Katholiek"Volksgezind Sleekblad
Het Heilig Sacrament
BINNENLAND
YPER en ARRORDISSEMENT
|f
YPER
Kerkelijke Kalender.
Vlaming en Belg
DERDE JAAR N° 39
Wekelijksche Oplage O O O nummers
ZONDAG 22 SEPTEMBER 1912.
TELEFOON N° 137
M
O. Bras-Tavernier,
i
Zondag 11. sloot het Wederlandsch
Eucharistisch Congres van Weenen met
een tot nu toe nooit geziene betooging.
De dagbladen hebben alle bijzonderheden
medegedeeld zoodat wij ons mogen bepa
len tot eene algemeene beschouwing. Dit
doen wij nog zoo geern daar Yper de
eer had het eerste regionaal Eucharistisch
Congres van het bisdom Brugge in zijne
muren te ontvangen; dit doen wij ook,
als Belgen, daar een belgische bisschop
Mgr. Heylen van Namen de voorzitter is
van het bestendig bureel der Internatio
nale Eucharistische Congressen,.., daar de
bijzonderste Eucharistische instellingen nl.
de Heilig Sacramentsdag, het werk der
gedurige aanbidding, het Aartsbroeder
schap van het H. Sacrament tot stand
kwamen in België t. w. in het bisdom
Luik,... daar aan het Congres van Weenen
bij de 2000 Belgen deelnamen.
Het is een wonderbaar en onloochen
baar feit in de geschiedenis der H. Kerk,
dat er in elke der beproevingen, der ver
volgingen, der scheuringen zelfs, welke zij
te lijden had, telkens bijzondere instellin
gen zijn ontstaan, door de Voorzienigheid
verwekt om het geloof, om de godsvrucht
terug aan te wakkeren en weer tot nieuwe
bloei te brengen.
Zulke instellingen zijn de Wederlandsche
Internationale Eucharistische Congressen.
Zij zijn ontstaan in Frankrijk, het land
waar de Kerk thans meest vervolgd is,
waar het ongeloof de meeste slachtoffers
zoekt te maken. Het ontwerp was, over
een veertigtal jaren, opgevat door Mejufvr.
Tamisier van Lyon, om de godsvrucht tot
Jesus in het Hoogheilig Sacrament meer
en meer aan te wakkeren door gezament-
lijke bedevaarten en vergaderingen die
zoude uitgangspunten zijn van nieuwe
Eucharistische werken.
In 1881 werd het eerste Internationaal
H. Sacramentscongres gehouden te Rijssel
onder voorzitterschap van Mgr Mermiilod.
Omtrent 3000 geloovigen tot negen ver
schillend nationaliteiten behoorend namen
er deel aan. In 1882 te Avignon waren er
reeds 6000; in 1883 te Luik 10.000.
Sedert dan volgden, bijna van jaar tot
jaar, de congressen elkander op te Frei
burg (Zwitserland), te Toulouse, te Parijs,
te Antwerpen, te Lyon, te Reims, te Jeru
zalem, te Brussel, te Lourdes, te Angers
te Namen, te Angoulême, te Rome, te
Doornik, te Metz, te Londen, te Keulen,
te Montréal, te Madrid, steeds met meer
en meer luister, steeds met een meer en
meer aangroeienden toeloop van volk uit
alle landen der wereld.
Het Congres dat Zondag laatst te Wee
nen gesloten werd was het 23e in de reeds
lange reeks der internationale geloofsbe
lijdenissen en heeft al de voorgaande in
luister overtroffen.
De grijze keizer, een der machtigste
vorsten van Europa,heeft met gansch zijn'
hof en met gansch de katholieke bevol-
king, burgers en soldaten, aan de proces
sie deelgenomen. De kardinaals zijn er de
gasten des keizers geweest, in zijn eigen
paleis, de aloude Hofburg, en de plechtig
heden van het congres zijn er niet alleen
kerkelijke, maar echt nationale volksfees-
ten geweest.
Nu de vrijmetselarij en de andere heil- j
looze sekten dachten het geloof in den
Ood der kristenen bijna vernietigd te heb- j
ben, nu de Stedehouder van Christus
door de vijanden van den godsdienst in
het Vatikaan gevangen wordt gehouden,
nu de kerkvervolgingen in vele landen
weer herbeginnen en het ongeloof verwa
ten het hoofd opsteekt, bewijzen die inter
nationale H. Sakramentscongressen eens te
meer dat de roomsche Kerk wel de ware
Kerk Christi is, en alle machten der hel
tegen haar niets vermogen. Door den ont
zaglijken toeloop van volk uit alle landen
der wereld, (er waren er boven de 200.000
te Weenen) bewijst zij hare eenheid, hare
algemeenheid, hare heiligheid en hare apos-
toliciteit.
Ja, zij is waarlijk de Kerk van Christus,
van den Zaligmaker, van denZoon Gods,
waarachtiglijk tegenwoordig in het Sakra-
mentdes autaars,en dien wij in de H. Hostie,
in zijn eigen Vleesch en Bloed, in zijne
Godheid en Menschheid aanbidden. Zij is
de ware Kerk, ingesteld door den God-
Mensch, die er zijne vreugde in vindt zijne
tabernakelen op te slaan te midden van
de kinderen der menschen en alzoo be
stendig in ons midden verblijft Emma
nuel God is met ons.
Op het oogenblik dat het H. Sakra-
mentscongres ,ta Weenen gehouden werd,
werd het ook geestelijker wijze gehouden
in gansch de wereld, in de herten van alle
geloovigen, over geheel den aardbodem
verspreid, en die, vereenigd met de meer
gelukkigen die aan het congres zelf deel
namen, met hen hunne gebeden ten hemel
zonden, Jezus ontvingen in de H. Com
munie, Jezus aanbaden in het tabernakel
zjner liefde. Adoretnus in ceternum san-
ctissimum Sacramentum Aanbidden wij
in der eeuwigheid het Allerheiligste Sa-
krament.
BELGISCHE VOLKSBOND
De schoolvraag.
De derde afdeeling van het Congres
van den Belgischen Volksbond, dat den
22 en 23 September te Namen gehouden
wordt, zal over de schoolwet beraadslagen.
De verslaggever, M. Aug. Mélot, volks
vertegenwoordiger van Namen, zal de
volgende besluiten voordragen
De afdeeling der mutualiteit van het
Congres zal voorgezeten wordt door den
"Landsbond der christelijke vereenigingen,
van onderlingen bijstand van België M.
Cormaux van Luik zal verslag geven over
de maatschappelijke verzekeringen.
Het vraagpunt der woningen staat
insgelijks aan de dagorde dier afdeeling,
M. Cyriel Van Overbergh zal daarover
verslag aanbieden.
Verjaardag.—Donderdag laatst was
het 10 jaar geleden dat koningin Maria-
Hendrika te Spa overleed.
Belangrijke verklaring
van Minister Levie.
De ontvangsten van
den IJzerenweg.
Een Vlaamsche Kunstavond.
Voor Land en Volk.
A! wat opstel, aankondigingen, inschrij
vingen, enz, betreft, moei vrachtvrij npy
den Uitgever gezonden worden
Handschriften worden niet teruggegeven.
Briefwisselaars worden verzocht telkens
hun volledig adres op te geven.
Alle ingezonden boeken worden bespro
ken.
AANKONDIGINGEN
Gewone aankondigingen 10 c. per reke:
Rechterlvke aankondigingen: 1 fr, de reke,
Groote en langdurige aankondigingen: volgens overeenkomst
DRU KKER-UITGEVER
BOTERSTRAAT. 62, YPER.
INSCHRIJVING
Voor een heel jaar: 2.50 fr. - Prijs per nummer 2 centiemen.
De inschrijvers wenden zich tot den Uitgever; of tot onze gazetver-
koopers.
Zondag 22 September 17n Zondag na Sinxen.— H. Ma
ria de Locos, maagd H. Mauritius en gezellen, martelaars.
Evangelie van den Zondag. In dien tijd kwamen de Fa-
rizeën tot Jezus en een hunner, een wetgeleerde, vroeg om Hem
op de proef te stellen Meester, wat is het grootste gebod in de
Wet? Jezus zeirie hem Gij zult den Heer uwen Ood bemin
nen met geheel uw hart, met geheel uw ziel en geheel uw ver
stand. Dit is het grootste en eerste gebod. En het tweede daar
aan gelijk Oij zult uw naaste beminnen als u zei ven Aan
deze twee geboden hangt geheel de Wet en de Profeten. Terwijl
de Farizeën bij elkander waren, vroeg Jezus hun Wat dunkt u
van den Christus Wiens zoon is hij Zij zeiden Van David.
Hij zeide hun Hoe noemt dan David in den Geest Hem Heer,
waar hij zegt De Heer heeft gf-sproken tot mijn Heer Zit
aan mijn rechterhand, totdat Ik uw vijanden U tot voetbank
stel Indien David Hem dus Heer noemt, hoe is Hij dan zijn
zoon En niemand durfde Hem van dien dag af meer ondervra
gen.^
Maandag 23,-H. Linus, paus en martelaar.
Dinsdag 24.-0. L. V. ter Slaven,
Woensdag 25.-//. Thomas van Villenova (feest verzet van
22 dezer) bisschop en belijder.
Donderdag 26. - Gedachtenis van het Allerh. Sacra
ment. HH. Cyprianus en Justina, martelaars.
Gedurige Aanbidding te Komen.
Vrijdag 27.—-HH, Cosmas en Damianus, martelaars.
Zaterdag 28.-//. Wenceslaus, martelaar.
België heeft de prachtige openbare betoogingen,
de heerlijke en indrukwekkende processies niet ver
geten, waarmee de congressen gepaard gingen, voor
namelijk te Luik, te Antwerpen te Brussel, te Namen
en te Doornik. Onvergeeflijk blijft ook in het geheu
gen der congresleden, de herinnering aan dit van Je
rusalem, waar de pauzelijke legaat, kardinaal Langé-
nieux, met vorstelijke eer ontvangen, zijne intrede
deed, naar het voorbeeld van den Zaligmaker, op
eene witte ezellin gezeten, terwijl kostbare tapijten op
den weg waren uitgespreid, met palmtakken be
strooid aan het congres van Lourdes, dat eene
onvergelijkbare huldebetooging was aan den verbor
gen God in het Tabernakel en aan zijne allerheilig
ste Moeder, aan dat van R me, waar bij de processie
in de Vatikaansche Basiliek, de Paus, op de sedia
gestatoria het H Sakramcnt ter aanbidding voor
de geloovigen droeg dat van Montreal, waar de
pauselijke legaat, kardinaal Vannutelli, den breeden
St Laurentiusstroom opvarende, gansch de bevolking
op de beide oevers neergeknield zag en waar, op
den processiedag meer dan 400 000 personen het
Hoogweerdig in triomf vergezelden het congres van
Londen, waar, door den tegenstand van eenigedweep-
zuchtige protestanten, het H Sikrament niet in de
straten mocht rondgedragen worden, doch waar de
vergaderingen en de stoet, en voornamelijk de zege
ning van op de gaanderij boven het kerkportaal, zelfs
de ongUoovigen met eprbipdige bewondering ver
vulden het congres vin Madrid, waarde jonge ko
ning, omgeven van zijn hof, van zijn leger, van gansch
het volk. zijne kman voor den God der heirscharen
l eerkgfë en hem zijn land opdroeg.
lntusschen, om de Eucharistische werken en voor
namelijk om de verspreiding van de veelvuldige
en dagelijksche Communie te bevoordeeligen, wer
den kleinere Congressen gehouden op verschillige
plaatsen bv. het Nederlandsch Congres ter eere van
het Allerh, Sacrament, voor Noord- en Zuidnéder-
land, te Hasselt gehouden van 17 tot 21 Augusti
1904 congressen per bisdom zoo dit voor het bis
dom Brugge te Rousselaere gehouden van 11 tot 14
Augusti 1910; gewestelijke congressen voor eene of
meer dekenijen zoo dit te Yper dit jaar nog op 24 en
25 Augusti.
:f:
I. a) Het programma van het lager onderwi s
dient volledigd te worden door de bijvoeging der
eerste begrippen van de handwerktuigkunde
b) Die begrippen maken het programma uit van
een vierden graad van onderwijs, behelzende
Voor de jongens, de eerste begrippen der hand
werktuigkunde, de teekenkunde, de begrippen der
natuurkundige nijverheid en der toegepaste schei
kunde, met handwerk vereenigd.
Voor de meisjes, huishoudelijke klassen.
II. a) De heerlijke ontwikkeling, die in ons land
het lager onderwijs heeft bereikt, belet niet dat er,
als 't mogelijk is, neg meerdere uitbreiding op dat
gebied wordt betracht
b) Pogingen kunnen in dien zin beproefd worden
met in de wet op te nemen de verplichting voor de
ouders hunne kinderen te onderwijzen
c) Indien die verplichting :eene bestraffing mee
brengt, dan zal deze gematigd moeten zijn, daar nu
reeds de onweerdige ouders ter beschikking der
Regeering worden gesteld
dj Het verplichtend schoolgaan zal slechts tot het
twaalfde jaar strekken bij wettelijke schikking zou
den de gemeenten het recht hebben die verplichting
tot het veertiende jaar te verlengen
e) In de gemeenten, waar van dit recht geen ge
bruik wordt gemaakt, zou de oprichting van sche
len voor volwassenen dienen aangemoedigd.
III. a) De Staat moet de aanneembare school
benevens de gemeente- en aangenomen school aan
moedigen
b) Wenschelijk is het, dat de openbare besturen
den last op zich nemen der bezoldiging van 't on
derwijzend personeel van het gemeente- en het vrij
onderwijs, wanneer de klassen beantwoorden aan
de wettelijke vereischten
c) ln de meest mogelijke mate dient rekening te
worden gehouden der wenschen uitgedrukt door de
Onderwijzersfederatiën voor wat aangaat de vast
stelling van den loonrooster
d) Daarbij dienen ook de persoonlijke en de fa-
milielasten van den onderwijzer in acht genomen
te worden.
IV. Vereenigingen van familievaders, ingericht
met het doel lagere scholen te stichten en te on
derhouden, zouden dienen begunstigd te worden
door toekenning der rechtpersoonlijkheid.
V. De Belgische Volksbond vermeent dat het
aanstootelijk ware het verplichtend onderwijs uit te
veerdigen zonder tevens aan den huisvader de mid
dels te verzekeren voor zijn kinderen de school te
verkiezen, beantwoordende aan de eischen van zijn
geweten
Zondag had te Fleurus de algemeene vergadering
plaats van de Samenwerking De Vereenigde
Werklieden en de overhandiging der pensioenen
M. Levie minister, heild er eene zeer belangrijke
rede. Hij herinnerde wat de katholieken deden voo
het onderwijs en verklaarde dat de regeering nog
verder wilde gaan. Er moet een vierde graad ko
men, opdat de kinderen der volksklas zich nog meer
zouden ontwikkelen.
De vrije keus der school dient gew iarborgd, want
gansch de schoolkwestie is niet anders dan eene
gewetenskwestie.
Wij willen ook de goedkoope werkmanswoniu
gen verdubbelen en aldus maken dat eenieder zij:
igen huis hebbe of minstens aan genaakbare prfj
zen hure Een wetsvoorstel zal in dien zin neerge
legd worden, in den loop van den toekomenden
zittijd, benevens een wetsvoorstel voor de ouder
domspensioenen aan alle werklieden. Zulks zijn
geene belofen maar bepaalde zaken, welke wij
zullen oplossen.
Ziedaar wat de heer minister verklaarde.
De statistieken voor de 8 eerste maanden van hei
jaar 1912, vergeleken met dezelfde maanden van
1911 komen te verschijnen.
Daaruit blijkt dat
Voor de reizigers zijn de ontvangsten 66.026 000
frank in 1911 en 69.676.000 fr in 1912 hetzij eene
vermeerdering van drie millioen 650.000 frank.
Voor de koopwaren is het cijfer van 134.932.000
gestegen tot 144.102 000 fr. of eene vermeerdering
van 9.170.000 fr.
De algeheele meer ontvangst op de acht eerste
maanden van het jaar bedraagt dus 12.820.000 fr.
Zaterdag avond heeft de Ypersche Afdeeling van
het Davidfonds de reeks winterfeesten geopend in
het Volkshuis met het Ypersch kunst- en Vlaamsch -
minnend publiek op een smaakvol avondpartij te
vergasten.
Drie kundige en uitgelezen zangers van het Ant-
werpech Conservatorium hebben, op eene sierlijke
echt meesterlijke wijze, tal van Vlaamsche liederen
voorgedragen, die erg in den schik vallende van de
puike keurbende toehoorders, metdiverend applaus
wer.len begroet. Beter kon men er niet slagen om
te gelijkertijd zoovele en zoo verschillende gevoe
lens in het herte te doen trillen. Geschikter zangen
kon men niet voordragen, om al die uiteenloopanJe
gevoelens opgedrongen door de verscheidenheid
der gezangen, in één band, om zeggens, samen te
snoeren, en daaruit te doen opwellen, eene leven
dige uiting van Vlaamsche geestdrift en rotsvaste
overtuiging.
Hoe aangrijpend, hoe vervoerend, hoe forsch
klonk Fhilips van Artevelde De Vlaming heeft
geen taal Het waren liederen, prachtig en over
tuigend gezongen, die de aanhoorders vastgrepen,
?e omknelden, en hun slapend Vlaamsch wezen
wederom wakker schudden. Liederen, die in de
smeulende assche der onverschilligheid den stam
trots uitblaasden, de herten deden laaien van innige
liefde voor Vlaanderen's verleden.
Daarna klonk onvergeeflijk schoon en diép wee
moedig het melodieus lied De Blinde Scheper
Wat doet het deugd, tranen aan 't harte te kunnen
doen ontspringen, tranen, die aan onzen leeftijd, tot
de oogen niet meer op kunnen wellen, omdat onze
fijngevoeligheid door onverschilligheid is geknakt
En dan dat liefdeliedje De Vink wiens darte
lend muziek zoo wonderschoon instemt met de tin
telende poëzij* der woorden, met den levenslust die
gloeit in die verzen. Wie heeft zijn hart niet hevi
ger voelen kloppen, wie heeft geene rilling in zich
bespeurt, toen men onze Schelde bezong Wie
was er niet medegevoerd, niet medegesleept, niet
fier, toen het oude Kerelslied dreunde
Eere aan die kunstvolle zangers, die door hu i
lied, ons hebben begeesterd, de onverschilligsten
zelf door hun onvertuigend en geestdriftig voor
dragen, hebben genoopt om met welgevallen te
luisteren naar de prachtige rede, die'Doctor Borms, j
heeft uitgesproken.
Jammer dat er niet meer volk was opgekomen
Of is ons volk niet meer vatbaar voor de ware
kunst, voor het heerlijke woord Houdt het mis
schien zijn geest en hert gesloten voor ernstige
zaken, en vindt het misschien maar smaak meer in
overdreven sportverrnaak en lichtzinnige cinema- j
vertooningen Het valt te betreuren dat de hoogeie
klassen niet dapperder waren opgekomen. Vele
onder hen, behept met dwaze vooroordeelen tegen
al wat Vlaamsch is, hadden daar eens kunnen ken
nis nemen van de eischen van het Vlaamsche volk
en de zaal verlaten, overtuigd van de rechtmatig
heid en de billijkheid dier eischen
Ja, diegenen die nog melktandjes hebben, op
Vlaamsch gtbied hadden daar het middel gevonden
om stevige tanden van wijsheid te laten doorschie
ten. God betere het. Gaan wij steeds vooruit, over
tuigd der rechtveerdigheid onzer zaak en vergeten
wij niet wat Cirlyle, een groot Engelsch schrijv r
zegt Indien eene zaak rechtveerdig is, zal zij,
eensdaags ondanks alle tegenkantingen zegevieren,
in de volle maat harer biilijkhetd
Redevoering van Dr Borms.
Maken wij eerst wat nader kennis met dien on-
vermoeibaren voorvechter der Vlaamsche zaak, dier
kapioen voor de vervlaamsching der Gentsche Hoo-
geschool.
D' Borms deed zijne studiën te Leuven en bekwam
er den graad van Doctor in Germaansche Philolo
gie. Na eenigen tijd huisleeraar te zijn geweest bij
oud-minister Descamps, werd hij naar Peru gezon
den, om er het middelbaar onderwijs te gaan herin-
richten In 1906 keerde hij naar Vlaanderen terug,
waar hij leer aar werd benoemd eerst aan het Athe-
neeum te Mechelendaarna te Antwerpen, waar hij
thans nog is.
Een man, een jonge man van pas vier en dertig
iaar, en die voorzeker een der grootste werkers is om
't Vlaamsche Volk wakker te schudden.
't Is die hooggeachte Vlaming, wiens kernach
tig woord en bezielende taal wij Zaterdag laatst
aanhooren mochten. Het zal niet misplaatst zijn
kortbondig die puike rede samen te vatten en u die
op te disschen.
c Aller, gij hier tegenwoordig, zijt Vlamingen
G;j voelt dat, gij zijt er diep van bewust. Wat meer
is, gij zijt overtuigde Vlamingen. Wel is waar, kan
die overtuiging somtijds verzwakken, kan zij som
tijds geweldige aanstootingen verkrijgen, die ze doet
schudden en beven. Om die te versterken, is er
materiaal van noode. En dat materiaal moet gij
vinden in 4 volgende gedachten. Met een woord,
in uwen strijd voor de Vlaamsche zaak, moet gij u
die vier hoofdzakelijke gedachten steeds voor oogen
houden.
1) De gedachte der gelijkheid
Hier in Belgie, zijn er twee rassen. De Vlamingen,
ten getalle van 4 millioen, de Walen, 3 millioen.
In die familie mogen er geen lievekinders, geen
troetelkinders zijn. Wij moeten beide op gelijke
wijze behandeld worden, en het mag niet gezegd
worden dat de talrijkste dier stammen min bevoor-
deeligd is dan de minst talrijke. Wij willen de Wa-
len niet beheerschen. Dat ligt in den aard der
I Vlamingen niet. Onze geschiedenis is daar om te
bewijzen dat de Vlamingen nooit geene veroverings
politiek gevoerd hebben. Wij zijn bezield door een
gevoel van rechtveerdigheid en nooit zullen wij in
breuk maken op de rechten onzer Waalsche broe
ders. Wat wij willen en wat wij zuilen bekomen is
de schreeuwende ongelijkheid te doen ophouden die
heden bestaat. Men mag niet opleggen aan een een-
voudigen douanier tweetalen te kennen, als er maar
eene vereischt wordt om minister, generaal en an
dere vetbetaalde posten te vervullen. Men mag de
tweetalligheid niet opleggen aan den minderen, en
er maar eene vergen aan den hoogeren man.
Die ongelijkheid gaat nog verder. Wannejr de
Vlaming zijne twee talen machtig is, dan nog wordt
hij stiefmoederlijk behandeld. In het groot stapel-
huis te Brussel, bestaan er wel 40 bezoldigde
plaatsen, die verleend worden aan tolbeambten, die
door hunne bezorgheid en vlijt uitmunten. Ehw.-l,
eene voorwaarde wordt er vereischtmen mag geen
Vlaamsch kennen.
Er bestaan in België 20 Athenaea. Van de 20 pre-
fekten, die er aan 't hoofd staan, zijn er 15 Walen
en enkel 5 Vlamingen.
In het middenbestuur van 't ministerie van spoor
wegen, worden er jaarlijks 1.100.000 fr. jaarwedden
betaald aan Waalsche ambtenaars, en enkel 800 000
fr aan Vlaamsche.
De provincie Namen, die eene veel geringer be
volking heeft dan de provincie Antwerpen, bezit 20
postbureelen meer. Luxemburg, min bevolkt dan
Limburg, bezit 21 postbureelen meer dan laatstge
noemde provincie.
Het arrondissement Aalst dat 100.000 inwoners
meer telt dan het arrondissement Dinant, bezit 15
postbureelen min. Voor de pleziertreinen, die rijden
tusschen Antwerpen en Oostende (113 kilometers)
betaalt de Vlaming 5 fr.voor de pleziertreinen
tusschen Namen en Oostende (180 kilometers) be
taalt de Waal maar 4 fr. En dat spruit hieruit voort
dat de dienst die de pleziertreinen moet regelen
uitsluitend samengesteld is uit Walen.
Minister Helleputte, die het zoo wel meende voor
de Vlaamsche zaak, heeft zelf den tweetalligen Reis
gids moeten opstellen, zoo ver ging de kalsstarig-
heid zijner Waalsche ambtenaren. Toen volksverte
genwoordiger Van Cauwelaert die misbruiken in de
Kamers aanklaagde, dan schreeuwde de Waalsche
socialist Destrée hem toe dat de Vlamingen te
dom waren Ehwel, die domheid zal een einde
nemen. Het zal niet meer gezegd worden, dat het
talrijkste, het vreedzaamste, het vredenlievendste
deel van Belgie, dat deel waarop de troon het meest
steun heeft, achteruit zal gedrongen worden. Elk zal
gelijk recht in Belgie bezitten.
2) De gedachte van stamtrots In onzen strijd
moeten wij steeds voor oogen houden, dat wij de
telgen zijn van een addelljk geslacht, dat in den
loop der eeuwen, steeds aan de spitsjder beschaving
stond. Niet één volk kan roemen op schilders, als
Van Eyck, Memh'nc, Rubens, Jordaens, Teniers, Van
Dyck niet één volk heeft dichters als Vlaanderen.
Wie kent niet die wereldgeniën, Maerlant, Vondel
en Guido Gezelle. Wie kan boogen op eene rei ge
leerden der gehaltevan een Mercator, een Palfyn
een Simon Steven een Lipsius.
Vergeten wij niet dat het de Vlaamsche gemeen
ten zijn die de glorievolle vrijheidszon het eerst
hebben laten glooren over Westelijk Europa.
Doordrongen van die edele geschiedenis, staren
wij vooruit, werken wij mede om die glorievolle
dagen weder te doen opdoemen. Ja, ons volk was
diep gevallen, en toch heeft het getoond dat hef
nog leeft, dat er nog geestesvuur in smeult. Herden
ken wij dat wij in die verbasterde tijden nog man
nen geteeld hebben als een Conscience, een Gezelle
een Streuvels, een Peter Benoit, en zooveel anderen.
Wat wij noodig hebben, om die heerlijke zon aan
Vlaandrens'kimme weer te doen prijken, is de
Vlaamsche Hoogeschool (Daverende toejuichingen).
3) De gedachte der wetenschap bijzonderlijk op
gebied van pedagogie of opvoedkunde.
Doordringen wij ons goed van die grondgedachte
dat, alle onderwijs, om degelijke te zijn, op de moe
dertaal moet gesteund zijn.
Wat gebeurt er hier in Vlaanderen
De moeder leert het kind de eerste begrippen in
het Vlaamsch, zij is de eerste onderwijzeres. Het
kind gaat ter school. In bijna alle lagere scholen
van het Vlaamsche land gebruikt men het Vlaamsch
als voertaal. Tot nu toe is alles wel. Doch, de jonge
scholier wil zijne kennissen voltooien. Hij gaat ter
middelbare school. Daar gebeurt iets zonderling, om
ni t te zeggen, iets onzinnigs, iets onred ljks. In
plaats van het Vlaamsch als voertaal voorts te ge
bruiken, iets dat strookt met de grondbeginselen der
opvoedkunde, breekt men ermede af en de jonge
knaap moet leeren denken en schrijven in het Fransch.
Zoo te werk gaan, kan niets anders dan naieel me
debrengen. Bijvoorbeeld, moet het kind algebra-
leeren, een vak dat uit zich zelf reeds moeilijk is
dan staat het voor twee moeilijkheden. Ten eerste,
het heeft moeite met het vak zelf, en te tweede het
heeft moeite met de taal, die het maar onvoldoende
kent.
De wedstrijden die ieder jaar plaa's grijpen tus-
schende leerlingen der athenaea en die der aangeno
men collegies leveren er ons een slaande bewijs van.
In de vakken die de Vlamingen in het Vlaamsch
studeeren, behalen zij 14 prijzen en de Walen 13
prijzen. In de vakken die de Vlamingen in het
Fransch moeten aanleeren, behalen zij er enkel 3
en de Walen 13. Dus, wanneer de Vlamingen mogen
kampen met gelijke wapens, d. w. z. wanneer ze
mogen kampen in hunne taal, dan staan zij op ge
lijken voet met de Walen. Zij moeten het onderspit
delven wanneer zij strijden met ongelijke wapens.
En dat kan niet anders. Wij moeten denken en
spreken als Vlamingen, wij moeten zingen zooals
wij gebekt zijn. Dus in Vlaanderen moet alle on
derwijs van laag tot hoog vervlaamscht zijn.
Wat zal er dan met het Fransch gebeuren hoo-
ren wij opmerken. Het Fransch zullen wij voorts
aanleeren, omdat wij het noodig hebben. De Vla
mingen hebben daar niets tegen. Wij zullen het
voorts leeren, omdat wij, indien wij het niet deden,
de minderen zouden zijn. Tot bewijs van dien is
dat het meerendeel der ontwikkelde Vlamingen
benevens Vlaamsch ook Fransch en ook nog Duitsch
en Engelsch kennen.
Maar wat wij willen is dat men het Fransch aan-
leere als eene vreemde taal. En zoo doende, zal men
