w
lp
Vrijzinnig volksgezind weekblad van leperen en het Arrondissement
De Rijschool vertrekt
naar Tervueren.
Voor de vrede.
De boerenkrijg.
Stadsnieuws.
Is het waar
Zaterdag, 10n September 1898.
o centiemen.
Vierde jaar. \T| 44.
ms iisi i
A?/-
1
\:M'm
tiisS
Verschijnende des Xuierdags.
EENDRACHT MAAKT MACHT.
INSCHRIJVINGSPRIJS
voor stad, Een jaar 52 franks,
v' de provincie, Een jaar f'r. 3-50.
Men schrijll in bij den Uitgever öixmudesfcraat, n' 51, te leperen. De aankondigingen
van beide Vlaanderen evenals deNotanaie en Bechierlijke aankondigingen voor gansch België,
mogen gezonden worden ten bureele van dit blad. De andere aankondigingen voor België en
bet buitenland, uitsluitehjk in liet Agence Havas Magdaienastraat, Brussel,
Wanneer zal men ein
delij li beginnen aan liet
verteeren dier 264,000
franken, die voor liet
herstellen onzer bij
school bestemd zijn4?
De Keizer van Rusland komt eenen
brief te sturen aan al de gezanten der
landen, die te Sl Petersburg vertegen
woordigd zijn. In dezen brief wordt
voorgesteld een kongres bijeen te roe
pen met het doei te besluiten over bet
verminderen der legers. Het stuk is
geteekend door den graaf Mouravief
minister van buitenlandsche zaken.
Ziehier den inhoud
Het behouden der algemeene vrede
en eene mogelijke vermindering der
wapeningen schijnt in dezen tegen-
woordigen toestand, als het ideaal,
waarnaar alle regeeringen streven
moeten.
De menschlievende gevoelens van
Zijne Majesteit den Keizer zijn dit doel
genegen met de zekerheid, dat dit aan
de belangen der mogendheden beant
woord
De keizerlijke regeering denkt het
oogenbhk gunstig om door eene we-
deriandsche bespreking, de beste mid
delen te zoeken voor eene ware en
duurzame vrede en aanstonds een einde
te stellen aan het gedurig vermeerde
ren der wapeningen.
In den loop der laatste twintig
jaren zijn de vredegevoelens meer en
meer op de voorhand gekomen.
Het behouden der vrede is thans
het doei der wederlandsche politiek.
'T is in zijne naam dat de staten met
elkander verbonden sloten, dat de
legers zóó versterkt werden. Nochtans
hebben deze middelen nog geene wel
doende uitslagen geleverd.
De legerkosten vermeerderen ge
durig en bedreigen den welstand der
landen te treffen.
n De geest- en lichaamskracht der
volkeren, het werk en het kapitaal
worden grootendeels verkeerd of on-
noodig gebruikt.
Honderde miljoenen worden ver
spild aan moordende tuigen, die heden
de volmaakste schijnen en morgen
door eene nieuwe uitvinding onttroond
worden
n De geestesvoeding, de economische
vooruitgang en de voortbrenging van
rijkdommen worden belet en verdraaid
van hunne bestemming. De wapenin
gen beantwoorden van langs om min
der aan hun doel.
De economische crisis, voortkomende
van dat gedurig wapenen, en dat op
hopen van oorlogsmateriaal, verande
ren de gewapende vrede in eenen
zwaren last, welke de volkeren van
langs om meer moeite hebben te dra
gen. Het schijnt dus zeker dat indien
de toestand voortduurt, hij zal leiden
naar de rampen 't welk men er door
tracht te vermijden en waarvan de
gevolgen ij slijk zouden zijn.
Een einde daaraan stellen en het
middel zoeken om de rampen, die de
geheele wereld bedreigen, te verwij
deren, dit is de taak, die zich aan alle
Staatshoofden opdringt.
Van dit gedacht oyertuigd, stelt
Zijne Majesteit aan al de Staten die
vertegenwoordigers bij onze keizerlijke
regeering hebben, eene bijeenkomst
voor die zich met deze erge zaak zou
bemoeien. Deze bijeenkomst zou, met
Gods hulp, een goed voorteeken zijn
voor de eeuw, die zal beginnen. Zij
zou de verzamelde krachten bezitten
van al de Staten, die rechtzinnig het
groot idee der algemeene vrede willen,
zij zou dit doen zegepralen op de
mannen van wanorde en twist en zou
hen helpen samenwerken om de ge
dachten van rechtvaardigheid, waarop
de zekerheid der Staten berust, te doen
overwinnen.
Alhoewel dit schrijven op een on
verwacht oogenbiik het licht zag, heeft
het veel ophef gemaakt. Er is geen
land waar het niet besproken werd en
waar het onder het volk geene goed
keuring ontmoette. De dagbladen wa
ren het, om zoo te zeggen, allen eens
om het prachtig doei van den Keizer
goed te keuren.
Blijft te zien of de Keizer van Rus
land aan zijn doel zal geraken. Men
zegt reeds dat Engeland en Frankrijk
slechts onder zekere voorwaarden zou
den toegeven Engeland zou weigeren
zijne vloot af te schaffen, waarmede
het over alle zeêen meester is, Vrank-
rijkzou zich maar onderwerpen, wan
neer er beloofd wordt Elsas-Botharin-
gen terug te geven
Op het demokratisch gebied, zou het
eene groote vooruitgang zijn op den
weg der verbroedering van alle volke
ren, een goed middel om burgers,
werkman en boer van eemge zware
lasten te ontslaan.
Maar.... het zou niet mogen dienen
om onder de staatshoofden een een
drachtig werken te veroorzaken tegen
de zoogezegde mannen van wanorde
en twist tegen de demokraten. Is dit
het doel van den tzaar en men zou
het allicht denken als men ziet, dat hij
meer en meer alle demokratieke man
nen in zijn eigen land doet vervolgen
en folteren. Wil de tzaar de volledige
vrede met zijn buren om zooveel te
beter in zijn land zijn werk van dwang
uit te voeren, dan, hoop ik, zullen de
andere landen aan dat werk niet mee
doen, want in dit geval zou het volk
liever den tegenwoordigen verrotten
staat laten voortduren, tot dat hij zich
van zelf ontbinde. Jan.
-
Tot nu toe hadden wij nog ons ge
dacht niet geuit over den strijd onzer
boeren in 1798 tegen de Fransche over
winnaars. Wij waren weinig of niet
over de zaak ingelicht. Wij hadden dus
tot nu toe het Nieuwsblad over de
zaak laten swatelen en het ervan eenen
godsdienststrijd laten maken. Nu ech
ter zijn wij door een artikel van den
heer Opdebeek, in het tijdschrift van
het Willemsfonds verschenen beter
ingelicht en deelen met genoegen het
volgende mede, getrokken uit Voor
uit n
Eenige op boeren-populariteit azende kle
rikale leiders, met den beruchten aspirant
minister Helleputte aan het hoofd, hebben
zich meester gemaakt van de herinnerings
feesten van den Boerenkrijg in Vlaamsck-
België.
Omdat de boeren van 1798 tegen het
fransch schrikbewind in opstand kwamen
In het geheel niet. Het eenig doel dier lei
ders is het wankelend kraam van den gods
dienst te schooren. Vandaar het godsdienstig
karakter dat zij aan de feesten geven, om
aan de boeren te kannen zeggen Uwe
voorvaderen deden dit en dat voor den
godsdienst. Volgt hun voorbeeld
Dat deze strijd geen uitsluitend godsdien
stige strijd was is sedert lang bewezen. M.
Opdebeek heeft hierover in het Tijdschrift
van het Willems-Fonds eene merkwaardige
studie gegeven, waarin overvloed van bewij
zen voor handen zijn die de bewering der
bijzonderste geschiedschrijvers staven, na
melijk dat de voorname, aanleidens oorzaak
van den Boerenkring het verzet tegen de wet
op de conscriptie was. Ware de Boerenkrijg
eene uitsluitelijk godsdienstige beweging ge
weest, dan ware hij vroeger uitgeborsten,
bij het afkondigen der wet van 7 vendéuiiaire
jaar IV (18 September 1795) en bijzonderlijk
dergene van 19 fructidor jaar V ^5 Septem
ber 1797), die den priester dwong den eed
te zweren van haat tegen het koningdom
en trouw aan de Republiek.
Hoe was vóór 1798, de gemoedstoestand
üer Vlaamsche bevolking? a In hunne belan
gen getroffen, zegt Pergameni, a gevoelden
de boeren eene opwelling van verzet in het
hart, dat een dof gemor liet hooren doch
traag was die beweging tot verzetze waren
verpletterd ouder het despotisme der Sans
culotten, verminkt, verslagen zij begon het
hoofd voor het onweder en verdroegen ge
duldig' hun lot.
Ware de Boerenkrijg eene uitsluitelijk
godsdienstige beweging geweest, dan ware
hij voorbereid en later openlijk gesteund ge-
orden door de katholieke geestelijkheid.
Het is niet aan te nemen dat de priesters,
die toen ver boven de boeren ontwikkeld
waren, de verantwoordelijkheid op zich had
den durven nemen van een strijd die, zonder
geld, zonder wapenen, zonder onderhoud
langs den kant der boeren, noodlottigerwijze
ten hunnen naueele moest afloopen.
Een ander bewijs dat er geene voorberei
ding was vindt men in de verschillende ge
voelens die de boeren bezielden bij den aan
vang van den opstand. <t Er was geene een
heid van denkbeelden, geene leiding der
krachten en dit droeg grootendeels tot hunne
verplettering bij. Twintig, dertig groepen
stonden afzonderlijk in het gelid, elk onder
een verschillenden overste, onbewust dat
soms twee, drie mijlen verder andere mak
kers ook waren opgesprongen.
Sommigen streden in naam van den keizer
van Oostenrijk, den hoed met de Oostenrijk-
sohe kokarde versierd anderen droegen op
hunne borst een wit doek met rood kruis en
zwoeren te sterven voor hun geloofnog
anderen staken de noord-nederlandsche
oranjekokarde op en langs den zeekant
waren er die den koning van Engeland als
hunnen vorst wilden hebben.
Kan men klaarder bewijs vinden dat er
een ordewoord ontbrak Men liet zich mee
slepen door het voorbeeld van anderen en
ook door het gelukken van de beweging bij
haar ontstaan. Ten andere, zelfs nog ten
huidigen dage zijn onze boeren niet zoo
katholiek dat zij hun leven zouden wagen
voor hunnen godsdienst.
Ware de Boerenkrijg hoofdzakelijk eene
godsdienstige beweging geweest, dan ware
hij gesteund geworden door de edelen die,
onder Heintje Van der Noot, voor den gods
dienst gestreden hadden.
Wat deed de adel Niet zoodra was de
wet op de conscriptie, de bloedwet, afgekon
digd of al degenen die geld en titels bezaten
en tot hiertoe nog niet gevlucht waren kozen
lafhartig liet hazenpad onder die adelijke
familiën bevonden zich de katholiekste van
het land, die steeds in de bres waren ge
sprongen voor de verdediging der katholieke
zaak en den godsdienst, onder andere de
Spangen, de Ribaucourts, de Varicks, de
Vanderstegens, enz.
Men kome ons dus niet meer vertellen dat
de Boerenkrijg een groote godsdienstoorlog
is geweest. Zooais August Orts het terecht
zegt was de Boerenkrijg t eene plotselinge
loshaanding van al de razernij, van al den
haat die, door verschillende oorzaken ont
staan, sinds lang door de vreemde overheer-
schingin aller harten was opgestapeld.
Van de vaderlandsche beweging des Boe-
renkrijgs hebben onze hedendaagsche katho
lieken eene uitsluitelijk godsdienstige bewe
ging gemaakt. Hunne leiders hebben er zich
van meester gemaakt.
Toen de heer Opdebeek aan het schepen
college der stad Hasselt het schriftelijk ver
zoek richtte een vaderlandsch s karakter
aan de feesten te willen zien, zond het col
lege zijn brief naar den heer... Helleputte
Zoodat het gemeentebestuur van Hasselt
heel eenvoudig aan den sleep van den aspi
rant-minister Helleputte hangt. Deze heeft
onmiddellijk zijne kleine papiertjes ge
raadpleegd en den heer Opdebeek geant-
woordt dat de feesten een godsdienstig
karakter moesten hebben, vermits de Boe-
A AN KON DIGI N GEN
Aankondigingen 10 c. den drukregel.
Reklamen25
Rechterlijke aankondigen idem. 1 fr.
renkring een strijd om den godsdienst is ge
weest, zooals de schrijvers hebben be
weerd.
Geen enkele schrijver heeft ooit zulke
geschiedkundige dwaling verspreid.
Ziehier in welke bewoordingen kanonik
David naar wiens naam het Davids-Fonds
gesticht werd de gebeurtenissen van dien
tijd beoordeelt (1). Na bestatigd te hebben
dat de republikeinsche regeering een grooten
maatregel nam ten voordeele des handels,
de vrijmaking der Schelde (1795), zegt hij,
sprekend, over de gebeurtenissen die later
den naam van Boerenkrijg ontvangen heb
ben. In 1799 leden de generaals der repu
bliek, op verschillende punten waar men
oorlog voerde, nederlagen. Een deel van
Luxemburg kwam in opstand en weldra ver
spreidde de geestdrift zich tot de andere pro-
vintien. Eene massa boeren namen de wa
pens op op hunne manier (sic) en brachten
veel agitatie in het iand te weeg. Deze be
weging werd door de soldaten der republiek
onderdrukt... Men noemde deze patrioten
Brigandsongetwijfeld om de eenige reden
dat de Franschen hun dien naam gaven.
Dat is alles wat kanonik David denkt er over
te moeten zeggen.
Ware de Boerenkrijg eene godsdienstige
beweging geweest, dan had kanonik David
de oorzaken dezer gebeurtenis in t 'lang en
in 't breed vermeld en er niet zoo haastig
over heengesprongen, zooals hij het deed in
bovenaangehaalde regelen Glissez, mor
tel n'appuyez pas s
Neen, neen De Boerenkrijg was geen
godsdienststrijd, dit getuigen de feiten, dit
getuigen al Je schrijvers, de katholieken
er in begrepen, als het geene volgelingen
van pater Loriquet zijn.
De katholieken en de priesters hebben
zich van deze historische gebeurtenis meester
gemaakt en haar verdraaid om de boeren,
dooreen valschgevoel van vaderlandsliefde
en haat tegen Frankrijk, beter onder den
domper en de roede te houden zooals zij
zich, van eene andere historische gebeurte
nis (het verkondigen eener nieuwe leer door
Christus) hebben meester gemaakt en haar
verdraaid om het wereldproletariaat zoo
lang mogelijk door de zedelijke macht van
den godsdienst te verslagen en het den
moed en de wilskracht te ontnemen zijne
rechten te doen gelden. Marius.
Is liet waar <l;i t wij
aanstaande week op
nieuw maar gedurende
eenig-e tii*en zullen wa
ter krij g-en ?Waar blij -
ven dan cle beloften
van de heereu Surmont
en O van ons ALTIJD VEEL
en GOED water te geven?
33e Boterstraat.
Het is waarlijk plesant het Nieuws
blad n te lezen. Het bevatte verleden
week een lang artikel om te zeggen
dat de heer Surmont de oorzaak is van
het herleggen der Boterstraat
Nadat verscheidene andere steden
onzer provincie reeds hunne staatswe
gen herplaveid kregen, wordt eindelijk
de hand gelegd aan een onzer straten.
Dat dit zou het gevolg zijn van den
invloed vanonzen Burgemeesterschijnt
geenszins waar te zijn. Men zou eerder
geneigd zijn te denken dat de Staat
besloten heeft de straten die hem toe-
behooren, in de eene stad na de andere
te verbeteren en dat het nu de beurt
is van Ieperen.
Moest de heer Surmont eenen waren
invloed op onze ministers bezitten dan
zou al sedert lang de kwestien der
(1) Manuel de l'Histoire de Belgique, biz. 43Q
^n 431
V'F 7
."•KWH*
8 B
