd, nergens
schikt het beter om deze grondstoffen op de meest
voordeelige wijze aan den man te brengen. Wij wonen
op twee stappen der zee en ons gewest wordt bespoeld
door de Yzer, die te Nieuwpoort, de eenige natuurlijke
haven van België, in de Noordzee vloeit. Het arrondis
sement Yper namelijk is geheel en al gelegen tusschen
twee. op dertig kilometer afstand van elkander ver
wijderd, gelijkloopende stroomen de Yzer, vloeiende
te Nieuwpoort in de zee, en de Leie, ons verbindende
met al de waterwegen en Nijverheidsstreken van ons
land en van Noord-Frankrijk.
En wanneer wij de landkaart bezien, dan beseffen
wij hoe gemakkelijk het vraagstuk der goede water
verbindingen kan opgelost worden en dan begrijpen
wij waarom onze voorouders en ouders de vaarten
Yzer-Yper en Yper-Komen gegraven hebben.
En waarom kan Nieuwpoort, de zoo voordeelig
gelegen haven, waar dagelijks honderde zwaar ge
laden schepen voorbijvaren, niet bloeien Waarom is
Nieuwpoort de eenige Belgische haven waar de uitvoer
zoozeer den invoer overtreft?...
Maar, waar zouden de koopwaren, die te Nieuw
poort aankomen, naartoe kunnen De twee beste
waterverbindingen van Nieuwpoort zijn juist deze die
leiden naar twee machtige concurrenten Duinkerke
en Oostende, twee troetelkinderen hunner wederzijd-
sche regeeringen, terwijl de Yzer, die Nieuwpoort met
zijn hinterland zou moeten verbinden, dikwijls gedu
rende een groot deel van het jaar onbruikbaar is en
wanneer zij bevaarbaar is, dan wordt de scheepvaart
meer dan eens belemmerd door belangen die ermede
niets gemeens hebben.
Door uiteen te zetten wat hier de ontwikkeling, de
herleving belemmert, heb ik doen uitschijnen wat hier
te bekomen, te veranderen is.
De vaart Yper-Komen zal hier grootendeels al
deze vraagstukken oplossen. Het Westland zal dan recht
door het hart doorsneden zijn met een 54 kilometer
langen en altijd bevaarbaren waterweg, die op gansch
dezen afstand de grondstoffen, nuttig voor landbouw en
nijverheid, op voordeelige wijze zal aanvoeren.
En wanneer wij de beweging der scheepvaart na
gaan, die thans reeds in de Yzerkom geschiedt, dan
bestatigen wij hoezeer deze scheepvaart vooral voor
onzen landbouw zal voordeelig zijn.
De vaart Yper-Komen zal de haven van Nieuw
poort met haar natuurlijk hinterland verbinden. De
koopwaren uit deze streek zullen gemakkelijk te
Nieuwpoort aangebracht worden en de te Nieuwpoort
aangevoerde waren zullen zich, langsheen den nieuwen
waterweg, in de verdere gewesten, het hinterland van
Nieuwpoort, verspreiden.
De wateren gepompt te Komen uit de Leie om de
vaart Yper-Komen te spijzen, zullen dienen tot regeling
van het waterpeil in de vaart Yper-Yzer en verder op
in de Yzer, aldus makende dat de scheepvaart het
geheele jaar door mogelijk en een standvastigen toe
stand geschapen wordehet eenige middel om hier
een normale ontwikkeling van alle bedrijvigheden te
bekomen.
Voor gebrek aan water in de Leie hoeft niet ge
vreesd te worden, want op dit oogenblik van het jaar,
het begin van den zomer, is de vloed te Komen nog
zóó sterk, 3 m3 per seconde of meer dan 10.000 m3
per uur, dat het verbruik der vaart Yper-Komen geen
tiende zou bedragen van hetgeen thans verloren loopt.
En in menige omstandigheden zou het pompen van
water voor de vaart Yper-Komen een heilzame lossing
zijn voor den stroom van het te overvloedig Leiewater.
Wat nu betreft het gevaar van het drinken van dit
gepompt Leiewater voor het vee van Veurneambacht,
ben ik gelukkig op de vergadering de tegenwoordigheid
van Leieboeren te bestatigen, die kunnen getuigen dat
te Komen en te Wervick het vee door het drinken van
dit water niet geschaadt wordt, en wel integendeel.
Zooeven zegde ik dat de bevaarbaarheid van de
Yzer dikwijls belemmerd werd door belangen die met
de scheepvaart niets gemeens hebben. Ik bedoelde daar
door het lossen der wateren van de broeken, dat iedere
lente geschieden moet en dat telkens de scheepvaart
zeer vermoeilijkt. Ook deze zijde van het vraagstuk
kan opgelost worden.
Er zijn ongeveer 3000 hectaren hooiland, grasland
en zaailand, die min of meer aan deze overstroomingen
van de Yzer onderhevig zijn en waarvan het water in
de lente moet gelost worden. Om daarvoor een oplos
sing te vinden, hoeven wij slechts te zien naar hetgeen
gedaan werd in de niet ver afgelegen Moeren. De Moe
ren zijn 2.134 Ha. en 176 Ha. groot, zij liggen van 2 a
4.50 m. onder den zeespiegel en worden, sedert meer
dan honderd jaar, door pompen droog gehouden. Onge
twijfeld is het hier ook mogelijk, met geringe kosten
en met de thans overal verspreide electriciteit, het
overtollig water uit de broeken te pompen om aan
dezen toestand een einde te stellen en eene normale
scheepvaart toe te laten. En volgens ingewonnen in
lichtingen moet dit pompen slechts tijdelijk geschieden.
In den strijd, die gevoerd wordt ten voordeele van
het herstel der vaart Yper-Komen, werden reeds meer
maals de kosten betreffende c\e uit te voeren werken
besproken. Zij zijn voorzeker ygn al de deelnemers
dezer vergadering, genoegzaam gekend. Zij bestaan
meest in het herstellen van sasmuren en hermaken
der vaartoevers, hetgeen al met de hand kan uitgevoerd
worden. Het is daarom dat ik hier beweren durf dat
er in geheel België, geen werk bestaat dat beter ge
schikt is om de werkloosheid, te bestrijden en vooral de
werkloosheid in het bouwvak, die hier bijzonder hévig
is ten gevolge der uitsluiting onzer bouw werklieden
uit Frankrijk.
Onze regeering zoekt naar middelen om deze werk
loosheid te doen verdwijnen. Hier biedt zich een bij
zonder geschikte gelegenheid om dezen strijd op vrucht
bare wijze te voeren metten eerste de werkende klas
een broodwinning te bezorgen ten tweede een werk
te doen dat binnen korten tijd kan aangevangen wor
den, indien de heer Minister de voorafgaande studiën
wilde doen seffens beginnen en de plans doen opmaken;
ten derde een werk uit te voeren dat de herleving van
ons gewest mogelijk zal maken.
En voor wat betreft de kruin van Hollebeke, waar
zich op hoogstens een lengte van 700 meters moeilijk
heden voordoen, kunnen wij zeggen zooals de heer
Hoofdingenieur-Bestuurder Claeys het hier in 1933
deed Gezien de technische middelen waarover men
thans beschikt en de ondervinding welke men heeft
opgedaan, moet men niet vreezen dit pand in order
te brengen. Wij kunnen er ook een verklaring bij
voegen van den heer Delmer, Secretaris van het Minis
terie van Openbare Werken, volgens dewelke voor
onze hedendaagsche techniek de moeilijkheden der
natuur niet meer bestaanof ook nog antwoorden
zooals de heer Minister Spaak, Woensdag laatst, tijdens
de bespreking van het milliardenwerk der verbinding
Noord-ZuidMoeilijker werken dan dit werden
reeds in ons land uitgevoerd Laat ons met geest
drift het voorstel stemmen f>.
Er werd ons vroeger gezegd te wachten tot na de
voltooiing van het proefstuk te Eigenbilsen, ten einde
de ondervinding aldaar opgedaan hier ten nutte te
brengen. De werken van Eigenbilsen zijn thans gelukt,
waarom hier nog langer geaarzeld
Men kan, zooals gedaan werd voor het Albertka-
naal, de studies voor de werken van Hollebeke doen
terwijl de andere herstellingswerken aan den gang zijn,
ten einde het gansche kanaal in eens voltooid te heb
ben.
Anders handelen zou hier eens te meer gelijk ge
ven aan dezen die beweren dat wij hier sedert den oor
log behandeld worden als Belgen van tweede klas of
nog minder.
Twee maanden geleden had onze Handelskamer de
eer en het genoegen hare twaalfde Handelsfoor door
den Heer Gouverneur Baels te zien openen. Sprekende
van het herstel der vaart Yper-Komen, zegde de Heer
Gouverneur in zijne openingsrede Dit is een kwestie
waarin niet alleen Yper maar geheel West-Vlaanderen
betrokken is en belang heeft. Het is een kwestie van
solidariteit, West-Vlaanderen is een machtig geheel dat
leeft van den voorspoed van allen die er deel van uit
maken. De huidige toestand hier, doet mij denken aan
een mensch met een arm. Wij moeten twee armen heb
ben om de volle maat van onze werkzaamheid te kun
nen geven.
De Heer Gouverneur had in denzelfden zin te
Nieuwpoort kunnen sprekeneen gezonde arm die naar
de zee wijst, en een kwijnende verminkte arm die
vruchteloos naar het land reikt.
De vaart Yper-Komen moet voor gansch het West-
land die tweede, die gezonde arm worden.
Ook deze aanspraak werd op langdurig applaus
onthaald en, na den Heer Vérmeulen bedankt te
hebben om zijne merkwaardige rede en om al
hetgeen hij voor de verwezenlijking der vaart
Yper-Komen doet, verleende de Heer Vander
ghote het woord aan den Heer Missiaen, volks
vertegenwoordiger, die nagenoeg de volgende
rede hield
Het is u allen, Mijnheeren, niet onbekend dat ik nooit
geestdriftig tegenover het voorstel van het herstellen
der vaart Yper-Komen gestaan heb. Daaruit wordt wel
eens besloten dat ik er tegen ben, doch dit is onjuist.
Wanneer het vraagstuk zich stelt, dan gaat het er bij
mij niet om deze of gene vaart te verkiezen, maar al
leen deze die de beste oplossing van het vraagstuk
daarstelt. Niemand meer betwist nog dat, voor de leef
baarheid der haven van Nieuwpoort en voor den bloei
der gansche streek, de verbinding Leie-Yzer niet nood
zakelijk is. Dit hier nog te willen bewijzen, is wat al te
simplistisch. Het zijn deze argumenten niet die moeten
dienen. Wanneer ik hoor spreken van een vergelijking
met de andere werken die in het land uitgevoerd wor
den, dan houdt dit volgens mij geen steek, want iedere
streek heeft belangen die haar eigen zijn.
Hier zeg ik dat het vraagstuk van het herstel der
vaart Yper-Komen zich niet meer stelt. Ook de moei
lijkheden, die men vroeger te Hollebeke ontmoette,
tellen niet meer, gezien de techniek heden ten dage
genoegzaam bewezen heeft bij machte te zijn die te
overwinnen.
Doch, wanneer de herstellingswerken tientallen mil-
lioenen zullen opgeslorpt hebben en die vaart nadien
nog honderd duizenden zal moeten kosten van onder
houd, dan vraag ik mij af zoo, in de tegenwoordige
omstandigheden, dit werk het resultaat zal opleveren
dat men ervan verwacht.
Over de mogelijkheid van het herstel discuteer ik
niet, alleen over het nut. En ik weet dat dit vraagstuk
niet genoegzaam ingestudeerd werd. Ik heb aandachtig
gelezen alles wat er tot hiertoe over die vaart geschre
ven werd. Ik ben geen technieker, doch ik heb mij toch
zooveel mogelijk over het vraagstuk ingelicht. Er wordt
beweerd dat de sassen slechts enkele herstellingswer
ken zullen vergen om weer in goeden staat te zijn-
Wie durft de verantwoordelijkheid dezer bewering
opnemen Niemand. De sassen werden tijdens den
oorlog beschoten, en hier te Yper namelijk hebben wij
reeds meer dan eens; ondervonden dat ook de grond
vesten door het bombardement te lijden hebben gehad
en gescheurd waren. Werden de grondvesten der sassen
reeds onderzocht Het schijnt van neen. Een tweede
bewering is dat men met het water, dat uit de Leie
zal gepompt worden, ook de vaart van Yper naar Dix
mude zal kunnen spijzen. Dit is mogelijk, want ik be
ken nogmaals dat ik geen vakman noch ingenieur ben,
doch het sas hier achter de statie van Yper ligt lager
dan de vaart Yper-Yzer en ik stel me de vraag of dit
ook reeds bestudeerd werd. Het water der Leie zal bij
