D I IS EN OMMEL.ANDS, I PLAATSELIJK On Zaterdag, 14™ September 1901. 5 centimen 't blad. 368te jaar. Tal merk 1857. BELANGRIJK BERICHT Voor de Boeren van Transvaal Onzijdig onderwijs en Grondwet Amerika Liberalen en Boeren Te trekken bij den UitgeverT* 36, in de Boterstrate, te Yper, en bij 's land boo dschap wezen ofte ponttegen 3 frank 's jaars. 't Nieuwsblad van Ypek verschijnt 's Vrijdags, en 's Zaterdags na de markt, tegen 3 f. 's jaars; 3 f. en den vrachtloon buiten Belgenland. Het blad en is niet min te trekken dan voor een geheel jaar en 't wordt op voorhand betaald. lies moet vrachtvrij ingezonden worden naar de Boterstrate, Tk 36, te Yper. Echt en recht, 't oud Volk indachtig Kinderlijk, niet kinderachtig; Ypersch, Vlaamsch en, bovenal, God getrouwe ik wezen zal De bekendmakingen kosten 0,fr.l6 de reke binnen't blad is 't 0,f.30 van 's Rechters wegen f. 1overdruk, 5 fr. 't honderd. Ieder boek, waarvan ons twee afdruksels zijn gezonden, wordt besproken. De Heeren van de Agence HAVAS.te Brussel, Tk 32,in de Magdalena- strate, en te Parijs, n" 8, Place de la Bourse, ontvangen bekendma kingen voor 't Nieuwsblad van Yper, van al die buiten Oost- Westvlaanderen wonen. Op 31 Oegst laatstleden hebben de gemeentebestieren de nieuwe kiezerslijsten opgemaakt. Wij verzoeken vriendelijk alle katholieken wel te willen onder zoeken of zij op de kiezerslijsten ingeschreven zijn, en of zij daarop staan met het getal stemmen waaraan zij recht hebben. Yoor alle gemak en zekerheid van werking mogen zij hen wen den tot het secretariaat van den Katholieken Bond. Alle klachten moeten ingediend zijn met de stukken diesaangaan- de, vóór den 31 October. We ontvangen den volgenden brief, dien we geheel geern aan onze lezers mede- deelen Yper, 8 September 1901. Weledele Heer Redacteur, Het is ons een waar genoegen U te kunnen melden,dat de opbrengst van onze lezing te Uwer stede alles over treft, naar evenredigheid, wat nog door ons in de verschillende vlaam sche steden is verzameld. Het is ons niet alleen een genoegen, maar we gevoelen ons ook door een drang des harten gedrongen het pu bliek van de schoone stad Yper te bedanken,voor hetgeen het deed voor onze vrouwen en kinderen. Wij zullen het onze Broeders en uwe stamverwanten in Zuid-Afrika zeker vertellen hoe hartelijk we hier ontvangen zijn. We voelden ons aangedaan door de gevoelvolle ontvangst. De opbrengst van de collecte alleen was 179.34 francs. De geheele op brengst bedroeg frs 758.91. Nogmaals onzen hartelijken dank aan de Broeders te Yper en aan U, de geachte Redacteur, voor de opname van dit schrijven. Hoogachtend. Uw dienaren, H. i. Louw, C. Plokhooy. Die niet ziende blind is, zal moeten bekennen dat het uit is met de liberale legende van het Onzijdig onderwijs. Onzijdig onderwijs, onzijdige scho len, zijn volstrekt onmogelijk, zijn een onzin. Wie is 't die dat zegt De liberale dagbladen zelve. Zoo vonden wij in menigvuldige fransche dagbladen dat het Onzijdig onderwijs is een leugen eene schelmachtige zottigheid a eene hersenschim eene fopperij eene huichelarij tot aan den 17eB graad. Hetgeen die liberale fransche dag bladen zeggen van het fransch onzij dig onderwijs, zeggen wij vlakaf van onze officiëele en zoogezeide onzijdige scholen. Het is goed de oude gazetten te ezen, zei Coomans zaliger. Het is goed ook, zeggeu wij, de beraadslagingen le overlezen die, vijf tien of twintig jaar geleden, in onze Kamers plaats grepen. In de bespreking der begrootin. van het openbaar onderwijs in 't Se- naatj ten jare 1893, "inden wij eene redevoering van Senator Lammens, die eene beweering bevat door nie mand noch van 't Senaat noch van de drukperse tegengesproken. Een oud lid der gentsche afveerdi ging had eens gezeid de officiëele scholen zijn bestemd om liberalen te vormen. De Flandre libéralevoegde er bij de onzijdigheid in zake van onderwijs, 't is het rationalismus in de school. Waarop de Journal de Gand met nog meer kracht zei het kas anders niet zijn met het onzijdig onderwijs in te richten, 't is te zeg gen met aan zijne onderwijzers op te leggen alle godsdienstige werking daar te laten, werkt de Staat ten voordeele van vrijdenkerij en ratio nalismus. Als men zulke bekentenissen hoort, en moet men niet verwonderd zijn dat het stelsel van de Staat buiten de School dagelijks aanwint. In de laatste bespreking der begroo- ting van Onderwijs ia 't Senaat, aar zelde Mijnheer Melot niet dit te beken nen. Ten anderen in 1892, had M. de baron Surmont de Volsbergbe reeds daarover gehandeld in zijn verslag over dezelfde begrooting. Hij bekende dat dit stelsel van jaar lot jaar toenam. Wij hebben eenen grooten stap ge daan, zei hij, naar eene oplossing die vele partijgangers telten hij voeg de de. volgende merkweerdige woor den daarbij Men moet het toch bekennen de tegenwoordige toestand en is noch recht noch redelijk. De Staat bevindt zich tusschen twee partijen al den eenen kant de liberalen die geen godsdienstig onderwijs voor hunne kinderen en willen al den anderen kant de katholieken die geen onder wijs zonder godsdienst en willen, noch opvoeding die er niet van doordrongen zij. Hoe kan de Staat in zulkeu toestand van zaken vol- doening geven aan tegenstrijdige eischen Die woorden schetsen op eenvoudige en krachtige wijze den valschen toe stand van den hedendaagschen Staat die een Staatsonderwijs wilt stichten wanneer wij noch Staatsgodsdienst noch Staatsdrukperse en hebben. Deeenigste mogelijke oplossing, de eenigste die ruste en vrede kan be werken in eene zake die zóó betwist wordt, 't is dat de Staat afkome van den leerstoel waar hij zeer slecht ou derwijst, en hem tevreden houde aan scholen, kollegiën, hoogescho'en, enz. gesticht door verschillige eerediensten, toelagen te geven, wanneer die ge stichten aan zekere voorwaarden be antwoorden van bouw, gezondheid, enz. DaAr zou de ware rolle van den Staat zijn volgens den geest der Grond wet. In afwachting van zul ken redelijken en grondwettelijken toestand vragen wij dat het schoolstelsel in Engeland toegepast, hier door de openbare be sturen Staat, Gemeente, Provincie ingevoerd worde. Wij vragen dat de schoolbegrootin- gen ter goeder trouwe verdeeld wor den tusschen si de scholen die het vertrouwen der huisvaders hebben. Men zal ons misschien zeggen Maar, 't is het katholiek onderwijs dat meest voordeel zou trekken uit dien toestand. Zonder twijfel. Ware dit misschien niet rechtveerdig De katholieken zijn verre de grootste meerderheid der bevolkingzij betalen verre meest voor het openbaar onderwijs. Zou het onrecht zijn te vragen dat een deel van die begrooting, volgens aangele genheid hunner scholen, zou besteed worden om de onkosten te helpen dekken van een onderwijs dat over eenstemt met hunne overtuiging, van een christen onderwijs alleen bekwaam de jongheid te wapenen tegen verderf en dwaling De openbare bestieren mo 'ten de medehelpers zijn van de vrijheid, zei Victor Jacobs, zaliger, in eene re devoering ten jare 1879. De Staat, als onderwijzer, zei hij, en oefent geen koningsrechl noch overheerschende gezag. Het is zijne zending niet die hij vervult. Hij on derwijst geeue Staatsleer, geene offi- ciëele waarheid. Hij heeft niet meer te zien in het vormen der toekomen de geslachten en het karakter der natie, dan in het vormen der open- bare meening bij middel der druk perse. Al die hoofdzaken zijn 't werk der bijzouderen. De Staat en mag hem maar met die zaken bemoeien uit nood, daór waar de hijzonderen huipe noodig hebben. Hij en moet de menschen naar zijn evenbeeld niet vormen. Het is hij integendeel die moei gevormd worden naar het even- beeld der natie. Het gedacht van 1830,het gedacht j van het Congres, 't is dat het den huisvader toebehoort de opvoeding van zijne kinderen te schikken, met de hulpe van den Staat, indien 't noodig is. De Staat en heeft dus in die zake, maar eene bij rolle te vervullen. Ziedaar zoovele waarheden van ons openbaar recht die van tijd tot tijd dienen herhaald te worden, en die den wetgever moeten richten in het openbaar leven. Verleden Vrijdag werd de Voorzit ter der Republiek van de Vereenigde Staten van Amerika door twee kogels getroffen, als hij de tentoonstelling van Buffalo bezocht. 't Is zekeren Czolgosz, een anarchist die op hem schoot, terwijl hij de hand gaf aan den Voorzitter. Hij had zijnen revolver in eenen neusdoek gedraaid. De Voorzitter, alhoewel doodelijk gekwetst, is op de beterhand, en zal misschien nog genezen. We geven hieronder eenige tijdingen nopens zij nen toestand. De verantwoordelijkheid van den dader Czolgosz werd dinsdag door genees- heereu onderzocht. Men denkt te we ten dat zij overtuigd zijn van de verantwoordelijkheid van den dader Miss Goldmann Miss Goldmann heeft verklaard voor niets gemengd te zijn in den moord aanslag op den president. Zij heeft Czolgosz slechts eenmaal gezien, den 12 Juli. Zij beweert nooit het geweld aangépredikt te hebben. Miss Gold mann bevestigt ook dat zij anarchiste is eo dat zij zich met socialisten bezig houdt, doch dat zij nooit aan Czolgosz iels gezegd heeft Uat hem het plegen van de moordpoging zou ingegeven hebben. Zij beweert niet verantwtor delijk le zijn voot de wijze waarop een opgehitst brein hare woorden uit legt.Men zegt dat op 'toogenblik barer aanhouding miss Goldmann gepoogd heeft hare identiteit te verbergen. De policie is overtuigd dat er een komplot tegen den president gesmeed is; zij zet ieverig hare opzoekingen voort en bewaakt streng al de anar chistische groepen. Mac-Kinley en zijn aanrander M. Mac-kinley heeft Maandag voor de eerste maal van Czolgosz gespro ken en den weusch uitgedrukt dat hij met rechlveerdigbeid zal behandeld worden ondanks zijne hoedanigheid van anarchist. Te Buffalo Dinsdag scholden veel minder per sonen, dan de vorige dagen, samen voor het huis van M. Milburg, waar de president verzorgd wordt. In de ie omliggende straten is het verkeer hersteld. Dinsdag, voor de eerste maal sinds den aanslag,ontving de tentoon stelling zijn gewoon getal bezoekers. De Tempel der Muziek, waar de moordpoging plaats had, is evenwel nog voor het publiek gesloten. Czolgosz in zijn kerker Czolgosz zou zeer onrustig zijn en jamm< reu alsof hij groote pijnen ge voelde Sinds maandag heeft hij wei vijftig verzoeken aan de cipiers ge daan, doch geen enkel werd ingewil ligd. Hij vroeg om g< schoren te wor den dan weer eens zou hij gaarne een haarborstel gehad hebben. Hij drong aan om eene sigaar of eene si garet te bekomen hij vroeg zelfs eeri tandenkuischer. Hij stelde ook de vol gende vraag: Is M. Mac-Kinley dood Daar hij geen antwoord bekwam,ging hij een tijd lang weg en weer in zijne cel; vervolgens, zich wederom tol zijne bewakers richtende, zegde hij op vergramden toon; Waarom wilt gij het mij niet zeggen? Ik heb het recht hetteweten: Is M.Mac-Kinley dood?» Geen antwoord bekomende, ging hij voor de traliën van zijn gevang staan; vervolgens wierp hij zich te bed. De cipiers beweeren dat de moordenaar een laffe pochhans is, die nu door den schrik gemarteld en teueer geslagen wordt. Gerucht Tan een komplot tegen M. Roosevelt Te Buffalo was maandag avond het gerucht in omloop dat er een komplol gesmeed is tegen het leven van M.Roo sevelt, onder-president der Vereenig de Staten; niets evenwel bevestigt dit gerucht. Wat aanleiding tot deze be weering gegeven heeft, is de omstan digheid dat tijdens-zijn verblijf te Buffalo M. Roosevelt nooit uitging dan omringd door eene lijfwacht. Deze maatregel dientook voor de ministers, die dag en nacht door agenten der geheime policie bewaakt worden. Eene verwittiging De italiaansche policie had in de kleeren van Bresci, den moordenaar van Koning Humbert, een briefje ge vonden met zes namenonder andere deze van de keizerin van Oostenrijk, van koning Humbert en van Mac- Kinley. De policie van Washington werd desaangaande verwittigd, doch toen men Mac-Kinley aanraadde eene lijfwacht te nemen, weigerde hij die m haalde de schouders op. De toestand van den president Toen men vrijdag de operatie deed, zag men niet dat de kogel een stukje kleergoed medegevoerd had en eene lichte ontsteking van de weefsels ver oorzaakt had; men heeft zulks slechts dinsdag avond bemerkt. De genees- heeren hebben eenige steken van den draad, waarmede de wonde toegenaaid was moeten doorsnijden en een deel van het vel, waar de onsteking ont staan was moeten doorsnijden. De bewerking is goed afgeloopen en heeft geen verwikkelingen veroor zaakt. Men heeft het geval aan het publiek kenbaar gemaakt, omdat de heelmeesters verlangen dat de bulle tins de volle waarheid zeggen. De bewerking zal het sluiten der wonde eenigszins vertragen. Het bulletijn van woensdag, 6 ure 's morgends, luidt als volgt: M. Mac- Kinley heeft een zeer goeden nacht doorgebracht. De polsslag is van 120 en de hitte van het lichaam ongeveer 38 graden. Echt amerikaansch Een der personen, die Czolgosz ten gronde wierpen en hem beletten eene derde maal op zijn slachtoffer te schie ten, is een neger, bediende in een bar Ier Tentoonstelling van Buffalo. De man verkoopt nu, als relikwies van den aanslag tot zelfs de vergulde knoppen zijner vest, die liefhebbers vinden aan 20 dollars, 100 fr. het stuk Ziet eens wat een boer of werkmensch al doet om zijn brood te verdienen. Hij slaaft van 's morgens vroeg lot 's avonds laat. Hij loopt door winden regendoor tonne en verstikkende hitte. Zoo schrijft ons liberale Weeke blad. Dat is waar. Daarom ook, en om nog vele andere redens, verdienen de boeren eerbied, ge negenheid en ondersteuning. De katholieken hebben altijd en overal de boeren ondersteund, en vele gedaan om nun lot te verbeteren. En de liberalen Zij verweten de boeren voor pijpe- koppsn, barbarenploegen die in God ge- looven, en nog vele andere schoone dingen. Zij derschten op de boeren als op «en kafzak, te üostacker, te Brussel den 7 Sep tember, en in vele andere plaatsen. Hoe den bliksem komt nu al met eenen keer de genegenheid van 't Weeke blad voor de boeren In cauda venenum, 't vergif zit in den steert, zegt het latijnsche spreekwoord. NIEUWSBLAD VAN YPER -C&Et- v v fr

HISTORISCHE KRANTEN

Nieuwsblad van Yperen en van het Arrondissement (1872-1912) | 1901 | | pagina 1