E
OMMELANDS,
m
m
L aTFsëlI JK
C O N~C~E
«Herda^,
November
Tal merk 1865
eentimen
w
Nieuwjaargiften
voor den Paus
in 't Volkshuis
WILLEMSFONDS,
GRONDWET
EN M. NOLF
De Oorlog
Geboorte van Prins Leopold
van België
In 't Volkshuis
Al wèer een van Rareltjes
k MLi
•:Y;
1» 'vlia
Te trekken bij den UitgeverTh 36, in de Boterstrate, te Yperen bij 's land boodschap toe sen ofte post, tegen 3 frank 's jaars.
't Nieuwsblad van Yper verschijnt 's Vrijdags, en 's Zaterdags na
de markt, tegen 3 f. 's jaars; 3 f. en den vrachtloon buiten Belgenland.
Hei, Mad en is niet min te trekken dan voor een geheel jaar en 't wordt,
op voorhand betaald.
f lies moet vrachtvrij ingezonden worden naar de Boterstrate,
Tk Zo, te Yper.
Echt en recht, 't oud Volk indachtig
Kinderlijk, niet kinderachtig;
Ypersch, Vlaamsch en, bovenal,
God getrouwe ik wezen zal
De bekendmakingen kosten 0,fr.l5 de reke binnen 't blad is 't
0,f.30 van 's Rechters wegen f. 1overdruk, I fr. 't honderd. Ieder
boek, waarvan ons twee afdruksels zijn gezonden, wordt besproken.
De Heeren van de Agenge HAYAS.te Brussel, Tk.32,in de Magdalena-
strate, en te Parijs, x' 8, Place de la Bourse, ontvangen bekendma
kingen voor 't Nieuwsblad van Yper, van al die buiten Oost-
Westvlaanderen wonen.
Een oude werkman dis den Paus bemint,
Voor handgifte 5 fr.
HARMONIE^ COMMUNALE
l'occasion de Ia fête patronale du Roi,
Vendredi 15 Novembre 1901,
aux HALLES, rez-de-chaussée,
8 4/2 h. du soir.
PROGRAMME
1. Allegro militaire
2 La Nation Beigeouverture Peter Benoit
3. Fantaisie sur la Traviata Verdi.
4 Au dela des Pyrenees, dense
Espagnole Baudonck
5. Hommage au Roi, caprice
patriolique Van Herzeele.
6. La Housarde, valse mili
taire Ganne.
De spelersgilde zal op 15 December af
staande het beroemd drama opvoeren De
traasvnalsclie Vrijschutter.
Over eenige dagen vierde het libe
rale Willemsf onds te Gent zijn
vijftigjarig bestaan.
VI de redevoeringen ter dier gele
genheid uitg tsproken, bestatigen bel
verval van deze maatschappij.
Op die vergadering sprak,, onder
andereu, M. Fredericq, leeraar 1er
liberale Hoogeschool van Gent. ES:
drukte er zijnen bitteren spijt uit te
gen den Bien Public en het Fond
senblad», katholieke dagbladen, die
bij 't naderen van die feeste het libe
rale Willemsfonds afgeschilderd
hadden gelyk het gaat en staat.
Die maatschappij immers was in
den beginne onzijdig. Wel gekende
katholieken hadden het helpen stich
ten, zooalsM. de barou Julius de
St Genois, en M. de barou Philip Ker
vyn de Volkaersbehe. Doch welhaast
hadden de liberalen, door verrader
lijke listen, die maatschappij van haar
eerste doei weten af te keeren, om er
een politiek tuig van te maken ten
voordeele van den geuzen winkel.
Dat, en dat alleen, was de ot rzake
van het verval der maatschappij.
De katholieken t n wilden natuur
lijk het schaap niet zijn, en waren er
van door getrokken om het Davids-
fonds het nog zóó bloeiende Da
vidsfonds daar tegen te stichten.
Hoe dat een man gelijk M. Frede
ricq, leeraar van geschiedenisse, zulk
een klaar geschiedkundig feit schijnt
onwetende te zijn, eu een ander ver
wijt dit te passé te brengen, dat gaat
wat verre
Zooveel te meer (bemerkt hei wel)
dat andere liberale genoódigdén, op
het einde der feeste er aan gehouden
hebben om op duidelijke wijze te too-
nen dat de Bien publicen het
Fondsenblad overschot vca gelijk
hadden.
Inderdaad, wanneer het oogenblik
der heildronken gekomen was, stond
M. Julius Hoste rechte, de liberale
brusselsche letterkundige.
Hij dronk op de toekomste van
Vlaanderen en op de gezondheid zij-
ner volksvertegenwoordigers, die,
m hoopte hijons van de kloosters zul-
len verlossen
En wanneer de feeste eindigde,
scheidden de letterkundige broeders
onder het gezang van
Van 't ongediert der Papen, ver
lost ons Vaderland
Dat heet men den masker afsmij
ten, en het aangezicht vau den heden
daagsch ;n geus in al zijne schoonheid
doen uitkomen
En dat zijn die mannen die ben
uitgeven voor de ware verdedigers
van onze Grondwet die de vrijheid van
vereeniging der kloosterlingen in
volle letters waarborgt
Wij zijn das verwittigd dat, moes
ten de liberalen met hunne sociale
vriendjes, morgen aan 't bewind ko
men, zij de voorbeelden van hunne
fransche vrienden zouden navolgen
en misschien overtreffen.
Niet al! en de Jezuïeten, maar de
Zusters van Liefde, en de Zusterke'ns
der Armen zonden beleefd verzocht
worden er van door te trekken.
Is het nu geen waar dat het Wil
lemsfonds alleenelijk eene letterkun
dige maatschappij is
Tot nu toe en ware het misschien
de moeite weerd niet van de zake te
spreken, daar iedereen wel wist wat
het Willemsfonds in had.
Maar er is hier eene bijzonderheid
die vvij hef recht en den plicht hebben
te doen uitkomen.
Immers wanneer Julius Hoste die
hatelijke tale voerde, waren daar
tegenwoordig de kamerheeren Braun,
Buyl, Vandevenne eri NOLF.
Zij die, als kamerheeren, hunnen
eed gedaan hebben van getrouwheid
aan den Grondwet, wat hebben zij
edaan wanneer de brusselsche letter
kundige voorstelde met handen en
voeten te werken tegen eene bepaling
dier zelfde Gr >ndwet
Zij hebben allen gezwegen lijk ver
moord.
Geen één van hen en heeft het
herte gevoerd hem daartegen te ver
zetten.
Dit noemen wij een waar schan
daal
Welaan, mijnheer Nolf, gij die de
liberale vertegenwoordiger zijt van
ons arrondissement, gij'en hebt daar
tegen geen woord weten in te bren
gen
Gij zijt advokaat, en kent de rechts
spreuke qui tacetconsentire vide-
tur die zwijgt, keurt goed.
Als wij Progrès en Weeke
bladmoeten gelooven, gij zijt een
man met haar op uwe tanden, eene
katte die men zonder handschoen niet
en mag vatten.
Gij hebt gezwegen dus gij keurt
het gedacht goed van den geuschen
spreker.
Wij beroepen u, erop uwe haudel-
wijze te verrechtvebrdigen.
Uw gedrag in deze omstandigheid
teekenen wij aan, en wij verwittigen
u op voorhand dat wij tijdens de stem
ming aan de kiezers zullen herinne
ren welk het ware programma is der
iiberalen.
Schitterende overwinning
der Boeren
Lord Kitchener heeft vrijdag de
twee volgende depechen uit Pretoria
opgestuurd
ik kom te vernemen dat een erge
aanval gericht geweest is tegen de
achterhoede der legerafdeeling van
kolonel Benson, op 30 mijlen ten
noord-oosten van Bustenberg, nabij
Berkenlaagte. De aanval geschiedde
te midden vaneen hevign mist. Men
meldt dat de vijand, die teugetalle van
duizend was, zich meester gemaakt
heeft van twee kanons, die zich bij de
achterhoede bevonden, dcch men
weet niet of hij ze heeft kunnen mee
voeren. Kolonel Benson is gekwetst,
doch niet erg. Hij zal dezen morgen
hulptroepen ontvangen.
Ik heb nieuwe inlichtingen ont
vangen van de legerafdeeiiug Barten,
donderdag namiddag teu 2 ure ver
trokken van de lijn, door de zuid
afrikaausche policie bezet Zij heeft
dezen morgen de legerafdeeluig Ben
son vervoegd, zonder tegenstand te
ontmoeten. Er wordt gemeld dat kolo
nel Banson aan zijne wonden bezwe
ken is. De andere verliezen zijn 66
dooden, waaronder een luiten mt-ko-
lonei, een commandant en 6 officiers,
en 169 gekwetsten waaronder 13 offi
ciers. Ik geloof dat de twee kanons te
rug verover i zijn en
achteruil getrokken
dat de vijan
is, doch ik heb
geene andere bijzonderheden.
Zondag ten 3,05 's namiddags heeft onze
kroonprinses Elisabeth, eciitgenoote van
Z. K. H. Prins Albrecht van België, eenen
trisschen zoon ter wereld gebracht.
De vreugde is algemeen in bet land gelijk
zij reeds Zondag te Brussel algemeen te zien
was.
Voor ons vaderland is die geboorte van
eenen prins eene gelukkige gebeurtenis
God schenkt eenen zoon aan ons vorstelijk
Stamhuis 't is de hop.; voor de toekomst,
t is e ne waarborg van vrede en voorspoed
voor ons Vaderland.
Wij moetenden Heere bedanken en bidden
dat Hij het kind in deugd en wijsheid late
opgroeien opdat het later een ware vader
des volks worde, een deugdzame koning
naar den zin van 't katholiek Belgenland.
Leve de Koning
Leve de Koninklijke Familie
He geboorte
Reeds sedert middag was de mare ver
spreid dat de gebeurtenis nakende was.
Daags te vooren was de moeder van oris
prinsesje de hertogin Karel-Theodoor in
Beieren, te Brussel aangekomen. Zij was
rechte naar hare dochter gegaan. De 'gravin
van Vlaanderen was van 's nuchtends in het
ouis de twee moeders waakten te gare in
de kamer van prinses Elisabeth.
De doctors Kufferath en Max waren ook
aanwezig.
De graaf van Vlaanderen en prins Albert
waren in eene nevenliggende kamer.
Van zoohaast het nieuws gekend was.
schoolde het volk te zamen rond het paleis
De wielrijders van hei karabiniers regiment
staan daar reeds, om het nieuws en de be
velen van minuut tot minuut te dragen naai
den Koning, die te Laeken is.
Rond ten 1 komen in het paleis van prins
Albert toe al de ministers, hertog d'Ursel
voorzitter van het SenaatM. de Sadeleer,
voorzitter der Kamer; M. VanBerchem. erste
voorzitter van het Verbrekingshof; M. Mei t
procureur-generaal bij hetzelfde hot; M d
gouverneur van Braband M De Mot, burge
meester van Brussel; generaal Rouen, bevel
hebber der militair omschrijving, eriz.
Beneden wachten de dagbladschrijvers en
officiers,gereed om bevelen te geven Gansch
het dienstpersoneel was in plechtgewaad.
Gij kunt denken hoe alle man op heete
kolen stond. De graaf van Vlaanderen en
prins Albert waren zeer bleek. Men zag dat
zij geweld deden om niet te weenen.
Om i ure 10 komt er iemand van boven
geloopen, ja't is eerder loopan dan gaan
't Is prins Albert, buiten zijn zeiven; hij lacht
en weent, al door een. Hij snakt de deure
open van de kamer waar zijn vader hem
bevindt. 't Is een prins roept hij. Vader
en zoon vallen in malkanders armen.
Al de personen die hen in het paleis be
vinden gaan naar de balzaal. Bij het verne
men van het nieuws roepen zij Leve de
prins
Het kind
Een kwart later wordt het kind in de bal
zaal gebracht, in een schoon wiegje, met
satijn gevoerd. Het wordt getoond aan al
deze hooge mannen, die dan al te gare het
proces-verbaal moeten onderteekenen, dat
opgemaakt is door de minister van justicie
en waarvan een afschiift afgeleverd wordt
aan de koninklijke familie, en een aan de
Kamers.
De jonge prins was er gelijk niet veel
meê gediend van zooveel kijkers te hebben.
Hij begroette al die bezoekers met een fel
krijscnen, dat bewees dat bij kloeke longen
been. Het kind is overigens kloek en ge
zond, en heeft gansch zijn hoofdje vol
blond haar, gelijk vader en moeder. Moeder
stelt het wel en rust.
Het nieuws
Het nieuws der geboorte werd met blik
semsnelheid verspreid.
Welhaast ook waren een groot getal hui
zen bevlagd.
Een soldaat-wielrijders der karabiniers
droeg het nieuws naar de kanonniers, met
eene verbazende snelheid. Om 3 ure 12 m.
werd reeds het eerste schot gelost.
De Koning
Zijne Majesteit werd bij telefoon ver
wittigd. Aanstonds kwam Leopold II van
Laeken met eenen automobiel, die met ver
schrikkende snelheid moest rijden. Zijne
Majesteit stapte uit, aan den arm van zijnen
ordonnancie-officierhij droeg het uniform
van generaal.
Nauwelijks had 't volk den Koning gezien,
ot het begon hem met ongehoorden geest
drift toe te juichen.
De vorst, die zienlijk ontroerd was,
groette rechts en links. Bij den ingang van
net paleis werd Leopold II ontvangen door
den Graaf van Vlaanderen en door prins
Albert, die hij langdurig omhelsde. Men
hooide den Koning zeggen Wat geluk
dat alles wel gegaan is
De Koning moest het kind zien en giug de
moeder bezoeken.
Als de Koning het paleis verliet werd hij
opnieuw door de geestdriftigste toejuicbin
gen van het volk begroet."'t was al van
Leve de Koning Leve de Koninklijke fa
milie
De titel van den nieuwen prins
Het kind zal den eenigen titel dragen
van prins van Belgie Zondag, rond ten
4 4/2, werd het wichtje verzekerd door den
Z. E. H. kanuninck Delvigne, pastor der
parochie. De plechtigheid was zeer eenvou
dig en werd bijgewoond door den graaf en
de gravin van Vlaanderen, prinses Karl-
Theodoor, prins Albert en eeaige hoogweer
digheidsbekleeders van het hof.
Die prins zal de volgende namen dragen
Leopold Philip Karei Albert-Meinrad Huber-
tus Maria-Miguel
Leopold, naar dea koning, zijn peter
Philip, naar den graaf van Vlaanderen
Karei, naar den hertog Karl Theodoor in
Beieren; Albert, naar prins Albert; Mein-
rad, een der namen van den koning van
Rumenie Huberlus, van den feestdag van
Suit-Hubert, dag der geboorte Maria, naar
de gravin van VlaanderenMiguel, naar
den prins van Braganza, oom langs moe
derzijde.
Oogenblikkelijk na de geboorte, gaf Dr
Kufferath het wichtje aan Dr Max en aan
eene duitsche voedster, die het in eéne aan
palende kamer verzorgden. De voedster is
eene leerlinge van Dr Soxlet, den uitvinder
van een zeer gewaardeerd stelsel van voe
ding. Deze jonge vrouw is met de moeder-
van prinses Albert uit Beieren gekomen. Zij
ent geen woord fransch en is uitsluitend
geheebt aan den dienst van het prinsje,
wiens kamer zij niet verlaten zal.
De indruk te Brussel
Zoodra het nieuws der geboorte van een
prins in de hoofstad bekend was, werden
aan al de openbare gebouwen en aan talrijke
buizen de vlag uitgestoken. Op bevel van
zolonel baron de Heuscb keerde de grena
diers naar hunne kazerne terug om bun
groot uniform aan te trekken. De kazerne
werd prachtig bevlagd en versierd, 's
Avonds was de beweging in de stad buiten
gewoon levendig en men hoorde van niets
anders spreken dan van de gelukkige ge
beurtenis.
Men meende Zondag avond al de open
bare gebouwen der stad te verlichten, doch
de gazdienst kon onmogelijk in tijds met
het leggen der gaztoestellen gereed zijn
de groote gestellen voor de verlichting bij
middel der electriciteit van het Paleis der
Natie en der^ ministeries konden ook niet
gereed zijn. t Was eene echte ontgooche
ling voor het publiek, dat zich aan eene al-
gemeene verlichting verwachtte.
Het lossen der 101 kanonschoten en het
luiden der klokken van de St-Jozefskerk
hadden naar den square Frère Orban eene
overgroote menigte doen stroomen.
Het gezondheidsbulletijn
Maandag morgend hebben de doctors
Kufferath en Max het volgende bulletijn af
gezondigd De gezondbeidtoestel van H.
K. H. prinses Elisabeth en van den jongen
prins is uitmuntend.
De koning heeft Maandag namiddag ten fraSen"
1 u., nogmaals een bezoek afgelegd in bet
paleis der Frère-Orbanplaats. Het is in dit
paleis dat, na de herstelling van priasea
Elisabeth, het doopsel zal plaats b8bben.
De kindskorf
De prinselijke kindskorf is, zooals men
weldenken kan, uiterst prachtig. Het doop
kleed is hetzelfde dat voor prins Albert ge
diend heeft. De gravin van Vlaanderen bad
bet voor deze gelegenheid gespaard. Dit
kleed is gansch in brusselschen kant met
wit satijnen onderkleed en 1"10 lang. De
sluier is eveneens in brusselsche kant. De
kindskorf bevat nog vijf andere kleederen,
in fijne batiste, versierd met mechelscben ot
ierschen kant, of in andere kostelijke stoffen
met engelsche borduursels of valencijuschen
kant afgezet. Vervolgens dozijnen hemdjes
en slabbers. Op al de stukken, onderkleed
jes, doeken en windsels inbegrepen, is eene
kleine koningskroon geborduurd. De kinds
korf bestaat uit ruim duizend stuks.
De meubelen van de kinderkamer bestaan
uit twee kassen, in twee verdeeld; het eene
deel dienende voor kleerkas, het ander be
staande uit schuiven. De deur van het ge
deelte voor de kleedjes bestemd is met een
fijnen spiegel bedekt; verder een lavabo
met wit marmeren plaat; eene kommode
met vier laden, eene nachttafel en vier stoe
len, alsook eene tafel, bijzonder gemaakt
voor 't inbusselen van het kind, volgens de
duitsche mode. Al de meubelen zijn in wit
laqué.
De Koninklijke Fanfaren heeft aan Jonk-
vorst Albrecht en aan Z. M. den Koning
draadmaren gezonden om hun geluk te wen-
schen over de geboorte van Prins Leopold.
Beiden hebben zich verhaast om te ant
woorden.
Hieronder geven wij de antwoorde van
Z. M. den Koning.
Mber Iweins d'Eeckhoutte, Se
nator, Voorzitter der Koninklijke
Maatschappij de Groote Faufare
Yper.
De Koning bedankt uit ter herten den
Voorzitter en de leden der Koninklijke Maat
schappij de Groote Fanfare van Yper
over gelukwenschen die zij aan Zijne Majes
teit hebben toegezonden ter gelegenheid der
geboorte van Pri is Leopold.
De generaal adjudant van dienst.
Antwoord van Jonk vorst Albrecht.
Senator Iweins d'Eeckhoutte,
Yper.
Zijne Hoogheid gelast mij aan u en aan
uwe maatschappij zijne oprechte dankbetui
gingen toe te sturen.
De adjudant van dienst.
Een misverstaan beeft den artikel doen ta
late komen over de feeste in 't Katholiek
Volksbuis op Zondag 27 October laatstleden.
Feeste alleszins merkweerdig, om reden
van het talrijk en uitgelezen publiek dat er
was, en om de welgelukte, de prachtige
uitvoering van treur- en kluchtspel.
Het treurspel De Buiter en Tassyns
is een uittreksel uit de geschiedenisse van den
boerenstrijd, een verheven en boeiend too-
neel dat bovenmate in de smake viel van de
toehoorders.
Wat het kluchtspel De twee dooven
aangaat, wij moeten bekennen dat het moei
lijk zijn zou beteren keus te doen, en beter
te spelen.
Of er gelachen wierd
Wij en zuilen niet beginnen de spelers
te beschrijven ze zijn te wel gekend, en 't
ware ons moeilijk om zeggen wie er meest
lof verdient.
Zeker mag de feeste van Zondag 27 Oc
tober 11. als eene der schoonste aanzien wor
den door de Tooneelafdeeling der Katholieke
Wacht gegeven.
Eere aan al de spelers
Eere en dank aan den ieverigen en kun-
digen bestierder, den heer Godfried De-
jaegher
Eere ook aan het orkest dat onder 't ge
leide van M. E. Wenes, zulk lievelijk^en
kundig muziek uitvoerde
Volgens 't Weeke blad za| de nieuwe
soldatenwet aan de rekening van 't land eene
vermeerdering bijbrengen van 6 miljoenen
j
x
W
at
