WETEN/CHAPPELÜk
Firma C. A. JANS
VRAAGT
CRISTAL - CHAUDFONTAiNE
het volmaakt tafeiwater
Depot BROUWERIJ J. G. DONCK
Naamdagen.
Zon. Opgang Ondergang
Maan. Opgang Ondergang
Maanstanden.
TREKKINGEN
Trekking van de Leening 1933
Verwoeste Gewesten 1923
Herstel van Oorlogsschade aan
onroerende goederen
ALLE UURWERKEN
TAFELGERIEVEN
JUWEELTJES,
GESCHENKARTIKELEN in alle metalen
Kunt U voordeelig koopen aan de
HET YPEKSCHE 24 -16 -1941
HET BUSKRUIT (Slot)
In den beginne waren waarschijnlijk de zwa
vel en de in het Oosten veel voorkomende naphta
de hoofdbestanddeelen der brandstof. Een veel
sterkere werking moest zij verkrijgen, toen men
op het denkbeeld kwam er salpeter (kaliumni
traat) bij te voegen. Wanneer en waar dit ge
schied is weet men niet, misschien bij de Chi-
neezen of de Arabieren, Deze laatsten waren
vooral goede scheikundigen en in hun boeken, na
1225 geschreven, wordt steeds over brandmengsels
met salpeter gesproken. Ja, er worden daarin
zelfs mengsels opgegeven, die alleen uit kool,
zwavel en salpeter bestaan en dus juist zoo zijn
samengesteld als het tegenwoordig buskruit. Ook
bezaten ze wapens, die aan een ruw schietgeweer
doen denken het waren ijzeren buizen, waaruit
men pijlen afschoot. Doch de drijfkracht moet
steeds gering geweest zijn want tot in de 14c
eeuw bleef het kruit als fijne stof vervaardigd.
Waarschijnlijk is het Schwarz geweest die op de
gedachte is gekomen het kruit den vorm van
kleine korrels te geven en nu was het in staat de
uitwerkingen te doen, die wij kennen.
Het eerst komt een soort van houwitser voor,
waarmede men zware steenen tegen versterkte
plaatsen wierp. De eerste kanonschachten waren
gebrekkig samengesteld. De artilleriewerd
eerst een krachtig wapen, toen men geleerd had
bronzen schachten te gieten. Het is bijna zeker,
dat de Duitschers dit het eerst hebben gedaan en
hier treedt weer Schwarz op het voorplan. Van
kanunnik werd hij kanonnier. Het is bewezen,
dat hij zich in 1378 naar Italië begaf en den hoo-
gen Raad van Venetië zijn kunst mededeelde.
Bij den strijd tegen de Genueezen werd de kunst
van den ex-monnik voor fyet eerst toegepast en
met zulk een goed gevolg, dat de Genueezen
vrede moesten sluiten. Schwarz zou echter, als
belooning, in de gevangenis den dood gevonden
hebben.
Nog raadselachtiger wordt de geschiedenis van
de uitvinding van het buskruit, als we vernemen,
dat de Engelschen het reeds in den slag van
Crécy (26 Augustus 1346), tegen de Franschen,
gebruikten. Over de toen gebruikte kanonnen
weet men alleen, dat er drie stukken aanwezig
waren en dat ze over den veldslag beslisten.
Buskruit is een mengsel van kool, zwavel en
kaliumsalpeter. In den beginne was het slechts
een stofvörmig mengsel, dat geringe drijfkracht
bezat en spoedig zijn nuttig effect verloor. De
vervaardiging van gekorreld kruit werd, zooals
we reeds hooger zagen, in de 14*' eeuw ontdekt
doch slechts in de 15" eeuw voor goed toegepast,
maar slechts in de 17" eeuw kon men de legers
kruit meegeven, dat lang genoeg bewaard en ver
voerd kon worden.
De verhoudingen tusschen de gewichtshoeveel-
heden der drie bestanddeelen van het kruit han
gen eenigszins af van de bestemming, die het
kruit hebben moet. De verhouding, die Baptista
Porta in 1567 aangaf, bedroeg 6 deelen salpeter,
1 deel zwavel en 1 deel kool. Als oorlogskruit
neemt men 74 deelen salpeter, 10 deelen zwavel
en 16 deelen kool. Dit mengsel ontbrandt bij on
geveer 300"C. Er ontstaan dan allerlei scheikun
dige verbindingen, doch hierover zullen we niet
uitwijden.
De bereiding van het kruit komt in het kort op
het volgende neer het zuiveren der producten,
het fijn maken der bestanddeelen, het innig men
gen der drie stoffen en het maken tot een vast
deeg, het breken tot korrels van de dunne deeg
koeken ,het afronden der korrels, het drogen van
het kruit.
De groote kracht, door het buskruit ontwikkeld,
gaf reeds aan de beroemdste denkers van roe-
geren tijd aanleiding tot proeven. In de middel
eeuwen schreef men deze krachten aan de ondei-
aardsche machten toe, en onze Berthold Schwar z
werd voor een duivelskunstenaar gehouden. La-
wihihiiuim rur r rrn
8, Lombaardstraat, YPER. Tel. 255.
ter vond men dat 1 kubieke meter buskruit on
geveer 500 kubieke meter gas oplevert. De druk
die ontstaat bij de ontploffing is ontzaglijk groot.
Na den oorlog van 1870, bij het ontstaan der repe
titiegeweren, legde men er zich vooral op toe een
soort kruit te vervaardigen dat weinig rook, een
zwakken knal en weinig overschot gaf. Het rook-
loos kruit werd in 1890 in Duitschland uitgevon
den.
Het buskruit werd ook anders dan als oorlogs
tuig toegepast voor het doen springen van ge
steenten en voor 't maken van allerlei vuurwerk.
In het midden der 19" eeuw kreeg het buskruit
een gevaarlijken mededinger in het schietkatoen.
Het werd door Braconnot in 1833 ontdekt doch
trok het eerst de algemeene aandacht na de on-
dezroekingen van Schönbein, rond 1845. Het
eerste schietkatoen werd verkregen door gezui
verde boomwol gedurende 10-15 minuten aan de
werking van rookend salpeterzuur bloot te stel
len, daarna lang uit te wasschen, zoodat de ve
zels door geen spoor van zuur meer verontrei
nigd worden, en eindelijk bij zachte warmte te
drogen.
van 26 October tot 1 November 1941
Zondag 26 October Christus-Koning, Evaristus.
Maandag 27 October Armandus, Yvon, Frumentius.
Dinsdag 28 October Simon, Judas.
Woensdag 29 October Fellciaan. Alfred, Ermelindis,
Narcissus.
Donderdag 30 OctoberAlfons van Rodrigues, Luca-
nus, Arseen, Germanus.
Vrijdag 31 October Quentinus.
Zaterdag 1 November Allerheiligen.
Zondag 26 October 8 u. 23 18 u. 30
Maandag 27 October 8 u. 25 18 u. 28
Dinsdag 28 October 8 u. 27 18 u. 26
Woensdag 29 October 8 u. 28 18 u. 24
Donderdag 30 October 8 u. 30 18 u. 22
Vrijdag 31 October 8 u. 32 18 u. 20
Zaterdag 1 November 8 u. 33 18 u. 19
Zondag 26 October 14 u. 36 23 u. 59
Maandag 27 October 15 u. 16 1 u. 7
Dinsdag 28 October 15-u. 51 2 u.
Woensdag 29 October 16 u. 20 2 u. 14
Donderdag 30 October 16 u. 46 3 u. 21
Vrijdag 31 October 17 u. 10 4 u. 26
Zaterdag 1 November 17 u. 35 5 u. 30
Eerste kwartier 27 October, te 7 u. 4.
Volle maan 4 November, te 4 u.
Laatste kwartier 12 November, te 6 u. 53.
Nieuwe maan 19 November, te 2 u. 4.
O
van 18 October 1941.
Een lot von 1.000.000 fr. werd toegekend aan de reeks
205.222.
45 loten van 25.000 fr. aan de volgende reeksen
273853 234959 100744 120825 363449 356183
303977 366528 153560 185283 236034 248461
254861 200338 248516 330463 363424 395073
399692 369778 398594 315957 341437 351905
358398 129327 165257 293716 296456 117613
189674 351278 334126 346055 355002 335239
141785 146548 166159 182820 234390 220021
261557 299917 337405
S.
S.
860 n.
89552 n,
3
I 1
S. 159139 n. 3
S. 236810 n. 1
S. 273631 n.
Trekking van 20 October 1941
Twee loten van 100.000 fr. zijn toegekend aan serie
1083 nr 2 en serie 300302 nr 1.
Drie loten van 50.000 fr. zijn toegekend aan serie
134368 nr 1, serie 278041 nr 4 en 386695 nr 1.
Vijftien loten van 10.000 fr. zijn toegekend aan de
volgende series
S. 25906 n. 1 S. 87628 n. 3
S. 120223 n. 3 S. 129879 n. 2
S. 164911 n. 2 S. 231178 n. 4
S. 244691 n. 4 S. 252519 n. 1
4 S. 355451 n. 2 S. 390636 n. 4
De obligaties begrepen in deze series en die geen lot
winnen, worden terugbetaald met 575 fr, of met 550 fr.
volgens dat ze al dan niet werden omgezet krachtens
het Kon. Besl. van 11 Mei 1935.
Tusschenkomst van den Staat bij de
kredietverieening.
Het bedrag van den waarborg welken de Staat mag
verleenen voor de terugbetaling in hoofdsom, intrest
en bijkosten van de kredieten voor de toekenning waar
van de Nationale Maatschappij voor Krediet aan de
Nijverheid machtiging heeft verkregen krachtens de
bepalingen van besluit Nr 7 van 30 Augustus 1940 en het
besluit van 30 Juni 1941. wordt van tweehonderd mil
joen frank op tweehonderd vijftig miljoen frank ge
bracht.
Het bedrag van de Staatstusschenkomst als subsidie
bestemd tot verlichting van den rentelast in verband
met de kredieten toegekend ten beloope van de in arti
kel 1 van dit besluit vastgestelde som. mag jaarlijks
niet meer bereiken dan tien miljoen frank."
ALBRECHT RODENBACH
October 1856 - Mei 1880.
Als we spreken over strijders en kampers voor
Vlaanderen, dan mogen we zekerlijk Albrecht
Rodenbach niet vergeten. Zijn naam blijft voor
altijd diep in de ziel van de Vlaamsche Jeugd
geprent.
Zijn vader was een ge'kend wijnhandelaar.
Berten had nog 4 jongere zusjes en 5 jongere
broertjes. De kleine Rodenbach, die soms de geest-
driftigste van de kinderen kon zijn, trok zich
meestal stil weg om te luisteren naar vertellin
gen. Alwie kon vertellen was zijn vriend. Vooral
van z'n oom Otto, die zestien jaar lang was inge
lijfd geweest in de keizerlijke wacht van Napo
leon, hoorde hij over den noodlottigen tocht naar
Rusland en den slag bij Waterloo. Hij herleefde
toen hij dat alles hoorde
Reeds nog een klein Bertje zijnde, doorsnuf
felde hij alles. Hij stelde honderden vraagjes en
op ieder moest hij 'n antwoord krijgen.
Hij doorliep de lagere school in z'n geboorte
stad, Roeselare. Op het College terechtgekomen
werd hij diep ontgoocheld. Alles wat hij reeds
kende moest nu opnieuw in 't Fransch geleerd
worden. Van toen af begon z'n strijd. Hij wilde
een eenheidsgedachte onder 't Vlaamsche Stu
dentenvolk. Velen volgden z'n voorbeeld, doch
meerderen Loechen en staken hun schouderen
op zooals hij ons in een van z'n vele gedichten
schreef.
In die dagen was Hugo Verriest, die zelf
leerling was van onzen grooten Meester Guido
Gezelle, leeraar aan datzelfde college te Roese
lare. Als Verriest sprak, dan zaten de jongens als
aan de banken genageld. Hij sprak over z'n mees
ter, z'n taal, z'n volk. Z'n volk, dat zich onver
schillig aan z'n eigen groot verleden, zich lam
lendig liet verfranschen. Dat was 'n ideaal voor
den jongen BertenHij zou helpen aan de ver
rijzenis van dat volkDe studie van het verle
den, van de glorierijke geschiedenis van het mid-
deleeuwsche Vlaanderen was voor onzen student
een onuitputbare bron. Hij was vol bewondering
voor z'n dappere fiere voorvaders. En daarom
wilde hij eerst de studenten en dan het volk
wakker schudden en hun zeggen Kijk hier
wat uw voorvaders ééns geweest zijn En met
dat doel dichtte hij Fierheidwaarvan het
laatste vers als een zucht klinkt Helaas, waar
is der Ouderen Fierheid nu gevaren
In dit gedicht verhaalt hij hoe de Vlaamsche
poorters niet willen knielen voor een Franschen
graaf en den dood verkiezen boven den knieval.
In een ander gedicht Sneyssensvertelt hij
hoe, na een nederlaag en algemeene vlucht de
vaandrig van Gent zich koppig tot den dood toe
verdedigt, zoodat na den laatsten slag, de vijan
den den gevallen man bewonderen.
Die tijd had dan ook op Rodenbach een groo
ten invloed. Hij schreef en schreef maar, dacht
na en zocht alle geheimen rond zich op te lossen.
In die dagen smeedde hij z'n eigen persoonlijk
heid. In alles zocht hij naar de waarheid, de
rechte baan.
Ter waarheid wille ik steeds met al m'n
[krachten.
Bron van balsemenden vrede.
Op den feestdag van den superieur weigerden
de studenten in het Fransch te zingen. Plot®
weergalmde luid De Vlaamsche Leeuw en hun
strijdkreetVliegt de Blauwvoet Storm op
zee Er roerde entwat in Vlaandren Ze stre
den niet alleen met het woord en de pen maar
ook met de daad. G. D. B.
(Slot volgt).
in GERO - ZILMETA, gans-h vlekvrij wil
metaal.
Herverzilvering, vergulding, plalineering
en chromeering.
Surmont de Volsberghestraat, 24 IEPER
H. R. leper 386 Postcheck. 155.95
Hervorming en inkoop van alle oude gou
den juweelen aan hoogste prijzen.
Herstellingen worden nauwkeurig gedaan.
