Weekkalender
Drie Feestdagen tusschen Kerstmis en Oudejaar 51IM?
Denk-Sport
WAT Wij LEZEN
Naamdagen.
Zon.
Om eens na te denken.
Maan.
Maanstanden.
Herdenkingen.
u^saaLVJBTAac^
SINT STEFANUS, SINT JAN EVANGELIST
en ONNOOZELE KINDEREN.
Willem Maas schreef aan de N. R. C.
December is de maand der feestdagen en de stede
ling denkt met genoegen aan de vrije dagen die deze
maand met uitzondering toevallig van dit jaar
steeds oplevert.
Eerst de Kerstdagen en dan oud op nieuw Het is
regel te spreken van de Kerstdagen (eerste en tweede
Kerstdag) en wanneer ér een Zondag aan voorafgaat
of een Zondag op den tweeden Kerstdag volgt, dan is
men reeds gewend te spreken van drie Kerstdagen
Op het platteland en in 't bijzonder in Limburg is
dit eenigszins anders en daar kent men buiten de ge
noemde feestdagen nog drie andere bijzondere dagen,
n. I. Sint Stefanus, Sint Jan Evangelist en Onnoozele
Kinderen.
Aan deze dagen zijn nog eenige zeer interessante
gebruiken verbonden, die vrijwel onbekend zijn in
Hollandzooals wij Limburgers gewoon zijn te
zeggen van de contreien boven den Moerdijk.
Óver Sint Stefanus komt men dit jaar iets meer te
weten, omdat deze Heilige in Nijmegen deze maand
speciaal herdacht wordt en hierover ongetwijfeld de
noodige publicaties zullen verschijnen
Wij zullen ons echter in hoofdzaak bepalen tot het
oude volksgeloof en de gewoonten die hieraan nog
steeds op het platteland zijn verbonden.
SINT STEFANUS
Zoover wij kunnen nagaan, is over Sint Stefanus, die
op den tweeden Kerstdag (26 December) wordt her
dacht, zeer weinig gepubliceerd. En wat men dan ook,
buiten de streken waar de betrokken gebruiken bekend
zijn, hieromtrent weet, mogen wij in hoofdzaak wel
toeschrijven aan prof. dr. J. Schrijnen, die in zijn
Nederlandsche Volkskunde het een en ander zeer uit
voerig behandelde.
Hierin wordt dan ook verteld, dat de kinderen in de
Limburgsche dorpen Merkelbeek, Brunsum en Oirbeek
rondgaan en onder het roepen van heio appelen en
noten ophalen.
Te Uden is het volgende liedje bekend, dat de kinde
ren op dezen dag zingen
Het kindje is nu geboren
In 't midden van den nacht.
Zooals nooit te voren
De wereld heêft gebracht.
Komen gelijk die engeltjes, gelijk die engeltjes.
Die zongen met een blijde stem
Haast u naar Bethlehem
Zij waren al aangekomen
Met armoe en verdriet.
't Werd op wat stroo geboren
Zooals een lammetje ziet.
Zongen die engeltjes, zongen die engeltjes.
Zij zongen met blijde stem
Haast u naar Bethlehem
Ook werd Sint Stefanus aan de paarden gewijd.
Waarom dit geschiedde, is ons volkomen onbekend en
in den Bijbel, waar wij het leven van dezen Heilige
beschreven vinden kunnen wij dan ook niets ontdekken,
dat dit verband op eenige wijze kan rechtvaardigen.
Wij hebben dan ook alleen het feit te constateeren en
vermoedelijk is het een oude heidensche gedachte, die
via het Christendom later verantwoord werd door
den naam van dezen Stefanus
De zgn. Stefanusrit is in vele landen van Europa
bekend (Engeland, Estland, Finland, Holstein en Zwe
den) en ook in ons land vooral in het Oosten, waar
deze rit genoemd wordtSint Steffen rieën of ook
wel Sinte Steffen jagen
HET NIEUWE RAADSEL.
Welke schuiten worden niet bevaren
VERBORGEN BEROEP.
Vind het beroep van LEO RAAGHOE
door de letters van zijn naam een andere
volgorde te geven. Dit beroep staat in hoog
aanzien bij alle studenten en intellektuee-
len.
SAMENGESTELD WOORD.
Mijn eerste deel is de naam van slijme
rige weekdieren, die 's zomers in kelders
en tuinen zichtbaar zijn, en veel menschen
een walgelijk gevoel geven. Mijn tweede
deel dient om brood mee te bakken. Mijn
geheel is kunstmest. Wat ben ik
WAT IS
1. Humaan
2. Humbug
DE SPREEKWOORDEN VAN DE WEEK.
V.E. A .E E
.S.H.N A O D
N I
D..R WR..K K.
MT N...T D. H..
T N N ..ND
REKEN - PUZZLE.
HE T
KERSTDAG
FE EST
1 9 3 8
In deze optelling, waarvan men de letters
door hun cijferwaarde moet veranderen is
K E. R
R F S
K B F - 16
(Nadruk, ook gedeeltelijk, verboden).
Vraagstaart.
aaNMWmawwiiHui'jitfwr'
In enkele deelen van Drenthe gaan de kinderen J
's morgens met besjes hooi onder de armen langs de
boerenhuizen om de koeierr te steffenen Hierbij is
het volgende liedje bekend
Hum. koe. hum.
Sint Steffen is gekomen
Hard geloopen duur verkoopen.
Honderd gulden voor dieë koe.
En een dikke stoetbrug toe.
Met dikke boter, die mag ik en die mag elk.
Dan geeft de koe ook boter en melk
In ieder huis waar dit geschiedt, worden de kinderen i
dan getrakteerd.
ST JAN EVANGELIST.
Sint Jan Evangelist wordt een dag later gevierd (27
December). Een eeuwen oud gebruik is het, om op dezen
dag in de kerk den wijn te zegenen. Allen, die van
dezen wijn dronken, werden voor alle mogelijke on
heilen behoed.
Men noemde dit de Sint Johannes Zegen.
Vroeger werd deze wijn bij verschillige feestelijke
gelegenheden gedronken. Hieromtrent is het volgende,
geestige. Duitsche rijmpje nog bekend
Schau nicht zu tief in Krug
Johannes-Seegen ist genug
Hoe men aan dit gebruik komt
Bekend is het verhaal van Aristodemus, een afgoden
dienaar. die Johannes uit een beker gif wilde laten
drinken. Alvorens Johannes dezen vergiftigden wijn
dronk, zegende de Heer den inhoud en op het moment
dat hij toen den beker naar de lippen bracht, spatte
het vergif er uit in den vorm van een slang.
St. Jan wordt dan ook dikwijls met een beker en een
slang afgebeeld
Later ontaardde dit geloof in den gezegenden wijn op
vele plaatsen tot grove braspartijen, zoodat geleerden
uit de Middeleeuwen den naam van Kerstmis («Weih-
nachtsfesthieraan meendert te moeten ontleenen.
n. 1. «Weinnachtsfest»!
Deze gebruiken bestaan thans nog in verschillende
deelen van Duitschland. In ons land kent men thans
alleen nog in enkele plaatsen van Limburg (o. a. Sim-
pelveld en Munstergeleen) het kerkelijke gebruik. Daar
drinkt men in de kerk van den gewijden wijn, waarbij
gesproken wordt drink Sint Jans Minne, in den naam
des Vaders enz. bibe amorem sanctie Johannis, in
nomine patris...
ONNOOZELE KINDEREN.
En dan kennen wij ten slotte op 28 December Onnoo
zele Kinderen of ook wel Allerkinderen genoemd.
Dit is de dag, waarop men in de Katholieke kerk den
Bethlehemschen kindermoord herdenkt. Deze dag is
dan ook een uitgsproken r. k. feestdag
Thuis mogen op dezen dag de kinderen de baas zijn,
d.w.z. de kinderen mogen dan bijvoorbeeld zeggen, wat
er dien dag gegeten zal worden
Zooals bij zoovele gebruiken, ontaardde ook deze
herdenking in sommige streken tot een bedelpartij. Dit
blijkt wel uit het liedje, dat wij kennen uit het Land
van Maas
't Is vandaag Onnoozele Kinderendag,
Geeft de moerkens en de vaarkens wat
Geeft wat, houdt wat,
't Naaste jaar nog wat
Ik weet daar nog een goede vrouw.
Die mij zoo graag wat geven zou
Zij zal mij wel wat geven
Hoe lang mag zij leven
Honderd jaar en éénen dag,
Zoolang als ze kaas en broodjes mag.
Wij vinden hierin hetzelfde gegeven als in de Sint-
Maartensliedjes (11 November), zooals één hiervan
o. m. in het Noord-Limburgsche stadje Arcen nog ieder
jaar door de kinderen wordt gezongen
Hier woont een rijke man.
Die veel geven kan.
Veel zal hij geven,
Lang zal hij leven,
Zalig zal hij sterven,
Den hemel zal hij erven
God zal hem loonen
Met honderdduizend kronen
Met honderdduizend rokjes an,
Daar komt Sinte Marten an
In bijna het gehèele land heeft Allerkinderen, wat
deze typische gebruiken betreffen, nog slechts als een
mooie herinnering voort. Een herinnering...
Ja, hoevele van die oorspronkelijke, oude gewoon
ten zijn op den huidigen dag reeds een herinnering ge
worden
Zondag 25 DecemberKerstdag, Anastasia.
Maandag 26 DecemberStephanus.
Dinsdag 27 DecemberJohannes.
Woensdag 28 December: Onnoozele Kinderen
Donderdag 29 December: Eleona. Thomas van Caa-
telberg.
Vrijdag 30 December: David. Roger. Sabinus.
Zaterdag 31 DecemberSilvester. Melanie.
30 December 1567Margareta van Parma verlaat
Brussel. Zij trok langs Duitschland naar Italië, tot
grooten spijt van de Nederlanders, welke zij met veel
zachtheid sedert 1559 bestuurd had.
1870Dood te Gent van Felix A. Boone, dagblad
schrijver en Vlaamsch strijder. Geboren 8 Maart 1829.
1937Koning Farouk stelt de regeering Nahas
Pacha af.
31 December 1805 Afschaffing van den republikein-
schen almanak. Hij duurde van 24 Nov. 1793 tot 31
Dec. 1805.
1832In de Kamers stelt Alex. Gendebien het af
breken voor van den «Leeuw» op het Waterlooveld.
Doch uit vrees voor Engeland wordt dit voorstel ver
worpen.
1882 Overlijden van den Franschen Staatsman en
redenaar Léon Gambetta. die in 1838 geboren werd. Hij
was bij de derde Republiek lid van de Regeering der
Nationale Verdediging, na zijn vlucht uit Parijs in
een luchtballon, dictator te Tours, waar hij nieuwe
legers uitrustte om Parijs te ontzetten.
Wat had ik mij in het begin van het verloopen jaar
1938 allemaal voorgenomen
Wat is er van al die voornemens terecht gekomen
Hoe kwam het dat ik sommige voornemens niet na
kwam
Wat moet ik gedurende het nieuwe jaar 1939 vol
strekt doen, en waf volstrekt laten om vooruit te ko
men Om in wede. voorspoed en geluk te kunnen
leven P- B.
Opgang
Ondergang
Zondag. 25 December
7
u.
45
16
u.
56
Maandag 26 December
7
u.
45
15
u.
57
Dinsdag 27 December
7
u.
45
15
u.
58
Woensdag 28 December
7
u.
46
15
u.
59
Donderdag 29 December
7
u.
46
16
u.
00
Vrijdag 30 December
7
u
46
16
u.
00
Zaterdag 31 December
7
u.
46
16
u.
01
Opgang
9 u 31
9 u. 56
10 u. 19
10 u. 42
Ondergane
19 u. 59
21 u. 01
22 u. 03
23 u. 07
0 u. 11
1 u. 18
Zondag 25 December
Maandag 26 December
Dinsdag 27 December
Woensdag 28 December
Donderdag 29 December 11 u. 05
Vrijdag 30 December 11 u. 30
Zaterdag 31 December 11 u. 59
Nieuwe maan 21 December te 18 u 7 m.
Eerste kwartier: 29 December te 22 u. 53 m
Volle maan 5 Januari te 21 u. 30 m.
25 December 800Karei de Groote wordt op Kerstdag
als Keizer van het Westen gekroond. Zijn toenmalig
rijk omvattede Nederlanden, Duitschland tot aan
den Rijn, het Noorderdeel van Italië, Frankrijk en hef
Noorden van Spanje. Karei de Groote wordt niet alleen
geroemd als dapper oorlogsheld, maar ook als kundig
wetgever en regeerder. Teneinde gemakkelijk en wel
te besturen, veradelde hij zijn Rijk in gouwen, aan wier
hoofd hij graven en hertogen plaatste. Meivelden wer
den gehouden, d. z. vergaderingen waar edelen, pries
ters en vrijen door den Keizer bijeengeroepen werden
om over nieuwe en oude wetten te handelen.
1642Geboorte te Wools-Thorpe, in Engeland, van
den Engelschen natuur-, sterren- en wiskundige Isaac
Newton. Hij vond de wetten der aantrekkingskrach!,
en de differentiaal- en integraalrekening uit. Hij over
leed in 1727.
26 December 1755Geboorte te Antwerpen van den
landschap- en dierenschilder B. P. Ommeganck. Over
leden 19 Febr. 1826. Hij was de hoofdbewerker van de
terugvordering onzer kunstschatten door de Fransche
revolutiemannen ontvoerd.
1771Overlijden van Helvétius, wijsgeer en ency
clopedist, geboren in 1715.
1797 Het Fransch Bestuur verbiedt, op straf der
wet, nog langer den Zondag als rustdag te onderhou
den het dwong voortaan den décadi of tienden dag te
onderhouden, benevens eenige andere revolutionnaire
feestdagen.
1898: Mijnheer en Mevrouw Curie zetten voor de
Fransche Akademie van Wetenschappen de uitvinding
uiteen der eigenschappen van radium Het radium is
een zilverwit, glanzend, in de lucht snel zwart wordend,
radioaktief element. Het meeste radium wordt gele
verd door de Vereenigde Staten, België (fabriek van
Ooien) en Tsjecho-Slowakije.
1906 In de Opéra-Comique te Parijs, wordt de
eerste vertooning van Madame Butterflygegeven,
muziek van Puccini.
27 December 1585Overlijden te Tours van den Fran
schen lyrischen dichter Pierre de Ronsard hoofd van
de Brigade later Pleïade genaamd. Hij werd geboren
in 1524, en is vooral gekend door zijn Odes.
1828Willem I doet het Collegq van Thielt sluiten.
Dit gesticht telde toen 300 studenten, die aldus gedwon
gen waren hun studies in den vreemde voort te zetten.
Deze maatregel, en een reeks andere onderdrukkings-
wetten van den Hollandschen vorst, hadden als gevolg
dat het Belgische Volk zich tegen hem verzette, en dat
in 1830 den opstand der Belgen tegen de Hollanders
brak.
1923 De geallieerde Ambassades besluiten tot de
instandhouding der militaire bezetting van Keulen.
1925Te Dendermonde sterft Dr. Lodewijk Dosfel,
schrijver o. m van het Katholiek Aktivistisch Ver
weerschrift en leeraar aan de Vlaamsche Hooge-
school van Gent.
28 December 1189Boudewijn van Henegouw komt
in Namen, waar de edeldom en de burgerij hem den
eed van getrouwheid zweren tegen Hendrik den Blinde.
1706 Overlijden te Rotterdam van Pierre Bayle,
wijsgeer en Fransch Criticus. Geboren in 1647. Zijn
Dictionnaire historique et critique had grooten in
vloed op de vrijzinnige denkbeelden der XVIII' eeuw.
1878 De eerste dienst voor de uitgave van een
Beknopt Vlaamsch Kamerverslag wordt ingericht door
O. Perrier van Dendermonde en Julius Hoste van
Brussel.
1908: Te Tunis wordt een dekreet uitgevaardigd
waardoor het verplichtend wordt de geboorten en over-
lijdens aan te geven.
1937 De heer Goga der nat. Christelijke partij
vormt de nieuwe regeering in Roemenië.
29 December 1278Gwijde van Dampierre wordt
graaf van Vlaanderen Hij bestuurde Vlaanderen reeds
sedert verscheidene jaren, doch het was eerst den 29=
Dec. 1278 dat zijn 76-jarige moeder hem plechtig in het
bezit van zijn erfdeel stelde. Gwijde van Dampierre
droeg denzelfden naam als zijn grootvader Gwijde,
heer van Bourbon, zoon van den heiligen Lodewijk!
De Dampierres behoorden tot den doorluchtigsten adel
van Champagne.
1594 Te Parijs wordt Jean ChStel terechtgesteld,
die een aanslag pleegde op Hendrik IV.
1810: Napoleon beveelt dat de Vlaamsche bladen
nog enkel mogen verschijnen, met de Fransche verta
ling nevens den Vlaamschen tekst.
1881Inhuldiging van den .Sint Gotthard-tunnél.
in Zwitserland hij heeft een lengte van 3197 meter.
(Zie vervolg onderaan vorige kolom).
