PIT IS
EN OMMELAND S
m
m
ZONDAG 27 SEPTEMBER 1903
m 'TVOLKSHUIS
ALGEMEENE VERGADERING
EZE
Op Zaterdag 26" September 1903,
5 eentimen 't blad.
38ste jaar iamierk 1269
m wm
I WW
1Ê JÜ Jf
STADSNIEUWS
Mildheid van ons stadsbestuur
Vrijwilligers
Staatkundige Omschouw
Engeland
Vrankrijk
Duitschland
Italië
Hoppe
Te trekken bij den Uitgever, Tk 36, in de Boterstrate, te Yper, en bij 's land, boodschap we zen ofte posttegen 3 frank 's jaars.
I Nieuwsblad van Ypek verschijnt 's Vrijdags, en 's Zaterdags na
de markt, tegen 3 f. 's jaars; 3 f. en den vrachtloon buiten Belgenland.
liet blad en is niet min te trekken dan voor een geheel jaar en 't wordt
op voorhand betaald.
l'es moet vrachtvrij ingezonden worden naar de Boterstrate,
T* iS, TE Vper.
Echt en recht, 't oud Volk indachtig;
Kinderlijkniet kinderachtig
Ypersch, Vlaamsch en, bovenal,
God getrouwe ik wezen zal
De bekendmakingenfc Gslizt.i<> de reke binnen't blad is 't
O,f.30 van 's Rechters wegen f. 1overdruk, 5 fr. 't honderd. Ieder
boek, waarvan ons twee afdruksels zijn gezonden, wordt besproken, j
De Heeren van de Agence Iïavas,le B ussel, Tï,32,in de Magdalem-
strate, en te Parijs, n° 8, Place de la Bourse, ontvangen bekendma
kingen voor 't Nieuwsblad van Yper, van al die buiten Oost-
Westvlaanderen wonen.
KATHOLIEKE BOND DER STAD YPER
Oproep tot de Heeren Kiezers
ten ure 's avonds
DER
jDjatroi'dLe
£.5
Voorstelling der kandidaten voor
De Schrijver.
A. WERBROUCK.
de kiezing
van 18" October 1903.
De Voorzitter,
EUG. STRUYE.
Weinig of geene steden, die maar de
grootte en 't inkomen der stad Yper hebben,
betalen beter hun werkvolk en hunne ambte
naren dan onze stad, dank aan de bezorgd
heid van ons katholiek stadsbestuur.
Werkvolk
Gij, werkman, die dit leest, herinner u
slechts de verhooging vaa het looniaiief,
met algemeene stemmen door onzen katho
lieken gemeenteraad den 18 Fehruari 1899,
gestemd In 188 s zei een liberale gemeen
teraadsheer van dien tijd, wonnen de tim
merlieden, metsers en schaliedekkers te Yper
dooreen, vijftien centiemen per uur en hunne
dienders négen centiemen en half. In 1898
was dat loon, dooreen, geklommen tot 25
centiemen per uur voor de eersten en tot 20
centiemen per uur voor de tweeden, voigens
M. den Baron Su mont de Volsberghe; maar,
ter zitting van 18 Februari 1899, aarzelde
deze heer niet, te zamen met de andere
gemeenteraadsheerea, uit te roepen en tot
wet te maken, dat het dagloon der werklie
den, door of voor de stad gebruikt, zou
verhoogd worden, en gebracht zijn
voor de aardewerkers, hoveniers, kalk
witters en volzetters op 25 c per uurvoor
de kalsijleggers, tegel- en schaliedekkers,
timmerlieden en schrijnwerkers, smius en
schilders, plakkers en loodgieters, glas- en
zinkwerkers, op 30 centiemen per uur, voor
de steenkappers op 35 centiemen per uur,
en voor alle dienders op 22 centiemen per
uur, zuiver loon, zonder vermindering van
dobbels ten voordeeie der werkgevers.
Dat was eene groote verbetering in den
toestand der werklieden, waarvoor de werk
lieden den katholieken dank geweten hebben
in de stemming van 1899, en waarvoor zij
huu ook dank zullen weten den 18 October,
omdat de gestemde verhooging heeft blijven
bestaart, en omdat alle of meest alle bijzon
dere, die deden werken, hetzelfde loon be
taalden, dank aan de medeslepende kracht
van het voorbeeld.
Daarbij alle weiklieden zijn te Yper wel
behandeld.
1° Iedere werkman weet datonze katholieke
gemeenteraad alle jare eene som van S00 fr.
ter beschikking stelt van onze werklieden,
die elders moeten werk zoeken, en die daar-
meê hunne reiskosten betaald zijn.
2° De 14 pensioengilden,die te Yper onder
t katholiek bestier tot stand kwamen, kennen
het stadsrcglement van 20 April 1901, en
weten dat de stad jaarlijks 1500 fr. beschik
baar houdt voor alwie wil sparen veor een
pensioen in zijnen ouden dag de pretniën
van 10, 20 en 50 centiemen per frank, op
de eerste twaalf' fr., hebben bijzonderlijk
gestemd geweest om de toekomst van den
werkman te verzekeren tegen de armoede
in den ouden dag is dat niet verstandig,
vooruitziende en edelmoedig De stad was
niets verschuldigd, vermits da bevoordee-
ligde haar daarvoor niets geven, en nochtans
zij leert iedereen voorzienig zijn, zij zet
elkeen aan tot spaarzaamheid, en, naar 't
voorbeeld van Staat en Provincie, stort zij
jaarlijks eene ronde som in de algemeene
spaar- en lijfrerukas voor 't pensioen van
hare voorzienige en spaarzame ingezetenen.
pensioenkas der gemeentesecretarissen, en
5 °/e in de provinciale pensioenkas der ge
meentelijke ambtenaren, en al daarbij 5628
fr. 46 gevende voor het pensioen der gewe
zen onderwijzers van lagere en middelbare
scholen, en 719 fr. 78 voor h°t pensioen
hunner weduwen en weezen.
Ja enze katholieke gemeenteraadsheeren
verdienen de genegenheid en de erkentelijk-
van stads ambtenaren, en deze hebben gelijk
van te zeggen gij doet wel met ons,
rekent op ons
-
3° Geen werkman kan de prijskampen
voor orde en netheid vergeten hebben,
waarvoor ons stadsbestuur nog in den
ladsten Tuindag zulke welgekomens prijzen
op de Hélle vol eere heeft doen uitdeelen.
4° Hebben de werklieden geene reden var
voldaan te zijn van, even als de welhebber.
den, maar kosteloos, na hunne dood naar 't
kerkhof gevoerd te zijn Dat kost geld, maar
de stad betaalt geerne voor de armen.
5° Iedereen weet ook dat dc stad kortelings
eeuen ontsmettingsoven gekocht heeft en dat
zij hem kosteloos ten dienste stelt van iede
rren in geval van besmettelijke ziekten.
6° Eindelijk de 06 tot 67 duist franken,
die de stad jaarlijks uitgeeft, om het Kosteloos
ouderwijs aan 's werk mans kinderen, zoo i'
do officieele als in de katholieke aangeno
sm ne scholen, te kunnen geven, is dat geene
milde gift
Ja, het moet gezeid zijn, onze katholieke
gemeenteraad is den werkman genegen, hi
betaalt rijkelijk het gevraagd werk, bij helpt
voor hem zorgen,hij eerbiedigt zijne rechten
ia een woord hij doet wel, en de werkman
zat ook willen wel doen den 18 Oetobiar, met
voor zijnu ware v ieuden tesremmen.
Ambtenaren
En hoe handels onze katholieke gemeen
teraadsheeren met stads ambtenaren On
berispelijk wel, want 1° zij betalen ze beter
dan vroeger, 2° zij verschaffen hun eer.
pensioen, en 3° is dat pensioen niet groet
genoeg om te levert, zij schenken hun no^
eene som erbij als bijzondere gunst.
Beter betaald
De politieagenten bijvoorbeeld zijn nu
veel belet- betaald dan tijdens het libera»*
bestier. Hunne jaarwedde bedraagt nu 1100
frank ia bet begin. 1200 fr na 5 jaar goeden
dienst en 1300 fr. na tien jaar wel hunne
plichten gekweten te hebben. Zij hebben
bijna allen 10 jaar dienst, en trekken bijge
volg een loon, dat met werken te Yper niet
te winnen is.
Geen een bediende van stad klaagt of' ka»
klagen van het katholiek bsstuur. Beter be
taaid zijn zij daarbij ooit beter behandeld als
vroeger, vriendelijker aangesproken, en aan
hoord als zij te klagen hebben.
Nieuwe postjes
Daarbij schiep de stad een aantal nieuwe
ambten, sedert dat de katholieken aan het
hoofd zijn, om de nijverheidschooi, de keu-
kensehool en de muziekschool op eenen
beteren voet in te richten.
En de liberalen zeggen en schrijven dat
men het onderwijs te niete doet Kortelin-
ge nog, heeft het stadsbestuur leergangen
van fransch ingericht voor volwassenen in
da nijverheidschooi.
De keukenschool is veel verbeterd, en de
meesteressen zijn in getal en in jaargeld
verhoogd.
De muziekschool, door de katholieken
ingericht, telt nieuwe meesters en veel leer
litigen van beide geslacht. Zij kost a?.n de
si ad 5400 franken 's jaars
Pensioenen
In 1901 beta 1de de stad 8966 fr. 99 voor
het pensioen harer ambtenaren en dizer
weduwen en weezen, of 6 stortende in de
Er zijn op dan buiten zoowel als in de sta 1
vele jonge mannen, die meer aanleg toonen
voor hoofdwerk, voor geesiesbezigheden,
dan voor lieliamelijken arbeid. Hunne ouders
zijn arm, de middelen ontbreken orn le slu
deeren, om zich te bekwamen dat werk te
verrichten waartoe men meest talent en
schik heeft getoond. Zij hebben een goed
lager onderwijs genoten, doch hooger gaan
is onmogelijk daartoe ontbreekt geld. Wel
nu, dank aan de laatste hervormingswetten
over ons leger, is er gelegenheid geboden
aan werkers van de soorte waarvan wij
spreken, om tot het beoogde doel keren,
te geraken.
Zij moeten daartoe een diensttermijn als
vrijwilliger doen. in hei leger bestaan regi
mentscholen voor de leergierige soldaten. In
die scholen kunne zij ieeren en zich tot het
examen voorbereiden welke hen den weg
opent tot eene goede plaats.
Om naar 'i school te gaan, wordt hun alle
gemak gegeven, meer nog de soldaten welke
Ieeren worden van hunne overheid geerrte
gezien, wel geacht, natuurlijk het zijn goed;
soldaten welke zich aan da lucht onderwer
pen, die tucht begrijpen en altijd hunnen
goeden wil toonen.
Voor de staa sambten wordt van den duui
van het diensttermijn rekening gehouden als
de ouderdom te bepalen valt, waarop men
niet meer aan de examens mag deelnemen.
Vuor de militairen is hij altijd hooger dan
voor anderen.
Jongelingen, dus, gij die een weinig ge
leerd zijt en die de middelen niet hebt u
verder te ontwikkelen, en die nochtans voor
geestesarbeid meer aanleg bezit dan voor
lichaamlijk wer k, denkt na. Zou er voor u,
langs het leger en dank aan de regimentscho
len, geen middel zijn om tot uw beoogd
doelwit te geraken
Nag anderen kunnen langs het leger zich
een weg banen tot duurzaam geluk en tot een
onafhankelijk bestaan. Onze buiten telt vele
en harde werkers welke des zomers, m?t
hunne laudbouvvwerktuigen geladen, naar
Frankrijk gaan om het dagelijkse!) brood
voor vrouw en kinderen te verdienen.
Dat is een hard en lastig leven ze tellen
dubbel de jaren, die men in het zuiden
doorbrengt. Velen gaan niet uit lust, doch
nood dwingt en men neemt het zware pak
op, eens en dan is het voor immer. Welnu,
waarom zou men dien beker niet afkeeren
Daartoe wederom biedt het leger een
goede gelegenheid. Men onderteekent een
diensttermijn, men gedraagt zich goed, men
doet zijn best.
Welk is nu de toestand van dien jongen
Hij heeft een potje gespaard,groot genoeg
om zich in regel te stellen met de wet, over
de werkmanswoningen.Hij bouwt een eigen
huis in overeenkomst met eene maatschappij;
na korte jaren is hij eigenaar van zijne
woonsteê, en eigen heerd is gcud weerd.
Het katholiek Bestuur behoudt aan de
oudgedienden van het leger zekere bedienin
gen voor Zekere ambten en plaatsen worden
uitsluitend gegeven aan degenen die in bet
leger hebben gediend.
Wie in 't leger zich goed gedraagt krijgt
alras zijne belooning en zie men is verzekera
voor het dagelijkse!) brood. Kunnen de
bedienden van den Staat geen schatten ver
garen, zij hebben toch ook een voordeel, zij
zijn beschut tegen de wisselvalligheden van
het leven.
Een voorbeeld. Ik ken een braven jongen,
in de lagere school goed oppassend en wel
leerenddoch aan hooger klimmen viel
niet te denken er was geen fortuin, zelfs
hadden de ouders zijne hulp noodig. Wat
heeft hij gedaan
Hij is vrijwilliger geworden en thans volgt
bij de lessen in eene regimentschool hij
maakt er groote vorderingen en hoopt wei
het examen van douanier of liever van trein
wachter of garde convooi af te leggen.
Dat zijn vo >r als nu zijne vooruitzichten
met den moed die hem bezielt gaat men
hooger, en die jongen zal hooger gaan dan
wat hij zich thans als een ideaal voorstelt.
Wie volgt zijn voorbeeld
't Is effen Joe Chamberlain is er
van door als minister met nog eenige
zijner vrienden. Ware dit onfslagdrit-
vier jaar vroeger ingediend, wat al
bloedvergieten had er gespaard geweest
in Transvaal 't Ware voor Engeland
daarbij nog rond de vijf milliard pro
fijt ge w ee. t.
De eogelsehen zijn voor den oogen-
hlik in drie kampen verdeeld: de par
tij van den vrijhandel, de partij der
beschermende rechten ten voordeeie
derenge sche koloniën waarvan Cham
berlain het hoofd is, en dan deze die
tusschen twee waters zwemmen, 't is
te zeggen die van elk der partijen een
deel aan veerden.
M. Chamberlain wilt den vr han
del voor al wat uit de engelsche bezit
tingen komt, maar de andere waren
zouden moeten beschermende rechten
betalen. Op die maniere ware er voor
de eogelsehen, diealiijd een land van
vrijhandel geweest zijn, eeno groote
verandering op 't spel. In zekeren ziu
zouden die rechlert de engelsche pro
fijtig zijn, en rechtuit gezeid, dat sch jut
nog al natuurlijk dal. men zijn eigen
volk bevoordeeligt, maar.,, er is ook
niet te vergeten dat de andere landen
hetzelfde kunnen doen ten opzichte
van Ëugela: den groote rechten leggen
op al de artikels die dit land naar el
ders uitvoert.
De aanslaande kiezingen in Enge
land zullen voornamelijk over dit punt,
zoo belangrijk voor handel en nijver
heid, le beslissen hebben.
In het nieuw ministerie zal de zone
van den beruchten minister Chamber
lain plaatse nemen M. Austin Cham
berlain,
De hatelijke vervolgingen van het
ministerie tegen kloosters, scholen en
kapellen duren nog altijd voort.Dage
lijks nog lezen wij in de dagbladen
bijzonderheden nopens het sluiten van
kapellen, het veroordeelen van kloos
terzusters of paters.
De prefekt van 't noorden heeft
naar al de kloosters van zijn gebied
eeuen brief gezonden, waarin hij laat
weten dat de kloosters, die verlangen
de toelating te krijgen om te mogen
blijven, hunne scholen moeten sluiten
en zich enkel met hospitalen en gast
huizen mogen bezig houden, anders
dat hun de toelating zal geweigerd
worden.
Het congres der socialisten te Dres
den heeft weinig bijzonders aan den
dag gebracht, tenzij dat in die partij
de hoofdmannen gedurig aan 't kijven
zijn voor het meesterschap.
Groote toebereirfsels worden ge
maakt voor de reize van den kening
en de koningin naar P- rijs.
Z. II. den Paus lijdt aan eenen aan
val van jicht in zijn linkeren voet,
hetgene hem nogthaus niet en belet
ontvangsten te doea. Deze week nog
heeft hij Belgische beêvaarders ont
vangen.
N. A. E. H. G. (1)
Er bestaat in Engeland eene maatschappij
onder den titel van N. A. E. H. G. gekend. Zij
bedoelt de vereffening van alle moeilijkheden
die tusschen hopkweekers, hopkoopers en ver-
koopers kunnen ontstaan het beramen van
middelen, die den hophandel kunnen bevoor-
deeligen en als't nood doet, het Landbestier te
bewilligen die le bekrachtigen. Maar haar bij
zonderste doel is hare talrijke leden in te lich
ten nopens den toestand der hoppe, zoo wel in
als huiten Engeland. Het blijkt klaar dat zoo
eene maatschappij, die ernstig iiaar doel tracht
te bereiken, een groot ge'al leden moet tellen.
Hopkweekers,Hopkoopers, hopagenten en com-
missionarissen maken er deel van.
Van tijd lot tijd komen er leden te gaar,maar
met het ingaan van September, juist als de
hoppepluk begint, houdt de maatschappij eene
geheel buitengewone vergadering.
Tot bereiding dier buitengewone vergadering
trachten hooggeplaatste en wel bekwame man
nen nauwkeurige inlichtingen uit alle landen
te verkrijgen. Vooruitzichten van oogsten en
statistieken voor vreemde laudhestieren of tijd-
schrijften opgemaakt, bijzondere briefwisselin
gen, gazetten, rapporten door Engelsche en
vreemde diplomaten en Konsuls algezonden,
kortom alles is nauwkeuriglijk onderzocht. Zoo
irachtmenie kennen welken denjuisten, toe
stand is der hoppe in de gansche wereld. Zoo
tracht men ook vast te stellen, welke prijzen de
hop (speculatie daar gelalen) wel zou kunnen
bereiken.
De buitengewone vergadering der N. A. E.
11. G. had plaats Maandag 7 September, in de
aoppebeurs van Londen. Een overgroot getal
leden waren tegenwoordig,hopagenten, hoppe-
kweekers uit al de districten van Engeland
Kent, Hampshire, Sussex, enz.
De getallen door de vergadering vastgesteld
mogen wij aanzien als den waren toestand aan
duidende, wel verstaan voor zooveel het moge
lijk is, juiste getallen te geven vooraleer de
hoppepluk gansch gedaan is. Ten anderen, 't is
op die getallen dat de tegenwoordige handel
zich steunt.
Ziellier nu hare getallen
Duitschland 470.000 cwts. (2) omtrent als
in 1902.
Oostenrijk 112.000 cwts.omtrent 80.000 cwts
min dan in 1902.
Frankrijk 45.000 ewts omtrent 't zelfde als
in 1902.
Belgie en Holland 34.000 cwts. slechts de
helft van 1902.
Rusland 65.000 cwts. wat meer dan in 1902.
Amerika 350.000 cwts. id id
Engelsche Koloniën 120.090 cwts.
Wat den Engelschen oogst betreft, 't was
een algemeen gedacht dat dit jaar de opbrengst
wat kleinder zal zijn dan het geen men over
een maand dacht, 't Slecht weder, het venijn in
menige districten hebben de hoppe uittermate
benadeeligd, zoodat gansch Ehgeland te gaar
genomen in middermaat niet meer dan 8 cwts.
per acre (1) zal opdoen (dat is 8O0 pond per
klein gemet), 't geen voor geheel Engeland zou
maken 380.000 cwts, en nog twijfelden er eenig-
te leden of men wel die cijfers zou hereiken.
(f)N. A. E. H. G. zijn de eerste letters der
woorden National Association of English Hop
Growers, 't geen DeteekentNationale maat
schappij der Engelsche hopkweekers. Het is een
gebruik in Engeland de maatschappijen te be
noemen met de eerste letters van den echten
naam.
(2) Een C w t engelsche maat, hundredweight
genaamd, is 't geen bij ons soms een quintaal
genoemd wordt. Daar een quintaal 50,80 kilogr
is, mogen wij zeggen dat een cwt een goed
honderd pond is, (juist 101,60 ponden),
m
fr
A
