D I
IS
EN OMMELANDS,
Bericht
1302
POTTELBERG
STAATKUNDIGE OMSCHODW
Op Zaterdag, 5en Juli 1902.
Europa
Amerika
Nog al den liberalen kant
DE PA ME ft
Te trekken bij den UitgeverTk 36, in de Boterstrate, te Yper, en bij 's land boodschapu>ezen ofte post, tegen 3 frank s jaars.
't Nieuwsblad van Yper verschijnt 's Vrijdags, en 's Zaterdags na
de markt, tegen 3 f. 's jaars; 3 f. en den vrachtloon buiten Belgenland.
Het blad en is niet min te trekken dan voor een geheel jaar en 't wordt
op voorhand betaald.
/.lies moet vrachtvrij ingezonden worden naar de Boterstrate,
Tk So, te Yper.
Echt en recht, 't oud Volk indachtig;
Kinderlijkniet kinderachtig
Ypersch, Vlaamsch en, bovenal,
God getrouwe ik wezen zal
De bekendmakingen kosten 0,fr.l5 de reke binnen 't blad is 't
0,f.30 van 's Rechters wegen f. i; overdruk, 5 fr. 't honderd. Iedei_
igjjf boek, waarvan ons twee afdruksels zijn gezonden, wordt besproken.a
De Heeren van de Agence HAVAS.te Brussel, Tk,32,in de Magdalena-
strate, en te Parijs, n° 8, Place de la Bourse, ontvangen bekendma
kingen voor 't Nieuwsblad van Yper, van al die buiten Oost-
w Westvlaanderen wonen.
Aan de Kiezers.
Bij elke kiezing komen talrijke
personen klagen dat ze op de lijsten
niet aangeteekend zijn of nog erop
staan met een onvoldoende getal
stemmen.
Sedert 4° Juli is men bezig met
de lijsten te herzien; 'tzijn die lijsten,
die in gebruik komen voor dekiezing
van 4903.
Wij raden onze lezers aan om van
nu af de lijsten te onderzoeken en te
zien of zij met het noodige getal
stemmen zijn ingeschreven.
Voor allo inlichtingen, zich
wenden tot het bureel van den Ka
tholieken Bond, in den Katholieken
Kring, Meenenstraat.
Aan onze lezers
Voor 4 fr. krijgt gij 't NIEUWSBLAD
t' huis gebracht van heden tot het einde
van 1903.
den
naam
voorbeeld is de grootmoedige Alexan-1 fraters,prediken daar nu het evangelie,
der mis in zijne handelwijze jegens Te Drontheim is over enkele weken
Polen en Fijnlanders. Over de Polen, de eerste katholieke kerk plechtiglijk
spreken wij aanstonds. W*t de Fijn-lgewijd (geconsacreerd) geworden,
landers betreft dat is een volkstam die,
de eeuwen door, bijzondere voorrech
ten genoten heeft. Al die oude ge-,
bruiken, die beminde voorrechten I y?or t oogenblik is er hier eene goochelen en schermen me
heeft de Gzaar met éénen Dennetrek ministeneele crisis, dat is, dat al de geloof en godsdienst, welken god bedoelen
invtüW. PV™ dSÏMRioi-ter» aan deo koninp.Be.eid heb-1 - d™ «lijk T is het Zoroaster,
Zweden
't oogenblik is er
lijise kluchtvertooningen, met
van Godsdienst gedoopt.
Verder loochent het Laatste Nieuws het
bestaan van God zelve. Hoort die goddelooze
laai
En als priesters en vorsten (die twee
steunen en steunden altoos elkandei)
het artikel
beroerten en oostand Ên 't en is noel ben dat ze ervan door trekken,en geen I Jj°udba» C°Pfucius> Moses, Mahomet o
beroerten en opstand. Kn ten is noSlmiüister wUlen blijven. Trouwens ?,b r^s tus 1 _w^s/eeren^Tet^e vet:s
niet effen
Daar ons vorig schrijven, over den
algemeenen toestand van eenige b j-
zondere landen, in den smaak onzer
lezers gevallen is, geven wij hun van-
dage een kort overzicht over een:gc
andere landen.
Rusland
Polonië
Wij spraken z.ooeven over Polonië.
Dat is een land of beter, 't was een
ri l met een grootsch verleden.
Langen tijd, in de l6e eeuw was het
't bolwerk der christenheid tegen de
Turken. Na allerhande wisselvallig
heden «ierd dat schoon, datedel land 4 d»?rvolop hi.rger-
- o schandelijke gerechtigheid oorlog, en t schijnt dal de opslande-
tusschen Rusland, Oostenrijk enl in8en
n, J„ Idie hunnen tijd vooruitgingen, groote den
t heeft in dit land nog al erg gewoed k die verk,eind h*eeft,Kmet te
wegens werkstakingen
't
tot nu de
len houden.
gen er Goden van te maken
God vergeve het ons dat wij die GODDE
LOOSHEDEN hier overdrukken. Maar is he
niet noodig en heilzaam dat de menschel
onder de oogen hebben wat de strijdende
liberalen eigentlijk zijn en wat zij willen,
Zuid-Amèrika. Voor|ze£gen en schrijven
Zalmen nu nog verwonderd zijn dat de
priesters hei liberalismus aantoonen als een
groot gevaar vo> r godsdienst en land Al de
liberale bladen, op eenige geheel kleine uit
Coiombie
Colombie is eene republiek
noorden van
in
bovenhand hebben
4. Op voorwaarde nogthans dat de vrije
scholen zouden bestuurd worden door een
scdoolcomiteit van minstens drie personen
(comiteit dat recht zou hebben vanwettelijken
eigendom over de schoollokalen en het
schoolgerief) en zich zouden onderwerpen
aan het toezicht van de Staatsopzieners van
onderwijs.
De Métropole, katholieke gazet van Ant
werpen, keurt dat ontwerp ten vollen goed,
De Bien Public, van Gent is van een ander
gedacht.
Wat ik ervan denk, *t is
4° Dat men 't godsrecht.de waarheid en de
valschheid, de godsdienst en de goddeloos
heid op denzeltden voet niet zetten kan en
dat de godsdienst voor allen redelijken
mensche eene verplichting is.
2° Dat de ondervinding klaarlijk bewijst
dat ongodsdienstigheid noodzakelijk leidt
tot zedeloosheid en bijgevolg ongodsdien
stige scholen onbekwaam zijn om de goede
Duitschlaud verdeeld (1772—4793
4795),
De Polen zijn een taai volk van Wat het loopende nieuws derf Zij verwerpen zelve het gedacht van den 3'Dat bijgevolg de Staat noch de gemeen-
ïfcr in knr e iieniefiii waren en evenden Gnd. Indien de J& gemeen
zonderingen na, verklaren gedurig Het zeden in de herten der kinderen te vestigen
geloof, alle geloof moet uitgeroeid worden. Jen te bewaren.
katholieken godsdienst. Wal hunne weke betreft, het volgt hier in korte eenigenwaren en levenden God. Indiende
taal en zeden betref!, Duitschlaud en
Rusland werken om ter meest om
Polen te verduitschen en te verrassen
't Is eene ware vervolginge.
Wilt. gij eens weten, beste lezers,
hoe verre dat gaat in Duitschland,
leest aandachtig
In de poolsche provinciën door
woorden
De koning van Engeland betert
altijd voort hij zit reeds in eeneu
leunstoel. Men spreekt van kronings
feesten in September
De cholora is in China en te Duin
kerke. Vreest nogthans niet.
Amerika heefs beslist't is de oudei
geestelijkheid de aandacht der geloovigen I 'en Bet recht met hebben van ongodsdienstig
op die strekking niet trok, zou zij te kort j onderwijs in te richten.
4° Dat het
blijven aan de eerste en de heiligste harer
plichten. Wie m. et den godsdienst verdedi
gen, indien de priesters hel niet doen
Zulke goddelooze werking is niet alleen
gevaarlijk voor den godsdienst, zij is nog
verderfelijker voor het bestaan zelve der
samenleving, van den Staat, van het vader-
Dat land, dat op de kaarte vanI Pruisen ingelijfd mag het PoolschI weg al Panama dien men volgen ^1 'eertien dagen zei keizer Willem
Europa, zoo eene overgroote plaats j aiet meer aangeleerd worden, 't moet voor het verbin hngskanaal. stad Aken - Het is uitzintbgte denken Vteen
inneemt, is een keizerrijk dat thansjalles in't Duitseh zijn, (juist gelijk nu In Spanje, altijd werkstakingen en vojk ^„'bestaan zonder godsdienst'tis
Czaar Alexander aan 't hoofd heelt. iQ 't noorden van Vrankrijk, geen woelingen.Doch,'t schijnt dal de jongeIomdat het Duitsche volk een godsdienstig
Dat dit land eene schoone, machtige vlaamsch meer mag geleerd worden Alphtnse XIII doet spreken o~ er zijüe Volk is, dat het machtig en kloek is.
toekomst heeft, is onbetwistbaar.'t hl Te Nreschen ging het over eenige wilskracht. Te beter. Gij moet geen khzer zijn om de waarheid
waar, ten volle is het nog niet bo-1 weken bermhertig schuw. Het voikl [n Vrankrijk gedurig kerkvervol-lvan die woorden te vatten. Vruchteloos
De liberale Etoile beige heeft eenen nieu-
schaafd, en onder vele opzichten is h tl Was woedend eu verdedigde met gingen. Men spreekt weder van
nog verachterd. Doch 't is juist daai in I razernij de kleine poolsche schoolkna-l honderde geestelijke gestichten te slui-
dat de toekomende grootheid v; n pen, die liever dan in 't Duitseh teI ten VrijheidGelijkheid Broeder-
't keizerrijk gelegen is. Ongetwijfe Ml antwoorden, hen lieten ten bloede I lijkheid
gaat hetrussisch reuzeurijk met ren-lgeeselen door hunne meesters
zenstappen vooruil: nieuwe, nieMirn sl Qe oproerige familiën wierden ver
wetten naderen het laud van de eur -Joordeeld voor hoogverpaad, en de
peaansche beschaving alle slach vanl zachtmoedige ouderwijzers,tegen allen
werken worden aangeleid om tl'1 I voorval, vroegen en bekwamen de
uitgestrekten staat op de hoogte des toelatinge van in klas te gaan gewa-|baren raad niel luisteren. De klacht is ge
hedendaagschen vooruitgangs te bren-lpend met een geladen revolver I grond
gen. Doch is het van den eenen ka ill jQ poioni0 zijn de Polen uit alle de Etoile had er op gewezen dat de aan
nog met ten volle on wi Keia ('njkesturen gesi0ten, ijzerwegen, posten vallen der liberale bladen, niet tegen het
beschaafd, het staat ook vast, vanl [e„er universiteiten enz.,'t staat allzoogezeid klerikaliam maar legenden
eenen anderen kant, dat het land deur "lo(en voor
hen. I godsdienst zelve, toch zooveel kwaad doen
eene overdrevene, te verfijnde 1 c- moeders die hunne aan de liberale Partiï en eene der oorzaken
schaving nog met verkrenkt en ;n 't Pnnkeh nn.W lziin waarom deze partij gedurig in de kie-
lamd is 't Is nogtans hetgeen met^ders thu» in t Poolsch onder-l achteruilgwJefnU) 8e§ert dien zijn
meest al de andere lauden van Europa |WIJ?e? n Idie aanvallen tegen God en Godsdienst nogl
hel eeval is I Onlangs nog stemden de Pruissen-1 eej erger, veel algeu eener, veel verwoeden
het gevai is.jsche kamerg 230 mijii0eaen om - - s 1
verduitschen. 't Is dus niet
trachten de liberale vrijdenkers ze te ver
duisteren.
Intusschen ziet men dat de lesse, welke]
de liberalen den 25 mei gekregen hebben,
niet gebaat heeft. Gelijk de Etoile het voor
ziet en voorzegt, zal zulke uitzinnige handel
wijze nog meer dan eene nieuwe nederlagel drukking van mtjr.e hoogachting
eigene katholiek princiep is
de Staat buiten de schoolhem komt het
onderwijs niet toe.
5* Dat ten anderen de liberalen noch de
socialisten nooit het bovengenoemd school-
jntwerp zullen aanveerden.
6" Dat, moeste het Staatsbestuur in de
huiden der liberalen eu socialisten vallen,
/.ij niet lang wachten zouden van geheel dat
stelsel omver te werpen, om die schooico-
initeiten met hun recht van eigendom af te
schaffen, en dan met hunne gewone manier
van recht te verslaan al die schoollokalen
en schoolgerief in te palmen.
En bijgevolg, mij dunkt dat, ofwel geen
e fficiëi onderwijs meer, ofwel nog beter
zouden houden wat wij hebben.
Aanveerd, Mijnheer de Opsteller, de uit-
aan de liberalen verzekeren. Nog heden
Een oude schoolmeester
wen artiken afgekondigd, waarin zij bitterImorgend drukt de Etoile Sommigen der
klaagt dat de meeste liberale gazetten naar antikatholieken zijn bezig met maken dal het
- - - katholiek ministerie zoo oud zal worden als
Matbusalem.
't Zou wel kunnen zijn.
Gazette van Brugge.)
De overmacht verspringt van 't eene|®P°e ™ers AO geworden. Onder voorwendsel van te ant
land naar het ander. In de 16eeeuw Polon,e te verd«itsc^ten. t Is dus met woorden aan de Etoile, verklaren de meeste
•rut mn„u;„ü cranio I te verwonderen dat het daar somtijds I liberale gazetten nu dat het niet het kien
was t het machtige bpepjedat bo'en- Lfeam, is dal men moet aangaan en uil IlilIlllCer de Opsteller Van
kraaide later ging die boveohand|»P w>( godsdicnst belrefl) gij zie, roeien, maar dat w 6ods|ie„3t j, die" v
|van hier wat de katholieke Polen men moet vernietigen,
moeten verwachten van het protcs
tantsch Pruisen en het schismatieke
van Kortrijk
bewijzen hunnen voorrang
sedert 25 jaren.
die bovenhand spookt
over naar Vrankrijk, om eindelijk
aan Engeland over te komen
Zou Duitschland in eene meuwe
moest Duitschland op zijne beurt het
Ieren, Boeren, Polen
De Réforme van 1 juli schrijft Mijnheer Verhaegen, katholieke volksver
«Men zegt dat België katholiek is laat tegenwoordigervoorGent-Eeclooheefi laatst
ons aanveerden dat het alzoo is. Ehwel.lmaals in de Revue sociale catholique een
«men moet België van het katbolicismusl ()ieuw ontwerp van schoolwet besproken.
afrukken. Het is de plicht van alle vrijden I wil een plaatsken vergunnen in uw
kers,die in het katholiek geloot een gevaar „eacjjt blad, om over dat ontwerp eene korte
zien. t En is daar geen reden waarom de,B
Moed toch, spijts alles; Vlamingen I an(jere liberalen zelve katholiek zouden I be9?rdee 'e £eye"
waren onlangs uiet veel beter.
Ierland
Daar kwam het woord Ieren mij
zoo aanstonds te binnen, 't Is in
oppergezag over de mogendheden zien
overgaan naar Rusland.
Althans is het zeker dat de huidige
keizer vau Ruslaud eeneu machtigen
stoot gegeven heeft aan zijn volk. Hij
is verstandig, vooruitstrevend, mee- aauaiuuua <.t
gaande en vredelievend. Is het hij nietI^riand al^et veel beierong'e"
die de beroemde vredeconferentxe f«» lukki eiland, aan de krone van
den Haag tot stand gebracht heeft E fand gehecht, wordt ook op
Over eenige weken schreven dedag- on ®enschelijke manier behandeld, en
bladen dat de keizer ernstig dacht aan had jQ den tjjd eene schoone rol
eene grondwet ofte constitutie waar i:„* vprdrnUt onderI u, p Pu ij
mojAi; i„_ j unef0i,on i Oe spelen. iNu ligt net veraruKt ouuei k b ad ook zal het ongetwijfeld
mede hij zi n land zou besteken denrvoet van den Britt,en, wijl Enge-1
Gij moet weten, beste lezers, dat|land hem bereidl om feeste te vieren,
Rusland nu aan den keizer eeuel de wakkere verdedigers der
onbeperkte, over alles uitstrekkende lepeu> aaugehouden, in af-
^perkl de atoie°dteid drLeiLTn -sc»4i"8e dat zii veroordeeld worden!
Welnu eene constitutie of grondwet!
is noodzakelijk eene beperkinge van Noorwegen BCSD,ÜU, „1D.
de macht des vorsten, ingezien dezel Dat is een protestantsch land doen I ^aafSje Nieuws zegt dat de godsdienst door
de grondwet eerbiedigen en onder-! het katholicismus gaat er thans rapL ,je priesters en vorsten uitgevonden is
houden moet «elijk een andere. vooruit. Belgische preekeeren (Domt en de k
worden en alle antikatholieke propaganda
zouden veroordeelen.
Op 1 juli ook hield het liberaal Laatste
Nieuws hem ook bezig met den artikel van
den Etoile beige.
Het Laatste Nieuws schrijft
In 1'Etoile Beige las ik een artikel, ge
titeld Na Achttien Jaren.
Gezegd artikel, mogelijk met de beste
inzichten der wereld geschreven, zou ech-
kleri-
door
de godvreezende gazetten gretig wor-
den overgenomen 't is uitmuntend koren
op den roomschen molen.
Het Laatste Nieuws zegt dat de liberalen
van de Etoile botermelk-liberalen zijn
Het vlaamsch liberaal bladje verklaart vlakaf
dat het naar den raad van gematigheid, door
de Etoile gegeven, niet wil luisteren. Het
Vlamingen, de groote dag nadertOp
11 Juli aanstaande, zal het 600 jaar geleden
zijn dat onze voorvaderen eenen der roem
rijkste zegepralen behaalden waarvan de ge
schiedenis gewag maakt. Een leger van
20,000 vlaamsche strijders, heeft op il Juli
4302 eene fransehe legermacht van 60,000
'mannen onverschrokken aangevallen en
tieldbaftiglijk neêrgeveld
Dien dag wierd het lot van ons land be -
slist
indien wij, den dag van heden, een vrij
Yüersche onafbankelïj'C volk uitmaken indien wij
k I God zij gedankt bij Vrankrijk niet in
gelijfd zijn, dan is het wel dank aan de
schranderheid onzer voorvaderen die de
fransehe listen hebben weten te verijdelen,
aan de onverschrokkenheid onzer helden van
4302, die 't fransch geweld hebben geknakt
en teneêrgeslegen
M. Verhaegen vindt dat de tegenwoordige Daarom moet de 11 Juli voor alle wel-
schoolwet niemand ten vollen voldoet, noch |denkende v'amingen. ja. voor alle vader
liberalen, noch katholieken.
En inderdaad de liberalen zijn niet tevre
den met de tegenwoordige vrijheid die zij]
hebben van het katholiek onderwijs te wei
geren voor hunne kinders: zij willen onzij
dige en goddelooze scholen voor allen hebben.
landsminnende Belgen, een blijde hoogdag
wezen
In een aanzienlijk groot getal steden, is,
telken jare, de 11 Juli reeds prachtig en
geestdriftig gevierdBrugge, Rouselare,
Thielt, Veurne, Kortrijk, Gent, Antwerpen,
De katholieken vinden dat het ongeoor- jenz., enz., richten dien dag tal van feestlijk-
Inofd is hunne centen te doen dienen om I heden in. In alle gemeenten en dorpen,
onzijdige scholen te onderhouden en hare I wappert de vaderlandsche vlag, en doortrekt
meesters te betalen. I het alles levendmakend muziek de wemelende
M. Verhaegen stelt voor als volgt4° deIstraten
gemeenten zouden krachtens de wet, volko-1 YPER en mag noch zal ten achteren
men vrij zijn de godsdienstleer voor hunne I blijven
officiëele scholen toe te laten of uit te sluiten.] Van du jaar bijzonderlijk behooren wij op
2' De burgers die andtrs van denkwijze zijn] buitenge wonwijze dien blijden, roem vollen
dan het gemeentebestuur zouden insge'ijksj zegedag te vieren.'tis immers HET GULDEN
vrij zijn scholen volgens hunne denkwijze JUBELJAAR
houden moet gelijk
Jammer dat op d-
ters somtijds vlekken liggen. Zoo, bij van himue fransehe en duitsche con
in te richten.
3. Gelijke
subsidiën of hulpgelden
uueu —orV katholieke godsdieust wordt door het
Jammer dat op de schoonste karak-luicanen), het voorbeeld navolgendeIlogieblad geheeten roomscbe fabelleer, gemeente, provincie en Staal zouden
1 ifa..;io<it.o ™ti_! kare belachelijke, zieke en onzede-j beide scholen toegekend worden; maar
Met vele genoegen hebben wij gezien dat
van eene jeugdige jongelingengilde de bloeien-
aanlde gilde van 0. L. Vrouw van Thuinc
een warmen oproep gedaan heeft aan al de
P I rr7/^/-Y*>Hr*Tï I Grp.Pi.Q p 11Uhp.ifl np. iiannap.hf np.r cplnnuitrpn
I ulvtl i U11 AO VA Cl CE A ^UvAl A vUwli Tf HQA v MA VA v I j
v