André SEDEYN
HERSTELLEN
ALLE RADIO S
WETEN/CHAPPEL'j
Naamdagen.
Zon.
Maan.
Maanstanden.
TREKKINGEN
Leening der Verwoeste Gewesten 1921
Verwoeste Gewesten 4 t. h. 1922
HUIS
2, Rijsselstraat (Groote Markt)
Y P E R
RADIO S - PICK - UP S
PHONO - PLATEN NAALDEN
Kontant en Krediet
MET WAARBORG
Aankoop van oude Platen aan de
hoogste prijzen.
HET YPERSCHE 19-9-1941
PARACELSUS (Vervolg)
Strijd te Bazel (1526-28).
Paracelsus bestreed te Bazel met groote heftig
heid de uit de Oudheid en vroege Middeleeu
wen overgeleverde en aan alle hoogescholen ge
leerde, foutieve stelsels van Galenus en Avi-
- cenna (1) en verwekte daardoor veel opzien,
maar vooral hevige oppositie. Aan het zwarte
bord van de universiteit kondigt hij zijn lessen
aan Komt allen tot mij, die lust hebt in de
artsenijkunstIk zal mij niet aan de boeken hou
den, maar aan mijn eigen ervaring, ik leer u de
geneeskunde van den grond af aan geheel
nieuwDe zaal stroomt vol en volk moet ge
weigerd worden, maar reeds bij deze eerste voor
dracht komt hij in botsing met de domme, kop
pige opvattingen van zijn collega's professoren,
doch het volk, de studenten, de massa is hem
gunstig gestemd en juicht hem toe. Op zijn eerst
volgende voordracht wordt hij aangevallen door
een ouden artsParacelsus wordt rood van woe
de Gij, geleerde heeren, zweert bij de boeken.
Ik heb tijdens mijn vele omzwervingen geleerd,
dat niemand zijn meester in de boeken kan vin
den. Twee toegangswegen kent het rijk der ge
neeskunst de eene voert door de schriften van
Galenus, de andere door de natuur
Toen de studenten des anderendaags vreugde
vuren hadden ontstoken, verscheen plots Para-
celsus. Hij beval ze al hun boeken van de oude
meesters der geneeskunst af te geven, en na een
wat bombastische redevoering, (hij had een uit
gesproken voorkeur voor een gezwollen taal)
wierp hij al de werken in het Vuur, onder luide
toejuichingen van het volk.
Paracelsus was werkelijk, voor zijn tijd, een
zonderling. Hij lachte de geleerden uit die hun
colleges in het Latijn gaven en hij noodigde stu
denten, barbiers, badmeesters en alchemisten uit
om zijn kursus te volgen, waarin hij, in strijd
met de goede gebruiken, college hield in een
kernachtig Duitsch.
Hij stoorde zich nergens aan. Hij maakte de
plaatselijke artsen uit voor een misbakken
bende gepatenteerde ezels omdat ze nog steeds
als eenige geneesmethodes het verouderde ader
laten en het baden gebruikten. Natuurlijk werd
hij de vijand van de doctoren der stad Bazel.
Zijn collegas spaarde hij al evenmin Toon
eens wat voor een soort menschen gij zijt en wat
uw kracht is. Gij zijt niets dan een bende leera
ren en meesters, die luizen uitkammen en zich
krabben. Gij zijt niet waard dat een hond zijn
achterpoot tegen u oplicht. Uw vorst Galenus is
in de hel en als ge kondt lezen wat hij mij van
daaruit schrijft, zoudt ge een kruis slaan en U ge
reed maken ook derwaarts te vertrekken. De los
bandige Avicenna, eens zijn eerste minister, staat
nu voor de poorten van het vagevuur. Ik ben be
zig oplosbaar goud (2) te bereiden als genees
middel voor zijn kwaalZoo spotte hij met
recht.
Ook de apothekers kregen ervan De plicht
van den geneesheer is het genezen der zieken
en niet het verrijken der apothekersen hij
liet de pillendraaiers zitten met hun sme
rige brouwselsHij bereidde voor zijn patiën
ten zelf de medicijnen en schonk deze voor niets.
Het is dan ook begrijpelijk dat hij de beste
vriend niet was van de plaatselijke apothekers,
d«ch dezen durfden niet roeren daar Paracelsus
als stadsarts hun baas was.
Artsen, apothekers, professoren, magistraten,
allen spanden samen om dezen zonderling kwijt
te spelen, doch Paracelsus was een man met wil
en genoot de bescherming van den beroemden
en machtigen uitgever Frobenius, dien hij gene
zen heeft, en tevens deze van den grooten ge
leerde Erasmus.
©p een dag wordt hij bij den zieken kanunnik
van Lichtenfels geroepen. Paracelsus maakt ac-
(1) Avicenna (980-1037). Arabisch wijsgeer en docter,
bijgenaamd de prins der geneesheerenBezat een
buitengewone kennis en een schranderen geest, zijn ge
neeskunst steunde echter op valsche theorieën.
(2) Oplosbaar goudParacelsus, die ook aan alche
mie deed, zooals we verder zullen zien, beweerde het
universeele oplosmiddel voor alle stoffen gevonden te
hebben, hij noemde het alkahest De moderne schei
kundige kent het «koningswater», een mengsel van sal
peterzuur en zoutzuur, dat goud en platina oplost.
coord hem fe genezen voor 100 gulden. De kanun
nik aanvaardt en Paracelsus geneest hem. Den
dag na de genezing verschijnt een bode van den
heer van Lichtenfels en brengt hem... 6 gulden!
Paracelsus spant een proces in en verliest het,
waarop hij in een gedrukt plakkaat de rechters
en de overheid uitscheldt voor het vuilste van de
straat, met als gevolg, dat het nu groot tijd wordt
voor Theophrast zijn heil te zoeken in de vlucht.
En zoo verliet deze zonderlinge docter de stad
Bazel in 1528 om een nieuwen zwerftocht te be
ginnen. (Vervolgt).
van 21 tol 27 September 1941
Zondag 21 SeptemberMattheus.
Maandag 22 SeptemberMauritius, Thomas van Vil
lanova.
Dinsdag 23 SeptemberLinus, Thecla.
Woensdag 24 SeptemberO. L. Vrouw van Vrijkoop
der Slaven, Gerardin.
Donderdag 25 SeptemberFirminus, Maternus, Ge-
rulphus.
Vrijdag 26 SeptemberJustina, Cyprianus.
Zaterdag 27 September Cosmas, Damianus.
Opgang
Ondergang
Zondag 21 September
7
u.
26
19
u.
45
Maandag 22 September
7
u.
28
19
u.
42
Dinsdag 23 September
7
u.
29
19
u.
40
Woensdag 24 September
7
u.
31
19
u.
38
Donderdag 25 September
7
u.
32
19
u.
36
Vrijdag 26 September
7
u.
34
19
u.
33
Zaterdag 27 September
7
u.
35
19
u.
31
Opgang
Ondergang
Zondag 21 September
7
u.
36
19
u.
56
Maandag 22 September
8
u.
54
20
u.
26
Dinsdag 23 September
10
u.
13
20
u.
59
Woensdag 24 September
11
u.
31
21
u.
36
Donderdag 25 September 12
u.
46
22
u.
18
Vrijdag 26 September
13
u.
56
23
u.
07
Zaterdag 27 September
14
u.
58
0
u.
02
Nieuwe maan 21 September, te 6 u. 38.
Eerste kwartier27 September, te 22 u. 9.
Volle maan5 October, te 10 u. 32.
Laatste kwartier13 October, te 14 u. 52.
De lichtverduistering begint met den
zonsondergang en eindigt met den zons
opgang.
O
Een lot van 1 millioen frank werd toegekend aan de
reeks 29.558 Nr 1.
Alle obligaties die tot deze reeks behooren, zijn af
losbaar met 250 frank.
De 232° trekking van de Verwoeste Gewesten 4 t. h.
1922 gaf volgenden uitslag
De reeks 145523 Nr 19 wint250.000 frank.
De reeks 053993 Nr, 19 wint100.000 frank.
De reeks 063254 Nr 16 wint: 100.000 frank.
Al de andere nummers van voormelde reeksen zijn
uitkeerbaar met 312 fr. 50 of met 300 frank naar gelang
zij, al dan niet, werden omgewisseld bij de conversie
van 1935.
André Ernest Modeste GRÉTRY werd te Luik
geboren op 11 Februari 1741, zoodat dit jaar de
200" verjaring van zijn geboorte kon gevierd
worden.
Grétry is een der voornaamste figuren in de
geschiedenis der Fransche dramatische kunst,
daar hij het grootste deel van zijn leven te Pa
rijs doorbracht, wat echter niet belet dat Luik
hem als zijn beroemdsten zoon blijft beschouwen
en zijn gedachtenis met .een waren eerecultus
omringt.
André hoorde reeds in zijn prilste jeugd het
zingen der viool, want zijn grootvader was een
dorpsmuzikant en zijn vader speelde de tweede
solo-viool in de kollegiale kerk van St Denijs.
Grétry werd koorknaap en des Zondags liep
de kerk vol om hem te beluisteren. Zeer jong
gaf hij blijk van een groot compositietalent en
schreef op 16 jarigen leeftijd een Mis. Zijn be
schermers, de stiftheeren van St Denijskerk, stel.
den hem de geldmiddelen aan de hand om naar
Rome te reizen en aldaar zijn studies te voltooien.
Hij ondernam de reis naar de pauselijke stad...
te voet en nam daar les o. a. bij Casali.
Te Rome vond hij zijn eerste succes als dra
matisch toondichter en leverde er zijn eerste
proeve met het intermezzo La Vendemmia-
trice Hij maakte er kennis met het werk der
Fransche toondichters en voelde zich naar de
lichtstad aangetrokken. Hij ging er heen, nam
zijn weg over Genève, waar hij een tijd lang
bleef vertoeven en ook kennis maakte met Vol
taire, en kwam ten slotte te Parijs aan om er in
den beginne groote moeilijkheden te ondervin
den. Hij stelde al vlug vast dat, bij het opmaken
van een opera, de meestgeziene persoonlijkheid
niet de toondichter, maar wel de librettist was.
Marmontel was toen de librettist in de mode en
zijn libretto Le Huron was juist klaar. Grétry
speelde het klaar dat hij er de muziek mocht voor
schrijven en het werd een geweldig succes, een
triomf voor Grétry. Na zijn opera's Lucile en
Le tableau parlantwerd hij als de eerste on
der zijns gelijken beschouwd. Hij leverde meer
dan 50 opera's, waarvan we moeten vermelden
Céphale et Proscris voor enkele jaren nog te
Brussel opgevoerd, La fausse Magie Zémire
et Azor Le jugement de Midas L'amant
jaloux Richard cceur de lion La caravane
du Caire met Lodewijk XVIII als tekstdichter,
en 506 maal werd opgevoerd. In zijn eerste wer
ken beoefent Grétry het vroolijke, lichte genre,
terwijl hij in zijn laatste opera's beproefde de
statige hoogte van Gluck, waarvan hij een over
tuigd aanhanger was, te bereiken, zonder er ech
ter in te slagen.
Grétry heeft ook over muziek geschreven en
zijn werk is van beteekenis. Zijn Mémoires, ou
essais sur la musique bevatten veel belangrijks.
Grétry heeft alle eerbewijzen genoten, die den
kunstenaar kunnen geschonken worden. Zijn
laatste levensjaren heeft hij doorgebracht in de
Ermitage van J. J. Rousseau, waarvan hij eige
naar was. Hij overleed op 24 September 1813.
DENIS PAPIN
Deze Fransche natuurkundige werd te Blois
geboren in 1647. Hij studeerde in de genees- en
natuurkunde en werd assistent van Christiaan
Huygens, daarna door diens bemiddeling van
Boyle in Engeland. Hij maakte vooral naam door
de uitvinding van den digestor of Papiniaansche
pot,
Papin moest uit Frankrijk uitwijken wegens
de vervolging der Hervormden en kreeg een
aanstelling bij de Royal Society te Londen, waar
hij zich vooral bezig hield met onderzoekingen
over dampspanning en waterkracht.
In 1688 vinden wij Papin terug in Duitschland
waar hij 19 jaar lang hoogleeraar was te Mar
burg. Daar vond hij den heetwatercylinder met
klep uit. Naar de teekening van het primitieve
stoomwerktuig van Savery(1698) maakte hij toen
met behulp van zijn uitvinding een machine,
welke hij aan een rad verbond, om daarmee wa
ter op fë heffen. Met deze inrichting bouwde
Papin een soort raderboot (in feite de eerste
stoomboot), waarmee hij in 1707 de Fulda, in
Pruisen, afvoer. Te Münden, (provincie Hanno
ver, waar de Fulda in de Weser loopt) werd zijn
vaartuig door schippers, die er een duivelstoestel
in zagen, vernietigd, terwijl Papin zelf nauwe
lijks kon ontsnappen. Dit gebéurde op 25 Sep
tember.
Zich niet meer veilig achtend, ging hij terug
naar Engeland waar hij in armoede is overle
den in 1712 of 1714.
Papin vervaardigde ook een verbeterde lucht
pomp.
