V. Cuvelie - Bernolet
WCTEN/CHAPPEL'j K
Naamdagen.
Zon.
Maan.
Maanstanden.
HET YPERSCHE 24 - 4 - 1942
EEN EN ANDER OVER HET GELUID
WAT IS GELUID?
Als een snaar is aangestreken, nemen wij geluid waar
en zien we tegelijkertijd de snaar trillen Houdt de tril
ling op. dan houdt ook direct het geluid op. Geluid ont
staat dus. als de geluidsbron in snel trillende bewe
ging verkeert Hoe meer trillingen per seconde, hce
schei-per en onuitstaanbaarder het geluid De laagste
te»ri. dat een fijn oor nog hooren kan vereiscnt 16 tril
lingen per seconde de hoogste 20-000
VOORTPLANTING VAN HET GELUID.
Om het geluid te kunnen waarnemen, moet er tus-
schen de geluidsbron en ons oor iets zijn. dat het geluid
overbrengt Het ligt voor de hand te veronderstellen, dat
dit de lucht is Plaatst men een electrische bel onder
een klok en pompt men de lucht weg. dan hoort men de
bel slechts zeer zwak het luchtledige plant het geluid
■iet voort. Neem de lucht weg en de wereld zou dood
stil worden In de hooge luchtlagen, waar de dichtheid
van de lucht zooveel minder is. plant het geluid zich al
veel minder gemakkelijk voort en iederen bergbeklim
mer valt het op hoe stil het daar boven is.
Vaste lichamen en vloeistoffen evenals andere gassen
dan lucht, planten eveneens zeer goed voort, de meeste
zelfs beter dan de lucht
VOORTPLANTINGSSNELHEID VAN HET GELUID
De snelheid waarmede de beweging van de geluids
bron wordt overgebracht is onafhankelijk van de hoogte,
de sterkte en den klank van den toon De snelheid hangt
echter af van de middenstof in dewelke het zich voort
plant
De voortplantingssnelheid van het geluid in de lucht
is in 1823 nauwkeurig bepaald door Moll en Van Beek.
Op twee heuvels bij Amersfoort, ruim 17 km van elkaar
verwijderd werden kanonnen geplaatst. Op iederen
heuvel stond een waarnemer, die nauwkeurig den tijd
bepaalde, welke verliep tusschen het zien van het vuur
en bet hooren van het schot, wanneer een kanon op
den anderen heuvel werd afgevuurd Door cp beide
heuvels telkens een kanen af te vuren, trachtten de
waarnemers den invloed, dien de wind op de snelheid
van voortplanting uitoefende, te elimineerèn. Daar het
licht met zeer groote snelheid voortplant (300 000 km.
per seconde», is de tijd dien het noodig heeft om de
17 km af te leggen, zóó gering, dat deze verwaarloosd
kan worden
Uit de proeven volgt, dat de snelheid van voortplan
ting van het geluid in droge lucht van 0" 333m per
seconde is en bij 12" 340 m. per seconde
Erg snel is dit niet. vergeleken bij het licht ten minste.
Vandaar ook het wonderlijke verschijnsel in het boek
van Jules Verne «De Reis naar de Maan». Het pro
jectiel wordt met een dusdanige snelheid afgeschoten,
dat ze die van het geluid overtreft. Het geluid komt
dus achter het projectiel aan en de reizigers hooren van
het schot niets Iedereen kent de manier, waarop de
afstand van een onweer uit te rekenen is. Men ziet den
bliksem en telt het aantal seconden dat verloopt voor
men den donder hoort Dat. vermenigvuldigd met 340.
geeft den gevraagden afstand
D& voortplantingssnelheid in water is door Collodon
en Sturm op het meer van Genève bepaald (1827). Een
kl*k. aan een schip verbonden, werd door een hamer
onder water aangeslagen terwijl tegelijkertijd kruit
door een lont ontstoken werd Door middel \an een ge
hoorbuis. die onder water geplaatst was op een afstand
van 13 km. van de klok. en waarvan het wijdere ge
deelte door een veerkrachtige plaat gesloten was, werd
het geluid in het water waargenomen. De tijd. verloo-
pen tusschen het zien van het licht en het hooren van
het geluid werd weer bepaald De uitkomst der proe
ven gaf een snelheid van 1435 m per seconde bij 8" C.
Biot (1774-1862) heeft te Parijs de voortpiartings-
saetfieid bepaald in ijzer. Tegen het einde van een lange
ijzeren buis waarvan de lengte nauwkeurig bekend was.
werd geslagen, waardoor aan het andere einde eerst
be* geluid van cien tik werd waargenomen door het
ijzer, daarna het geluid, door de lucht voortgeplant Het
tijdsverloop tusschen beide geluiden werd nauwkeurig
h-'paald Als uitkomst werd gevonden 3500 m. per se-
cp*ide
In fijn duinzand plant een geluidsgolf zich met een
snelheid van slechts 200 m. per seconde voort, dus lang
zamer dan in de lucht.
In zandsteen is de snelheid 3000 m. per seconde, in
koper 3700 m. per seconde, in glas 5000 m. per seconde
en in eruptief gesteente 6000 m. per sec. (Slot volgt).
Mad CH. CUVELIE heeft de eer haar
vrieaden en kennissen te melden dat zij haar
kedrijf van VERVEN - NIEUW WAS-
SCHEN - KUISCHEN voort uitoefent.
Bezorgd werk Snelle bediening
van 26 April tot 2 Mei 1942.
Zondag 26 April: Cletus en Marcellinus.
Maandag 27 April Petrus Canisius. Polycarpus Flo-
ribertus
Dinsdag 28 April: Vitalis. Valerie. Anastasia, Pauius
van net Knu.-
Woensdag 29 April: Petrus van Verona Robrecht
_Donderdag 30 April Catharina van Siëna, Eutropus.
Vrijdag 1 Mei: Philfppus en Jacobus. Evermarus
Zaterdag 2 MeiAthanasius
Opgang
Ondergang
Zondag 26 April
6
U-
28
20
u.
54
Maandag 27 April
6
U-
26
20
u.
56
Dinsdag 28 April
6
U.
24
20
u.
57
Woensdag 29 April
6
u.
22
20
u.
59
Donderdag 30 April
6
u.
20
21
u.
00
Vrijdag 1 Mei
6
18
21
u.
02
Zaterdag 2 Mei
6
u.
16
21
u.
04
Opgang
Ondergang
Zondag 26 April
15
U-
29
4
u.
33
Maandag 27 April
16
u
41
5
u.
00
Dinsdag 28 April
17
u.
56
5
u.
28
Woensdag 29 April
19
u.
13
5
u.
56
Donderdag 30 April
20
u.
32
6
u.
25
Vrijdag 1 Mei
21
u.
50
6
u.
59
Zaterdag 2 Mei
23
u
08
7
u.
39
Volle maan 30 April, te 23 u. 59
Laatste kwartier7 Mei. te 14 u. 13.
Nieuwe maan 15 Mei, te 7 u. 45.
Eerste kwartier: 23 Mei. te 11 u. 11.
Verwoeste Gewesten 1923
227' trekking van 20 April 1942
2 loten van 100.000 frank zijn toegekend aan de reek
sen 37627 Nr 4 198081 Nr 3
3 loten van 50.000 fr zijn toegekend aan de reeksen
35704 Nr 1 242032 Nr 4 358258 Nr 1
15 loten van 10 000 fr zijn toegekend aan de volgende
reeksen
81027
133458
191613
323119,
88960
140537
230605
364157
117190
146791
295314
377137
125318 2
149748 3
310879 3
Een lot
297-429
Lotenieening 1933
163' trekking van 18 April 1942
van 1 miljoen frank is toegekend aan de serie
45 loten van 25 000 fr zijn toegekend aan de
volgende
reeksen
102521
103305
103958
125925
132010
133182
140380
155769
163085
164851
165727
173739
185284
187416
188455
188643
191063
210648
213031
213631
218466
224071
229311
251711
260652
290433
303149
307798
311785
312007
320832
334342
346252
349610
352381
354091
354540
362317
368661
373623
376177
381593
386541
390830
397958
PROVINCIE WEST-VLAANDEREN
Provinciale Leening van 3.500.000 Fr.
aan 3 toegestaan door Koninklijk Besluit
van 29 November 1892
Nr 99. TREKKING VAN 3 APRIL 1942
NOG TE DELGEN KAPITAAL FR. 1.148500
A Schuldbrieven in trekking van 3 April 1942.
uitgekomen en betaalbaar in de BANK VAN BRUS
SEL Regentiestraat. nr 2. te Brussel of in de BANK
DER SOCIÉTÉ GÉNÉRALE DE BELGIQUE Vla
mingstraat. nr 56- te Brugge, met 1 Juli 1942
Zijn uitkeerbaar tegen 500 frank de volgende num
mers
229 309 672 706 778 880 938 948
1039 1048 1057 1082 1184 1212 1335
1346 1422 1472 1483 1534 1537 1570
1645 1672 1857 2207 2653 2684 2743
2796 2869 2936 3013 3100 3185 3325
3442 3627 3644 3659 3786 4017 4019
4149 4277 4297 4386 4411 4694 4804
4863 1442
Zijn uitkeerbaar tegen 100 frank de volgende num
mers
7166 7167 7168 7169 7170 7226 7227
7228 7229 7230 7361 7362 7363 7364
7365.
B. Schuldbrieven in dezelfde trekking uitgekomen
maar toebehoorende aan de reeks niet uitgegeven titels:
4936 4984 5142 5614 - 5686 6152 6219
6277 6327 6490 6497 6523 6540 6610
6665 6667 6836 6880.
Herhalingslijst der nummers die in vroegere trekkingen
uitgeloot werden maar tot heden niet aangeboden
geweest zijn
240 269 317 416 446 448 470 608
611 934 935 966 1102 1127 1157 1270
1340 1383 1.395 1445 1447 1724 1801
1841 1999 2041 2127 2136 2192 2235
2306 2354 2569 2655 2665 2666 2675
2755 2918 3077 3250 3327 3414 3422
3426 3590 3681 3708 3718 3765 3776
4076 4080 4219 4301 4391 4452 4519
4550 4604 6943 6945 6982 6983 6985
7021 7022 7023 7024 7025 7089 - 7090
7211
Rouw in 8 uur
Werkhuis d'Hondtstraat, 84
Ontvangst huis In den Rozeboom bij
Boterstraat, 1, Yper
Depot Munier, Meenenstraat. 41. (3427)
Brussel, te Breslau en te Hesse. Ch. Widor noemde hem
de vader van de moderne orgelmuziek. Hij overleed te
Zemst op 48-jarigen leeftijd
Op 30 April 1874 werd te Ardooie, Cyriel Verschaeve
geboren. De 'huidige voorzitter van Vlaanderen's Kul-
tuurraad is als dichter en denker een der wereldfiguren
van dezen tijd. Zijn werken omvatten den schoonsten
oogst van een breed-menschelijken geest. Met zijn Zee-
symphonieën Uren van Bewondering» (beschouwin
gen over allerlei kunstwerken) «Jezus» heeft priester
Verschaeve een oeuvregeleverd zonder weerga in
onze letteren Hij schreef verder drama's Jacob van
A.-tevelde». Filip van Artevelde«Judas», «Maria
Magdalena
9
POL DE MONT 'Slot»
Ondertusschen werd de Mont het studeeren moe Hij
v/rfs nu kandidaat in de wijsbegeerte en letteren doch
hij wenschte zich meer practisch aan de literatuur te
wijden Gentil Antheunis gaf hem den goeden raai
atheneumleeraar te worden- en daar was de Mont vei
'•oor te vinden.
In 1880 werd hij. dank zij de tusschenkcmst van Con
science. te Doornik aangesteld als lecraar in Ned,
lsndsch. In het zelfde jaar trad hij met zij a Ophelia
in den echt. vijf kinderen zullen uit dit huwelijk ont
spruiten.
Een jaar na zijn benoeming verscheen de Mont's beste
werk Lentesotternijen Hij maakte ook een hevige
geloofscrisis door en van overtuigd katholiek we ,1 i
vrijzinnig, doch steeds was hij zeer verdraagzaam
Op 25 jarigen leeftijd werd hij aan het atheneum te
Antwerpen benoemd en was aldaar een uitstekende
leerkracht die zijn leerlingen wist te bezielen Hier sim:
hij zich ook op de kunstkritiek toeleggen en in 1904
werd hij benoemd tot konservator van het Antwerpse')
museum voor Schoone Kunsten ln zijn Antwerpsche
periode verrichtte de Mont zijn grootste werk niet al leer;
als dichter maar ook als redenaar, als folklorist en als
kunstkriticus. Wat de Mont voortbracht is geweldig te
noemen. Niet minder dan 26 dichtbundels, 8 prozawer
ken, 8 tooneelwerken. 8 werken met letterkundige kri
tiek. 17 met kunstkritiek. 7 boekdeelen over folklore
verder talrijke bloemlezingen, schoolboeken en -ede-
voeringen In 73 dagbladen en tijdschriften (Vlaamsche
Nederlandsche, Fransche, Duitsche en Engelsche) ver
schenen bijdragen van hem. Verscheidene zijner wer
ken werden vertaald in 't Fransch. in 't Duitsch in
't Engelsoh. in 't Italiaansch. in 't Esperanto in
't Spaansch. in 't Hongaarsch. in 't Tsjechisch en in
't Deensch
Toen brak de wereldoorlog uit en. alhoewel Pol de
Mont geen actief activist was. verloor hij toch zijn plaats
als konservator Hij werd dagbladschrijver en hoofd
opsteller van het blad De Schelde en hij bracht de
journalistiek in ons land op een hooger plan.
In 1922 werd hij ter gelegenheid van zijn 65" verjaar
dag gevierd en liet hij nog een dichtbundel verschijnen
«Zomervlammen». Het jaar daarop trad hi. af als
hoofdredacteur van De Schelde
Het werk legde hij echter niet stil en ook begon hi.j
nu te reizen Zoo bezocht de meer dan zeventigjarige
Pol de Mont geheel alleen Italië en in 1930 Engeland en
Schotland In 1931 trok hij naar Duitschland. Een dag
na zijn aankomst te Berlijn voelde hij zich ongesteld
Hij leed aan hevige pijnen in de ingewanden. De beste
artsen werden bij zijn ziekbed geroepen, doch niets kon
helpen en op Maandag 29 Juni 1931 gaf hij den geest
Zijn lijk werd verascht en naar Antwerpen overge
bracht, waar op 9 Juni de teraardbestelling plaats vond
op het Schoonselhof.
Talrijke boeken, brochures en bijdragen zijn over
hem verschenen, vermelden we o. a de thesis van Dr.
G Meir. waarin hij bij het slot schrijft
Pol de Mont heeft gearbeid als niet één vijftig jaar
lang is hij een geestelijk weldoener geweest
Waar iemand zulke bedrijvigheid heeft getoond als
Pol de Mont. kan men natuurlijk wijzen op gebreken en
misslagen in zijn reusachtig werk. Maar als men het in
zijn heelen omvang beschouwt en in zijn beste deelen
ontleedt, dan voelt men eerbied en bewondering voor die
heerlijke en rijke nalatenschap van een veelomvattenden
geest, een edel mensch en een groot kunstenaar, die zijn
volk zoo zeer heeft bemind en zoo lang heeft gediend
Pol de Mont inspireerde talrijke toondichters zes van
zijn grootste werken werden door Vlaamsche kompo-
nlsten op toon gezet en voor een honderdtal van zijn
gedichten schreven zij muziek
In het Laatste Nieuwsschrijft F. D. over dezen
grooten Vlaming.
Wij hebben de Mont's literaire produktie op den
voet gevolgd tot bij het verschijnen van zijn Lentesot
ternijen. Nadien heeft hij nog heel wat gepubliceerd
(vele gedichten, tooneel en proza) maar met zijn Len
tesotternijen heeft hij evenwel als dichter zijn hoog
tepunt bereikt. Het is lichte zonnige, spetterende poë
zie. In de letterkunde van zijn tijd bracht Pol de Mont
door zijn beste verzen een nieuw geluid Hij bracht
frlssche lucht en jeugd in het vunzige, stofferige huis
der poëzie. Hij heeft geleden onder miskenning vanwe
ge de vertegenwoordigers der vernieuwende bewegingen
«De Tachtigers» en «Van Nu en Straks» Later even
wel liet men hem ook van die zijde recht wedervaren
Maar Pol de Ment had nog vele andere verdiensten
hij was een gloedvol redenaar, een kunstkritikus van
groot talent en een ongeëvenaard bezieler Ontelbaar
zijn de jonge talenten, die steun en leiding hebben ge
zocht bij Pol de Mont. Met een ongeëvenaard geduld
heeft hij ontelbare jonge kunstenaars met raad en daad
bijgestaan. Zijn gastvrij huis te Antwerpen stond open
voor al die meenden geroepen te zijn om de kunst te
dienen. Wie herinnert zich niet het letterkundig week
blad van De Schelde, waarin de tallooze beschermelin
gen van de Mont hun eerste verzen of prozastukken heb
ben gepubliceerd
Pol de Mont was tenslotte een groot en edel mensch
die heel zijn leven ten dienste van de Vlaamsche zaak
heeft gesteld.
Kalender der Vlamingen
David Teniers de Jongere overleed op 25 April 169fl.
Hij onderging den invloed van Rubens en Brouwer en
was als hofschilder werkzaam te Brussel. Hij is een der
eerste schilders van de Vlaamsche School Hij schil
derde o. a den Alchemisten een Boerenkermis
27 April 1894overlijden te Brussel van den kunst
schilder Ernest Slingeneyerhij was geboren te Lor
christi in 1823. zijn vermaardste doek is De Zeeslag
bij Lepante».
29 April 1841geboorte te Zoerle-Parwijs (in de Kem
pen van den organist Jac. Lemmens. hij studeerde te
(Zie verrolt ondrraaa to rig kolom).