GELD EN MACHT
WERELDGEBEUREN
ONAFHANKELIJK NIEUWS- EN AANKONDIGINGSBLAD
VOOR H£T ARRONDISSEMENT YPER.
le JAARGANG Nr 42
PRIJS 2 Fr.
ZATERDAG 25 SEPTEMBER 1948
VERSCHIJNT ELKE WEEK 'S ZATERDAGS
abonnementsprijs
EEN jaar 100 fr.
Het slijk der aarde.
Het alles beheersende gezag.
DE EXPEDITIE PICCARD - COSYNS VERTROKKEN
Slachtoffers van het goud.
Een goed begrepen gezag.
NIEUWE TREINGIDS
Op 3 October a. s.
komt een nieuwe trein-
gids in voege. In ons eerst
volgend nummer brengen
wij onze lezers een tabel
met de uurroosters van
al de treinen uit ons ge-
I west.
Vergeef- nief uw Pronosfiek
in fe brengen
inzameling door de
Inlichfings- en
Acfiediensfen
HET YPERSCH NIEUWS
BfcSTlUR EN REDACTIE: 34, BOTERSTRAAT. YPER
Tel 5*, Posteheckrek. 461.73 (L. DUMORTIER)
We kennen allen die kleine ronde
klassieke stukjes, of die briefjes met
hun veelvuldige lijnen en tekenin
gen, die men geld noemt. Dit geld
beheerst al ons doen en laten, omdat
wij er ons zelf afhankelijk van heb
ben gemaakt.
In oeroude tijden gaf men waar
voor waar ter betaling, t. t. z. men
ruilde. De landman verschafte zijn
produkten aan de ambachtsman, die
er hem in ruil zijn werktuig voor
maakte. Men betaalde met dieren en
zelfs met mensen.
Doch met de vooruitgang die in al
le domein gemaakt werd, bleek het
op de duur onmogelijk voor alles een
geschikt ruilmiddel aan te bieden,
wegens 'de al te grote verscheiden
heid in grootte en waarde. En toen
kwam men op de gedachte uit een me
taal. dat men goud noemde, stukken
te vervaardigen, die ter betaling
overal zouden kunnen aangeboden
worden.
Wellicht koos men het goud, omdat
het zo zeldzaam was en waarschijn
lijk ook omdat het de meeste tekens
van duurzaamheid vertoonde. Want
tenslotte had men evengoed ijzer kun
nen nemen, en dit de naam en de
waarde van goud geven. Alles heeft
immers alleen de waarde die wij er
zelf willen aan hechten.
En zo was de munt tot stand ge
komen, die in onze latere maatschap
pij zulk een belangrijke, om niet te
zeggen overwegende rol, zou spelen.
Behendige en sluwe vorsten, die on
dervonden dat ze meer goud nodig
hadden dan ze konden bijeen krijgen
kwamen op de spitsvondige gedachte
het goud wat aan te vullen door een
ander metaal metaal was immers
metaalom ten slotte het goud
volledig uit de omloop weg te nemen
en het aanvullende metaal, in de
plaats als betaalmiddel te aanvaar
den. Want het goud was namelijk veel
te kostbaar, om zo maar dagelijks in
omloop te worden gebracht en daar
om werd het veilig en wel weggebor
gen en in de plaats kwam de nieuwe,
bijna waardeloze munt, waaraan de
zelfde waarde van het goud werd ge
geven.
Toen zal dit wel bij velen veront
waardiging gewekt hebben en zal
men zeker gewaagd hebben van vals
munterij, maar tegenover het opper
ste gezag was er nu eenmaal niets te
doen, en met dp tijden geraakte men
ermee vertrouwd, zodat veel later
nog men het zelfs aandurfde papier
te laten drukken en dit in omloop te
brengen, terwijl de voorraad en de
hoeveelheid van het opgehoopte
goud de waarde ervan bepaalde. Het
werd de tijd van de goudstandaard.
De mensen hadden een munt in het
leven geroepen, die hen als hulpmid
del moest dienen voor het dagelijkse
leven ze werden er later het slacht
offer van. Van meesters over het
geld zijn ze er de knechten van ge
worden.
Zo ook is het gegaan met het open
baar gezag, de macht die al ons doen
en laten regeert.
Het instinct van zelfbehoud zal wel
zo oud zijn als de wereld zelf. want
elke mens wordt er mee geboren. Dit
instinct zette de eerste mensen aan
zich in leven te houden, zelfs ten
koste van anderen. De macht van de
sterke trad hierdoor op de voorgrond.
En wie aan de sterkere niet kon
weerstaan, die moest maar verdwij
nen.
Maar een andere eigenschap van
bet redelijk wezen, de mens. is ook
^at h;j met verstand begaafd is. dat
bij kan nadenken en besluiten tref
fen. En dit verstand zal hem ertoe
aangezet hebben te overwegen dat
"ten met twee veiliger was dan alleen,
want was het een feit dat men tén
'toste van andere wezens moest le-
%en. het was ook een feit dat men
nooit kon voorzien, of er niet plots
een derde wezen kon komen, dat wel
licht sterker zou blijken te zijn.
De mens voelde dat hij behoefte
had aan vereniging en zo ging men
in groepen leven. En om alles altijd
gesmeerd te laten lopen, bekleedde
men de dapperste met het opperge
zag. wat tevens insloot dat men zich
onder zijn bescherming en beleid
plaatste.
Dit was het begin van het gezag.
De vrije mens had zich zelf banden
en verplichtingen opgelegd.
En dit gezag werd stilaan uitge
breid en verstevigd, zodat het een
feilloos raderwerk werd, dat nu gans
ons leven beheerst.
De geest van' de mens bracht een
lichaam tot stand, waaraan hij zich
in de loop der tijden, goedschiks, zo
niet kwaadschiks zou moeten onder
werpen.
Onlangs lazen we de reisindrukken
van de bekende Vlaamse schrijver
Karei Jonckheere, ter gelegenheid
van zijn studiereis naar Zuid-Afrika.
Hij had er de mensen in de goud
mijnen aan het werk gezien, en heel
fijn merkte hij op hoe die mensen
zwoegden en slaafden om de korrels
goud uit de grond te persen, waarbij
zelfs armen en benen te pas kwamen,
hoe ze zich dan een zware en aan
houdende inspanning getroostten om
van die korrels blinkende staven te
maken. En eenmaal ze zover geko
men waren, werden die staven naar
Amerika of Engeland vervoerd, waar
ze terug... onder de grond gestopt
werden.
Deze fijne opmerking van Karei
Jonckheere onderlijnde wel in hoe
ver het goud feitelijk waardeloos is.
Wanneer wij het niet bezitten, zou
den wij alles doen wat in ons ver
mogen ligt om het te bemachtigen,
en eenmaal het in ons bezit is, stop
pen wij het diep weg, om er zoveel
mogelijk van te kunnen genieten en
vooral om het voor alle anderen te
vrijwaren.
Hoeveel mensen bepalen de waar
de van hun medemensen niet aan het
goud dat ze bezitten, zonder er zich
ooit rekenschap van te geven, dat ze
als mens nog minder zijn dan het
minste dier.
Hoezeer moeten wij dan niet in be
wondering staan voor mensen, die
alle goud en goed durven prijsgeven,
om hun leven te wijden aan de mens
heid. die aan alle winstbejag verza
ken om alleen het genoegen te sma
ken dat ze wèl gedaan hebben.
Wat gezegd van een Diogenes, de
Griekse wijsgeer, die op een vraag
van Alexander de Grote, of hij iets
verlangde, kon antwoorden Ja, dat
je uit mijn zon gaatof die, wan
neer hij eens een kind water aan
een fontein zag drinken, zegde
«Zie. dit kind leert mij dat ik nog
overvloed heb,» en zijn waterkan ver
brijzelde
Deze mensen bewezen en bewij
zen nog iedere dag dat het goud geen
allesbeheersend ideaal is, of een nood
zakelijke levensbehoefte, maar dat
men zich nog daarbuiten en daarbo
ven kan plaatsen, met het oog ge
richt op hoogmenselijker waarden.
Zij kunnen de werkelijke waarde
van het goud bepalen, omdat ze er
de slachtoffers niet van zijn.
Wat nu het gezag betreft dat on
ze handelingen nagaat, wij zelf zijn
er ten dele verantwoordelijk voor of
het goed of slecht zal zijn. We zijn
weliswaar allen onderworpen aan
sommige oeroude gebruiken, die diep
ingeworteld zitten, en waaraan niet
iedereen zich kan onttrekken, maar
wij zelf stellen toch de personen aan
die over onze persoon moeten waken,
die ons moeten leiden.
Het gezag dat van die mensen uit
gaat is dus het gezag dat wij voor
ons zelf als het beste beschouwden.
vermits wij hen ermee bekleed heb
ben.
Zo zou het feitelijk moeten zijn,
maar hoe dikwijls horen wij de men
sen niet morren over het gezag dat
hen teneerdruktt een gezag dat niet
gaf, wat ze ervan verwacht hadden.
Dan zouden wij moeilijk kunnen de
schuld alleen leggen bij die leiders,
want zij werden toch aangesteld door
het volk, door de massa. Maar veel
al, in plaats van zich te laten leiden
door de geestelijke waarden om het
gewicht van hun kandidaat te be
palen. hebben ze hem gewogen naar
de maat van zijn goud.
Het goud heeft hem met de wet
telijke macht bekleed. Zo heeft hij
dë waarde van zijn goud nog weten
te verdubbelen. En zo is het soms
te begrijpen dat het goud de wereld
regeert
Doch had men eerst en vooral na
gegaan of de toekomstige leider zich
zelf aan het gezag kon onderwerpen,
of hij wel de diepte kon peilen van
de besluiten, die hij later aan zijn
volk zou opleggen, dan ware zijn be
leid geen ontgoocheling geweest. Dan
ware zijn goud slechts als een wel
kome hoedanigheid beschouwd ge
worden en niet als eèn alles over-
heersende voorwaarde.
De mens heeft zich zelf aan ban
den gelegd, doch steeds is hem de
macht gebleven deze banden drage
lijk te maken, omdat hij zelf zijn
leiders aanstelt. En als hij daarbij
nog een goede keus heeft gedaan,
dan kan hij er zeker van zijn, dat
het gezag dat hem later zal leiden,
er op zal berekend zijn om hem naar
het beste resultaat te brengen.
Het geld is een grenzeloze macht
een helder verstand en een vaste
wil kunnen het evenwel aan banden
leggen. Want het mag geen doel zijn.
doch slechts een middel dat ons ten
dienste staat. Dan zal het terug zijn
oorspronkelijke rol vervullen.
(Deeinemingsbulletijn op Blz. 4)
Op Zondag 26 September 1948,
wordt er te leper, evenals in gans
het land. een omhaling gehouden
ten voordele van de sociale dienst
der Inlichtings- en Actiediensten.
Deze diensten, die gedurende de
bezetting aan het land onschatbare
diensten bewezen, werden echter
erg gehavend.
Het aantal weduwen, wezen en
ouders, die moeten gesteund wor
den. is aanzienlijk, evenals het
aantal politieke gevangenen, die in
een zeer slechte gezondheidstoe
stand uit hun gevangenschap terug
gekomen zijn en bijgevolg moeten
IJ verzorgd en geholpen worden
We twijfelen er dan ook niet aan
dat de inzamelaars te leper op een
gul onthaal zullen mogen rekenen.
Daar het echter onmogelijk is
iedereen te bereiken, rekent men er
op dat ook degenen, die niet in de
gelegenheid zijn hun bijdrage per
soonlijk te overhandigen, de goed
heid zullen hebben deze te storten
op postcheckrekening nr 725 54
van de Nationale Inlichtings- en
Actiediensten.
Professor Piccard en ingenieur Cosyns slaan aan de reling van de Scaldisde
boot welke men onderaan ziet, en waarmee de twee geleerden thans op weg zijn naar
de Golf van Guinea, om er in een duikkogel vier duizend meter diep in de zee te dalen,
om er het leven aldaar te onderzoeken.
DE «SCALDIS» TE ANTWERPEN
AFGEVAREN.
De Scaldishet vaartuig waarmee
Professor Piccard zijn tocht onderneemt
naar de Golf van Guinea. waar aan
diepzee-onderzoek zal gedaan worden is
Woensdagvoormiddag. 15 September uit
Antwerpen afgevaren.
De reis ging eerst naar Duinkerke. waar
stukgoed voor Dakar opgeladen werd, dit
ten einde de kosten voor deze belangri.ke
expeditie te verlichten.
Te Duinkerke zijn eveneens verschillen
de geleerden aan boord gegaan, die aan
de opzoekingen zullen deelnemen
EEN GEWAAGDE ONDERNEMING.
Van Dakar zal het schip dan koers zet
ten voor een reis van 21 dagen. naar.
Kaap Verde, waar met de bathyscaaf
het toestel dat voor de proefnemingen
door ingenieur Cosyns gebouwd werd. de
eerste opzoekingen zullen gedaan worden.
Totnogtoe is men volledig onwetend over
het leven, diep onder de zeespiegel. Zulle"n
Professor Piccard en zijn trouwe mede
werker Cosyns. in hun pogingen slagen
Zullen zij aan de wetenschap belangrijke
bevindingen kunnen overmaken Tal van
vragen en veronderstellingen kunnen ge
daan worden. In ieder geval, er is moed
voor nodig
VEILIGHEID VERZEKERD.
Voor de veiligheid is het maximum ge
daan. Om te beginnen zal nabij kaap Verde
de gondel, als proef, zonder levende we
zens aan boord, tot op 6.000 m. dalen en
dan automatisch haar ballast loslaten. Als
zij voordien de grond moest raken, of
een andere hinderpaal ontmoet, wordt
de stroom op de electro-magneten auto
matisch uitgeschakeld.
Na deze proef zal men zien of het toe
stel aan de verwachtingen beantwoordt.
Blijkt dit niet het geval, dan zullen zo
mogelijk verbeteringen worden aange
bracht, en pas daarna begint het eigenlijke
werk Eerst dalen Cosyns en Prof. Pic
card en later de andere wetenschaps
mensen.
Wat ook de resultaten zullen mogen
zijn van deze onderneming, waarop gans
de aandacht van de wereld is gericht, wij
wensen hen het beste toe
Donderdag, 23 September 1948.
GRAAF BERNADOTTE
NEERGESCHOTEN.
Het meest wereldschokkend gebeuren
van de jongste week is wel de laffe aan
slag op het leven van de UNO-bemidde-
laar voor Palestina, graaf Folke Berna
dotte. Hij werd tijdens een inspectietocht
in het gebied van Jeruzalem in een hin
derlaag gelokt en doodgeschoten. Ook ko
lonel Serot, de Franse hoofdwaarnemer,
die hem vergezelde, werd neergeschoten.
De aanslag geschiedde door een man in
Joodse uniform, die van op korte afstand
een Sten-gun op de beide personen af
vuurde. Deze man is vermoedelijk lid van
de beruchte Joodse Sternbende, en kon
ontvluchten. Dr. Ralph J. Bunche, hoofd
van het Palestijnse sekretariaat bij de
I UNO zal thans de taak van Graaf Ber
nadotte overnemen.
BESCHRIJVING VAN DE AANVAL.
Volgens het verslag van de Amerikaan
se consul-generaal te Jeruzalem, dat naar
Washington werd doorgezonden, kwamen
graaf Bernadotte en kolonel Serot, on
der volgende omstandigheden om het le
ven Het konvooi waarin zij reden keerde
van Government House terug, wanneer
in Katamon. een door de Joden bezette
wijk, plots een jeep verscheen die de
weg versperde. (vervolg volg. bladz.)
n» a ,DE RATSTE FOTO VAN GRAAF BERNADOTTE.
Vaar, f f eJ1 bemiddelaar van de UNO is vergezeld van de generaal-majoer
r„ ,Tan el Legioen, met dewelke hij het Arabisch Hoofdkwartier te
ruza cm ezocht. Enkele uren later werd graaf Bernadotte laffelijk neergekogeld.
