HET YPERSCHE-
LA REGION D'YPRES
CINE
FLORA
L H E R I T I E R DES MONDESIR
21' Jaar, N' 26 19 October 1940
21 Année, N 26 19 Octobre 1940
BIJVOEGSEL
SUPPLÉMENT
WETENSCHAPPELIJK HOEKJE
THOMAS ALVA EDISON
OPGELET!
BINNENKORT
ATTENTION
PROCHAINEMENT
IN
AU
f t
IN
DANS
zijn allerlaatste GROOT SUCCES
son dernier GRAND SUCCÈS
Naamdagen
Zon
Maan
Maanstanden
De verkoop van gerantsoeneerde waren
aan het Duitsche leger
De levering van graanstoffen
en aardappelen
De rantsoeneering van gelei, jam
en siroop
De Aardappelkwestie
(Vervolg en slot)
DE HEKSENMEESTER VAN MENLO-PARK.
Meer misschien nog dan uitvinden kon Edison
partij trekken uit en verbeteringen brengen
aan bestaande systemen. Met een paar details
kon hij aldus andermans bevindingen cp reus
achtige manier verbeteren.
In 1876 vergroot hij zijn laboratorium en ver
huist naar Menlo-Park, eveneens bij New-York.
Het princiep van de telefoon zweefde sinds veer
tig jaar in de lucht. De Duitsche leeraar Philipp
Reis bouwde de eerste telefoon, of, zooals hij het
noemde het mechanisch oor. Doch de weten-
schapsmenschen van die dagen begrepen er de
belangrijkheid niet van. Weinige jaren later was
het Graham Bell, die, voortbouwend op Reis' ge
gevens en gesteund door Amerikaansch kapitaal,
een telefoon maakte en breveteerde. Wat heeft
Edison hiermee te zien Niets. Maar twee jaar
vóór Bell had hij reeds een soortgelijk toestel
uitgedacht dat verbonden werd aan het tele
graaftoestel en waarin men eenvoudig hoefde te
spreken voor een vibratietoestel. Twee jaar later
staat hij op het punt dit toestel uit te breiden toen
Bell over zich doet spreken. Ja, Edison, kon toch
alles niet tegelijk uitvinden.
Hij zou echter weerwraak nemen en de kool-
stofmicrcfoon op de markt brengen zonder de
welke de actiestraal van de telefoon van Bell
slechts klein zou gebleven zijn. Hiervoor ont
vangt hij 100.000 dollar. Daarna vindt hij een
soort luidspreker uit, de motograaf, waarmede de
gewone stem hoorbaar wordt op 300 meter. Gene
raal Gouraud, die in Engeland een telephoonon-
derneming gevormd heeft, telegrapheert aan
Edison
Staat ge Uw motograaf af voor 30.000
Ja is het korte antwoord.
De check komt toe met een bedrag van 150.000
dollar. Edison is verwonderd en denkt dat Gou
raud zich vergist heefthij had echter vergeten
dat men in Engeland in ponden telt
In 1877, ziet een der bekendste uitvindingen
van Edison het licht, de phonograaf. Veel, zeer
veel werk heeft hem dit toestel gekost, vijftien
tot twintig uur per dag matte hij zich aan zijn
onderzoekingen af en dit zes maanden lang,
voortdurend het woordje speziatoeroepend
aan den cilinder, want in plaats van een plaat,
was het een rol die om een horizontale as rond
draaide. Het eerste wat het toestel te enregis-
treeren kreeg was een bekend liedje
Mary had a little lamb
voorgedragen door een van de assistenten van
den genialen Amerikaan. Eenmaal zoover laat
Edison zijn project liggen en slechts tien jaar
later zal hij het verbeteren en op de markt bren
gen.
Thomas Alva Edison zet zich nu aan zijn reu
zenwerk de gloeilamp. Voor hem kende men
alleen de booglamp. Men wist ook dat zekere
stoffen wit gloeiend konden worden door den
doortocht van den electrischen stroommaar
men had nog geen substantie gevonden die vol
doende duurzaam was, ook kende men geen ma
chine sterk genoeg om een groote hoeveelheid
licht voort te brengen. Om kort te zijn, men had
er geen idee van hoe een stad te verlichten aan
een redelijken prijs.
Reeds in 1845 probeerde Sterr een gloeiend
lichaam te gebruiken voor verlichtingsdoelein
den. In 1854 ontwikkelde Goebel, in Duitschland,
dezelfde theorie en de Changy evenzoo in Frank
rijk, in het jaar 1858. De groote verdienste van
Edison is geweest voor de eerste maal een gloei
lamp te bouwen, waarvan de werking volmaakt
was en de duur interessant. De bouw ervan is
zeer eenvoudigeen luchtledige glazen ballon
die een platinadraad bevat, meer niet. Laten we
een stroom door den platinadraad loopen, dan
begint deze onmiddellijk te gloeien, doch brandt
niet op, daar de ballon luchtledig is (1) het is
wat men noemt een zuivere gloeiing zonder ver
branding. Deze eerste gloeilamp werd op 21 Oc
tober 1879 in Menlo-Park vervaardigd. Edison
vindt verder dat de gloeiende draad het fila
ment niet effen en glanzend mag zijn als pla
tina doch integendeel ruw en zwart moet zijn
als koolstof. Duizende verschillende producten
worden nu beproefd als filament. Al de papier
soorten, de katoenen, de zijden, enz. krijgen hun
beurt. Edison zendt medewerkers naar Japan,
naar Zuid-Amerika, naar Sumatra om plantaar
dige vezels op te zoeken. Een dezer zendingen
duurde vier jaar en doorliep de gansche wereld.
Een hovenier uit Japan haalt het met vezels
van een zekere bamboesoort. Twintig jaar lang
zal deze hovenier de vezelleveraar blijven van
de Edisonlampen tot de verschijning der kunst
zijde. Later komt men terug tot zekere metaal
draden, waarvan het smeltpunt zoo hoog (2300"
a 3200°) is, dat de temperatuur waarop het licht
gevend vermogen kan aangewend worden
(2000°), lager is dan die waarop de draad begint
te smelten of te ontbinden door de temperatuur
van den draad te verhoogen, beschikt men over
meer warmte en bijgevolg over meer licht. De
te gebruiken metalen moeten gemakkelijk den
vorm van een draad kunnen aannemen tanta-
lium, tungstene, osmium en zirconium voldoen
aan deze voorwaarde. Vooral gloeilampen met
een draad van tungstene worden hedendaags
aangewendook zijn de ballonnen niet meer
luchtledig doch gevuld met bijzondere rare gas
sen.
HET EINDE.
In 1887 verlaat Edison Menlo-Park en komt
zich in zijn laatste laboratorium vestigen te West
Orange (bij New-York). Onmogelijk is het al de
uitvindingen van dezen uitzonderlijken arbeider
op te sommen. Vermelden wij echter nog de Edi
son accumulator, geconstrueerd na 10.000 proef
nemingen. Hier zijn de platen niet uit lood zoo
als bij den gewonen accu. De vloeistof is kali-
loog (2). Daarin bevinden zich dunne staalpla
ten alles in een stalen bus gesloten. In Europa
worden deze accu's slechts weinig gebruikt, om
dat ze ook verscheidene nadeelen hebben.
Hij maakt cement in 24 uur, bouwt torpedo's,
werkt aan de sprekende film en de televisie. Zijn
laatste droom is het vervaardigen van synthe
tische caoutchouc, doch de tijd ontbrak hem om
dit moeilijke vraagstuk op te lossen.
In 1929 werd in Amerika de vijftigste verjaring
van de gloeilamp herdacht. Het werd een gele
genheid om Edison op de warmste wijze toe te
juichen. Twee jaar later, in 1931, juist negen jaar
geleden, verspreidt de telegraaf het volgend be
richt door de wereld
New-York, 18 October. De geleerde Edison is
gestorven, dezen morgen te 3 u. 24 (plaatselijk
uur), te West Orange».
Een moderne eposfiguur was hij. Wat zonder
hem in curiositeitsmusea zou zijn gebleven is in
de samenleving gebracht. Zijn uitvindingen heb
ben zich zoo nauw verwant met onze moderne
levenswijze, dat zonder haar het leven ons
vreemd zou toeschijnen.
Dit hebben de steden der Vereenigde Staten
aan zijn medeburgers willen aantoonen door de
electrische verlichting één minuut stop te zetten
op den avond van zijn begrafenis.
(1) We herinneren hier dat verbranden niets anders
is dan verbinden met zuurstof, daar de ballon geen
zuurstof bevat is ook de verbranding onmogelijk.
(2) Kaliloogwaterige oplossing van kaliumhydro-
xyde (K O H), wordt o. a. ter bereiding van zachte
(groene) zeep gebruikt.
FRANSCH GESPROKEN.
PARLANT FRANCAIS
van 20 tot 26 October 1940.
Zondag 20 OctoberJoannes van Kenti, Paula, Irène.
Maandag 21 October: Hilarion, Ursula.
Dinsdag 22 OctoberMaria-Salome, Cordula, Elodie.
Wcensdag 23 OctoberSeverinus, Oda.
Donderdag 24 OctoberRaphaël, Evergislus.
Vrijdag 25 OctoberChrysanthus, Daria, Crispinus.
Zaterdag 26 OctoberEvaristus.
20 October23p Zondag na Pinksteren.
Opgang
Zondag 20 October 8 u. 14
Maandag 21 October 8 u. 15
Dinsdag 22 October 8 u. 17
Woensdag 23 October 8 u. 19
Donderdag 24 October 8 u. 20
Vrijdag 25 October 8 u. 22
Zaterdag 26 October 8 u. 24
Ondergang
18 u. 41
18 u. 39
18 u. 37
18 u. 35
18 u. 33
18 u. 31
18 u. 29
Opgang
21 u. 18
22 u. 07
23 u. 02
00 u. 04
01 u. 12
2 u. 24
Ondergang
12 u. 01
12 u. 54
13 u. 43
14 u. 36
15 u. 05
15 u. 40
16 u. 12
Zondag 20 October
Maandag 21 October
Dinsdag 22 October
Woensdag 23 October
Donderdag 24 October
Vrijdag 25 October
Zaterdag 26 October
Laatste kwartier24 October, te 8 u. 4.
Nieuwe maan 30 October, te 0 u 3.
Eerste kwartier 6 November, te 23 u. 8.
Volle maan15 November, te 4 u. 23.
Met het oog op het vermijden van massale aankoo-
pen, die zouden kunnen schaden aan de bevoorrading
van het land, wordt van officieele zijde nogmaals de
aandacht gevestigd op het feit dat de militaire bevel
hebber voor België en Noord-Frankrijk een verorde
ning uitgevaardigd heeft, waarin de voorwaarden ver
meld staan die de leden van de Weermacht moeten
vervullen om gerantsoeneerde produkten te mogen
koopen. Deze mogen noch in het groot noch in het klein
geleverd worden, zoo de vertegenwoordigers van het
Duitsch leger niet voorzien zijn van officieele toela
tingsbewijzen of geen rantsoenzegels in ruil geven. De
Belgische burgers, die deze verordening niet naleven,
zijn even strafbaar als de militairen.
De voordracht, die onlangs door M. De Winter, se-
kretaris-generaal van het Ministerie van Landbouw,
gehouden werd voor de radio, teneinde de landbou
wers aan te zetten tot het leveren hunner graanstoffen,
heeft, naar het blijkt, uitstekende Tesultaten gehad.
Waar vroeger de graanstoffen eerst gedurende de
maand November werden geleverd, is dit nu. reeds
half-Oktober geschied, dank zij den maatschappelijken
zin waarvan de landbouwers, de burgemeesters en de
belanghebbenden getuigden. Wat de aardappelen be
treft, is de toestand nog niet zoo schitterend. Niet zel
den weerstaan de landbouwers moeilijk aan het aan
bod dat hun door opkoopers tegen hoogere prijzen
wordt gedaan. Te dezer gelegenheid wordt eraan her
innerd dat de maximumprijs is vastgesteld op 63 fr.
voor aardappelen die ter plaatse worden afgenomen.
De Vereenigingen der Jam en Sirocpfabrikanten van
België wenschen er op te wijzen dat van 9 October af,
gelei, jam, appelgelei en siroop slechts door de klein
handelaars tegen afgifte van rantsoenzegel 6/3 mogen
verkocht worden.
Tot op 7 November e. k. hebben de fabrikanten toe
lating bekomen hun produkten aan groothandelaars
zonder zegels te leveren, teneinde deze laatsten toe te
laten de kleinhandelaars te bevoorraden.
Er wordt nogmaals aan herinnerd dat van 9 October
af de winkeliers geen gelei, jam, appelgelei en siroop
meer mogen verkoopen zonder aflevering van zegels,
opdat in November de kleinhandelaars voldoende pro
ducten zouden bekomen, vermits de zegels hen toela
ten zich bij de groothandelaars te bevoorraden.
De maximumprijs voor de aardappelen is thans vast
gesteld op 63 fr., ter plaatse gekocht.
Er wordt aan herinnerd, dat de boeren slechts aan
groothandelaars zoowel als aan de in opdracht han
delende opkoopeTs voor de Duitsche Weermacht aard
appelen mogen afleveren, tegen voorlegging van een
officieel getuigschrift.
Verder blijft nog immer van kracht de verordening
van den Militairen Opperbevelhebber, waarbij het den
kleinhandelaars verboden is. aan leden van de Duitsche
Weermacht zoowel als aan burgers, gerantsoeneerde
waren te verkoopen tenzij tegen indiening van de des
betreffende zegels.
Het is van het hoogste belang dat deze voorschriften
stipt worden nageleefd. Degenen die er zich niet aan
houden zijn strafbaar.
