lid Congres der Geteisterden
te Wervick
Verledene week gaven wij de dagorde
,jer vergadering eneen fransch verslag
ver de verschillige voorgestelde punten.
Hieronder volgt den vlaamschen tekst
^jer uitgedrukte wenschen. Ineen volgend
nummer zullen wij handelen over de
kwestie der landbouwschadevergoeding.
Voorrang aan de
echt Verwoeste Streken
Verachtering
in het zenden der Titels
W ederopbou w
Kleine Geteisterden
Lijnriehtingen,
Onteigeningen, enz.
Heropvoeding
der Kinderen
Tijdens het ontvangen eener afvaardiging onzer
^teisterden, had M.de Minister Jaspar, ons plech
tig beloofd den voorrang te geven aan onze ver
peste streken.
>t Is bijna het tegenovergestelde dat zich voor
doet', want in het binnenland waar de inwoners
hunne woonst, hunne meubels, hun vee hebben
Imogen bewaren, werden vergoedingen van op-
fischingen en andere reeds betaald.
Geen zelfszucht doet ons handelen bij het aan
stippen van dit feit maar al de Belgen zouden
zich moeten voorstellen dat er in onze streek
geteisterden zijn die van hunne woonst beroofd
sedert 7 jaar, nog niet eens weten wanneer zij er
gullen kunnen terugkeeren
Deze toestand mag niet voortduren, want zulks
wordt een echt sociaal gevaar. Het verbitterd ge
moed dezer ongelukkigen ónderworpen aan eene
beschieting van verscheidene jaren, die het leven
koste aan vader, moeder, broeders of zusters
misschien, door de houwitsers gedood, eene ge-
jwongene verdrijving naar de willekeur onzer ver-'
drukkers, de huidige huisvesting in barakken, zelfs
inoude duitsche schuilplaatsen, dat alles zal U den
legen woord igen staat onzer rampzalige bevolking
rerklaren,: die blijken van vaderlandsliefde gegeven
lebben gedurende de bafbaarschë pijnigingen van
ilen vijand
Alle Belgen en zelfs de bondgenooten, zouden
:ich moeten solidariseeren met hen, die alles ver
oren hebben en hun deftig bestaan van vóór den
lorlog eischen
f Wij kennen de gevoelens van den Heer Minister
mdevijvere, en verhopen dat bij het herinneren
Ier belofte van den Heer aspar onmiddelijk maat
jegels zullen genomen worden opdat voldoening
volge.
Een groote hinderpaal voor de herstelling des
fends, is de verachtering in het afleveren der titels.
Er worden geen vonnissen geveld zonder dat
pilt bepaald wordt dat de toegekende fondsen na
j? maanden zuilen uitbetaald worden en dat zij al
poeten verbruikt worden in het tijdverloop van een
par. Nochtans worden de titels aan de geteisterden
Nt ter hand gesteld, 4, 5, 6 zelfs 7 maanden na
pntijd door den rechtbank bepaald.
Het zelfde feit doet zich voor met de tweede
Nede.
Hoe wil men dat, in zulke voorwaarden, personen
r'1 §ansch aan 't herbouwen zetten
,^enb He werken aangevangen, volgen de fondsen
|'et'n "id en alles valt noodzakelijk stil. Het meeste
R1 der geteisterden zijn zoo stop gezet, driemaal
p toevend 1 De ondernemer kan zonder geld
p werk niet voortzetten, de werkman is verplicht
loos te blijven, en de geteisterde staat voor
<J,Verlaten Ha'f opgemaakt huis, in afwachting
e Htel langs den weg der schildpadden opkome!
tra 661 men in hoogere sfeeren nagedacht welke
ten e,nv'oe<^welke noodkreten, ja slapelooze nach
tzoo/26 Vertra£in§ Hee^ veroorzaakt en welk
Hen /e')re'c in talrijke geteisterde werkmansgezin-
""«oorheerscht?
dat n?8t ^artverscheurend te moeten bestatigen
diePuinen Honderden werklieden,
n°odza e56'6'8 vra§en Han te mogen werken, ge-
a t zijn de bedelende hand uit te steken
Welke les Er zijn aanzienlijke besparingen
J te verwezenlijken en overgroote diensten aan onze
I beproefde streken te bewijzen
Het brutale feit is daar Deze toestand kan
niet voortduren, er moet een einde aankomen aan
dezen rampspoedigen toestand en het is een dienst
bewijzen aan gansch het land, met de bijzondere-
aandacht detopenbare machten hierop te vestigen.
Wij zouden een onderzoek over deze zaak moe
ten eischen, waaruit klaar blijken zou dat de schat
ting van ons'verslag nog ver beneden de wezent-
lijkheid isI
Staat of private onderneming
Alle middelen zijn goed om het land te doen
herworden, er is hier geen kwestie te bespreken
welk stelsel het beste is ofwel dit van den Staat
of dat van de private onderneming.
Vier punten dienen onthouden te worden
1° Het economisch oogpunt
2° Dat der snelheid
3° Het vergelijkingspunt der behandeling van
den geteisterde
4° De hoedanigheid der materialen en de sterkte
der gebouwen.
Overzien wij zoo kort mogelijk deze punten.
1° De persoonlijke initiatief zal minder kosten
omdat de geteisterde zal weerhouden worden cloor
de vrees dat de kosten der werken de toegestane
som zou overtreffen.
2° Geen geteisterde kan het tijdstip bepalen
waarin zijn woonst door den Staat zal herbouwd
zijn, terwijl de geteisterde op eigen initiatief wer
kende, na de uitspraak der rechtbank, seffens kan
beginnen en handelen naar goeddunken.
3° Het is onbetwistbaar dat hij die zijne rechten
aan den Staat heeft afgestaan, bevoordeeligd is.
Hij heeft geen moeilijkheden, het huis wordt ge
bouwd sleutel op deur, terwijl de private onderne
mer blootgesteld is aan allerhande wisselvalligheden,
wijl anderzijds het coefficient of de bazis van de
rechtbank gewoonlijk lager is voor hen die op eigene
kosten herbouwen dan voor de werken door den
Staat ondernomen..
4° Zonder de goede, uitvoering der werken door
den Staat te betwisten, is het slechts de toekomst
die ons zal doen klaar zien.
Het besluit is dus dat de Staat geen nieuwe kon
trakten meer aanvaardende, deze,, die in loop
zijn moet uitvoeren en indien hij waarlijk zinnens is
de private onderneming aan te moedigen, dan is het
meer dan tijd dat hij de noodige sommen ter beschik
king stelle der rechthebbenden.
Uit de botsing der gedachten ontspringt het licht,
en wij bidden de VERGADERING deze ernstige
kwestie met kalmte en-openhartigheid te bespreken.
Eene zeer belangrijke klas, op dewelke- wij
inzonderheid de aandacht roepen is deze der kleine
geteisterden en die der'Oud-Strijders. Daar is een
sociale plicht te vervullen en dat in den koristen
tijd mogelijk.
Die kleine geteisterden zijn bijzonderlijk verbit
terd bij het verwaand zicht der nieuwe rijken en
der oorlogsuitbaters, die een .onzedige pracht ten
toon stellen en door hunne trotschheid degenen
beheerschen die lijden, en degenen lasteren die den
moed hebben hun den weg te versperren.
Men heeft te veel aan de kleine geteisterden de
coëfficiënten 3, 4 en 5 doen glinsteren, want zij
gevoelen zich teleurgesteld bij de uitspraak van het
vonnis der rechtbank en in hun gedroomde rechten
gekrenkt, daar men in de afrekening der oorlogs
schaden dient rekening te houden van de slete en
van de voorwerpen zonder herbeleg, twee zaken
waarop hunne aandacht niet eerder getrokken
werden.
De arbitrale Kommissiën kunnen groote diensten
bewijzen op voorwaarde dat al de politieke ge
zindheden vertegenwoordigd zijn en wij gelcoven
dat men dezen weg is ingeslagen.
De wederzijdsche overeenkomsten hebbln tot
nu toe zeer geringe uitslagen geleverd, zeggen wij
liever zeer droevige uitslagen.
Binnen eenige dagen zullen de coöperatieven
mogen overeenkomsten sluiten, wij behoeven deze
aan 't werk te zien om een oordeel te kunnen strij
ken over hetgen zij zullen voortbrengen.
De groote kwestie is snel vooruit te werken en
dat met vaste hand, want ouderlingen, Oud-Strij
ders, hebben nog tot slaapstede een bundel stroo,
kreupele stoelen en-tafels; waarlijk na zooveel
lijden in den oorlog verdienen zij wat beters
Wij begrijpen gemakkelijk dat allemain terzel-
vertijdé niet kan bediend worden daarom zou er
in ieder dorp een komiteit moeten bestaan dat, met
een menschelijk doel en buiten alle politiek, de
waardigsten zou voorstellen.
Met dat inzicht, zal onze plaatselijke club, en
dit voorbeeld zou overal moeten gevolgd worden,
welhaast een kosteloos inlichtingsbureel inrichten
waar de geteisterden zich kunnen wenden voor
hetgeen de oplossing hunner oorlogsschade aangaat.
Geteisterden, die voorschotten of uitspraken
bekomen hebben zijn in de onmogelijkheid dezelve
te benuttigen bij gebrek aan alignementen of aan
bepaalde inlichtingen nopens de onteigeningen en
achteruitwijking.
Dit vraagstuk is een groote hinderpaal voor de
herstelling onzer verwoeste steden.
Wat achteruitwijking of onteigening betreft wij
bekennen dat den omzendbrief van den Minister van
Openbare Werken de vraag oplost.
Het is droevig te moeten bestatigen dat 80 op
100 der aanvragen bij de bevoegde dienstbureelen
onbeantwoord blijven. Wij kunnen geteisterden
aanduiden die 3 of 4 maal per aanbevolen brief
aanvraag deden en zonder antwoord blijven
Overweegtdemoeilijkheden van hen die niets meer
bezitten, zij, berekendene de schatting der schade,
deden nederlegging van hun dossier, vroegen rech
terlijke uitspraak en als zij dit alles met veel moeite
bekomen-hebben, blijven dé geteisterden stuiten op
't onbekende door de schuld van een fonctionnaris
die zich niet geweerdigt te antwoorden van daar,
ontmoediging, verbittering, klachtterwijl het zoo
vertroostend zou zijn een weinig balsem te strijken
op de wonde, die toch eens, 't is hoog tijd, zich
moet toeheelen
Gansche straten bij de bruggen van Komen,
Waasten, Wervik moeten opgehoogd worden dqj
men toch eindige met een goeden keer den geteis
terde bepaald in te lichten, zulks is zelfs de wensch
van Zijne Majesteit den Koning Albert, uitgedrukt
bij een onderhoud dat ons te beurt viel, tijdens
zijn laatste bezoek.
Wij twijfelen geenszins dat Mijnheer de Minister
der Openbare Werken, zoohaast hij op de hoogte
zal gesteld worden dezer onregelmatigheden, de
noodige maatregels zal nemen welke de toestand
vereischt.
De Afgevaardigde van den Minister, Mijnheer
Coriard, Hoofd-Ingenieur, Bestuurder, zal onze
tolk willen zijn bij den heer minister.
Nopens den stoffelijken toestand der geteister
den, moet men ook de zedelijke zijde beschouwen.
Is er een meer angstwekkend vraagstuk dan de
heropvoeding der kinderen
Gedurende de 3 jaren der beschieting uit vrees
eene gansche génératie te zien verdwijnen, waren
de scholen verplicht te sluiten. Tijdens de ontvoe
ring in zekere streken werden de kinderen in de
scholen niet aanvaard. Hier een paranthésis van
een anderen kant de waalsche kinderen waren, in
vlaamsche streken en omgekeerd.
Die kinderen zijn dus zonder onderwijs gebleven
vanaf den inval der barbaren tot na den wapen
stilstand, voegen wij erbij de slechte voorbeelden
der bochen die onze huizen vervuilden, en 't zal
niet moeilijk zijn te besluiten dat de toekomst som
ber is en dat de opkomende génératie onzer streken
zal diep getroffen zijn, en wie zal durven beweeren
dat daar geen sociaal gevaar opdaagt
Wij moeten aan 't Staatsbestuur vragen te willen
tusschen komen en de kwestie grondig te onderzoe
ken opdat een herstellend en methodisch onderwijs
toegepast weze.
In iedere gemeente dient eene school voor vol-
