Ziehier de meesterlijke
rede van M. den advokaat
BOSSAERT
Zusters van liefde.
Hospicen.
Trottoirs.
Waterwerken.
Muziek.
Meerderheid.
Geld.
Onderwijs.
Hallen.
Markten.
Zwemkom.
Vestingen.
Waterleiding.
Klerikale regeeringen.
Werk der klerikalen.
Mijne Heeren,
Verscheidene redevoeringen zijn ge
houden geweest in het Volkshuis.
Verwacht niet van mijnentwege
dat ik al die redenaars zal tegen
spreken het zou verlorene moeite
zijn: zij hebben bijna allen maar on-
noozele praat en stofferijen uiteenge
daan.
Ik wil hier maar van een man spre
ken de achtbare Mr. Struye, de eeni-
ge die volgens zijne rechtzinnigheid
gesproken heeft.
Die is een ware overtuigde en geloo-
vige, maar brengt ongelukkiglijk de
zelfde overdrevenheid in zijne politie
ke dan in zijne godsdienstige gedach
ten.
Hij heeft begonnen met te zeggen
dat liberalen zusters van liefde scheld
woorden hadden toegestuurd....
Ik protesteer daar tegen, mijne hee-
ren geeu enkel liberaal is in staat
dergelijke lafhartigheid te begaan.
Wij hebben eerbied voor die vrou
wen die zulke zelfopofferingen doen
verre van de handelwijze van zoo
vele andere die maar den intrest alleen
kennen (hev toej).
Wat ons aardig schijnt, is, dat elk
maal dat de klerikalen eene slechte
streek willen uitvoeren, of noodig heb
ben de openbare aandacht af te kee-
ren, zij de liberalen beschuldigen van
de eene of andere laffe daad.
Zoo hebben zij willen doen verstaan
dat liberalen den brand gestoken had
den aan de Akademie.
Dat de liberalen den kiosk hadden
willen doen instorten onder Henrietje's
muziek.
Nu durven zij een nieuw leugen
schrijven: liberalen, zeggen zij hebben
Mr. De Caestecker uitgefluit en met
den dood bedreigd, aan de Potyze.
Leugens duizend maal leugens om
h et publiek te verblinden [Hev. toe
juichingen.
Mr. Struye zegt dat de katholieken
moeten beloond worden volgens hunne
daden
En hij vergeet dat, volgens de oude
leering, een ware katholiek als hij niet
moet werken vooreene belooning te
bekomen ten zij in den anderen we
reld. Wij hebben recht op eene beloo
ning, zegt hijen dit is een mandaat.
Mr. Struye is dikwijls in tegenspreking
met zijne eigene gedachten hij spreekt
roem van de katholieken voor het vormen
van hun muziek en spreekt kwaad van de
liberalen omdat zij ook een muziek gevormd
hebben.
Hij zingt glorie aan Mr. Iweins omdat
hij eene zaal doen bouwen heeft, en vergeet
dat M1'. Iweins dit maar gedaan heeft om
dat hij zijne persoonlijke waarde kende, en
wist dat hij maar tot iets kon komen door
zulke handelingen. En wat hebben wij ge
zien Wij hebben dit mannetje al de eerbe
wijzen zien bekomen terwijl hij er geen
enkel van verdiende Toejuichingen
En dan durft Mr. Struye spreken van het
goede dat de klerikalen voor de Hospicen
gedaan hebben. Hij vergeet dat er daar ook
giften zijn die van liberale familiën voort
komen de familië Merghelynck-Carton
alleen bra> ht 130000 fr. op. Hij vergeet te
spreken van de gifte Godtschalck, bedragen
de 6 millioenen van dewelke Colaert zoo lief
2 millioen heeft geholpen doen ontrooven!
Was dat ook geen geld der liberalen, het
geld van Mr. Godschalck, aan wie de pries
ters zelf de godsdienstige begrafenis gewei
gerd hebben
Mr. Struye spreekt verder van trottoirs
het meeste deel zijn gemaakt geweest onder
de liberale regeering die er de voordracht
van heeft.. Wegen van den buiten waren
•ok in goeden staat.
Eene baan hebben zij gekalseid ja de
weg van Seys'fabriek tot het slachthuis. De
kalseiweg van Sb Jan naar de Potyze is
hun werk niet het maken van die baan
was besloten geweest door de liberale bestu
ring.
Het uitoefenen der waterwerken waar
over zij zich roemen was ook besloten ge
weest door de liberalen.
Zij hebben ons verantwoordelijk gemaakt
van het instorten van het reservoir dat
was moeilijk om te voorzien.
Maar wat zij konnen gemakkelijk voor
zien dat was dat de buizen van cement aan
de groote drukking van 't waterkasteel niet
zouden weerstaan Zij hebben het niet
voorzien (niet tegenstaande den raad van
den ingenieur) en hebben zoo groote en
nuttelooze onkosten veroorzaakt.
Het is dus eene onrechtvaardigheid in
zulke zaken een grief tegen de liberalen te
zoeken, wanneer men zelf in meerdere fout
is.
Mr. Struye zegt dat de liberalen maar
denken op vermakelijkheden en daarom hun
muziek gesticht hebben
Welnu, waarom hebben de katholieken
een muziek lang voor hen gesticht
Is het misschien maar om doodmarchen
te spelen in de begrafenissen
Wij zijn boffers, stoeffars gelijk men in
Antwerpen zegt, wij roepen overal dat wij
eene meerderheid zullen hebben, maar 't en
is niet waar
En Mr. Struye vergeet dat door zoo te
spreken hij bezig is met te boffen voor de
klerikalen.
En sprekende Yan hunne mannen, Mr.
Bossaert zegt hier iets dat wij moeilijk met
al zijne waarde zouden kunnen vertalen,
en wij laten ons dus toe het. in 't fransch
over te schrijven.
Eux seuls, a les entendre, sont des
hommes sérieux, imposants Oui, éloc-
teurs nous le verrons a nos nouveaux im-
póts combien ils sont imposants. Gelach
en toejuich!)
Wat hebben de liberalen met de finantiën
gedaan zegt M1". Struye Zij hebben ge
durende hunne regeering.^een half millioen
verteerd
Moest Seys, die niets aan zulke zaken
kent, dergelijke vraag stellen, wij zouden
het verstaan maar mannen die sedert vijf
jaar aan het bewind zijn, en die daar meê
afkomen Het is gek M. Surmont, met
zijne valsche rapporten die hij in 1891 ter
gemeenteraad oflas, handelde gelijk zekere
finantieële maatschappijen die een valsch
bilan uitgeven. Die maatschappijen geven
maar een prachtig actief op en zeggen
niets van het passief.
Mr. Surmont deed het tegenoverste, hij
gaf maar het passief en vergeet melding-
te maken van ons prachtig actief.
Anders zou hij moeten met ons overeen
komen dat wij de gemeentekas lieten in eenen
toestand die door al de steden van het zelfde
belang als Ieperen, en van vele belangrij
kere zou ten hoogste gewenscht worden
WIJ.
Wat hebben wij liberalen niet al gedaan
voor het onderwijs Wij hebben bew aar-
scholen gesticht. Eene kostelooze meisjes
school, avondscholen ingericht. De Nijver
heidsschool ingericht. Eene huishoudschool
gesticht. Men maakt ons een grief van het
stichten dezer laatste school, de klerikalen
hebben er meê gelachen, en nochtans die
school trok de aandacht van den vreemde
aan, men kwam ze van overal bezoeken en
M. Surmont heeft zelf zijne eigene doch
ter in Duitschland naar eene huishoudschool
gezonden. Waarin hij geheel wel gedaan
heeft.
EN ZIJ.
Zij, wat hebben zij voor het stadsonder-
wijs gedaan
Zij hebben het oud Kollegie afgeschaft
de avondscholen idem bewaarscholen ook.
En waarom
Zij hadden roaar eenen griefhet waren,
zegden zij, scholen zonder God.
De zelfde eenige grief hadden zij tegen
onze geheele administratie een godvruch
tige katholiek zegde mij zelfs Moest
gij wat meer plaats aan God geven, in
uwe scholen, uwe administratie zou een
model zijn.
Welnu, men dacht natuurlijk, dat, zoo
dra zij aan 't bewind waren, zij gingen
den priester naar de stadsscholen zenden.
De wet van ln Juni 1850 gaf hun dit
recht voor de middelbare school en zelfs
voor het Kollegie en de wet van 20 Sep
tember 1884 vooral de lagere scholen.
Zij deden het niet.
Als zij dachten dat in onze scholen de
ziel der kinders in gevaar was, dan moesten
zij, volgens hunne zienswijze, den priester
naar de school zenden.
Maar neen
Zij wilden alleenlijk hunne scholen be
volken, en de concurrentie der officiëele
scholen aan de hunne ontnemen. Zij vree
zen die concurrentie welke ons sterk en
gezondonderwijs aan hun gebrekkig en
slecht onderwijs doet.
Moesten zij voor het ongeluk van Ieperen
aan 't bewind blijven, zij zouden de stads
scholen geheel en al ontvolken en dan met
één woord afschaffen.
Wat hebb n de liberalen niet al gedaan
De liberalen hebben de Hallen hersteld.
Onder hunne regeering zijn meer dan
300,000 franken aan dat werk verteerd
geweest. Zij hebben er die prachtige muur
schilderijen doen maken, schilderijen welke
de vreemdelingen van overal komen bewon
deren. Zij hebben daar de markten geopend,
en daardoor eene nieuwe Academie moeten
inrichten.
Zij hebben door het stichten van die
markten den verkoop der boter hier doen
bloeien.
De klerikalen, door hunne inkomrechten
hebben dien verkoop verminderd. Frankrijk
zal weldra de zelfde rechten als wij op den
inkom der boter leggen er is al erg spraak
van. 'T ware de dood onzer botermarkt.
De liberalen hebben ook onzen zwemkom
wiens stichting in 't bijzonder <ranMr.
Leleup te danken is doen maken, en de
grootste steden van België hebben geene
zwemplaats als de Onze.
De oude en droevige vestingen hebben zij
doen afsmijten en veranderd in prachtige
lusthoven, aan welke die van Brugge alleen
maar kunnen vergeleken worden.
De zelfde liberalen ook zijn het die in al
de straten van Ieperen trottoirs hebben ge
legd. Er zijn zoovele steden die nochtans
bijna zoo bevolkt zijn (maar door klerikalen
geadministreerd) en die zelfs niet weten
wat een trottoir is (Poperinghe b. v.).
Wij zijn het ook die aan de stad eene
waterleiding gegeven hebben gelijk groote
steden alleen hebben, en die de verbetering
van die waterleiding en de nieuwe werken
gestemd hebben.
En zijn het cle liberalen niet die de arme
kwartieren verbeterd en gezond gemaakt
hebben die de Ieperlei overdekt heb
ben die de riolen uitgebreid hebben
Zijn wij het ook niet die al die kalseiwe-
gen doen maken hebben en den weg van SL
Jan naar de Potyze stemden
Die het leggen van gazbuizen stem
den
Wij stichtten ook eene Academie van
schoone kunsten, een Muzeum, eene Biblio
theek.
Buiten Ieperen, is er maar te Brugge
alleen eene Bibliotheek in de provincie te
vinden.
M. Surmont heeft u dus willen bedriegen:
hij heeft u maar ons passief (of schuld) laten
kennen en zegt niets van ons actief (of
rijkdom).
Ziehier wat wij al aangekocht hebben
Het huis Menu 12,223-45
Huizen van den botermarkt 9,462-63
Huis nevens de Bibliotheek om
die te vergrooten 8,500-00
Hotel Hynderyckx 41,458-32
Zonder te berekenfde 45 hectaren mili
taire grond van den Staat verkregen
En wij hebben de stad verrijkt door al
lerlei werken die van openbaar nut zijn en
die ik hier herhaal.
Opmaken van een vischmarkt
Opmaken van een slachthuis
Inrichten van een zwemkom
Beplanten van hoven rond de stad
Legg >n van trottoirs
Plaatsen van de waterleiding
Herstellen on versieren der Hallen, ker
ken, enz enz.
De klerikalen willen aan domkoppen
doen gelooven dat al waar eene klerikale
regeering is er maar stadskassen vol goud
te vinden zijn.
De waarheid is dat onder al de klerikale
regeeringen de rijkdom der steden daalt en
vervangen wordt door schulden.
In October 1890 heb ik eene vergelijking
tusschen de schuld van eenige West-
Vlaamsche steden gemaakt.
Ik wil dat hier herhalen
Ziehier de schuld van
Brugge in 1890: 4,051,000 fr. voor
49,857 inwoners.
Kortrijk in 1890 1.828,606, fr. nu
2,000,000 voor 31,319 inwoners.
Roeselaere in 1890 1,000,000 fr. nu
2,300,000 voor 20,868 inwoners.
Poperinghe in 1890 720,000 fr. nu
900,000 voor 10,950 inwoners.
Wervick in 1890 200,000 fr. nu
310,000 voor 7,745 inwoners.
Ieperen in 1890: omgeveer 500,000 fr.
maar voor 16,769 inwoners.
Zij zeggen nog dat te Roeselaere de oude
liberale administratie niets deed voor den
handel en de nijverheid, maar dat de kle
rikale administratie den handel vergemak
kelijkt en aanmoedigt.
De waarheid is dat de klerikalen al
doen wat zij kunnen tegen het uitbreiden
van handel en nijverheid.
De groote nij veraars van Roeselaere, die
welke daar de nij verheid hebben ingeplant
zijn MM.Rodeubach, Tant en de Brouckere,
alle liberalen.
En de klerikale gemeenteraad Die legde
eene zware belasting op de machienen, en
op den bouwgrond. En dat om te ver
mijden, dat de werkersbevolking ver-
groote, uit vrees van te moeten de ar
beiders ondersteunen in geval van nijver
heids of handelcrisis hevige toejuich).
Fabrbken gingen de klerikalen maken:
maar weten wij niet dat hunne eenige
onderneming van nijverheid op 't gebied
van Ieperen deerlijk mislukt heeft
Zij hebben niets voor Ieperen gedaan
onze klerikale meesters Zij hebben maar
voor zich zeiven gewerkt.
Gij hebt dat al kunnen lezen in de dag
bladeren.
M'Surmont is geworden
Surmont de Volsberghe,
Is baron genoemd geweest.
Provincie-raadslid,
Lid van de permanente deputatie,
Senateur,
Burgmeester,
Is vol decoration
M'. Colaert
Kamerlid,
Schepen,
Gedekoreerd,
En MIweins d! Eeckhoutte
Gemeenteraadslid, bijna Burgmeester,
Provincieraadslid,
Kamerlid,
Gedekoreerd van allerlei orders,
Lid van allerlei commissiën,
Voorzitter van een hoop maatschappijen!
Dat is een man
Eens heeft dien man de gelegenheid gehad
iets te doen voor de stad. 'T was, geloof ik,
in 1884. De Ieperlei stroomde over en deed
veel schade aan de omliggende landen en
aan den boord van de vaart. De Provinciale
Raad dacht eene schadeloosstelling te eis-
schen aan de stad leperen welke men be-
chuldigde van die overstrooming.
Wat deed Mr. Iweins In plaats van
Ièperen te verdedigenraadde hij aan
grondig de zaak te onderzoeken om de
stad aan te vallen
BIJVOEGS
IV
t-
