Leon GRI LLET
WCTCN/CHAPPEL'j k
Naamdagen
Zon
Maan
Maanstanden
Oorlogsschade 1923
Trekking der Loterij van Winterhulp
NIEUWE STAATSLEENING
Uitgifte van 3 i Schatkistcertificaten
19, Meenenstraat, Yper Tel. 144.
Kalender der Vlamingen
If ET YPERSCHE 29-5-1942
TOPPRESTATIES VAN MENSCH EN NATUUR
Wie houdt in topprestaties het record, de mensch ot
de natuur
Is men een fanatieke bewondeiaar der Natuur, dan
zal men het stellen van deze vraag alleen reeds min
stens voor een oneerbiedigheid houden, vermits men er
dan aan gewoon is de Natuur a priori als onovertref
baar te aanzien. Is men echter iemand, die een hoogen
dunk heeft over hetgeen de menschelijke techniek wist
tot stand te brengen, dan zal men zich wel dadelijk gaan
inspannen om een technische topprestatie te vinden, die
nergens in de Natuur wordt overtroffen.
Welk der beide standpunten gaan wij innemen tegen
over deze spannende vraag Geen van beide, wij willen
onbevooroordeeld blijven en echt wetenschappelijk, dus
niet beïnvloed door loutere gevoelsredenen, het zaakie
bekijken.
Laten wij eens de hoogste bouwwerken, door men-
schenhanden gewrocht, nader bestudeeren om uit te
vorschen wat als topprestatie gelden kan. Nemen wij
b. v een kerktoren van 60 meter hoog en 6 meter breed.
De verhouding tusschen de hoogte en de breedte is dan
6 60 of 1 10. Men spreekt wel eens vaneen koen bouw
werk, zonder er voldoende bij te denken. Welnu, de ver
houding 110 is de graad der koenheid van den kerk
toren Slank is die kerktoren en in die slankheid schuilt
de koenheid van den bouw. En zoo begrijpt gij zonder
meer waarom de Egyptische pyramiden wel geweldig
aandoen, doch niet koen De hoogste pyramiden zijn
ongeveer 100 meter hoog, doch aan den voet zijn zij ook
100 meter breed. Hun koenheidsmaat is derhalve 1:1.
Een geweldige koenheid spreidt de vermaarde Eiffel-
toren ten toonhij is 300 meter hoog en 20 meter breed.
De koensheidsmaat is dus 115.
Kent gij een bouwwerk met nog grootere koenheids
graad Neen En nochtans is er een bouw met een
koenheidsmaat van 1500 Geweldig, eenvoudig niet
voor te stellen Wanneer gij nu denkt dat dit gewaagde
bouwwerk nergens anders mogelijk is dan in Amerika,
in het land van den bluf, waar men tuk is op top
prestaties. op de dwaaste het eerst, dan hebt gij het
jammerlijk mis voor. Het bouwwerk in kwestie staat
in ons eigen land. De bovenste verdieping is bewoond
door een honderdtal luidjes. Waaghalzen van vliegers
voeren er kunsttoertjes rond, nekbrekende turners vin
den hun weg als gevelklimmers naar de bewoners en
wat daar in die bovenste verdieping aan voedsel nood
wendig is, wordt door liften van geheimzinnigen bcuw
naar boven gebracht.
Gij vertrouwt het zaakje niet meer Wel kijk dan
naar een roggehalm en de oplossing van het raadsel
staat voor u De liften, die het voedsel naar boven
brengen zijn de sapkanalen, de vliegers en gevelklim
mers zijn de bezoekende insecten, de bewoners zijn de
graankorrels in de aar De roggehalm, is 4 millimeter
dik en 2 meter hoog. de koenheidsmaat is dus 1 500.
Dat is de topprestatie van de Natuur. Was de rogge
halm zoo hoog als de Eiffeltoren, dus 300 meter, dan zou
hij 60 centimeter breed zijn. Stel u een Eiffeltoren voor
van 60 centimeter breedWelke bouwmeester, welke
ingenieur kan zoo iets tot stand brengen Blijkbaar de
Natuur alleen
In de tweede helft der vorige eeuw hebben de geleer
den zeer diepzinnig dit probleem besproken en zij kwa
men tot het besluit dat de Natuur in zake koenheids
graad de topprestatie op haar actief heeft. De botanicus
S Schwenderer heeft den roggehalm met den hoogsten
toen bekenden fabriekschoorsteen vergeleken en de
halm haalde het in slankheid, in koenheid.
Doch in deze redeneering schuilt een fout. Er wordt
namelijk stilzwijgend aangenomen, dat de Natuur in
staat is een roggehalm zco hoog te laten groeien als den
Eiffeltoren en daarbij dan deze dezelfde koenheidsmaat.
namelijk 1 500 te laten behouden. Doch daarentegen
bestaat een ernstige bedenking Met het hooger worden
is het gevaar van doorbuigen ook wel aanzienlijker en
de Natuur zal derhalve ook plomper moeten bouwen om
tegen de inwerking van de zwaartekracht te reageeren
Wanneer wij even de koenheidsmaat van hooggroeien-
de planten nagaan, dan 'blijkt al dadelijk dat de Natuur
bij toenemende hoogte ook aanzienlijk plomper bouwt.
Roggehalm 2 meter 1500
Bamboe 25 a 40 meter 1 133
Palm 30 a 40 meter 1 15
Mammoetsboom meer dan 100 m. 11§
Men ziet dat bij den mammoetsboom, die nog niet half
zoo hoog is als de Eiffeltoren, de koenheidsmaat van
het Parijsche wereldwonder reeds is bereikt.
Veel is ook geschreven geworden over de vloo. die
zoo geweldig hoog kan springen en sommigen hebben
gemeend de vloo als "topprestatie op dit gebied te moe
ten beschouwen Doch bij nauwkeurig onderzoek dezer
vlooeaak zouden wij tot een gelijkaardig resultaat ko
men als bij de topprestatie in koenheidsgraad Was de
vloo zoo groot als de mensch. zij zou niet hooger sprin
gen dan wij.
Bn zoo moeten wij dan besluiten dat de schoonheid
der Natuur hier nu eigenlijk niet ligt in een topprestatie,
die door niets kan geëvenaard of overtroffen worden,
■war wel in het feit dat de wetten, die de Natuur aan
•oze bouwmeesters heeft opgelegd, ook gelden vooi haai
zelf. De natuurwetten zijn wetten voor iedereen, zelfs
veor de Natuur zelf!
Bk dat is mooi, dat is verheven
Konden wij ook onverbiddelijk van ons zelf eischen
wat wij van anderen verlangen
J. V. L. (Uit Weetlust).
«Weetlust». maandblad voor vulgarisatie van weten
schap en natuurliefhebberij. onder de hoofd redactie van
Jw. Van Limbergen. verschijnt maandelijks. Stort 30 n.
•p postcheckrekening 4039 99 van Jos. Van Limbergen
te Deurne en U bekomt de reeds verschenen nummers
van Januari tot Mei en tevens bent U geabonneerd tc
December 1942.
van 31 Mei tot 6 Juni 1942
Zondag 31 Mei H. Drievuldigheid, Angela, Gcrmanus,
Petrcnilla
Maandag 1 Juni Simeon. Pamphilius. Jacobus. Mar-
cellinus.
Dinsdag 2 Juni Blandina, Erasmus, Emilia
Woensdag 3 JuniClotildis.
Donderdag 4 JuniH. Sacramentsdag, Franciscus,
Emma. Antonia
Vrijdag 5 Juni: Bonifacius, Claude Heloïsa. Valerie
Zaterdag 6 Juni Norbertus.
Opgang
Ondergang
Zondag 31 Mei
5 U. 36
21 u. 45
Maandag 1 Juni
5 u 35
21 u. 46
Dinsdag 2 Juni
5 u. 34
21 u. 47
Woensdag 3 Juni
5 u. 34
21 u. 48
Donderdag 4 Juni
5 u. 33
21 u 49
Vrijdag 5 Juni
5 u 32
- 21 u. 50
Zaterdag 6 Juni
5 u. 32
21 u. 51
Opgang
Ondergang
Zondag 31 Mei
23 u. 04
7 u. 03
Maandag 1 Juni
0 u. 03
8 u. 02
Dinsdag 2 Juni
0 u 51
9 u. 10
Woensdag 3 Juni
1 u. 51
10 u 21
Donderdag 4 Juni
2 u 00
11 u. 34
Vrijdag 5 Juni
2 u 03
12 u 45
Zaterdag 6 Juni
2 u 31
13 u. 57
Laatste kwartier 5 Juni, te 23 u. 26.
Nieuwe maan13 Juni, te 23 u. 2.
Trekking van 20 Mei 1942
Twee loten van 100 000 fr. zijn gewonnen door series
53.718 Nr 2 en 304.358 Nr 5.
Drie loten van 50-000 fr zijn gewonnen door series
71002 Nr 1 321 428 Nr 5 en 368 922 Nr 5.
Vijftien loten van 10.000 fr zijn toegekend aan
S. 2458 Nr.4 S. 22605 Nr 5 S. 31111 Nr 1
S 60988 Nr 1 S. 150728 Nr 3 S. 199186 Nr 3
s. 249906 Nr 2 S. 263604 Nr 5 S 316693 Nr 4
S. 347584 Nr 2 S. 359443 Nr 3 S. 362477 Nr 4
s. 367317 Nr 3 S. 377660 Nr 3 S 383504 Nr 3
De obligaties in deze series begrepen en die geen lot
bekomen, worden terugbetaald met 575 fr. of met 500 fr.,
volgens dat ze al dan niet werden omgezet krachtens het
Kon Besluit van 11 Mei 1935.
De trekking van de 6' snede van de Loterij van Win
terhulp heeft Zaterdagnamiddag in den zetel van de
Loterij, Guldenvlieslaan. plaats gehad.
Hier volgen de uitslagen
Winnen 100 fr. de biljetten waarvan de getallen ein
digen op 9.
Winnen 250 fr. de biljetten waarvan de getallen ein
digen op 69.
Winnen 1000 fr de biljetten waarvan de getallen
eindigen op 984 535.
Winnen 5000 fr de biljetten waarvan de getallen
eindigen op 1614 1518.
Winnen 10000 fr de biljetten waarvan de getallen
eindigen op 3198.
Winnen 25 000 fr. de biljetten waarvan de getallen
eindigen op 11277 93252 34307 38196 63274
14112.
Winnèn 50.000 fr. de biljetten waarvan de getallen
eindigen op 19021 39202 64578 46119.
Winnen 100.000 fr. de nummers waarvan de getallen
eindigen op 241930 135971 193405 271502 145392.
Het groot lot van een miljoen wordt gewonnen door
het nummer 150630.
OP 5, 10 OF 15 JAAR.
Deze obligaties, uitgegeven aan pari, zijn terug,
betaalbaar
Na 5 jaar, met een Premie van 10 frank
op een kapitaal van 1000 fr.
Na 10 jaar, met een Premie va® 70 frank
op een kapitaal van 1000 fr.
Na 15 jaair, met een Premie van 150 frank
op een kapitaal van 1000 fr.
De inschrijvingen mogen ook naamloos geschie
den.
Voor verdere inlichtingen, wendt U in volle
vertrouwen, tot den Heer
Wisselagent - Correspondent
bij de Beurs van Brussel
lamwiai JI nnnitwwMWWKUWWUWWW»,
Gczelle was, werd op 3 Juni 1840 te Torhout geboren.
Hij overleed op 4 Juni 1926 te Gistel.
De schrijver Servaes Daems zag op dezen dag in 1838
te Noorderwijk het levenslicht. Deze pater Norbertijn
schreef gedichten en romans voor het volk en een bun
del Middelnederlandsche liederen: «Dit sijn suverlike
liedekens Hij werd in den volksmond Daemske ge
noemd Zijn werk Twee Vaders werd in 't Engelsch,
't Fransch, 't Tsjechisch en 't Hongaarsch vertaald. Hij
stierf op 65 jarigen leeftijd in de abdij van Tongerloo.
Volgens sommigen werd ook Karei van Mander op
dezen dag geboren te Meulebeke in het jaar 1548. Hij
was een schilder-dichter uit de vroegere renaissance
kunst en leermeester van Frans Hals. Hij is bekend ge
bleven als schrijver van het Schilderboeck dat véle
curieuse gegevens bevat over de schilders uit zijn om
geving. Hij maakte een reis naar Italië, vluchtte nader
hand naar Haarlem wegens de kerkelijke onlusten. Van
zijn hand verscheen ook Het Leven der doorluchtige
Nederlandsche Schilders Hij overleed te Amsterdam
op 58 jarigen leeftijd op 2 September 1606.
CHRISTOPHE PLANTIN
I. ANTWERPEN VOOR DE KOMST VAN PLANTIN
Antwerpen was reeds van de XV' eeuw de belang
rijkste havenstad der Nederlanden Zij was de natuur
lijke stapelplaats van den Spaanschen en Portugee-
schen groothandel in het Noorden- het natuurlijke mid
delpunt waar de nieuwe wereldverkeerswegen elkander
ontmoetten. Antwerpen ontwikkelde zich in de eerste
helft der XVI' eeuw tot de rijkste, economische best
uitgeruste en meest cosmopolitische handelsstad dier
dagen. Haar beteekenis als kunststad was al zoo inter
nationaal als haar faam als handelsmetropool
De neo-klassieke letterkunde der humanisten bloeide
voorspoedig te Antwerpen naast de herdrukken van de
meesterwerken van de herlevende oudheid Antwerpen
was ook nog de hoofdstad der drukkunst In de XVI*
eeuw klom met haar stijgende welvaart nog voortdurend
het getal en de belangrijkheid harer drukkerijen. Door
haar weelde, door hare betrekkingen met andere lan
den werd Antwerpen een gistplaats der nieuwe gedach
ten die in Europa oprezen en hun bestaan te danken
hadden aan het samentreffen van de uitvinding der
boekdrukkunst met de hergeboorte der klassieke lette
ren en der nieuwe wetenschappelijke studiën en met
het prediken der godsdienstige hervormingen.
II. PLANTIN VOOR ZIJN AANKOMST
TE ANTWERPEN
Plantin werd geboren in 1520 te St-Aventin bij Tours
Al de hardheden van een arme-menschenleven en nog
andere tegenslagen meer heeft Plantin in zijn jeugd
gekend. Hij verloor zijn moeder toen hij nog jong was
en ontweek met zijn vader de pest, die in zijn huis
woedde Samen trokken zij naar Lyon. waar de vader
in dienst trad van den kanunnik Claude Porret Twee
jaar later trok hij met zijn vader naar Parijs, deze laat
ste keerde terug naar Lyon wijl Plantin te Parijs bleef
waar hij eenigen tijd studeerde, hij leerde er latijn.
en vond smaak voor letteren en wetenschappen Daarna
ging hij naar Caen in dienst bij een boekbinder Robert
Macé, waar Jeanne Rivière zich over hem ontfermde
en met hem omstreeks 1546 in het huwelijk trad. Ze
woonden eerst te Parijs, waar Plantin zich vooral bezig
hield met boekbinden en marokijn bewerken, doch het
ging hem daar niet naar wensch en zoo droomde hij
van de keizerlijke hoofdstad Antwerpen, welke hem on
weerstaanbaar aantrok. Hij kwam er zich vestigen met
zijn klein huishouden in 1549
III. PLANTIN
Plantin sloot aan bij de traditie, maar bracht toch
in de Antwerpsehe drukkersbedrijvigheid iets heel
nieuws Hij verwezenlijkte te Antwerpen het dubbel
type van den drukker humanist en van den drukker
kapitalist die daar totnogtoe onbekend waren gebleven.
Aldus vertoonde zich Plantin, en door zijn intellectueele
gaven en door zijn economische opvattingen als de vol
ledige Renaissance-man
Hij begon eenvoudig als boekbinder en marokijnbe
werker Op zekeren avend namen hem eenige gemas
kerde dronkaards voor een gitaarspeler, die hen be-
leedigd had. en brachten hem een degenstoot toe. die
hem bijna het leven kostte. Hij genas, doch bleek verder
lichamelijk onbekwaam om de binderij en het leder-
bewerken. voort te zetten en vestigde zich nu" als druk
ker.
Hij drukte zijn eerste boek in 1555 en zette van dat
oogenblik de reeks zijner uitgaven onafgebroken voort.
Noch de politiek-godsdienstige gebeurtenissen, noch de
strengheid der boekencensors. noch de tragiek der
Spaansche Furie konden hem in zijn opgang belemme
ren. in korten tijd een van de grootste drukkers van
Europa te worden.
Voor zijn aankomst kende de drukkunst te Antwerpen
alleen kleine werkplaatsen met hoogstens een paar
persen en enkele gezellen. Hij, bezat op zeker oogenblik
22 persen en meer dan 150 werklieden. Plantin's werk
kring strekte zich ver over de grenzen der Nederlanden
uit. Hij had zakenbetrekkingen met Engelsche, Sehot-
sche. Fransche. Duitsche. Italiaansche. Zwitsersche.
Poolsche. Portugeesche en vooral Spaansche handelaars.
Hij had een bijhuis te Parijs en te Leiden Bezat agenten
in Spanje. Een filiale te Salamanca. Zijn Hebreeuwsch
bijbel liet hij door speciale agenten in Afrika aan den
man brengen en verzond zelfs boeken naar Amerika.
(Vervolgt)
Pieter Paul Rubens, Vlaanderens grootste schilder
overleed op 30 Mei 1640 te Antwerpen Hij werd te Sie-
gen, ten Oosten van Keulen geboren, waar zijn vader,
een Antwerpenaar, een wijkplaats had gevonden. Na
den dood van zijn vader trok hij naar Antwerpen waar
hij zich weldra aan de kunst wijdde. Na een verblijf in
Italië en in Spanje werd hij door hertog Albrecht tot
hofschilder benoemd Hij vervulde talrijke diploma
tische zendingen o. m. in Spanje en in Engeland. Zijn
schilderijen zijn de natuurlijke uiting van een tempera
mentvol genie. Hij heeft meer dan 2000 kunstwerken
voortgebracht. Doch daarbij heeft hij nog een merk
waardige, school van veelzijdige kunstenaars gevormd.
Twee jaar geleden vierde men de driehonderdste ver
jaring van zijn dood.
Op denzelfden dag, In 1834 zag Emmanuel Hiel te St-
Gilles bij Dendermonde het levenslicht. Deze merkwaar
dige Vlaamsche figuur en medewerker van Peter Benoit
hebben we enkele weken geleden breedvoerig behandeld.
Op 1 Juni viert Paul de Mont zijn verjaardag. Hij
werd geboren in 1895, Hij heeft actief aan ons tooneel-
réveil deelgenomen met stukken als Nuances (dat ook
in het Fransch werd gespeeld). Het Geding van onzen
Heer» en Dietbrand Minder scenisch geslaagd, mun
ten deze stukken uit door een zeer elastische beweeg
lijkheid van de gedachte en van het woord-
Te Brugge overleed op dezen dag in 1931 beeldhouwer
Julius Lagae. Hij leverde gaaf werk zonder pretentie
in zijn sprekende busten van Vader en Moeder, van
Gezelle en in zijn standbeelden van Ledeganek te
Eekloo en van Rodenbach te Roeselare-
Eugenius van Oye, die o. a. het legendedrama Gode-
lieve van Gistel schreef en een boezemvriend van Guido
