D T IS
EN OMMELANDS,
Op Zaterdag 16" April 1904.
5 centimen 't blad.
393tejaar. Talmerk 1998
Werkmanswoningen
ROND DE WERELD
Dood van koningin Isabella
Italië
Moordaanslag op een
spaansehen minister
De werkstakingen in
Frankrijk
Dood van admiraal Makharoff
De japaansche vloot
STADSNIEUWS
Naar Oostacker
Katholieke Wacht
Turnfeest
N ALLESNVAT
fle menschen opgelet
Voor papegaaien
Amerikaansch fruit
Te trekken bij den UitgeverTk 36, in de Boterstrate, te Yper, en bij 's land boodschap we zen ofte posttegen 3 frank 's jaars.
't Nieuwsblad van Yper verschijnt 's Vrijdags, en 's Zaterdags na
de markt, tegen 3 f. 's jaars; 3 f. en den vrachtloon buiten Belgenland.
Het blad en is niet min te trekken dan voor een geheel jaar en 't wordt
op voorhand betaald.
lies moet vrachtvrij ingezonden worden naar de Boterstrate,
£6, te Yper.
Echt en recht, 't oud Volk indachtig;
Kinderlijkniet kinderachtig
Ypersch, Vlaamsch en, bovenal,
God getrouwe ik wezen zal
De bekendmakingen kosten 0,fr. 15 de reke binnen't blad is't
0,f. 30 van 's Rechters wegen f. 1overdruk, 5 fr. 't honderd. Ieder
boek, waarvan ons twee afdruksels zijn gezonden, wordt besproken.
De Keeren van de Agence Havas, te Bvussel, Tk 34, in de Zilver-
strate, en te Parijs, n° 8, Place de la Bourse, ontvangen bekendma
kingen voor *t Nieuwsblad van Yper, van al die buiten Oost-
Westvlaanderen wonen.
Op 't oogenblik dat bij de Kamer is
ingediend een ontwerp om de wet van
9 Augustus 1889 uit te breiden tol
nieuwe klassen van burgers, is hel
niet onbelangrijk te wijzen op den
vooruitgang sedert 1890 verwezenl-
lijkt, in zake van goedkoope wonin
gen.
Eene door de Regeering aan de
middenafdeeling medegedeelde statis
tiek geeft per provincie het getal op
van de vennootschappen voor goed
koope woningen op 31 December 1902.
Antwerpen telde 10 zulke maat
schappijen; Brabant 47; West-Viaan-
deren 19 Oost-Vlaanderen 13; Hene
gouwen 38; Luik 15; Limburg 17
Luxd&burg 7; Namen 16. Tezamen
182.
In eene tweede tafel kan men na
gaan welke verrichtingen tot 31 De
cember 1902 werden gedaan door de
vennootschappen voor werkmanswo
ningen.
In Antwerpen behepen die verrich
tingen tot 2,606,381 fr. 31 ct. in
Brabant tot 7,162,427 fr. 43 c. in
Oost-Vlaanderen tot 904,202fr.89cf.
in West-Vlaanderen tot 1,832,444 fr.
47 ct.; in Henegouwen tot 19,657,960
fr. 29 ct. in Luik tot 9,127,886 fr.
21 ct.; in Limburg tot 1,902,831 fr.
01 ct in Luxemburg tot 2,740,68 ifr.
69 ct. in [Vamen tot 7,176,810 fr. 51
ct.Te zamen voor 53,111,260 fr.83 ct
In eene goedgestaafde studie van
MM. G. Wahaim, hoogleeraar te Luik
en O. Velghe, bestuurder bij het mi
nisterie van Landbouw, lreft men
andere, even belangrijke cijfers aan,
waaruit blijkt welke groote offers de
Staat zich getroostte, toen hij aan de
werkende klasse verandering op het
registratie- en het overschrijvings-
recht, alsmede vrijdom van hoofdelij-
ken aanslag verleende. Juist die offers
leggen uit hoe het komt dat er zoo
veel vennootschappen voor werk mans
woningen werden gesticht.
Van 1890 tot 1891, bedroeg de ver
mindering fr. 2,196,252-97 ct voor
den verkoop van onroerende goede
ren, op den voet van 64,593,920 fr.
en voor akten van leening 417,591 fr.
op 59,678,800.
Het aantal werkmanshuizen, ont
slagen van personecle belasting, steeg
onafgebroken sedert 1895, toen het
100,000 bedroeg, tot 143.567 in 1901,
dus in 7 jaar eene opoffering van
frank 8,566,207.
Dat is het onrechtstreeks deel, door
den Staat genomen in het bouwen van
werkmanswoningen dus over 't ge
heel 11,210,050 fr. 97 ct.
De statistiek leert ons ook dat tij
dens de twaalf jaar na afkondiging
der wet, eigentlijke werklieden voor
64,598,920frank onroerende goederen
aankochten en 59,678,800 frank ont
leenden. Eergenoemde som diende
zoowel tot het aankoopeu van bouw
gronden, als van reeds gebou wde hui
zen. Een deel van de tweede som werd
besteed aan uitbetaliug van den koop
prijs van reeds gebouwde woningen
en een nog aanzienlijker deel was be
stemd tct het bestrijden van de kosten
voor het bouwen van huizen, op de
daartoe aangekochte gronden.
Wil men weten hoeveel van 1890
tot 1901 werd besteed voor het ver
spreiden van den kleinen eigendom
onder de werkende klassen, dan is dit
laatste deel te voegen bij de som van
64 millioen, z jnde de weerde der aan
gekochte onroerende goederen. Het
ontbreekte aan gevens om het volko
men juist te bepalen, doch buiten kijf
mag zij geraamd worden op minstens
3o of 40 millioen,wat de gansche som,
door eigentlijke werklieden tot 31 de
cember 1901 besteed voor den aan
koop hunner woningen op meer dan
100 millioen brengt. Thans (Septem
ber 1903) uitgaande van de cijfers der
jaren 1900 en 1901, moet die som
meer dan 130 millioen bedragen.
Gezien er op 31 december 1902,
23,477 hij pot beekschuldigen waren
bij de vennootschappen die waren aan
gesloten bij de Sj aarkas, mag men
het getal buizen, sedert de wet van
1899 gebouwd of aangekocht door
werklieden,en grootendeels dunk aan
de voordeelen uier wet, ramen op
meer dan 30,000.
Vooral sedert 1896 nam het cijfer
toe, en de naamlooze kredietvennoot-
schappen legden de meeste werkda-
digheid aan den dag.
Er is waargenomen dat de Walen-
streken, in zake van werkmanswo
ningen, veel vooruit zijn bij de vlaam
sche streken.
De koningin is gestorven ie 9 ure 45.
zonder doodstrijd. Sedert middernacht was
alle hoop verloren. De drie dochters der
koningin, de infantes Eulalie, Isabella en de
Paz, en haar schoonzoon, Prins Lu iwig van
Beieren, waren aan haar sterfbed.
Ai. Delcassé g ng in den voormiddag hel
rouwbeklag van de regeering aan de familie
uitdrukken.
Uit Msdrid wordt gemeld dat ingevolge de
dood van koningin Isabella al de feesten te
Barcelona opgeschorst zijn, uitgenomen het
bezoek aan de abdij van Montserrat, dat van
godsdienstig karakter is.
De prins der Austuriën is naar Parijs
vertrokken.
De ministerraad kwam bijeen en hield
zich uitsluitend bez:g met het overlijden der
koningin. Hij stelde de onderrichtingen vast,
te zenden naar den gezant van Spanje, voor
het overbrengen van het lijk der koningin
naar het Escuriaal. De lijk plechtigheden
zullen plaats hebben te Madrid en te Barce
lona.
De reis des konings wordt gewijzigd.
'Zijne Majesteit zal vollen rouw dragen. Alle
feestelijkheden bij de reis worden opge
schorst.
In Parijs,waar koningin Isabella algemeen
bemind was, heeft de lijding harer dood
diepen indruk gemaakt. Zij was vooral ge
kend door hare goedheid en liefdadigheid.
Geen enkele ongelukkige klopte te vergeefs
aan de poorten van het paleis van Gaslille
Men verhaalt van de milddadigheid der
koningin menigen trek. Toen zij nog konin
gin was, vroeg op zekeren dag een boogge
plaatste persoon, die in eei.e slechte zaak
was gewikkeld, 100,000 pesetas aan de
koningin,welke hij binnen de 24 uren moest
hebben. De koningin gaf haren minister van
financiën bevel, die som voor den volgenden
dag gereed te houden.
De minister, verschrikt over de goed
geefschheid der koningin, besloot eene lis'
te gebruiken om haar op hare beslissing te
doen terugkomen. Hij dineerde 's avonds op
het paleis en deed op de billard der rookzaal
de 100,000 fr. leggen in pesetas.
Uwe Majesteit doe mij het genoegen
Je 100,000 fr. te komen zien, die zij mij
gevraagd heeft.
Isabella volgde hem en toen zij voor hel
geld stond, sloeg zij hare handen ineen van
verbazing.
Weihoe, zegde zij, is dat niet meer
Maar wal wilt ge dat de arme man met zoo
weinig geld zal doen Ik wil dat men hem
het dubbel geve.
Men ziet van hier het gezicht van den
minister.
Koningin Isabella gaf veel in het openbaar,
maar nog veel meer in het geheim, waar
nooit iémand iels heeft van geweten.
Het lijk is gebalsemd. Er zal te Parijs een
lijkdienst plaats hebben en dan zal het lijk
naar het Escuriaal worden overgebracht.
Zaterdag is de heele voormiddag het lijk
tentoongesteld geweest in 't groot salon van
het paleis van Castillië. Velen kwamen het
lijk begroeten, dat in eene schoone open kist
ligt en gekleed is in het gewaad der derde
orde van den H. Franciscus. Het is bijna
geheel met bloemen bedekt en het gelaat is
gedeeltelijk verborgen achter den sluier der
Franciscanessen.
Te 10 ure heeft Mgr Lorenzelli, aposto
lisch noncius, de H. Mis opgedragen bij het
lijk, in het bijwezen van den hertog van
Beieren, de infantes, de officieieu van het
militair huis van den president, M. Delcassé,
de gezant van Spanje, de overige gezanten
te Parijs, enz.
De definitieve maatregelen voor de begra
fenis zijn nog niet genomen, 't Eenigste wat
vaststaat is, dat het lijk naar het Escuriaal
zal gebracht worden en dat de jonge koning
niet naar Parijs komt.
Pauselijke mis in S. Pieterskerk
Voor den eersten keer sedert zijne kroning
heeft Z. H. Paus Pms X, maandag, ter ge
legenheid van het feest van den H. LeoX,
paus, de mis gecelebreerd in de Sint-Pieiers
kerk. De plechtigheid geschiedde met bui
tengewonen luister. Van 's morgens vroeg
reeds vulde eene lichte menigte volks ó>-
ruime kerk.
Ten 9 1/2 verscheen de Paus, gedragen
op de Sedia gestatoria, omringd door kar
dinaals, te midden der flabelli. De menigte
wuifde met zakdoeken, daar de toejuichingen
verboden waren. Gedurende de mis heeft
een koor van 1500 der beste zangers van de
scholoe cantorum eenige prachtige stukken
in gregoriaanschen zang uitgevoerd, die een
diepen indruk maakten.
De pauselijke mis heeft tot 11 1/2 ure
geduurd. De H. Vader is ten H ure 50 naar
zijne vertrekken weergekeerd.
Op het Si-Pietersplein werd dg ordedienst
gedaan door italiaansche troepen.
Loubet's bezoek te Rome
De bladen deelen thans in het breede de
bijzonderheden mede over het aanstaande
bezoek van Loubet te Rome. De stad zal
kwistig versierd zijn.
Bij de aankomst in de statie der Thermen,
op zondag 24 April, zal prins Colonna, Sin-
diek van Rome, den president ontvangen.
Op den weg naar het Quirinaal zullen de
maatschappijen van Rome en maatschap
pijen uit andere steden gerangschikt staan.
Om 8 ure 's avonds heeft een intiem diner
plaats op het Quirinaal en om 9 ure des
avonds een groot concert op de plaats voor
het Quirinaal.
's Maandags morgens zal Loubet naar
het Pantheon gaan om kronen neer te leggen
op de koningsgraven en daarna doet hij eene
wandeling door de stad 's namiddags, mu
ziekprijskampen op de villa Humbert I, des
avonds galavoorstelling in het Argentina-
theater.
Dinsdag 26, groote revue bezoek aan
Forum en Palatinaat, alsook aan het gedenk-
teeken van Victor Emmanuel, 's Avonds
verlichting der stad en der heuvelen van den
omtrek, die belooft allerprachtigst te zijn.
's Woensdags hebben nog verschillende
plechtigheden plaats en donderdag morgen
vertrekt de president uit Rome.
Eene depeche uit Barcelona meldt dat de
eerste minister, M. Maura, toen hij Dinsdag
het paleis van den provincialen raad in die
stad verliet, aangevallen werd door een
man, die hem een dolksteek toebracht. De
minister werd erg gekwefst- Nadere bijzon
derheden ontbreken. X---
moeten blijven, uit hoofde van een schrikke
lijken wervelstorm die in dn baai van Gorea
heerschte. Alle vlootbewegingen waren
onmogelijk. De vloot kruist thans aan den
ingang der golf van Petchili.
Te Roebaais is de werkstaking geëindigc
in de wolkammerij Wattine en Delanoutre
te Toerkonje daarentegen is het getal werk
stakers vergroot; er zijn er nu 8,083.
Eene afveerdiging werkstakers van het
Noorderdepartement heeft zich Dinsdag
morgen naar't ministerie van binnenlandsche
zaken, te Parijs, begeven om te vragen dat
overal waar de bazen weigeren in onderhan
deling te treden met de werkliedensyndika
ten, de troepen zouden teruggeroepen
worden. Men eischt ook de inrichting van
gemengde kommissies en men vraagt dat het
onderzoek over de onlusten spoedig zou
gedaan worden, opdat de betichte werklieden
zoohaast mogelijk terug in vrijheid zouden
gesteld worden. Deze vragen zullen kortelings
door M. Combes onderzocht worden.
Het is woensdag morgen inde vroegte dat
de kruiser Petropavlotvsk voor Port-Arthur
vergaan is. Men denkt dat tijdens de bewe
gingen der vloot, het vaartuig een torpedo
geraakt heeft. Gansch de bemanning, uitge
nomen 20 koppen, is met het schip in de
golven verdwenen.
Groothertog Cyriel, die met den staf aan
boord was, is slechts als door een wonder
van de dood gered; hij is zeer erg gekwetst.
Zijn broeder, groothertog Boris, heeft de
ramp zien gebeuren, die hij bij middel van
een verrekijker kon volgen. Groothertog
Cyriel, zoon van Wiadimar, oom van den
czaar, is 27 jaar oud.
Da Petropavlowsk was gewapend met 44
kanons en 4 torpedowerpers; de bemanning
bestond uit 700 koppen; er zijn dus 680
dooden. Het schip was in 1894 gebouwd.
Te St-Petersburg is reeds een dienst van
dankzegging gecelebreerd geweest voor de
wonderbare redding van groothertog Cyriel.
Vandaag zal er een lijkdienst gecelebreerd
worden voor admiraal Makharoff en de ver
dronken officiers van Petropavlowsk.
Vooral de grootste soorten van papegaaien
hebben behoefte aan hout om te knabbelen
men steke daarom wilgen- populieren- of
andere takken tusschen de tralies. Eveneens
hebben alle papegaaien kalk noodig. Over
blijfselen van onze spijzen zijn bepaald scha
delijk, zij veroorzaken een vroegtijdigen
dood. Daarom geve men zijn lievelingen
nooit gekookt, gebraden of rauw vleesch en
vet, aardappels, groenten, brood, koek en
dergelijke. Dat het verkeerd is, hun koffie,
thee, bier of wijn te geven, spreekt wel van
zelf, en toch wordt dit nog wel eens gedaan.
De twee laatste dagen der vorige week is
de vloot van admiraal Togo te Wtï-Hai-Wf'
Gisteren is een groep Yperlingen naar
Oostacker in Bedevaart gegaan. Ten 5 ure
's morgens vertrokken, zijn ze 's avonds ten
10 ure weder thuis gekomen. Alles is in de
beste orde afgeloopen, dank aan de wijze
voorzorgen genomen door de inrichters.
't Was een lief en eigenaardig feestje
Zondag avond in 't Volkshuis, met dien
phonograaf gramophone ofte klankschrijver.
En 't stond uitnemende wel aan bij die
honderden en honderden toeschouwers, die
o toch geerne nu en dan eeDs hadden
mee gezongen als er 't een of 't ander volks
liedje voor den dag kwam.
Met M. de Voorzitter Bouquet zeggen wij
uit ter herten dank aan den zeer eerw. heer
proost,die altijd gereed is om zijne genegen
heid te betuigen aan zijne geliefde Wacht.
Zondag 17 April, in de groote zaal van
hel Volkshuis feeste, gegeven door St Mi-
chiels Turners,met medewerking van St Mi-
chielsharnxonie.
ie ouderdomspensioen kan
^gezegd en herhaald worden
wet van 10 Mei 1900 geen
dat luie
pensioen wordt toegekend aan personen die
niet in de pensioenkas hebben gestort.
Zij die geboren zijn in 1843, 1844 en
1845 moeten om het pensioen van 65 fr. te
kunnen genieten, het bewijs leveren dat zij
minstens 18 frank in de algemeene Lijfrent-
k-is onder de waarborg van den Staat hebben
gestort. Leveren zij dit bewijs niet, volgens
de termen der wetgeving zelf, zullen zij die
65 fr. met de ellebogen mogen oprapen.
Die 18 fr. mogen niet in den loop van een
jaar gestort worden, maar wel in het tijd
verloop vin minstens 8 jaren, minstens 3 fr.
's jaars stortende.
Die 18 fr. moeten gestort zijn vóór het
einde der maand waarin de belanghebben
den ten volle 65 jaren worden. Na die
ouderdomsmaand aanvaardt de algemeene
Lijfrentkas van dien persoon geene stortin
gen meer voor uitgestelde renten.
't Is dus verstaan. Het ware eene kolos
sale dwaasheid die 18 fr. niet te storten.
De personen, ia die jaren geboren, zullen
daarbij niet 65 fr. pensioen jaarlijks trekken
maar wel 70 lot 75 fr.
Dus stortDat het niemand nalate
Veel dingen komen ons van uit Amerika,
of beter gezegd, van uit d'eindelooze ame-
rikaansche landen.
Het amerikaansch vee, onder andere,
doet onze vlaamsche boeren sedert eenigen
ijd kwi'ê steekte.
Amerika gaat ons nu ook fruit zenden
bij de macht, wil men, en namelijk ver-
sche appels.
De appels, in sommige ameriksansche
streken, zijn zeer overvloedig en worden
goedkoop verzonden.
Zij worden getrokken eer ze nog geheel
rijpe zijn, en alzoo lijden zij weinig of niet
vanhrt vervoer.
Men zoekt nu nog om de appels op eene
zeer passende wijze in te pakken en wel te
bewaren.
Bij dat overzenden van amerikaansche
appels en ander fruit, hebben de Vlamingen
ook iets te doen.
Zij moeten hunnen fruitkweek verbeteren,
net gelijk zij hunnen veekweek verbeterd
hebben.
Er wordt veel schoon fruit gekweekt in
België doch enkel in d'hoven en voor de
liefhebberij.
De fruitkweek, om er geld van te maken,
wordt niet vele geteld.Men rekent dat gelijk
niet meê.
Ehwel, dat anders en beter gedaan, nu
bijzonderlijk met de concurrencie van uit
Amerika.
De boomgaard bezorgd den grond, do
bemesting,den snoei, het planten, het enten,
de soort en zoo al.
Het hofmoet er op eene hofsteê toch
zijn. Waarom er geenein struischen boom
gaard gemaakt
Er zijn zooveel verloren hoeken en kan
ten rond een hof. Waarom er geene goê
ruitboomen geplant
In 't Land van Looz en elders in Zuid-
limburg, houden de boeremenschen het
deels op den boomgaard.
Gij vindt daar groote en prachtige boom
gaarden en die veel opbrengen. De gaar,»
zeggen ze, bij verkorting.
Ehwel, dat hier ook alzoo gedaan, in 't
mindere eenen schoonen gaar» gemaakt,
van uitgelezen fruit.
NIEUWSBLAD VAN YPER
V
ft
V
ft ft
ft m
bet Diet;
