D I T
f S
N
EN OMMELANDS,
I
>r
Op Zaterdag, Tn Mei 1903.
5
centime!) 't blad.
38R!' jaar. Talmerk 1249
Lof der katholieken
Slaven der Vrijdenkerij
Zijne gedachtenis
is in zegening
Oogen open
KARDJASU!
Eene godsdienstige gebeur
tenis van groot staatkundig
belang.
:at 3
en
3iS.
ten
Te trekken bij den UitgeverTk 36, in de Boterstrate, te Yper, en bij 's land boodschap toe zen ofte posttegen 3 frank 's j tars.
't Nieuwsblad van Yper verschijnt 's Vrijdags, en 's Zaterdags na
de markt, tegen 3 f. 's jaars; 3 f. en den vrachtloon buiten Belgenland.
Het blad en is niet min te trekken dan voor een geheel jaar en 't wordt
op voorhand betaald.
/.Hes moet vrachtvrij ingezonden worden naar de Boterstrate,
Tk lö, te Yper.
Echt en recht, 't oud Volk indachtig;
Kinderlijk, niet kinderachtig
Ypersch, Vlaamsch en, bovenal,
God getrouwe ik wezen zal
1 5
De bekendmakingen kosten 0,fr.l5 de reke binnen 't blad is 't
0,f.30 van 's Rechters wegen f. 1; overdruk, 5 fr. 't honderd. Ieder
boek, waarvan ons twee afdruksels zijn gezonden, wordt besproken.
De Heeren van de Agence HAVAS.te B ussel, Tk 32,in de Magdalena-
strate, en te Parijs, n° 8, Place de la Bourse, ontvangen bekendma
kingen voor 't Nieuwsblad van Yper, vinjat die buiten Oost-
Westvlaanderen wonen.
in
a»
Indien het meer dart zeldzaam is den
lof der katholieke Regeering en van
de meerderheid die haar ondersteunt
uit den mond der liberalen en socialis
ten te hooren, toch brengen hunne
daden, meer dan eens, ondanks hen,
hulde aan het werk der katholieken.
Dat was onlangs het geval met de
liberalen.die eene voorbereidende ver
gadering hielden voor het aanstaande
liberaal koogre's. Op die vergadering
werd er, onder andere, beslist te wer
ken voor de uitbreiding der liberale
maatschappijen van ouderlingen bij
stand, van aansluiting bij de lijfreut-
kas, van samenwerking, enz., alsook
der liberale comiteiten welke voor
doel hebben aan de werklieden die
den ouderdom van 65 jaren hebben
bereikt, hun pensioen te bezorgen.
't Is waar, die soort van maatschap
pijen, welke men maatschappelijke
werken noemt, zijn tot nu toe zeer
klein in getal bij de liberalen. Doch,
hun besluit, die maatschappijen uit te
breiden en te vermenigvuldigen, is
eene onrechtstreeksche maar schitte
rende hulde aan de katholieke Begee
ring en hare meerderheid d.e, uoor
hare maatschappelijke wetten, derge
lijke werken heeft in 't leven geroepen
en hun bestaan heeft verzekerd.
Immers, wat zouden de maatschap
pijen van samenwerking en ondertin-
gen bijstand doen indien zij door den
Staat niet doelmatig werden onder
steund
Hoeveel aansluitingen bij de lijfrent-
kas zouden er zijn, iudien deze n et
Werden begunstigd met de toehgen
en piemiëu van den Staal, welke alzoo
de verzekering tegen den ouden dag
aanmoedigen en hare uitbreiding be
vorderen
Wat zouden de pensioencomifeiten
te verrichten hebben, indien de wet
niet bestond welke aan de 65jarige
werklieden eene jaarlijkschc toeken
ning van 65 frank verzekert.
Men kan twisten over het meer of
min, doch het feit dat de liberalen
zich genoodzaakt achten van verre
achter de katholieken te komen, om
de ouderlingen op te sporen die recht
hebben op gemeldetoekei ning,bewijst
dat deze niet te versmaden is; bijge
volg is het eene hulde aan het werk
der katholieke Regeering.
Hetzelfde zien wij thans gebeuren
bij de socialisten. Hun hoofdorgaan,
le Peuple, kondigt aan dat in het
Maison du Peuple, te Brussel, eene
onderlinge lijfreiitmaatschappij wordt
gesticht. Om zijne partijgenooten aan
te wakkeren zich, met vrouw en kin
deren,bij die maatschappij aan te slui
ten, drukt le Peuple op de toelagen
welke de Staat en de provincie aan de
nieuwe maafschppij zullen verleenen
en hij voegt erbij
Wij zouden gelukkig zijn te zien dat
de gezellinnen en gezellen hun belang
begrijpen en talrijk beantwoorden aan
den oproep die hun door deze nieuwe
en noodzakelijke maatschappij wordt
gedaan.
De lijfren[maatschappijen voorzien
dus in eene wezenlijke noodzakelijk
heid, zoowel bij de socialistische en
liberale als bij de katholieke werklie
den. Welnu, wie heeft de stichting en
de doelmatige werking van die maat
schappijen mogelijk gemaakt? Wie is,
bijgevolg, de wezenlijke stichter van
die prachtige beweging van vooruit
zicht, welke miljoenen naar de Lijf
rentkas doet vloeien, om er te gedijen
totschoone pensioenen voor den ouden
werkman
Niemand anders dan de katholieke
Regeering en hare meerderheid in de
Kamers. Hoe razend liberalen en so
cialisten die Regeering en hare meer
derheid ook bekampen, toch brengen
zij,door hunne eigene werken, onvrij
willig hulde aan de bezorgdheid der
katholieken voor het lot der werklieden
en der lagere klassen in 't algemeen
Volgons do groote koppen der vrijdenkerij
moet men aan zijn geloof verzaken oen zich
los te worstelen uit de slavernij en eene on
beperkte vrijheid te genieten. Van welken
aard de vrijheid is welke de vrijdenkers ge
nieten blijkt uit het volgende feit dat door
la Groix du Var wordt verhaald
Over eenigen tijd werd, iri eene parochie
kerk van Toulon, een nogal belangrijk stuk,
de titel eener rente of van een pensioen ge
vonden. Na dat stuk in de sakristij ter bewa-
1 ing gegeven te hebben en om te beletten
dat het opnieuw zou verloren of verdoold
geraken, deed men aan den policiekommis-
saris van het naastbijgelegen bureel verzoe
ken eenen agent te zenden om het af te halen.
De kommissaris gaf dus aan eenen agent
bevel dat stuk te gaan balen.
Waar dat? hervroeg de agent.
Jn die kerk, zegde da kommissaris.
Ha zoo, neen, antwoordde de agent
vastberaden, in eene kerk ga ik niet.
Weihoe, gij gaat er niet? vroeg de
kommissaris verbaasd.
Neen, ik ga niet naar de kerk.
't Is zeker om te lachen dat gij dat zegt?
Volstrekt niet, antwoordde de agent
gij zoudt toch niet willen dat ik in de boet
geslagen worde
In de boet? Wat wilt gij daarmee zeg
gen
YVel ja, antwoordde de agent, ik be
hoor tot eene maatschappij waarvan de le
den vijf frank boet oploopen, telkens dat zij
eenen voet in de kerk zetten.
De agent werd, inderdaad, van de bood
schap ontslagen.
Er bestaat dus, te Toulon, eene maat
schappij van zoogezegde vrije mannen, ge
heel en al ontlast van alle godsdienstige bij-
geloovigheden(!) doch aan wie het, op eene
beet van vijf frank verboden is eene kerk
binnen te gaan.
Zoo het schijnt telt die maatschappij, on
der hare leden, politieagenten, ambtenaars
die, betaald met het geld der belastingschul
digen, bijgevolg ter beschikking zouden
moeten zijn van het publiek, zonder onder
scheid van denkwijze.
Het reglement van die maatschappij voor
ziet zelfs niet de gevallen van hoogdringend
beid, 't is te zeggen de verplichting waarin
de agent zich zou kunnen bevinden in eene
kerk te gaan, om er zijnen dienst uit te
oefenen.
Schoone vrijheid, inderdaad, welke de
vrijdenkerij aan hare aanhangers bezorgt!
Mei ware voldoening deelen wij onze lezers
mede de schoone lofspraak en hulde die in
de jaarlijksche vergadering der Federatie
der katholieke kringen, aan de geheugenis
van wijlen M. Iweins d'Eeckhoutte is toege
bracht geweest door M. Leo Joly, in de
zitting van Zondag laatst te Turnhout.
Zoo sprak de redenaar
Gelijk de verledene jaren, zoo nog eens
dit jaar heeft de dood oris getroffen een der
oudste en der getrouwigste leden van de
commissie der bondvereeniging, M. Iweins
d'Eeckhoutte, is ons ontnomen, en zijn ver
lies valt ons allen even pijnlijk.
Deert het ons te moeten spreken van zijn
afsterven, in dit verslag, toch is het troos
teud de lessen te mogen herinneren die ons
schitterend voorkomen uit zijn bestaan; want
die achtbare vriend en trouwe bondgenoot
was een treffend voorbeeld en eene levende
aanwakkering voor te vele begoederde ka
tholieken die lichtelijk vergeten dat de rijk
dom geenszins de ledigheid noch de nietige
bezigheden verschoonen kan.
Twee hoofdhoedanigheden, goedheid, en
werkzaamheid doorstraalden in hem,gepaard
met eene wonderbare deftigheid en verstan
digheid. Over twee jaren, onmiddellijk na
onze zitting in Brugge, wierd hij door de
ziekte aar getast en nogthans bleef hij aan
't werk.en zijne menigvuldige politieke plich
ten vervulde hij voorts met dien iever en die
stiptheid die zijn edelmoedig en vroom ka
rakter kenmerkten; nog twee maanden vóó"
zijne dood zag men hem van zijne verafgele-
jene stad naarBrpssel komen om inde Hooge
Kamer te zetelen en den laatsten avond van
zijn leven, zat hij nog aan zijne schrijftafel
en met een halfstervende hand schre f hij
zijn laatsten aanbevelingsbrief voor eenen
zijner beschermelingen.
Die beschermelingen vond hij tot verre
buiten zijn arrondissement, en riooit geen
meerder geluk voor hem, dan als hij hun
den goeden uitslag zijner voorspraak mocht
te wete laten.
Niemand meer dan hij heeft er aan gedaan
om de stad Yper tot onze gezindheid over te
halen, die stad, waar tot in 1870 alles se
nators, volksvertegenwoordigers, gouwhee-
ren, gemeenteraad, godshuizen, disch, alles
libera d was, en waar tegenwoordig alles
katholiek is, waar 't arrondissement zelve
maar één liberale gemeentebestuur meer
telt en één radikalen volksvertegenwoordi
ger krachtens de wet der evenredige verte
genwoordiging.
De onuitputbare mildheid van M. Iweins,
zijne vriendelijke aanspraak voor allen, zon
der onderscheid van rang of opinie, zijn
onvermoeibare vlijt om dienst te bewijzen,
hadden hem in zijne geboortestad aan welke
hij zoo diep verkleefd was, buitengemeen de
volksliefde verworven, tot voordeel van de
katholieke zaak.
Zijne aanhoudendheid in 't werk was be-
wonderensweerdig. Met zijne vriendschap
vereerd sedert meer dan 25 jaar, ik heb
dikwijls de voldoening gehad van in zijn
hertelijkste vertrouwen te leven. Hewel, ik
mag getuigen, dat, overal waar hij was, of
t'Yper in zijn huis,of te Brussel in de Kamers,
of te Heyst op-zee in het zomerseizoen, hij
dagelijks verscheidene uren toewijdde aan
politieke of maatschappeljke werken, en
zonderling ian dat verdrietig en nederig,
maar zoo voordeelig werk van het herzien
der kieslijsten. Mochte dus zijne geheugenis
onder ons blijven leverimochten velen
zijn voorbeeld navolgen
(langdurig handgeklap.)
Wij zijn, God Lof, sedert 18S4, van
den schoolstrijd verlost.Dat wil daarom
niet zeggen dat er geen schoolkwestie
meer bestaat.
Schoolvrede, ja, dat is er maar li
beralen en socialisten zijn er gedurig
op uit om ze te storen. Wij hebben
bet gezien in de katholieke steden
van ons land. Pas waren eenige libe
ralen, dank aan de evenredige ver
tegenwoordiging, in bet stadhuis ge
komen, of seffens wilden zij daar den
Van Humbeeck spelen.
Men mag het geen oogenblik uit het
oog verliezenwat er, in October aan
staande, niet alleen te Yper, maar in
al de gemeenten van 't land, eerst en
vooral op het spel staat, dat is de
schoolkwestie. Het katholiek gemeen-
tebestier weg, 't is de schooloorlog,
erger zelve dan ten tijde van M. Van
Humbeeck. Men moet niet vergeten
dat, in zake van scholen, de gemeente
in België eene macht heeft, welke in
geen ander land bestaat.
Met liberalen aan 't hoofd, zou men
allen onderstand aan het vrije onder
wijs weigeren, 't is te zeggen de katho
lieke volkskinderen a's verstootelingen
behandelen.
En wat zou men van het officieel
onderwijs maken Men zou er nog
enkel en alleen ouderwijzers benoe
men komende uit zekere officieele
normaalscholen. Welnu, hetgene nu
in de officieele normaalschool van Lier
komt ontdekt te worden, is ongeloof
lijk. Leerlingen, toekomende officieele
schoolmeesters, in de opstellen die zij
moesten maken, schreven de onge
looflijkste godslasteringen, beschreven
de zedeloosste dingen, die men, naar
men zegt, met moeite in Zola zou aan
treffen, vielen koning en bestaaude
mffonale instellingen aan. De opstel
len zijn in handen van den minister.
De normalisten schaamden zich niet
te roepen achter eenen priester, die de
la 1ste HH. Sacramenten naar eenen
stervende droeg. Zij beleedigden de
genen die dorsten hunnen Paschen
houden. Dat alles kwam onlangs aan
't licht le Lier. En dan, welke aardige
boeken gebruikt men er niet 1 Merkt
op dat die gasten dit al durven uit
meten,zelfs onder een katholiek lands-
bestier.
't Zijn uit zulke scholen dat de libe
rale gemeentebesturen uitsluitelijk
hunne schoolmeesters nemen. Zulke
meester, zaILc leering. Is het dan te
verwonderen dat de goddeloosheid
voortgezet wordt? Wat moet er ge
worden van een geslacht, dat alzoo
opgevoed wordt
't En is zoo lange niet geleden dal
M. Vaudervelde, aanleiden der bel-
gische socialisten,in de Kamer uitriep:
IVij hebben genoeg met de Staatsscho
len
Wij gelooven 't wel. Wij moeten
zorgen dat de stadsscholen alzoo niet
worden. Daarom moeten wij maken
dat de katholieken aan 't hoofd blijven
der gemeentezaken.
Dat is geen plaatselijk, maar een
algemeen belang.
Haro sur le baudet
Zegt dat de liberalen kardjas krijgen in
Sario's vertaalbladjeZe worden daar
schoone met aalbroekzeepe gewasschen en
dat nog van alle reuk en koleur Heel
de vischmarkttale komt erin lafaards
vervloekingswaardige vuige afvallingen
verachtelijke schaamtelooze gezichtetrek
kers!... verfoeielijke komedianten die
Alexander's vermaarden knoop doorsnijden!
spioenkoppen valsche broeders en....
Rèttèdjingdelaboumlala twee kolorinen
vol met de liefelijkste familienamen.
't Is waar het artikelen komt van S ulo
niet! Hij heeft het getrokken uil den gent
schen almanak Sario's voortreffelijke
confrater Gustaf heeft dien bewondereus
waardigen psychologiekschen artikel in 'i
licht gebracht, en ors verplichtend onder
wijsmannetje staat er in verukking voor
Bij het lezen dezer bladzijde van edel gevoelen
en van onafhankelijke fierheid voelt het zich
herleven tot de geestdrift der dagen van le
vendig en strijd waarop het alles te drukken
had en dat het, de gewone bezigheden des
levens vergetende z'ch edelmoedig laat over
gaan tot de vereering van het ideale zonder
hetwelk hel leven, niets verheven noch aan
trekkelijk aanbiedt l... OefMijn zak
neusdoek als 't u belieft
Ons ideaal Sarlootje wenscht dat deze
regels geworden door menige gewezene li
beralen groote schreeuwers en groote blaf
fers van vroeger,nu verklikkers en gatlekkers
geworden
Den aelbroekstiel van het artikel daarge
laten, het overige is nogal het lezen weerd
bijzonderlijk voor ons, want wij worden nu
ne keer door Sarlo of door zijnen confrater
den almanakschrijver zelve gezeid dat libe
raal en godsdiensthater een en 't zelfde is.
Oneen!... wat zoün ze tegen de religie
zijn ge gaat het gaan hooren
De gentsche almanakschrijver, Sario's
confrater, geeft het volgende af
Dezen verdienen de openbare
vervloeking dievuige afvallingen,
en zelfs zonder eene veranderlijke
overtuiging tot verschooning te heb-
ben, zich laf'har tig lijk keeren naar
DE WARME STRALEN DER ZON die 0pStaat
of die sedert lang reeds aan het hori-
zont schittert
Die zon die sedert lang aan 't horizont
schitteri en zulke warme stralen geeftde
liberalen die er zich gaan aan verwarmen,
verdienen de openbare vervloeking
Hebt ge nu van uw leven nog zulke dingen
gehoord Mij dunkt dat die warme stralen
fraai deugd moeten doen bijzonderlijk tegen
rhumaties en andere kwalen —Hadden wij
maar wat meer zonnestralen gehad in plaats
van sneeuw, hagel en aprilschen gril 't had
verdraaid niet ten onpasse gekomen, en 'k en
hadde mijne stoven niet meer moeten van
den zolder doen halen
Aardige vervloekinge voorwaar
Maar wacht... deplus en plus fort
Gustat van Gent raaskaalt voort
De verandering van meening dezer
lieden is verachtelijk en schaamte-
loos... Zij teekent zich gemeenlijk in
het begin af door verdachte betoogin-
gen van lauwheiddoor het zenden
schijning in de misof door alle andere
gezichtentrekking die zooveel te meer
bemerkt wordt dat men zijn best doe
opdat zij het weze.
Vatje vous Verachtelijk en schaamte
loos is het zijne hinders naar godsdienstige
scholen te zenden 't moeten voor hen
scholen zijn op zijn Licrs waarvan wij nu
zooveel hooren spreken. Want hetgene in de
schole van Lier komt ontdekt te worden, is
ongelooflijk In de opstellen der leerlin
gen daar, werden de ongehoordste godslas
teringen aangetroffen,de Vuilste Zonbeschrij
vingen,de krapuleuste aanvallen tegen koning
en bestaande nationale instellingen
Een liberaal die niet voor een verachtelijk
en schaamteloos wanschepsel, door Sarlo en
zijnen gentschen confrater wil gehouden
worden en mag 's Zondags naar de mis niet
gaan, zijnen Paschen niet houden, zijne
kristelijke plichten niet kwijten
Dal is schandalig! Een goeliberaal
moet een goddelooze, een godsdiensthater
zijn. Ji Ja Sarlo en Gustaf zeggen het
weg met die valsche broeders wier
oneerlijkheid onze partij in gevaar
gebracht en GERUÏNEERD heeft.
JFeg met de ongeloovige,die noch aan
God noch aan den duivel gelooft
(gelijk wij goede liberalen N.D. R.)
maar naar de kerk gaat om de men-
schen te bedriegen over de zuiverheid
zijner meeningwiens kerkeboek een
grove list is (at trape Buyl) en die
maar in al dat bedrog toestemt uit
belang, in de hoop van meer tijde-
lijke belooningen dan geestelijke
Danke Sarlo!... Darike Gustaf. Onzen
oprechten dank Nu hebt gij het zelve
geschreven! Het orakel heeft gesproken
Mijnheere Nolf en heel zijnen aanhang is er
op uit den godsdienst uit de herten der
Yperlingen te roeien Liberaal is syno
niem van godsdiensthater!...
Onthoudt het, christerie Yperlingen Weg
met Nolf en zijne kliek
Een die hem in de zunne
verwarmt.
Uit Londen wordt gemeld dat 70 Clergy
man, 't is te zeggen, zeventig Anglikaansche
dominees der brde van St-Michiel, te Shore-
dith, zich gezamentlijk komen te bekeeren
tot den Roomsch Katholieken godsdienst.
Die bekeering is het uitwerksel der ritua
listische beweging welke jaarlijks een groot
getal personen, die tot nog toe verkleefd
waren aaa de officieele, protestantsche kerk,
r^TOSX- T7ZJBKÊÊK
NIEUWSBLAD VAN YPER
I
w
n
HUNNER KINDEREN NAAR EENE KLOOSTER-
SCHOOL, DCOR EENE WEKELIJKSCHE VER-
