DIT
IS
EN OMMELANDS,
I
J
STAATKUNDIGE OMSCHOUW
PL MATSEL4 K
Op Zaterdag, 5 Oetotber 1901
centimen 't blad.
36ste jaar. Talmerk I860.
De kloosters in Frankrijk
De wel tegen de kloosters
in Frankrijk
De engelsch-transvaalsche
oorlog
Onze Katholieke scholen
De Officiëele scholen
en de Liberale drukperse
Locre
Te trekken bij den UitgeverTk 36, in de Boterstrate, te Yperen bij 's land boo Ischapmezen ofte post, tegen 3 frank 's jaars.
't Nieuwsblad van Yper verschijnt 's Vrijdags, en 's Zaterdags na
de markt, tegen 3 f. 's jaars; 3 f. en den vrachtloon buiten Belgenland.
Hel Mad en is niet min te trekken dan voor een geheel jaar en 't wordt
op voorhand betaald.
l'es moet vrachtvrij ingezonden worden naar de Boterstrate,
Tk te Yper.
Echt en recht, 't oud Volk indachtig;
Kinderlijk, niet kinderachtig;
Ypersch, Vlaamsch en, bovenal,
God getrouwe ik wezen zal
w De bekendmakingen kosten 0,fr.l5 de reke binnen 't blad is 't
0,f.30 van 's Rechters wegen f. 1; overdruk, 5 fr. 't honderd. Ieder
boek, waarvan ons twee afdruksels zijn gezonden, wordt besproken,
jte De Heeren van de Agence HAVAs.te Brussel, Tk 32,in de Magdalena-
g| strate, en te Parijs, n° 8, Place de la Bourse, ontvangen bekendma-
2 kingen voor 't Nieuwsblad van Yper, van al die buiten Oost-
w Westvlaanderen wonen.
Kr beslaan in het geheel in Frank
rijk 1,66 tl kloosterverenigingen, na
melijk !ö2 voor mannen en 15H voor
vrouwen. Daarvan zijn er 010 gemach
tigd door vroegere wetten of beslui
ten. Van de 75'! niet gemachtigde
vereenigingen, die samen 4292 ge
stichten bezitten, hebben er tot nu toe
slechts 415 de machtiging gevraag I
të weten 45 vereenigingen van man
nen en 270 vereenigingen van vrou
wen. Onder de voornaamste vereeni
gingen, die de machtiging gevraagd
hebben, vermeldt men de predik
heeren, de kapueienen, de eudisten,
de franciskaners, de Paters van
Picpus, de passion nisten, de Paters
van het Groot Karthuizersklooster, d
Paters van den H. Geest, de trappisten
van Citeaux, de Broeders van St-Jan
de-Deo, de redemptoristen en de
Paters der Premonstreit.
Z.Em. kardinaal Larigénieux, aarts
bisschop van Reims, door den Paus
gelast met de wijding der nieuwe kerk
van den H. Rozenkrans, te Lourdes,
heeft te dier gelegenheid een herder
lijken brief afgekondigd, waarin hij
nogmaals krachtdadig protesteert te
gen de wet Waldeck-Rousseau.
Sedert lang reeds, schrijft hij,
lijden in ons land de geloovigen van
de vijandschapder openbare machten,
doch de kerkvervolging wordt met
den dag brutaler en stoutmoediger.
Onze kloosters worden de eenen na de
anderen gesloten, de kloosterorders
gaan in het bannelingschap de vrij
heid zoeken, welke hun op franschen
bodem geweigerd wordt, en de vraag,
die zij aan hunne vervolgers stellen
Voor welk onzer werken vervolgt
gij ons?» L1 ij ft onbeantwoord, omdat
allen, monikken, kloosterbroeders en
zusters, welke hunne namen en klee
ding zijn, wezens van verkleefdheid
en zelfopoffering zijn, die hunnen
evenaaste en hun land enkel goed ge
daan hebben.
Er was gezegd geweest dat de Kar-
melielersen, die op weg waren naar
den vreemde, eensklaps teruggekeerd
waren en de machtiging hadden ge
vraagd dat is valsch.
Geen der vertrokken kloosterorders
is teruggekeerd en de uitwijking der
kloosterlingen duurt nog altijd voort.
Van honger gestorven
Rij de overbrenging van mevr. De
Wet, echtgenoofe van den Boeren
generaal Christian De Wet, naar een
vluchtelingskamp, is een barer acht
kinderen onderweg van honger ge
storven.
Terugkeer van vrijwilligers
De duitsche stoomboot Kanzier, uit
Durban en Laurenzo-Marqnez weer-
keerend, is maandag namiddag te
^Marseille aangekomen met 118 passa
giers, waaronder verscheidene duit-
$ehe en portugeesche vrijwilligers,
die in de rangen der Boeren gedienp
hebben.
Onder de trausvaalsche reizigers,
maandag te Marseille aangekomen,
bevindt zich Dr Eloff, broeder van
den schoonzoon van president Krüger.
Dr Eloff heeft zijne geneeskundige
studiën in Frankrijk gedaan. Hij
komt naar Europa om president Ki ti
ger het vaarwel zijaer vrouw over te
brengen, die bij in hare laatste oogen-
blikken bijgestaan heeft. Hij heeft een
brief bij, door mevr. Kriiger op haar
sterfbed geschreven.
Dr Eloff deukt dat de Boeren zullen
eindigen met den zegepraal te behalen
op de engelschen, wier gezondheids
toestand ellendig is.
De bevoorrading der Boeren.
Verscheidene zeilschepen hebben te
Lambertbaai, op de westkust, 130
mijlen ten noorden ven Kaapstad, eeue
groote hoeveelheid krijgsvoorraad
voor de Boeren gelost.
Nieuwe zegepraal der Boeren
De Boeren hebben de engelsche
legerafdeeling van generaal Kekevitcb,
te Moedwil, aangerand tengetalle van
1000. De aanval was zeer hevig en hel
gevecht heeft meer dan twee uren ge-
d-uurd. De engelschen beweeren dat
zij den aanval afgeslagen hebben,
doch hunne eerste verliezen die ge
meld worden, bewijzen dat zij eeue
erge klopping hebben ondergaan. Z>j
ellen indeidaad 2 officiers gedood
en -14 gekwetst, 31 onderofficiers en
soldaten gedood en een honderdtal
gekwetst. Kolonel Kekevitch zelf werd
gevaarlijk gewond.
De Boeren hebben 6 dooden, eeuige
gekwetsten en 10 gevangenen achter
gelatenonder de dooden bevindt
zich de overste der verkenners van
Cemp, een keurkorps, bijna uitslui-
end samengesteld uit vreemdelingen.
)e Boeren, die den aanval deden,
stonden onder het bevel van comman
dant Delarey.
Volgens latere inlichtingen werden
de Boeren te Moedwil aangevoerd
door commandant Kemp. Generaal
)elarey verleende zijne medewerking.
Colonel Kekovitch, die zoo erg ge
dopt werd, was door lord Kitchener
uitgezonden geweest om de Boeren
uit den omtrek van Rusten berg te
verjagen, en geholpen door de leger
afdeeling van kolonel Featherstone
aough, achtervolgde hi j hel commando
van Kemp, toen de Boetren eensklaps
rechtsomkeer maakten en zelf de
engelsche troepen aanvielen. Lord
Citchener beweert dat de aanvallers
tonden teruggedreven worden, maar
dat de engelsche troepen hen niet kou-
den achtervolgen, omda.t zij zulke
groote verliezen aan peerden geleden
ïadden.
Eeae patrouille yeomanry, die voor
len dageraad was opgerukt om de
Boeren te achtervolgen, had deze in
volle marsch ontmoet, doch kon niet
meer in tijds het alarm geven. De
Boeren maakten zich meester van een
engelsch piket en bezetten eene goed
beschermde stelling, van waar zij een
hevig geweervuur op de engelschen
richtten, terwijl zij bovendien nog
flankaanvallen deden. Het gevecht
heeft twee uren geduurd. De troepen
van Featherstonehought zijn nu aan
gesloten bij die van Kekevitch.
Daar worden ongehoorde pogiDgen ge
daan om de kinderen onzer katholieke scho
len af te trekken, de officiëele scholen te
verheffen, en hunne bevolking te vermeer
deren.
Die pogingen komen meestendeels van
welgekende liberalen, en worden goedge
keurd en ondersteund door onze plaatselijke
liberale drukperse.
Dat alleen zou voor alle weldenkende en
deftige menschen genoeg moeten zijn om te
bewijzen dat de officiëele scholen door de
liberalen aanzien worden als hunne scholen;
dat is te zeggen scholen waar de liberale
geest nog altijd de bovenhand heeft.
't Is daarom dat wij aan alle ouders, die
het onderwijs en de opvoeding hunner kin
deren ter herie willen nemen, niet genoeg
kunnen zeggen
Zwicht u van uwe kinderen naar de offi
ciëele scholen te zenden
Dal en zijn immers geerie goede scholen.
Eenige zeer zeldzame mannen, die den
naam hebben van katholiek te zijn, staan de
officiëele scholen vooren.
Kortzichtigheid en bijzonderlijk eigenbaie
spelen daar eeue groote rclle in.
't En is naar die mannen niet dat de
ouders moeten luisteren.
Verre van daar
Onze katholieke scholen, en zij alleen,
Kunnen aan de ouders, die hunne kinderen
christelijk willen opbrengen, de waarhorg
geven van deugdelijk onderwijs gepaard
met godsdienstige opvoeding.
Wat het onderwijs betrefi, onze scholen
en moeten geenszins onderdoen voor de
officiëele
Is het niet waar dat er bijna geen ééne
stad te vinden is waar de katholieke scholen
van allen graad zóó bloeien en machtig zijn
gelijk in Yper
Ziet maar onze lagere knechtenscholen,
naar St Micbiels- en Sint Aloysiusscbool.
Ten tijde dat de kampstrijden nog heston
den spanden die lagere scholen de kroone,
en staken onze stadslooie verre achter.
Ook waren de officiële meesters uitne
mende blijde wanneer de kampstrijden afge
schaft waren.
En wat het tegenwoordige betreft, wij
houden staan dat onze scholen, verre van
ten achter gegaan te zijn, gedurig vooruit
gang hebben gedaan,in zake van onderwijs.
Ziet naar ons Sint Vincents kollegie.
Daar is de kweekschool van zoovele hon
derden mannen die hun eenen naam gemaakt
hebben en nog maken, in alle staDden der
maatschappij.
Hebben wij onder andere, van dit jaar
niet eene geheele reeks schitterende uitsla
gen overgenomen van St-Vincents oud leer
,'ingen die bun exaam in alle slag van vakken
afgeleid hadden
Wat de opvoeding aangaat, dit punt zoo
belangrijk, onze scholen gaan zonder twijfel
verre, zeer verre de officiëele scholen te
boven.
De godsdienstige geest, dien wij onze
schoolkinderen diepe trachten in te printen,
is de bron van eerbied voor t gezag, van
genegenheid voor orde en regeltucht.
Onder dit opzicht bekomen wij in onze
scholen uitslagen welke geen een officiéél
gesticht ooit zal bekomen.
Wilt gij een voorbeeld
Gaal naar St-Michielsschole.
Daar spelen de kinderen der hoogere klas
sen op eenen koer waarvan een groot deel
bezet is met fruitboomen.
Juist op dezen oogenblik hangen de pee
ren er ter hoogte van de hoofden der leerlin
gen zoodanig dat op zekere plaats zij hen
moeten hukken om het fruit met hunne
hoofden niet af te loopeu.
1'hwel dank aan de onverpoosde lessen
en pogingen van eenen onder wijzer wiens
naam ik niet zal noemen om zijne ootmoedig
heid niet te kwetsen, wordt er nooit een
enkel stuk fruit genomen
Zeggen zulke feiten niet honderd maa
meer dan al de zwetserijen van Progrès
en Weeke blad over hunne scholen
Daar zijn eenvoudige menschen die zeg
gen
De priester gaat ook naar de officiëele
scholen om er het godsdienstig onderwijs
te geven 't is een teeken dat die scholen
ook goed zijn.
Welk eene dwaling
Neen, neen de tegenwoordigheid van den
priester in de officiëele scholen en is in 't ge
heele geen bewijs dat die scholen zijn gelijk
zij zijn moeten.
De priester gaat naar die scholen om er
het goed te doen dat hij kan, niet dat hij zou
willen.
Hij is daar gezonden door zijne overheid
om er het godsdienstig onderwijs te geven
ert op die wijze in de mate van zijne krach
ten den geest der schole te verbeteren.
Als de priester, bij voorbeeld, geroepen
wordt om de sacramenten der stervenden
toe te diei en in een huis van eenen vrijden
ker, wordt dat huis daarom een goed huis?
Ten anderen, wal ons Yper betreft, wij
zijn getuigen van een feit dat de verblindste
menschen zou moekn doen klaar zien in deze
zake.
Hier is dat feit.
Over eenige dagen is er een propaganda-
nriefje uitgestiooid ten voordeele van onze
stads middelbare school.
Dit briefje luidt als volgt
's HijKs middelbare school
te \per
De middelbare school van den staat bevat
eene voorbeieidende afdeeling en eene mid
delbare afdeeling.
De voo\ bereidende afdeeling heeft zes
studiejaren waarin de volgende vakken on
derwezen worden.
Den (sic) godsdienst, de vlaamsche taal.de
fransche taal, enz.
En den (sic) zang.
De fransche en de vlaamsche talen worden
dus te gelijker tijd in de laagste klas aange
leerd.
De lessen van godsdienst worden in alle
klassen door eenen priester gegeven en voor
de zedelijke opvoeding der leerlingen wordt
vooral gezorgd.
De middelbare afdeeling bevat S studie
jaren, in welke men de volgende vakken
onderwijst.
Den godsdienst.
Zooals in de middelbare afdeeling worden
de lessan van godsdienst door eenen priester
gegeven en woFdl er bijzonder voor de zede
lijke opvoeding der leerlingen gezorgd.
Deze afdeeling is vooral nuttig voor de
jongelingen die de studie der lagere school
voleindigd hebben en hunne kennissen nog
wenschen uit te breiden, tenzij (tic) om be
.wame werklieden, meesters of handelaars te
worden, tenzij (sic) om als bediende te kun
nen aangenomen worden in de besturen van
den staat, de provincie of de gemeente, of
als klerk in handelshuizen.
(12 jaar zijn.)
Wij zouden hier (en met recht) kunnen
wijzen op de aardige vlaamsche tale waarin
dit briefje geschreven is. Een bewijs dat het
officiéél onderwijs juist zoo onfaafbaar niet
en is ais het wel meent.
Doch wij willen die kieenigheid dhhr la
ten.
Maar, terwijl de stads middelbare school
aangeprezen wordt omdat er een priester
gaat die het godsdienstig onderwijs geeft
wat zien wij gebeuren
Onze liberale dagbladen, het Progrès
en het Weeke blad werken met handen
en voeten om de ouders te bewilligen schrif
telijke aanvragen te doen opdat hunne kinde
ren van het godsdienstig onderwijs zouden
ontstegen worden.
Zij boffen er zelve mede dat reeds vele
ouders dit gedaan hebben.
Dus terwijl de eenen de ouders bewilligen
daar hunne kinderen te zenden omdat er het
godsdienstig onderwijs gegeven wordtbe
vechten de liberalen ditzelfde onderwijs, en
zoeken bij alle middelen het godsdienstig
onderwijs daar onmogelijk te maken.
Wat bewijst dit?
Dit bewijst duidelijk dal, wat men ook
doe, de liberale geest in onze stadsscholen
geankerd zal blijven.
Wij herhalen dus met reden
Ouders die weldenkende zijn, en uwe kin
deren christelijk wilt doen opbrengen, en
zendt uwe kinders nooit naar de officiëele
scholen
Iedereen weet dat de Burgerlijke Gods
huizen van Yper een weezenhuis voer jon
gens en meisjes hebben te Locre.
Dat gesticht, alhoewel nog maar onlangs
ingericht, telt reeds 112 leerlingen err mag
prekend worden onder een der bloeiendste
weeshuizen die er te vinden zijn. Sedert
eenige weken is men aan 't bouwen eener
nieuwe speelzale, eener naaizale en pok eener
nieuwe kapelle*
Dinsdag laatst is Monseigneur Gustavus-
osephus Waffelaert, Bisschop van Brugge,
den eersten steen ervan komen leggen. Zie
hier hoe dat bezoek van den Kerkvoogd af
liep. Rond 10 uren en een kwart kwam zijne
Doorluchtige Hoogweerdigheid in Sint Anto-
nius gesticht toe. Hij was vergezeld door
den Z. Eerw. Heer Deken van Yper. Kinders
en Zusters verlangden allen naar zijne aan
komst. 't Muziek der weezeu van Yper ver
welkomde Hem door 't spelen der Braban-
t?onne. Zijne Hoogweerdigheid wierd er ont
vangen door de Heeren van de Commissie
der Burgerlijke Godshuizen, den Eprw. Heer
Pastor en den Burgemeester van Locre, nog
eenige geestelijken van Yper ter plaatse ook
tegenwoordig. In eene der zalen van 't ge
sticht wierd hij verwelkomd door 'de wees-
es, die een schoon, hartroerend omstandig
heidslied zongen onder de geleide der eerw.
Moeder Overste Claudia.
Mijnheer de Voorzitter Biebuyck bedankte
Monseigneur voor de genegenheid die hij
monde voor de weezekinders van Locre. Hij
beloofde in name van de Commissie der
Burgerlijke Godshuizen, voor die arme kin
ders voort te zullen zorgen als voor hunne
eigene kinders, om hun eene opvoeding te
verzekeren ten einde later eere .te kunnen
doen aan godsdienst en vaderland.
Zijne Hoogweerdigheid sprak vervolgens
eenige woorden van aanmoediging tot de
Eerw. Moeder Overste en hare geliefde me
dezusters, die zoo onverpoosd werken en
zwoegen aan de opvoeding dier arme kin
ders. Daarna aan de kinders legde hij in
korte woorden bunne plichten voor oogen»
die zij te vervullen hebben opzichtens God,
hunne weldoeners en hun zeiven. Hij be
dankte eindelijk de Heeren van de Commissie
der Godshuizen en wenschte hun.geluk over
den vooi uitgang van 't Locre's weezenhuis.
Seffens daarna greep de godsdienstige
plechtigheid plaats onder de oogen der kin
ders en der Zusters, die allen diep ontroerd
waren bij 't hooren lezen en zingen der ge
beden, eigen aan die omstandigheid.
Zij ne Hoogweerdigheid en wilde't gesticht
niet verlate» zonder de eerw. Mogder Clau
dia en hare medezusters bijeen Wroepen om
hun zijnen Zegen te geven en geluk te wen-
schen over at het goede dat zij apo ieverig
NIEUWSBLAD VAN YPER
m
m
m
(r