Kattefeest door de tijden heen
WERELDGEBEUREN
DE POLITIEKE TOESTAND
Een ~i'éc traditie herleeft
Het ontstaan en de
betekenis van het
Kattefeest
Het tijdstip van
het Kattefeest
De eerste Kattefeesten
Mw Ch. STRUYVE - DUMON
35, Rijselstraat IEPER
De Kattesmijters
Stort 84 fr.
Bijvoegsel aan HET YPERSGH NIEUWS 21-2-48
3BDB& tT JéïEr*. as. acaTiWwraai—aw
Wanr eer de Ieperse nar op Zondag
13 Maart 1938. tweede Zondag van de
Vasten, enkele katjes van de Halle
toren wierp, werd een der oudste fol
kloristische feesten van ons land op
nieuw in ere hersteld.
Duizenden mensen waren opgeko-
•tnen om dit feest, dat zijn oorsprong
vindt in de vroege Middeleeuwen, ja
zelfs in de eerste jaren dat de Chris
telijke leer in onze streken verkon
digd werd, mede te vieren.
Na de aankomst van de Kattekoers.
een wedstrijd voor Juniors welke op
de baan Gent-Brugge-Ieper de 3
Belfortsteden betwist werd, ver
trok de stoet, met muziek aan het
hoofd, van het stadhuis om zich naar
het Bedfort te begeven. Negen ere-
knapen. dragende elk een kat (geluk
kig slechts een pop deden de stads-
nar uitgeleide.
Onder het geschal van thebaanse
jrompetten en het spel van de bei
aard, werden de katjes door de nar
naar beneden geworpen. Elk der kat
jes was versierd met linten'die de
stadsstempel droegen en een zekere
waarde vertegenwoordigden. De toe
schouwers die een der linten konden
bemachtigen, ontvingen na het feest
ten stadhuize een premie.
Na in 1939 nogmaals gevierd te zijn
geweest, werd het Kattefeest opnieuw
en voor de hoeveelste maal in de
geschiedenis door de nieuwe we
reldoorlog van de feestkalender ge
schrapt.
Het werd opnieuw ingericht in 1946
en kende alsdan een reusachtige bij
val. Door een heerlijk zomerweertje
aangelokt hadden tienduizenden be
zoekers zich de verplaatsing naar
leper getroost. Ook in 1947 kende
het feest een triomfantelijk sukses.
En dit jaar. voor de derde maal sinds
de nieuwe wereldbrand, zullen de
katjes van leper's torens geworpen
worden. Zondag 22 Februari wordt
een nieuwe hoogdag voor leper, een
nieuwe parel aan lepers rijke kroon
In welk jaar het Ieperse kattefeest
zijn oorsprong vond, is onmogelijk te
bepalen. Ongetwijfeld is dit feest,
zoals zovele andere folkloristische
feesten en plechtigheden, van hei
dense oorsprong.
In de Germaanse Mythologie speel
den de katten een grote rol. Toen
Wodan, oorlogsgod en hoofd der Asen,
heerser over de Wereld en het Wal
halla, ten strijde trok, werd hij verge
zeld door zijn zuster Freya, godin der
Liefde, die gezeten was in een wa
gen. getrokken door katten. Het ge
beurde zelfs dat de katten voor een
afbeelding van Freya genomen wer
den. Vandaar de grote eerbied die
voor deze dieren in onze gewesten
gekoesterd werd.
Deze verering gaf aanleiding tot
feesten en vreugdebetogingen waar
van Freya's lievelingen het voor
werp waren. Deze feesten werden
gevierd in de Solmonath (laterFe-
bruarius), tijdstip waarin de katten
bijzonder zorgen voor de voortzetting
van hun geslacht. De Februarimaand
wordt ten andere nog steeds Katten
rtiaand genoemd.
Door hun betrekkingen met de
voornaamste aller Godinnen, genoten
de katten zulke grote vrijheden, dat
ze in het Oude Germanië, onder de
benaming Esse, voor het zinnebeeld
der vrijheid doorgingen.
Ongetwijfeld verminderde de eer
bied voor deze huisdieren naarmate
de Christelijke lering veld won. En
we kunnen denkelijk daar de oor
sprong van het Ieperse kattefeest
zoeken.
Immers, door de Evangelisten werd
al wat heidens of van heidense oor
sprong was, geschandvlekt. De voor
werpen of dieren welke aanbeden
werden dienden vernietigd te wor
den. Niettegenstaande alle pogingen
der zielenherders, keerden de mensen
zich ten slotte steeds naar him oude
be:dense gebruiken. En om hen toch
°P het goede pad te houden, trachtte
men aan deze aloude gebruiken een
christelijke plooi te geven, zodat de
oorsprong van tal van onze huidige
Plechtigheden daar te zoeken is.
In plaats van de kattenverering ech
ter hoog te houden, werd door de
priesters geijverd om deze dieren te
laten verfoeien. Zo werd de aloude
heidense geest van het Ieperse katte
feest omgekeerd. In plaats van het
voort te vieren tot verheerlijking de
zer mystieke huisdieren, werd het
feest hervormd tot een zinnebeeldige
verzaking van de afgoderij.
En ongetwijfeld vinden we hier de
oorsprong van het Kattefeest. Om te
beduiden daj de Ieperlingen verzaak
ten aan het heidendom wierpen ze
enkele katten van de hoogste der
stadstorens. Door de katten, Freya's
lievelingen, verstond men het heiden
dom, en het wegwerpen was het sym
bolische teken dat de mensen ver
zaakten aav hun vroeger geloof.
Hoewel de geest van het feest om
gekeerd was. werd het Kattenfeest
toch verder gevierd in de katten-
maand, of toch ten minste rond die
tijd. Men verkoos voor dit feest de
Vastentijd, om door de geest van boet
vaardigheid die dan heerst, de grote
losbandigheid der heidense feesten
in te tomen. Op de eerste Zondag
van de Vasten kon het feest echter
niet gevierd worden, gezien op die
dag een ander feest doorging, nl. het
Sbllenfeest. De Solmonath. later door
de Romeinen Februarius genaamd,
kreeg van dit feest zijn benaming.
De viering bestond in het uitdelen
van een sóórt koeken, sollen ge
naamd. De mensen bezochten elkaar
en boden Sollen aan, en maakten
leute en pret. Niettegenstaande onze
gewesten tot het Christendom be
keerd waren, zagen ze niet af van dit
vreugdevol feest, maar men bleef zijn
kennissen uitnodigen om de sollen,
die intussen de benaming krakers
ontvangen hadden, te eten. Daaruit
komt ook de naam van Krake-Zon-
dag, eerste Zondag van de vasten.
Aldus stelde men de viering van
het Kattefeest uit tot de tweede Vas
tenzondag. Tevens werd de Ieperse
jaarmarkt gehouden. Deze markt, de
beroemdste laken-jaarmarkt uit de
Middeleeuwen, duurde van de Maan
dag tot de Woensdag. Vandaar ook,
dat het eigenlijke Kattenfeest dik
wijls gevierd werd op de Woensdag
na de tweede Zondag van de Vasten.
Het is niet met zekerheid uit te
maken, wanneer de eerste katten van
Iepers toren geworpen werden, maar
volgens sommige geschiedschrijvers
zou dit reeds in de achtste eeuw ge
beurd zijn. De Heer van leper zou
omstreeks deze tijd een bevel uitge
vaardigd hebben, waarbij er katten
van zijn kasteeltorens dienden ge
worpen te worden. Volgens een oude
overlevering, zou het smijten der
katten in 1475 verzet geweest zijn
naar de Woensdag. De katten wer
den eerst afgegooid van de torens van
het oude kasteel van de Graaf van
Vlaanderen, en vervolgens van de
torens van zijn nieuw kasteel. Later
werden ze geworpen van de St Maar
tenstoren, en eindelijk, rond 1304,
van de Halletoren, onmiddellijk na
zijn voltooiing.
Het feest werd niet onafgebroken
gevierd. Sommige jaren verdween
het voor zekere redenen uit de ge
schiedenis der stad, om vervolgens,
enkele jaren nadien, terug op te dui
ken.
De eerst gekende onderbreking zou
dateren uit het jaar 1578, nadat de
Gentse Calvinisten hun gezag over
de stad leper gevestigd hadden. Toen
Alexander Farnese zich op 10 April
1584 van leper meester maakte, dach
ten de Ieperse poorters onmiddellijk
aan het inrichten van de Kattefees
ten, zoals blijkt uit de geschriften
van Augustijn van Hernighem, stads
archivaris en schrijver van Iepers
Dagboek. Maar het zou toch slechts
in 1590, op 21 Maart geweest zijn, dat
de traditie heraangeknoopt werd. In
het Iepers Dagboek beschrijft de Kro-
nieker de feesten van de jaren 1590
tot en met 1595. De katten werden tel
kens geworpen om 4 uur 's namiddags
bij het sluiten van de Jaarmarkt, en
onder het spelen van de schalmeien
(soort houten fluiten). In zijn eerste
verslag, dit over het feest van 1590.
zegt Van Hernighem dat het feest
een «oude lovelycke coustume» was.
In zijn verslagen wijst de kronieker
op het verband tussen het werpen
Voor het KLEDEN van UW KLEIN- j
TJESGEEN ZORGEN MEER j
WENDT u TOT HET I
Hl 13 VOOR KINDER ARTIKELEN
Manteltjes Kinderkleedjes
Voorschootjes Barbotensen
Kinderkostuumpjes
Doopartikelen
Verven - Nieuwwassen -
Droogkuisen - Rouw in 12 uren
(150)
der katten en de gang der handels
zaken. Immers, in de jaren 1590 tot
en met 1593, werden slechts 2 katten
afgeworpen, terwijl in 1594. wanneer
de lakenhandel scheen te herleven,
een derde kat gegooid werd.
Nadien hadden er nog onderbrekin
gen plaats, maar heel juist is niet be
paald wanneer. Het is echter een feit
dat in 1714, op Woensdag 28 Februari,
na een lange onderbreking, terug
katten van de Halletoren geworpen
werden. De oorlogen onder Lodewijk
XIV waren de oorzaak van deze
schorsingen, alsook 't schimpen der
Vremdelinghenzoals Aert Hierax
in zijn Korte Uytlegghinghe in het
jaar 1714 schreef. Het blijkt uit een
oude kronijk dat het kattefeest na
1716 opnieuw onderbroken werd. Na
een verslag over het werpen van de
katten door de timmerman Gilles
Popeliere, zegt de schrijverDit is
aldan den laetsten keer geweest dat
men in de Kattefeeste de katten ge
smeten heeft. Men segt dat men deze
fraeye ende seer vermaeckelycke
saeke heeft aghterghelaeten, omdat
de Hollanders daar in Ypre in gar-
nisoen lagen, ende de Yprelingen
schimpwyze altyd noemden De Kat-
tensmyters
Dat zulks de echte reden tot onder
breken der Kattefeesten geweest is,
fin r asaa-***■•■
op postcheckrekening 461.73
(L. Dumortier, leper) en U ont
vangt Het Ypersch Nieuws
elke Zaterdag morgen vanaf
a. s. week tot einde Dec. 1948.
valt evenwel te betwijfelen. De tus
senkomst der Geestelijkheid en de
voorgangers der huidige leden van
de Bond der Dierenbeschermers, zul
len daar wel een groter aandeel in
gehad hebben.
De Ieperse archivaris Lambin
(1765-1841) heeft in zijn jeugd dik
wijls de katten zien smijten Door
de Franse Revolutie werd de viering
in 1794 opnieuw onderbroken, maar
het feest verscheen in 1813 weer ten
tonele, zoals blijkt uit een geschrift
van Lambin In 1813, den lOden
Maerte, Woensdag in de Koude Yper-
feeste, ten 3 uren namiddag, wierd
onder het spelen van den beijaard,
de katte afgesmeten van den Halle
toren, gelijk sedert aloude tijden ge
pleegd werd.
Het is in 1815 dat voor het laatst
levende katten van de Halletoren
geworpen werden. In 1815, evenals
tijdens de Hollandse bezetting vindt
men geen spoor van de viering.
Het énige wat van de Kattedag,
vóór de oorlog 1914-18, overbleef,
was het spelen van de beiaard op de
Woensdag van het Kattefeest te
2.30 u. 's namiddags. En toen er op
dit historisch uur sneeuw viel, wat
geen zeldzaamheid was, hoorde men
de oude Ieperlingen zeggen Het
sneeuwt katjes
ROGISA.
Historische gegevens werden geput uit
de werken van Th. Lanssens (Annales de
Ia Société Historique. Archéologique et
Littéraire de la Ville d"Ypres) en van
A. Viaene (De Biekorf 1939).
Woensdag. 18 Februari 1948.
WEST-EUROPA WORDT BEDREIGD!
Generaal Eisenhower, de Amerikaanse
wereldfiguur, de grote bevrijder van Euro
pa. de voormalige opperbevelhebber van
de geallieerde strijdkrachten in Europa
liet thans een alarmkreetDe Verenig
de Staten moeten zich gereed houden, om
een plotselinge atoomaanval al te slaan
Ontzettende waarschuwing
Het gevaar mag dan ook niet als denk
beeldig bekeken nog opgenomen worden
De mogelijkheid van een plots-ontketen-
de atoomoorlog dient onder het oog ge
nomen te worden. De vraag dient gesteld
en opgelostWat gebeurt er in dit ge
val met ons land met West-Europa
DE TRAGEDIE VAN ONZE TUD.
De tragedie van onze tijd.schrijft
generaal Eisenhower verder, c is. dat op
de verwoestingen van de oorlog de bot
sing tussen ideologieën is gevolgd Onze
traditionele vrienden van West-Europa le
ven in zeer moeilijke omstandigheden en
sommigen hunner worden zelfs bedreigd,
door een militante politieke partij, die
klaarblijkelijk op chaos en onder.ukking
aan een vreemde ideologie aanstuurt, ge
wurgd te worden.
DE ROL VAN WEST-EUROPA.
Dokter W Schermerhorn, gewezen Ne
derlandse eerste-minister. heeft eergiste
ren te Antwerpen, voor een uitgelezen
publiek, de vraag beantwoordHeeft
West-Europa een opdracht te vervullen
Spreker wees er op dat we in vertwijle-
.ing hangen, als het ware met onze vin
gertoppen aan de rand van het Europese-
Aziatische continent, en we weten dat we
al onze krachten te verzamelen hebben
in de strijd, die we onvermijdelijk zul
len moeten leveren voor het behoud van
een reeks geestelijke en kulturele waar
den, waaraan we niet kunnen verzaken
zonder de zin zelf van ons bestaan te ver
loochenen. De waardering van de mense
lijke persoonlijkheid aldus ging de ge
vierde spreker verder is daarbij de
hoofdgedachte, die als het ware de grond
slag vormt van gans deze levenshouding.
Een verenigd West-Europa, bewust van
het dreigend gevaar, maar tevens van deze
grootste opdracht, die het hierbij te ver
vullen heeft, verzamelt een patrimonium
waardoor het bij machte is de brug te
werpen over de kloof, die thans het Oos
ten van het Westen scheidt.
EN DUITSLAND?...
De heer Bidault, de Franse minister
van Buitenlandse Zaken, gaf verleden
Vrijdag op deze vraag antwoord Duits
land moet niet langer de inzet der hui
dige konflikten zijn. De volkeren moeten
het onder elkaar eens worden omtrent het
opnemen van een vredelievend Duitsland
in een Verenigd Europa Wij verzeile*
ons tegen het herstel van het oude Duits-
land. van het unitaire Reich van Bismarck
of van Hitier Frankrijk wü iets dat
nieuw is. maar tevens levensvatbaarheid
heeft. Het erkent de rechten van het
Duitse volk op een behoorlijk leven, maar
het zou in geen geval kunnen aanvaarde®
dat Duitsland de voorrang zou verkrijgen
op de landen die veeleer het slachtoffer
van zijn aanval waren.. Geen enkel ak
koord is in vier jaar kunnen gesloten wor
den onder de vier mogendheden, die ver
antwoordelijk zijn voor het lot van Duits
land Wij stellen het feit vast en moeten
er dg conclusiën uit trekken Met Groot -
Brittannië en de Verenigde Staten zullen
wij trachten tot overeenstemming te ge
raken.
Dit is meer duidelijk gezegd we zullen
met Duitsland tot een akkoord komen
zonder Rusland als het moet.
En waarom
De heer Bidault zegt het in zijn oe-
sluitt Wij willen de vrede, en wij willen
de vrijheid- Noch voor ons, noch voor
Europa, willen wij gebonden zijn aan de
keuze tussen de vrede en de vrijheid. W'ii
moeten ons verenigen met hen. die vast -
besloten zijn dezelfde houding aan te
nemen.
GERUCHTEN OVER RUSSISCHE
TOENADERINGSPOGINGEN.
Is alle verzoeningsgezindheid bij de
Russen dan uitgesloten
Blijkbaar toch niet
Immers enkele dagen geleden bereik
ten geruchten uit Duitsland de bevoegde
kringen in Washington, die er op wezen
dat Rusland zich zou bereid verklaren
de mogelijkheid van een vergelijk met de
Westerse mogendheden te onderzoeken.
Toch mag bij dit hoopvolgevend bericht
geenszins uit het oog verloren worden dat
de heer Marshall pas een paar weken ge
leden nog verklaarde dat niets deed ver
onderstellen. dat men een koerswijziging
in de Sovjet-politiek mocht verwachten
NUCHTER BEKEKEN.
Los van alle hetze, van alle militaire en
diplomatische zetten en raddraaierij komt
het ons toch voor dat momenteel een
oorlog algeheel uitgesloten blijft- Immers
al heeft Rusland binnen afzienbare tijd
odk atoombommen, het feit blijft dat Ame
rika die zeer zeker heeft. Welnu, de vrees
van een atoomoorlog, een massale mil-
lioenen-mensen uitmoording in minder
dan een dag tijd zal wel alle bewindvoer
ders voldoende afschrikken om de stap
tot Oorlog definitief te zetten. Moge het
waar zijn dat alle lawaai over oorlog >-
enkel en alleen een geblaf is van honden
die niet bijten
SPECTATOR
Op Zaterdag, 21 dezer, te
15.30 uur, zal onze stadsgenoot,
dhr. ROGER DEMEY, voor de
micro van Radio Kortrijk een
lezing geven over Het Katte
feest van leper
De uitzending zal geschieden
over de golflengte 202,3 m.
Woensdag, 18 Februari 1948.
SOCIALE KONFLIKTEN.
Terecht wezen we er reeds verleden
week op. dat er achter sommige donkere
schermen gekonkelfoesd werd om werk
stakingen in het wilde te doen uitbreken
en aldus handel en nijverheid, de alge
mene welvaart van het land en inzonder
heid de belangen van de werkende klasse
te dwarsbomen, onder het valse mom de-
mokratie
We hebben thans de jongste dagen kun
nen bestatigen hoe dergelijk af te keuren
«gedoe», spijtige werkelijkheid poogde te
worden. Inderdaad tpnder ,de minste
verwittiging, zonder de officiële vakbon
den te erkennen, zonder vooraf in der
minne onderhandeld te hebben, brak plots
in gas- en electriciteitsindustrie, en ook
in de postkantoren te Brussel een wilde
werkstaking uit.
Het was overduidelijker waren in
het geheim ordewoorden gegeven waar
aan de goedgelovige arbeiders té gretig
gehoor gaven, zonder even na te denken
over de ontzettende gevolgen, die een wel-
lukken van dergelijke ordeloze werksta
king met zich kon slepen. Of hebben wij
de jongste paar jaar nog geen harde les
sen genoeg kunnen trekken uit de ramp
zalige werkstakingen die zowat op dezelf
de brutale wijze in Frankrijk en Italië
uitbraken Is het de arbeider werkelijk
nog niet duidelijk dat dergelijke werksta
kingen onmeedogend het ganse land naar
de dieperik helpen, vooral ten nadele van
de minder begoede klassen?...
Goddank, onze regering waakte, was
reeds lang ingelicht over het gevaarlijk
gemaneuvreer van enkele onverantwoor-
delijken en aarzelde dan ook niet het énig
mogelijk doeltreffend tegenoffensief te
ontketenenBurgerlijke mobilisatie
Wie als staatsbediende op zijn werk on
wettig afwezig was moest zich als vrij
willig ontslagnemend beschouwen
De gewone man denkt echter nog veel
te gemakkelijk pver de ernst en de abso
lute noodzakelijkheid van dergelijke maat
regelen alleen te Brussel ontbraken er
vijfhonderd postbedienden op het appel
Deze vijfhonderd werden dan ook ontsla
gen Thans gaat er vanzelfsprekend bij
de oproermakers en de slachtoffers ge
jammer en gehuil opde regering moet
erbarming tonen, dient deze vijfhonderd
mensen terug in dienst te nemen. Logisch
zullen wellicht enkele sukkelaarseen
nieuwe kans krijgen om hun goede wil te
tonen, en weer voorwaardelijkaan
vaard worden. Doch even zeker is het
de echte raddraaiers, de misdadige op
roerstokers. de onsociale haantjes-voor
uit zullen ontslagen blijven, ter verdedi
ging van ons land enerzijds en tot harde
les voor allen, die zich waanwijs sociaal
bekeken beter ingelicht menen dan de
bewindvoerders zelf
Daarmede is geenszins gezegd dat so
ciaal bekeken de huidige toestand roos
kleurig» is voor de werknemers! Geens
zins: we weten, door pijnlijke eigen on
dervinding maar al te goed dat het leven
voor de arbeider thans ontzettend duur.
bijna onhoudbaar is. Maar we verliezen
evenmin uit het oog. dat ook de werk
gever het thans uitnemend lastig heeft
om kop boven water te houden. We le
ven thans eenmaal in zeer moeilijke lij
den. die niet in een hokus-pokus tot een
ieders bevrediging over een leien dakje
kunnen gebracht worden. Meer dan ooit
dient daarom thans vertrouwen in de re
gering gesteld te worden, die er van be
wust is dat er sociale en ekonomische en
finantiële verandering moet gebracht wor
den én voor de arbeiders én voor de werk
gevers én voor de kleine ondernemingen
WAALS KONGRES WIL FEDERALISME.
In een perskonferentie heeft de heer
Fernand Schreurs, algemeen - sekretaris
van het Nationaal kongres, verklaard dat
het Waals Kongres op het standpunt van
het federalisme blijft. We wensen dit an
dermaal te onderlijnen, zonder verder
kommentaar Immers een verwittigd man
is er twee waard. Aldus weten wij aan
welke Waalse kampagne we ons weldra
kunnen verwachten. We geloven echter
graag dat het een gehuil zonder gewenst
gevolg zal zijn. Immers de lijn ligt reeds
uitgestippeldeerst federalisme, en dan
een tweede stap«Wallonië los van Bel
gië. om bij Frankrijk aangehecht te wor
den
WE MOETEN ONS VOOR ALLE
OVERDRIJVING HOEDEN.
Sommige stemmen, waaronder deze van
onze Eerste-Minister Spaak, klinken mo
menteel zeer hard en pijnlijk in de oren
van onze Belgische Kommunisten. Inder
daad. de kommunisten worden er zeer
duidelijk op gewezen dat de kommunis
ten in België het experiment herhalen
dat in Frankrijk en in Italië mislukte.
De heer Spaak is voldoende goed ge
plaatst en geniet anderzijds voldoende ons
vertrouwen om aan de waarheid van zijn
bewering niet te moeten twijfelen.
En juist omdat ook wij er overtuigd
van zijn dat onze Belgische kommunisten
thans de gevaarlijke raddraaiers pogen te
worden, met bewust opzet, om de boel in
het honderd te doen lopen... daarom juist
wensen wij anderzijds tegen overdrijving
te waarschuwen.
Inderdaad, niet alles wat over de Sov
jetstaat wordt verteld is waarAldus ver
dient het aanbeveling kennis te nemen
van een antwoord dat in de Russische pers
verscheen van de hand van onze Belgische
Ambassadeur te Moskou. De gewezen Bra
ziliaanse Ambassadeur te Moskou, Mario
de Pimental Brandao, beweerde dat de
diplomaten zich in Sovjet-Rusland niet
konden vertrouwd maken met 's lands
gewoonten.» Brandao zou tijdens een in
terview verklaard hebben dat de Belgi
sche Ambassadeur in Rusland zich niet
vrij kon bewegen. Welnu, in een schrii
0nze Be>gische Ambassa
deur te Moskou thans: «Tijdens de drie
w-»13l la3r in de Sovjet-Unie ver-
nen n H die wenste' kun
nen ondernemen zonder dat de autoritei-
1 Vervolg volg. blz.)
