jean VAN EENAEME
Constructie- Cr Herstellingswerkhuizen
Nauwkeurige Mekaniek
28, Oude Houtmarktstraat, 28
I E P E R
Draai-, Pas-, Schaaf- en Freeswerk.
DUCO APPARATEN
AUTO HERSTELLINGEN
en veranderingen
Constructie van alle industrie-
en landbouwmachines.
Toppen-Compressoren-Draaibanken, ez.
Naamdagen.
Zon.
Maan.
Maanstanden.
Kalender der Vlamingen
Prijs van Rome voor de Bouwkunst
BRUTO REGISTER TON
De bruto register ton geven den ruiminhoud aan die
een schip bij zijn overneming door den scheepsmeter
krijgt aangewezen. Volgens dezen ruiminhoud wordt het
schip in de haven, waar het thuis behoort, in een
scheepsregisterlijst ingeschreven. Daaruit valt dus de
aanduiding registerbij de opgaven omtrent de ton
nen af te leiden.
Elke register ton telt 100 kubieke voet of 2,83 kubieke
meter. De uitdrukking ton heeft waarschijnlijk haar
ontstaan te danken aan middeleeuwsche meetmethodes,
volgens welke de ruiminhoud van een schip berekend
werd naar het aantal tonvormige vaten, die in het
scheepelichaam ondergebracht konden worden en die
als zoodanig een schatting van de in het schip op te
nemen hoeveelheid vracht mogelijk maakten.
De grootte van oorlogsschepen wordt naar het totale
gewicht van het geheele schip in gewone gewichtstonnen
van 1000 kg. tot uitdrukking gebracht, terwijl bij koop
vaardijschepen de bruto ruiminhoud, d. w. z. het aantal
bruto register tonnen, als maatstaf dient.
Met bruto register tonnen bedoelt men de geheele
binnenste scheepsruimte tot het tweede dek van onder
af bij schepen met drie of meer dekken, verder de daar
boven vast aangebrachte en gesloten opbouw. De netto
ruimte omvat de rest van de bnuto register tonnen, die
na aftrek van de ruimten voor de machines, voor de be
manning en voor de navigatie overblijft. Het draag- en
laadvermogen vormt het totale gewicht van de nuttige
lading, waarmee het schip tot aan de zoogenaamde
laadlijn belast kan worden. In dit draagvermogen is
bovendien het gewicht van de scheepsuitrusting, zooals
voorraden brandstoffen, drink- en ketelwater, proviand,
olie, touw, verf en andere voor het scheepsbedrijf nood
zakelijke dingen, inbegrepen. Het restant staat als nut
tige lading ter beschikking.
Wanneer men to. v. een koopvaardijschip van 10.000
bruto register ton als voorbeeld neemt, dan heeft dit
ongeveer 6500 netto register ton en een laadvermogen
van 13.000 tot 16.000 ton, waarvan ongeveer 9000 ton als
zuivere nuttige lading. Deze tonnen der nuttige lading
te berekenen tegen 1000 kg. elk.
Uit Jongens en Techniek
door J. C. ALDERS
Uitgave Zutphen - W. J. Thieme - 1941.
Van denzelfden schrijver bestaan <s Jongens en de
Natuurkunde i en i Jongens en de ScheikundeAlle
drie zijn bedoeld voor jongens van ongeveer 17 jaar.
Het deel Jongens en de Techniek gaat voornamelijk
over schepen, motoren,- havens, kranen, kanalen, slui
zen, bruggen en centrifugaalpompen.
De beide andere werken beschrijven proeven die met
eenvoudig hulpmateriaal kunnen uitgevoerd worden
daarbij komen dan toepassingen in de industrie.
KOUDMAKENDE MENGSELS
Wie de eerste geweest is in de geschiedenis die een
koudmakend mengsel heeft verkregen is niet bekend.
Misschien waren het de Chineezen, toen ze in de 12°
eeuw mengsels van sneeuw en salpeter gebruikten voor
het afkoelen van water. De Napolitaan Porta bereikte
in het midden der 16° eeuw eveneens op deze manier
enkele graden beneden het vriespunt en de Engelsch-
man Robert Boyle vermengde in 1682 gewoon keuken
zout met sneeuw en kon hiermede water doen bevrie
zen. Deze proef is niet moeilijk te herhalen en wanneer
bij het verschijnen dezer bijdrage er nog sneeuw voor
handen is kunt U dadelijk aan het werk gaan. Mengt
ge willekeurig de genoemde stoffen dan geraakt ge wel
onder het nulpunt, doch neemt ge juist 1 deel keukenzout
en 1 deel sneeuw dan komt ge tot - 18°, met 1 deel keu
kenzout ('bv. 33 gram) en 3 deelen sneeuw (bv, 100 gr.)
geraakt ge tct 20 graden onder nul en met 3 deelen
keukenzout en 2 deelen sneeuw zoudt ge moeten het
streepje rechtover de 33 onder de nul bereiken.
Wilt ge het nog kouder maken, neem dan 300 gram
chloorcalcium op dezelfde hoeveelheid sneeuw, dan
kunt ge zelfs op 35° onder het vriespunt komen. Zet nu
een buisje met water in dit mengsel en hef; water zal
bevriezen.
Met behulp van het eerstgenoemde mengsel, sneeuw
en salpeterzuur, van elk één deel, slaagde Professor
J. A. Braun te St Petersburg (Leningrad), einde 1759
erin, een temperatuur van -39° C. en zelfs lager te be
reiken. Hij zag n. 1., dat het kwik in zijn thermometer
bevroor. Verder aflezen op zijn thermometer was niet
meer mogelijk. Bij het vriespunt van kwik echter trok
het kwik (zooals de meeste lichamen, met uitzondering
van water, bismuth en gie'.Jjzer) zich samen, omdat
HET YPERSCHE 30-1-1942
het vast werd en daardoor dacht de heer Professor, dat
hij -200" C bereikt had Deze proef baarde indertijd
veel opzien. Wilt U deze proef probeeren, dan moet- U
voorzichtig te werk gaan met het salpeterzuur daar
deze vloeistof U hevig kan verbranden. Een tempera
tuur van -39" C is in de Poolstreken niet zoo zelden en
wanneer ge het hier niet koud genoeg vindt en de lust
U bekruipt een toertje naar de Noordpool te maken,
neem dan liefst een alcoholthermometer mee. deze zal
nog zoo vlug niet bevriezen.
Met zwavelzuur óf vitriool (voorzichtig!) en sneeuw,
van elk één deel bekomt men ook 40 graden onder
nul. (IJ,
Het kouderecord door gewone menging is als volgt
te verkrijgen1 deel van een oplossing van 66 zwa
velzuur in water plus 70 deelen sneeuw laat toe de
koudeladder af te dalen tot sport 54°9. Het succes kan
ik niet verzekeren.
Met vast koolzuurgas, maar dit is zoo maar niet te
koopen, daar koolzuurgas in normale omstandigheden
een gas is (te vinden in spuitwater, in bier, limonade,
champagnehet is ook tegenwoordig bij de uitademing)
en chloroform of aether daalt men nog lager, n. 1. tot
77° onder de zero
Wilt ge nog lagere temperaturen bereiken, dan moe
ten andere middelen aangesproken worden. Doch lager
dan -273,14° kan geen mensch komen daar dit het ab
solute nulpunt is. Bij deze temperatuur verkeenen de
atomen in de kleinst mogelijke trilling. Het gelukt, niet
en men kan met zekerheid zeggen dat het aan niemand
gelukken zal, deze trilling verder te doen afnemen. Het
absolute nulpunt is onbereikbaaraltijd bevindt het
lichaam zich in een warmere omgeving en men is niet
in staat de toestrooming van warmte naar het koudere
voorwerp volkomen te beletten. Behalve deze technische
reden zijn er nog enkele andere, diepgaande oorzaken.
Te Leiden, In 'het cryogeen-laboratorium (koude-labora-
torium) werd een temperatuur bereikt van nog slechts
0,0043° boven hét absolute nulpunt. De Nederlanders
Kamerlingh-Onnes, Keesom en De Haas hebben aan
deze prestatie hun naam venbonden.
(1) Steeds zwavelzuur op water (of sneeuw) gieten,
nooit water op zwavelzuur
O
AANKOOP EN VERKOOP VAN MOTOREN
EN WISSELSTUKKEN.
ALTIJD IN MAGAZIJN
Verzorgd werk. Voordeelige Prijzen.
van 1 tot 7 Februari 1942
Zondag 1 Februari Ignatius.
Maandag 2 Februari O. L. Vr. Lichtmis.
Dinsdag 3 Februari Blasius, Veronica, Berlindis.
Woensdag 4 Februari Andreas Corsini, Gilbertus.
Donderdag 5 Februari Agatha, Alixia.
Vrijdag 6 Februari Amandus, Vaast, Dorothea, Titus.
Zaterdag 7 FebruariRomualdus, Chrysolius.
Opgang
Ondergang
Zondag 1 Februari
9 u. 20
18 u. 33
Maandag 2 Februari
9 u. 19
18 u. 35
Dinsdag 3 Februari
9 u. 17
18 u. 37
Woensdag 4 Februari
9 u. 16
18 u. 38
Donderdag 5 Februari
9 u. 14
18 u. 40
Vrijdag 6 Februari
9 u. 12
18 u. 42
Zaterdag 7 Februari
9 u. ll
18 u. 44
Opgang
Ondergang
Zondag 1 Februari
19 u. 1
9 u. 3
Maandag 2 Februari
20 u. 9
9 u. 36
Dinsdag 3 Februari
21 u. 18
10 u. 05
Woensdag 4 Februari
22 u. 29
10 u. 33
Donderdag 5 Februari
23 u. 41
11 u. 00
Vrijdag 6 Februari
0 u. 54
11 u. 27
Zaterdag 7 Februari
2 u. 00
11 u. 56
Volle maan 1 Februari, te 11 u. 12.
Laatste kwartier8 Februari, te 16 u. 52.
Nieuwe maan15 Februari, te 12 u. 2.
Eerste kwartier23 Februari, te 5 u. 40.
9
ADRIAEN BROUWER
Deze Viaamsche schilder van genre en landschap
werd in Oudenaarde geboren in 1605,of 1606. Men kan
drie perioden in zijn leven en in zijn werk onderschei
den.
De eerste periode, of eerste Antwerpsche tijd, icopt
tot 1625. Zijn eerste leermeester is waarschijnlijk zijn
vader geweest, die kartons, teekende voor tapijtweve
rijen te Oudenaarde zeer jong trok Adriaen reeds naar
Antwerpen waar hij in de leer ging. Zijn eerste werken
dragen dan ook een geheel Vlaamsch karakter en men
voelt er de traditie van den ouden Pieter Breughel in.
Uit dezen tijd is o. a. te noemende zg. Boeren van
den Moerdijken een binnenhuis (in 't Museum te
Cassel).
De tweede periode vangt aan omstreeks 1625-1626, te
Amsterdam. Daarna is Brouwer te Haarlem geweest
waar hij lid werd van de rederijkerskamer In Liefd'
Boven AlHier geraakte hij onder invloed van Frans
Hals en diens kring, alhoewel men hem niet voor een
leerling van Hals kan houden. Hier vormde hij ook zijn
vrijen, la teren stijl ook voor het landschap, dien hij ook
zelf van harder, kleuriger, vroeger werkwijze weet te
onderscheiden. Enkele Nederlandsche kunstenaars o. a.
Ostade en Van Heemskerk hebben veel van hem over
genomen.
Van de minder bonte, bewegelijker geschilderde wer
ken van deze periode noemen wij hier alleen den be
kenden Rooker (te Frankfurt a. M.). In dezen
tijd is zijn toete soms op 't wilde af en los, de toon rijk
en warm.
De derde periode vangt aan bij zijn terugkeer te
Antwerpen tusschen 1631 en 1632, waar h'ij in de Sint
Lucasgilde werd ingeschreven. In 1632 werd op al, wat
hij bezat, voor schulden beslag gelegd en het jaar daar
op zat hij zelf, vermoedelijk voor een of ander politiek
misdrijf, gevangen.
Gedurende zijn tweede verblijf in de Scheldestad
werd zijn stijl strenger, de schilderwijze vaster, de uit
voering verzorgd. Als voorbeeld uit dezen tijd kan men
het voortreffelijk gecomponeerde doekje Vechtende
kaartspelers s (Munchen) aanhalen.
Brouwer oefende hier veel invloed uit op Teniers en
Van Craesbeek.
De allerlaatste ontwikkeling, kort voor zijn dood, is
vooral gelegen in een verdiepen van de psychologische
vertolking zijner figuren het coloriet wordt zeer ge
dempt tot teedere grijzen, waaruit de dun gestreken,
matte kleuren opblinken. Als voorbeeld gelde het stuk
met de Dobbelende soldaten (Munchen).
In zijn landschappen schijnt hij soms de directe voor-
looper van de impressionistische landschapschilder
school der 19° eeuw (Corot, Constable)
Brouwer heeft vele navolgers gehad ook zijn onvol
tooide stukken van hem afgemaakt. Werken van Te-
niers, Van Craesbeek en zelfs van Rijckaert schrijft
men hem soms ten onrechte toe.
Adriaan Brouwer overleed op jongen leeftijd te
Antwerpen, waar hij op 1 Februari 1638 werd begraven.
Deze week zag de geboorte
te Mechelen van den onganist-komponist Lemmens
te Dendermonde van den missionaris Pieter De Smet,
bijgenaamd De Apostel der Roodhuiden die op vraag
van den president der Vereenigde Staten, herhaalde
malen als vredestichter optrad tusschen des Ameri-
kaansche republiek en de Roodhuiden
te Antwerpen van de schrijfster Elizabeth Belpaire,
die het Belpaire - instituut stichtte en van Domien
Sleeckx, den bekenden romanschrijver.
te Gent van den letterkundige Julius Sabbe, een der
verdienstelijkste strijders in de Viaamsche beweging
en stichter der weekbladen De Halletoren en De
Brugsche Beiaard
te Toilhout van Julius Callewaert, een onzer gevierd-
ste kanselredenaars
en te Antwerpen van den toondichter Lodewijk Mor
telmans, de meesterlijke liederkomponist
O
Er wordt ter kennis van de belanghebbenden gebracht
dat de groote wedstrijd, gezegd van Romein de
bouwkunst voor 1942 voorbehouden is aan de kunste
naars van Belgische nationaliteit ten minste 21 jaar oud
en ten hoogste 30, op 1 Januari 1942.
De aanvragen tot deelneming aan den wedstrijd, ver
gezeld van een uittreksel uit de geboorteakte van den
mededinger en van een getuigschrift van nationaliteit,
dienen gericht te worden tot het bestuur van schoone
kunsten, letteren en volksopleiding, 52, Nijverheidstraat,
te Brussel, vóór 1 April 1942.