werken.Dal blykl uil d<> rfdeiv van den lieer
Schepen van 'i onderwys, die van geen
godsdienst gewag en inaekl en die eent,
Toekomst durft hebben voor tolk. Dus, de
Ouders, en die Ouders alleene die hunne
kinders zonder Religie willen, zullen liunne
kinders in die banden betrouwen.
Buiten die twee bemerkingen zyn er nog
eenige te maken op de redevoeringe van
Schepen Vanheule, die by uitgalmde op de
prysdeelinge der Meiselooije en die rondge-
leurd wierd in een by voegsel der roekomst.
Vandage en wil ik maer een puntje opha
len en nog een keer laten zien tot hoeverre
men onbeschaamd alles durft.
In die redevoering zegt de Schepen dat de
Fricadellesclwot niet alleen de koslelooze
lagere school van Stad moet zyn, maer dat
er nog een kindertuin!', ingerigt is. Kinder
tuin! alevenlwel! Tol hiertoe sprak men van
dierentuinmaer kindertuinT schilt toch
alle menschen te vele!! Nu, die tuin ol dat
perk, waer men kinders moet lumen en
perken als of het geen menschen en waren,
dat is alzooeene wereldlijk gemaekle bewaer-
sc/toul.
Als men 't wel nagaet, eene heumerscho-
te.. wereldlijk gemaekt naer den emch vuil
den Ijd, en kan niet heler genoemd zyn
dan kindertuin'.
Inderdaed, lyk of wy het gezien hebben,
geheel die wereldlijke opvoeding bcslaet in
op te voeden zonder Religie. Eu eene op
voeding zonder Religie is de opvoeding van
die geen zieleen hebben. Nu, de eerste op
voeding van die geen ziele en hebben ge
beurt in een perk of tuin. Tot hiertoe was
de eerste opvoedingschool van kinders ta
il wuerschole Ltehceten; want de kinders eene
r i' v s o in sü r it I i ii
Plaetselyk.
Opvoeding en onderwys. Opvoeding
en onderwys zonder ReligieY is daerinêc
dal onze oflicieele bazen beweeren de bescha
ving en de verbetering van 't volk te be.
ding wordt wereldlijk geniaeki en de schole
verandert in tuin'.
De officieele opvoeders en kweekers en
hebben zeker niet gepeisd dal de benaming
v;in kindertuin zoo juist bun werk noemt
en geheel den aerd er van kennen doel! Maer
wy durven twyfelen of er vele ouders zyn
die voor hunne kindjes den tuin vóór de
bewiierschole zullen kiezen, want weinig
zyn der nog die peizen dat hunne kinders
geen zieleen hebben of die begeeren dal zv j
opgevoed worden als of zy geeue en hadden! j
Maer welke «yn de wachters of hoeders
van dien tuin?... Luistert, en zegt Ion nog
dal de wereldlykmaking der opvoeding geen
wonderwerk cn is!
De eerste is een dochtertje van ISjaor, I
zegge vyfiiert jncr; de tweede van veerltene!
veei iiene!... Om een tuin le bewaken zyn
zo oud genoeg; maer dat eene moeder haer
jong sehaepje van een kind zou te bewaren
geven aen zulke kinders,dalen kan ik my niet
voorstellen, noch 'k en kan my niet inbeel
den hoe men zooverreden spot durft dry ven
met ypersche moeders!...
Moest men iots zoo vertellen van China,
't en zou liet niemand gelooven, en de Toe
komst zou de eerste zyn om te zeggen dat
het uitvond is om geld af te troggelen. En
nogthans, achter twaelve veertien eeuwen
christendom en beschaving, men ziet dat te
Yper gebeuren en officieel gebeuren!! Dal
gaet alle permissie te boven!
Moralilé publique. Als de openbare
eerbaerheid overal moet in acht genomen
zyn, T is voorzeker in dc scholen dat zy de
nauwkeurigste zorgen vereischt. Doch dit
en schynt juist hel gedacht niet te zyn van
onze officieele opvoeders; zy en hebben geen
anderen lyd kunnen vinden om de vertrek
ken in de knechlelooije te herstellen dan
juist na dc vakantie; en zoo beeft men daer
het niet min als zedelyk verloog gezien van
bloot openstaende vertrekken, binst twaelve
veertien dagen. Docli nu zyn ze alzoo goed
oftoe!
-i- De staketting, langs weder kanten vnn
den dam leidende naer de fabriek van M.
Seys, liggen al sedert yvoken en maeden ge
broken. T cn ware tnaer voorzigtig van dit
zoo gauw mogelyk te vermaken, want met
dezen tyd van Y jner moeten daer eene groo-
te menigte werklieden by den duisteren
voorbvgaen, on 'l ware te late beklaegd
moest men een ongeluk te betreuren hel),
ben Y geen gemakkelyk gebeuren lom. Ho.
pe dat onze burgervaders hunne zoo dik-
wvls ttewaende bezorgdheid voor ile wer
kende klas zullen aen den dag leggen.
Wernick. Morgen Zondag, wezen-
de den 23 October, zal de Suciétéphilliar-
mooique van Wervick een luisterlyk niuzio-
kael avondfeest geven aen hare eerleden, in
dezalo van het Kapitel, Ooivaerslraet. Om
zes uren juist 's avonds zal bet aenvang
nemen. Gedurende lift Concert zal er eene
omhaling gedaen worden voor liet goed
werk der II. Familie. De vreemdelingen aen
stad zullen een frank intree betalen.
Al de vrienden van Yperen, Poperinghe
en omstreken worden uitgenoodigd om door
hunne tegenwoordigheid dal liefdadig en
levens verzeilend feest le vereeren. Dm
Wervick op zulke dagen gezien hebben we
len hoe de Werviekanen eenen zwier, eene
levendigheid aen zulke feesten kunnen ge
ven, hoe de rytuigen rollen van alle kanten
en boe geen een familie le kort en blyft,
maer allen houden om die liefdadige verga
deringen op te helderen en aen te moedigen,
en zoo meer en meer den geest van ware
vriendschap en nauwe vereeniging voor
goed van langs om meer le doen leven. Ook
weinig plaelsen waer zoo een tulryk, uitge
lezen en treffelyk publiek en zoo overeen-
stemmige, blydzume byecnkomsten zyn.
Geerne zouden wy zien dal al onze vrien
den, welpeizende en welwillende, te Wer
vick dien yver, die levendigheid, diesoorie
van geestdrift gaen putten om hunne goè
gedachten en göe wille in werke te stellen.
Ayere, zegt Pius IX, wy moeten werken en
geen een goè werk laten gaen, hoe kleine
bel schynt; want Y is met al die werken te
samen genomen, en zelve met die eerlyke,
geestige en liefdadige leesten, dal bel katho
liek en chrisien leven van langs om meer
moet sterk worden en alles bezielen.
Wy wenschen onze vrienden van Wervick
een ultlerbesien uitslag.
Roe sing he. Van deze weke is een
erg ongeluk gebeurd: Zekere PI). Davos
van name. beeien vervoerende, is gevallen
en met zvn arme onder de wielen van de
k nre geraekt. Zvn arme is gebroken, doelt
verder gevolgen en zyn niet te vieczen.
Eggaitciiliimlscii iV it'll WS.
'nis
IX blyft voort m
gevangen en
ROOMEN. Z. 11
goeden staet, en hoewel
omringd van vyanden schynt by geruster
eu niet meer betrouwen dan ecnig ander
Vorst van Europa. Dagelyks ontvangt I')
en houdt niet op leonderwyzen en aen ie
moedigen om le bidden, le werken en le
lyden. T spyt ons van niet altyd zyne
woorden te kunnen geven.
ITALIË. Minghetli zit in nesten: lly had
zoo geerne gehad dal de katholieken had
den mogen deel nemen aen de toekomen
de kiezinge. Alsdan gingen de liberalen
van alle kleur en allen graed te samen
spannen tegen dc katholieken en Y minis
terie Mingbclti ging wacrschyulyk bc-
waerd zyn. Maer dc Non licet1'ij
verboden van Zyne Heiligheid hoe
dal plan doen mislukken; want aen
Non licet van Z. II. antwoorden de katho
lieken: Non possumus.wj cn mogen nm
En alzoo zal Mingbclti en zyne aenhan-
gers le worstelen hebben tegen andere
liberalen, roo radicalen. Garibaldi staet op
rang le Roomen, zegt men. Maer t cn'J
nog niet zeker; want von Bismark en hec
nog niet gezeid of bet wel is. Gy f1100
weten dat Pruissen daer vfele tc zegg('"
beeft in de kiezinge en dal bet hom, o
overal, cr nccrslig mèc bemoeid is-11
37/.
Aartsbisdom Meclielen, den 4 Ssoleinhcr 1874
Van WiiCHEi.KN(feestdag van <le II. Rosalia).
F/EBWAAIiDE I'aTER,
In 18ti8 lie.ii ik de inrichting van den gedut'igen
Rozenkrans aangemoedigd en ik wensch dal uw
tijdschrift zeer veel lol liet liewaarlieden van zijnen
titel bijdrage.
De Rozenkrans geleidt ons tot Josus Christus
door den zeifden weg dien liy heelt verkozen om tot
omte komen, dat is door de Allerheiligste Maagd
Maria. De Rozenkrans doei ons onzen goddclijken
Moester kennen in de onnilsprokejijko verborgen
heden zijner mcnschwording, van zijn leven, lijden,
dood en glorie. De Rozenkrans bekomt ons, door de
ged uiige aanroeping van de Moeder Gods, do noo-
dige. genaden om tot de ware liefde en lot de ware
navolging van Jesus-Christus te geraken.
Ik wil u bier iets vertrouwelvks openbaren, eer
waarde Pater, dat ik een geheim zou noemen,
indien gij geen belangen hadtom liet kenbaar te
maken. Welnu, ik las eertijds het leven van den
heiligen Yincentius van Paulo, en ik zag hierin da1
de geliefkoosde oefening dezes grootrn Heiligen
was, in alle dingen onzen Heer Jeans Christus tol
afbeeldsel van zijn gedrag te nemen. Dit in alle
dingen scheen mij moeielijk om te begrijpen en ik
vraagde mij boe. hel geschieden kan van altijd in dts
voorbeelden des lleeren een levensgedrag te vinden
voor al de wisselvalligheden van ons leven. Welnu!
wat mij toen duister scheen, heelt liet lezen van deil
Rozenkrans mij duidelijk gemaakt. Ja, welkihinig
de levenslaiideii ook zijn waai in de Voorzienigheid
ons plaatst, zijn er onderrichtingen in Jr sus Chris
tus en deze onderrichtingen zijn voornamelijk over
vloedig, niet, wanneer wij zijn leven toet hoogdra
vende bemerkingen «verwegen, maar, wanneer wij
liet eenvoudiglijk in den geest des gebetls beschou
wen, onzen toevlucht met betrouwen nemende tot
de tussclienkomst van Maria, de middelares van
gebed es van genade Aan al die deswege eene
neiging van twijfelmoedigheid gevoelen, zeg ik:
Beproeft en gij zult het ondervinden, (iuslate el
videte
De Rozenkrans eene keten van gebeden zijnde,
is ook eene keten van volharding. Dal uwe welbe
minde medegenomen, er tot de dood aan verknocht
blijven en dat uw Maandbericht in tie godsviuelit
van den heiligen Rozwnkrans nieuwe en talrijke
leden bijwiiine.
Ontvang, eerwaarde Pater, de verzekering mijner
erkentelijke en toegedane genegenheid.
-j V. A. Aarist). van Mechelen.
Julius Van Merris van Canada,
Proven en pieur
(grondgebied van Proven) wonderwel die kunst van
de Romeinen (ik wil zeggen ezels) kennen en oele-
non. Zy noemen dat verbroederingsfeesten inde.r-
daed zy zyn broeders en dit op vele manieren: zy
zyn beide, niellegenstaende al liet geweld van hun
ni-n rykdoin, in de laétste kiezing met bun liheralis-
inus van kante gezet geweest; beide zot van glorie
en ambitie en, niet berstende van verstand noch
van geleerdheid, willen zy nogthans de plautse
wederom heklecdeu welke zy, door hunne uitbe-
kwaeniheid en partydiglieid zooveel als door hun
liberalismus, verloren hebben: daortoe gebruiken
zy alle uitdenkelyke middels, de geweldigste en de
lialclyksle de eerste. Iedereen weel le Proven line,
ten gevolge van de kiezing, eene bvna honderdjari
ge weduwe hare hofstede heeft moeten verlaten; en
geheel Poperinghe spreekt van de schendige han-
delwyze van onzen Poperinghschen tyrnn die eene
lachentigjarigc weduwe uit zynè hofstede heeft
gezel omdat haer zoon verdacht was Mynheeren's
kniegebogen slave niet in alles te willen zyn.
Daer liet geweld en de bloote mugi niet overal
even nuttig maer zelfs dikwyls schadeiyk zyn, ge
bruiken beidie de verleiding van hel geld en van de
feesten by liet gemeene volk; welk zy door den drank
en buitensporige vermakelykhedon van het werk,
en hel zuiver genoegen van buisseiyk leven aftrek
ken, om hetzelve door alle baldadigheden te ver
heesten. Doch de iniddcd die beide hoogst noodzake-
|yk schatten en op eene wonderbare wvze in liet
werk gesteld hebben is de bemerking van het
opmaken der kiezerslysten. Hoe en op welke manier
de eanadasche signnr, toen hy schepen was in 1871),
omtrent 1ÖO kiezers achterliet, is genoeg gekend en
geweien, maer hetgeen dient veropenbaard en
uitgeklonken te yv.irdeti is de slimmigheid en oolyk-1
beid van den baron, die nog eens in zyne reklatneni
legen liet opmaken der kiezerslysten van het sche
I penkollegie van Proven de vetnuflheid van zyn
j verstand en de diepgrondigheid van zyn adminis
i tralie ve kennissen heeft laten uitschyiieii. Door het-
ingeven i'n met de medehulp van zynen onafscheid
haren tafelgenoot, de faux bonhomme Alfons. heeft
de afgekqokte burgemeester van Proven omtrent-
dei tig reklamen ingezonden waervan geen eene
gegrond is en geen eene van de vereischte formali-i I ziele hebben en aldus moeten opgebragl
teilen der wet voorzien: ziedarr een wetgever en j zvn Maer rill, met llCt progres, die opvoe-
Popertnghe, 22 October 1S74.
Weel ge wueriiieè do liberalen van Poperinghe
plezier hebben in hun leven?.. 'T dokieurije zul T
u loeren: Zy plakken alle kwczelury aim hunne
hespen(ahoo.)>V\ t-l dulilcur voor dal loven; maer
dan?Ware ik als gy ik zou wat meer peizen op myn
{paf-
Hel gerucht loopt in stad dat 'l lol<leurtje Trip
trip zynen congé j..fzal krygen Men is niet
koiiteni over hem, omdat de zieken van Rcninghclsl
geen genoegzame rerhetering doen, en men heeft
alreeds geinfnrmeerd of zekeren jongen ervaren
dokior van Poperinghe hem zou willen vervangen.
Het spreekwoord zegt: Die zoekt die vindt.
Zoo die wal verdient moet wat hebben. Maer 't
is 't dokieurije die niet lachen en zal!
Wy zullen Cher Cliuu en zynen hond doen
bemerken dat Wanneghem-Lcdc niet verre van
Andenacrde gelegen is,en dat zy daer in npone veld
zullen vinden voor hunne jiigi of ontdekking van
verloren of onbermherlige honden.
Zeker goddeloos en zedeloos gazettescbryverlje
en daerliy grooto geldduivel van Poperinghe, kan
niet lydcn dat eene godvreezende dochter een groot
deel van liaer geld en goed liever verteslamentcert
oen haren kozyn die deftige priester is,op eene arme
parochie; in plaets van dit te laten heel en gansch
vallen in de handen van zekeren kozyn die om zyne
welbekende hemeltergende bandclwyze overal me(
de vingeren gewezen is en onder liet ergste gespuis
van Poperinghe gerekend is.
Dat volksken zou wel willen met de godvruchtige
en godvreezende menschen spotten en schimpen en
na hunne dood van hunne goederen en gelden bo
ven eenander erven om nog meer in hun baldadig
seliryven en klappen voert te guen. Zy zyn zot die
roeden maken om zichzelven te gecselen.
Verbroedering. Asinus Asinum fricat, zeiden
de Romeinen: dat wil zeggen: De eene ezel streelt
den anderen. 'T schynt dal baron Mazcman van
"ewezen weiuitvoerder die de wellen verstapt geivk
r> I
de Ylnmingeu bebreeuwsch, en dezelve weet toe lei
passen omtrent gelyk een zwyn (tnet permissie) in
eene koetse.
Als twee zulke mannen le gader komen, omringd
van hunne slaven en achlerloopers, staen zv eerst
vei bacsd van huyne weerde en grootheid: daerna
hun mond gaet open en zy spreken:
De eerste, Heer van Couthove: Menheere, ge
zyt ne goè jongen die geertl andere jongens ziet en
daervooren verre en wvd bekend zyt. 'T is een'
schande dal die domme Poperinghenaers u daervan
geen rekening en houden Ten anderen zvt gy de
rvkste niet? en ryke zyn is dat niet genoeg of moet
dit niet genoeg zyn om alles te zyn en te kunnen in
de wereld?
Den anderen; lieer van Canada: Baron, gy zyt
lie man die, kouten kan. Hoe dat zulk een talent uit
de regéntie gerucht is en Versla ik niet. Lel eens
wel op de kiezerslysten tegen de naeste keer en ge
zult er weer in komen Ten anderen rekent op my,
ik zal u helpen.
Ten allen kante: Bravo! Bravo!.. Er is verbroe
dering.
Uocrna verbroedering op strael. Maer dat was 'l
schoonste, niet. Wy weten niet hoe hel inogelyk is
zoo hclsch bliksems valsch te tuilen met schoone
blinkende instrumenten en wanneer men den klee-
nen tenue aen beeft. Dat was watfrachiig geen
welluidendheid. Het ging wel met hel geroep en
getier die de verbroedering uitmnekte. op slrale.
Van de verbroedering aen tafel zullen wy spreken
te naeste keer.
Van sedert het wild liberalismus te Pnperin"hc
woelt, is er nog geen een priester verplaetst ge
weest zonder dat bot Yporsch vuilblad den weg
gaenden priester met smaed en spot beeft beladen
cn den toekomenden met gekkernyen en bedreigin
geil heeft onlhueld De doodcn'zclf zyn meigcspaerd
geweest, en lang zal men onthouden welke lusier-
tael een vuige korrespondent op de doodkist van
den achtbaren lieer Vandale heeft durven spieken.
Welk volk is dan dut liberacl gespuis? En zeggen
dut een Van Merris dat ondersteunt en geleidt!
X.