D I T
E N OMMÉLAN
i
m
Op Zaterdag 30n April 1904.
a centimen 't blad.
39ste jaar. Talmerk 2000
STADSNIEUWS
Katholieke Bond
Gemeenteraad
Klagen zonder nood
Hoe zit het in 't land
Werk en Aalmoes
KOND^irVVEBELD
De kerkvervolging
in Frankrijk
Dg werkstakingen
in Frankrijk
Werkstaking in Hongarië
Je trekken bij den Uitgever, Tk 38, in de Boter $trate, te Yper, en bij 's land boodschap we sen ofte post, tegen 3 frank 's jaars
't Nieuwsblad vak Yper verschijnt 's Vrijdags, en 's Zaterdags na
de markt, tegen 3 f. 's jaars; 3 f. en den vrachtloon buiten Belgenland.
Het blad en is niet min te trekken dan voor een geheel jaar en 't wordt
op voorhand betaald.
Ai'es moet vrachtvrij ingezonden worden naar de Boterstrate,
Tk £6, te Yper.
Echt en recht, 't oud Volk indachtig;
Kinderlijk, niet kinderachtig;
Ypersch, Vlaamsch en, bovenal,
God getrouwe ik wezen zal
De bekendmakingen kosten 0,fr. 15 de reke binnen't blad is 't
m 0,f.30 van 's Rechters wegen f. 1; overdruk, 5 fr. 't honderd. Ieder
boek, waarvan ons twee afdruksels zijn gezonden, wordt besproken.
De Keeren van de Agence Havas, te Brussel, Tk 34, in de Zilver-
strate, en te Parijs, n° 8, Place de la Bourse, ontvangen bekendma-
w kingen voor 't Nieuwsblad van Yper, van al die buiten Oost-
w Westvlaanderen wonen.
De sfgeveerdigden van den Katholieken
Bond kwamen bijeen Zondag namiddag ten
3 ure in 't katholiek Volkshuis.
Ai de gemeenten van 't arrondissement
Yper hadden hunne mannen gezonden. Er
waren een zeventigtal leden.
M. Colaert, burgemeester van Yper, 2"
ondervoorzitter, in afwezigheid van M. Jan
Verhaeghe, zat de vergadering voor.
Op het verhoog zaten nog de heeren Van
Merris, Volksvertegenwoordiger en Burge
meester van Poperinghe, Struye, oud-Volks
vertegenwoordiger en oud-Senalor.Schepene
van Yper, Soetaert, Burgemeester van Lan
gemarek, Fraeijs, gemeenteraadslid en gouw
raadsheer, C. Booae, schrijver.
M. de Voorzitter leest eerst brieven en
telegrammen van de heeren de Virtck, Bru
neel-de Montpellier, Verhaeghen en anderen,
die belet zijn de vergadering bij le wonen.
Vervolgens laat bij weten dat de heeren
Baron de Vinck en Bruneel-de Montpellier
als werkelijke ec plaatsvervangende Senators
zijn voorgesteld door het bureel.
Daar het kan gebeuren, zegt de spreker,
dat de heer Bruneel door het arrondissement
Kortrijk als werkelijke kandidaat wordt
voorgesteld, zouden wij kunnen i:r 't geval
zijn u nogmaals te moeten bijeenroepen. Om
dit te ontgaan, stellen v ij voor nu eenen
kandidaat te benoemen, die desnoods M
Bruneel zou vervangen, als hij werkelijke
kandidaat zou rijn voor Kortrijk.
Dal voorstel wordt aangenomen en beur
telings worden bij geheime stemming de
heeren Baron do Vinck gekozen als werke
lijke kandidaat, Bruneel-de Montpellier als
plaatsvervanger en M. Fraeijs om desnoods
M. Bruneel's plaats in te nemen, als deze te
Kortrijk werkelijke kandidaat zou zijn.
Geestdriftige toejuichingen begroeten den
uitslag der kiezing.
Op voorstel van den heer Voorzitter wordt
een afgeveerdigde benoemd bij den Bond
der katholieke Kringen en Vereenigingen
van het land.
De heer Em. Thevelin stelt de kandidatuur
voor van M. Henri Iweins d'Eeckhoutte,
provincie- en gemeenteraadslid te Yper.
De heer Voorzitter herinnert de onschat
bare diensten aan Yper en het arrondissement
bewezen door den betreurden heer Iweins
d'Eeckhoutte, vader, en is overtuigd dat de
zoon hveins de weerdige opvolger zal zijn
van zijn overleden vader.
Geestdriftige toejuichingen b eken los ert
de heer Henri Iweins d Eeckhoutte is ver
plicht aan 't algemeen verlangen te voldoen
en de vereerende bediening te aanveerden.
Na een aanwakkerend woord van wege
den heer Voorzitter, die iedereen aanspoort
om te strijden en te werken voor de zege
praal van de katholieke gezindheid opZondag
29 Mei aanstaande, gaat de vergadering
uiteen rond 5 ure.
Heden
zitting.
Zaterdag, ten 5 ure, openbare
Men spreekt over
1. Mededeelingf n.
2. Rekeniug 1903 der Burgerwacht.
3. van 't Muzeum.
4. Bewaarscholen.
3. m Keukenschool.
6. Kerkfabriek St Jacobs.
7. St Jacobs: intrekken van eene som gelds
uit de spaarkasse.
8. Godshuizen verslag van boomverkoo
pingen.
9. Godshuizen Verpachting'van goederen.
10. Disch Pachtafstand.
11. Wegenis algemeene aflijning van het
statieplein.
12. Wegenis aflijning der studentenstraat
13. Walerverdeeling lastenboek voor de
aanbesteding der kolen.
'14. St Pieterskerk: herstelling der vensters
15. herstelling aan den toren
16. Begrooting 1904
apen, welke w j niet kunnen ontvluch
ten, is: Maar geduld hebben: klagen
ka r toch niet haten. Niettemin, daar
is niets minder op de wereld dan
geduld. Droevig is hel, velen, die lang
reeds in de leerschool van het geduld
doorbrachten, nog te hooren klagen
en morren.
1. Veleu kwellen z:ch met het ver
leden. Zij kermen omdat zij, door
onvoorzichtigheid, domheid, enz.,
zelf oorzaak zijn geweest van een
ongeval, schade. Daar komen zij alijd
op terug, zagen en malen daarover,
zonder einde. Had ik toch dat stuk
land gekocht, of verkochtHad ik
daar aardappelen geplant, of koren
gezaaid i Had ik die koei toch maar
too vroeg niet verkochtHad ik my
loch voor d e zaak met mijn gebuur
Jan ten akkoord gesteld 1 Wat baat
dat al Deukt Wat voorb:j is, is
voorbij. Gedane zaken hebben geenen
terugkeer. Eu herstelt den misslag,
zooveel mogelijk zonder achter-uitzien.
Trekt er eene les uit, veeleer dan
verd.' iet.
2. Velen kwellen zich met het
tegenwoordige. Zij kermen over een
tijdelijk verlies, over tegenspoed in
andbouw, in eene onderneming, op
tal. Ofwel zij zingen een onverdraag-
ijk treurmuziek over hunne tand-,
aoof'd-of schouderpijn. Of zij klagen
over hunnen stand. Zij zouden heter
doen niétte denken: dat is goed t>m
onze schuld voor 't ander leven te be
talen; wij hebben uog al meer ver-
iiead; anderen worden nog al harder
beproefd; daarbij, dat zal ons later in
len hemel ruimschoots vergoed wor
den.
3. Velen kwellen zich met de toe
komst. Zd kweilen zich met zaken die
misschien nooit zullen komen, en
vergallen alzoo hunne levensdagen.
Jij voorbeeld: Ach als mijn zoon eens
't lot viel Ach als mm man
eens vóór mij stierf! Hoe zal't later
met mij gaan, als ik oud word
Vlijn huis moet eens afbranden
Wel, doe uw best om alles zoowel
e regelen als mogelijk: eerst gij kun!
u in alles voor de toekomst verzeke
ren. Voor '1 sterven van oen of ander,
lebt gij de levensverzekering. Voor
uwen ouden dag, hebt gij de pensioen-
Aas. Voor uw huis hebt gij de
brandverzekering. Maakt daar
ebruik van om u gerust te stellen; en
berust u voor 't overige op Gods va
derlijke voorzienigheid. «Geen zorgen,
voor morgen.» «Ieder dag heeft
genoeg met zijn eigen leed.»
17. St Maaitenskerk
van het gebouw.
herstelling a! buiten
Eene zaak heeft mtj altijd getroffen
Het leven is eene leerschool van ge
duld, wunt ons geduld wordt onop
houdelijk op de proef gesteld. D(
wereld is een onmeetbare Calvarie
berg, overal met kruisen beplant. D:
gevolgtrekking van al die beproevin
Alles ingezien, bestaiigen wij dat de stcffe-
1 ij a e toestand van België uitmuntend is en
misschien, zijne weergè op de wereld niet
heeft. Onze vijanden moeten het bekennen
out ons, wani de daadzaken zijn daar om
tiet te bevestigen; de naburige landen bezien
ons met oogen van afgunst, en hunne druk
pers spreekt onophoudelijk den lof uit en het
welvaren van ons klein Balgenland.
Liberalen en socialisten alleen roepen en
klagen sedert twintig jaar over ondergang
en ellende maar de welstand doet niets dan
aangroeien en daar zij hem niet meer loo
chenen kunnen, schrijven zij hem toe aan
tijdsomstandigheden, en geenszins aan de
algemeene politiek van het katholiek beslier;
volgens han heeft het bestier mets te zien in
dien toestand.
Welnu, ware die toestand nog niet te dan
ken aan de katholieken, toch moet men be
kennen dat het elericalismus tenminste
geen bebtsel geweest is voor den vreedza
men vooruitgang van ons land zij moeten
ook bekennen dat eene politiek van oorlog,
van vervolging, van twist order het volk,
van ophitsen d.r volksdrifien, in geenei
wijze den zelfden uitslag zou gegeven beb-
oen. De geschiedenis getuigt dat de burger
lijke en godsdienstige oneenigbeden altijd
en overal de ergste vijanden geweest zijn
van den openbaren voorspoed.
En wat willen onze politieke vijanden
Een vrijmetselaarsbestier in België, gelees
en geschoeid gelijk het vrijmetselaarsbestiei
van Vrankrijk Waren er geene andere be
langen op het spel, dan du-stoffelijke, wij
zouden dan reeds redens genoeg hebben,
om, kost wat kost, alle verandering van
bestier te verwijderen en den weg te ver
sperren aan het radieo-socialismus.
Da liberalen waren zes jaar aan hel bestier
en hunne verkwistingen deden de belastin
gen verdubbelen voegt daarbij dat hun te
kort, in de Staatskas ieder jaar grooter en
groolcr wierd. Wie heeft de schulden inge
kort, en de staatsrekening jaarlijks met een
ovetschot gesloten De katholieken die sedert
wintig 'jaar aan het bewind zijn.
De goede staat der geldkas komt te zameri
m« t de algemeene verbetering en vooruitgang
in handel-en vervoertuig, iji nijverheid, in
wegenis, in landbouwontwikkeling, in maat
schappelijke wetsgeving, in geldelijken on
derstand. Overgroole lasten heeft de Staat
op zich genomen maar dank aan de wijs
beid en de voorzichtigheid in het bestier zijn
de staatsrechten niet verhoogd geweest. Hel
liberaal bestier had onze Staatskas in groot
gevaar gebracht de katholieken bewaren
ze in veiligheid en toch hebben zij middel
gevonden om een beheer van arbeid in te
richten.om de werkmanspensioenen te stich
ten, om eene behoorlijke vergoeding aan de
soldaten te geven,om voor den helft tusschen
te komen in het leggen der buurtspoor
wegen, om het vrachtvrij vervoer te] ver-
leenen aan de materialen der landbouw
wegen.
Vele menschen weten nog met welke
akelige voorspellingen de liberalen in 4884
de aankomst begroetten der,katholieke pari ij!
Gelijk zij schreeuwden,had men niet gemeend
dat België voor altijd verloren was, dal het
ging uitsterven van srm-oede, dat eene
bloedige vervolging üoór het k lerik alismus
ing ingespannen worded, dat er weldra
noch vrijheid noc'a leven racer zijn zou
En 't is nu twintig jaar dat de «klerikaien»
aan 't bewind zijn is er eene dier liberale
voorzeggingen verwezentlijkt Zijn zij niet
1 zegevierend, gelogenstraft?
In plaats van achteruit te gaan, hebben de
katholieken vooruitgestreeld,zoo betrouwvol
en onverschrokken, dat de oude liberale
kopstukken hen verweten in de duisternis
sen te springen waar de liberalen blind
staan, daar zijn de katholieken klaarziende,
en wat de liberalen roekeloosheid noemden,
dat was voor de
vooruitgang.
In plaats van de openbare vrijheden te
krenken, hebben enze mannen ze uitgebreid
en aangemoedigd in plaats van bet stem
recht in te korten, hebben zij het boven alle
verwachting, aan iedereen geschonken in
plaats van hunne tegenstrevers voor altijd te
erbannen uit bet bestier, hebben zij hun
eene evenredige deelneming toegekend
zonder de katholieken ware er niet een libe
raal meer in de Kamers
De katholieken hebben wetten gemaakt
van herstelling, van rechtveerdigheid, van
overeenkomst, van bescherming, van aan
moediging en van vooruitzichtzij hebben
niet eene wet gestemd van strijd en verdruk
king
La-it nu den verstandigen Belg kiezen
hoe zou hij anders kunnen dan zijne stem
geven aan de heerschende partij
Hij alleen, die verblind is door dweep
zucht, door godsdiensthaat, door geest van
ervolgirig, zou den tesenwoordigen toestand
van België willen vertreuren, met de vrij
metselarij aan 't hoofd te stellen indien er
altijd stichters geweest zijn, er waren ook
ltijd afbrekers, maar deze hebben nooit iets
weten op te richten en zij zijn op hunne
;ene puinen vergaan.
Het is algemeen aangenomen, en de ge
zonde rede dringt zoo iets op, dat werk
verschaften aan de menigte beter is dan
aalmoezen te geven.
Dit begrijpt ook het Katholiek Ministerie,
en wellicht is er nooit een Staatsbestier ge
weest, dat zoo vele openbare werken deed
uitvoeren.
Om enkel van de laatste jaren te gewagen,
kunnen wij aanhalen dat, sinds 1 Januari
1893 tot 31 December 1903, het volgende
wierd uitgegeven aan buitengewone open
oare werken
1° Bijna tfgl miljoen aan 't leggen van
nieuwe spoorwegen, postbureelen, telefoon
lijnen, enz., dus aan winst opbrengende
werken.
2° Ruim SOS miljoen aan vaarten, steen
wegen, havens, enz.
3® Bijna 85 miljoen aan scholen en an
dere openbare gebouwen, waarbij de ge
katholieken aanleg en
meenten en provinciën nog evenwel of
meer miljoenen voegden voor hun aandeel.
Dat maakt cp die negen jaren, het eene
jaar door het andere, ruim lö? miljoen
aan buiiengewo7ie werken, van wege den
Staat alle n.
Het is onbetwistbaar dat het grootste deel
dier miljoenen rechtstreeks teri goede kwam
aan de werklieden en aan de nijverheid in
't algemeen, zoodat zelfs werken, die wel
eens als geldverkwisting worden bestem
peld, niettemin dit goede in hebben, d;.t zij
in alle geval ten voordeele zijn der werk
lieden.
Die werkverschaffiQg strekt niet alleen
rechtstreeks de werklieden ten goede, maar
ook alle andere menschen die bij bet leven
der arbeiders ook hun leven cf hun bestaan
vinden.
Immers het geld is rond en 't bolt altijd
voort, van de eene hand in de andere, zoo
dat een enkel miljoen tot verscheidene mil
joenen overgaat door bedrijvigheid en omzet.
Er wordt dikwijls gepreuteld tegen het
liggende geld dat dus niets voortbrengt en
dood is voor de algemeenheid, maar zou er-
wel veel zulks geld bestaan Men verwart
dit liggende geld zelfs met hei geld in de
spaarkassen van den Staat, zoo bijna of dit
geld daar bleef liggen en niet aangewend
wierd voor 't uitvoeren van openbare wer
ken, voor 't ondersteunen van groots onder
neming, enz.
Wie geld uit den omloop houdt, handelt
onbetwistbaar niet goed, vermits bet duizen
den menschen kan doen leven zonder in iels
te vermeerderen voor den beziiter.
Integendeel, met dit geld te gebruiken tot
verschaffen van werk, zal hij niet alleen de
algemeene welvaart bevorderen, maar ook
zijn eigen bezit doen aangroeien.
Daarom ook is het schimpen der socia
listen op 't kapitaal en hunne dreigementen
om het kapitaal af te schrikken, oen grove
misslag tegen het belang der werklieden en
tegen de algemeene bedrijvigheid.
Al het geld dat zij, op die wijze, uit den
algemeenen omioop doen verwijderen, ver
wekt stremming in handel en nijverheid
het doet veel handenarbeid te niet en kan
niet anders dan het kwaad vergrooten,
waarop zij nogtans zoo gaarne schimpen.
Ten minste- zal dit geld verloren zijn voor
ons land zelve, wanneer het veideraange
wend wordt in buitenlandsche nijverheden,
gel jk het deze laatste jaren veel is gebeurd
De socialisten begrijpen wel eens hunnen
misslag en dan beweren zij, niets tegen hel
sapitsal zeive te hebben, maar enk 1 tegen
het bezit van 'i kapitaal in enkele handen.
Maar dat verandert niets aan 't kwaad dat zij
slichten, want hun optreden tegen hei kapi
taal van enïelen, kan aan dit bezit niets
veranderen. Door het verwekken van werk
stakingen, enkel uil haat tegen het kapitaal,
en juist tegen het kapitaal dat vele werklieden
en bedienden doet leven, doen zij dus een
onzinnig werk, dat niet alleen den kapitalist,
maar nog meer den armen wroeter moet
öenadeelen, rechtstreeks of onrechtstreeks.
Want varen er eenigen soms goed bij, dui
zenden anderen lijden er door, juist gelijk
met hun stelsel der samenwerkende maat
schappijen.
Werk verschaffen, goed vergeldenden
arbeid, blijft dus het hoofddoel voor allen
die belang stellen in den welstand der arbei
dende klas. Wie zóó handelt, doet eene wel
daad, terwijl het integendeel eene misdaad
is, zonder wettige reden en enkel uit haat,
tegen het kapitaal te donderen en zijn werk
te beletten. VI. H.
Vrijdag werd in de hoofdkerk te
Brest, op verzoek van de meerder
heid der advokaten, eene mis gecele
breerd tot boetedoening voor de
wegneming der kruisbeelden in de
gerechtszalen.
Vandaag zal in de ka'hedraal te
Mans eene bot-tnlechtigheid plaats
hebbem voorgezeten door Z. Hoogw.
den bisschap van Mans.
De vjifi officiers, die geweigerd
haddp" "Jnne troepen aan te voeren
f Klooster en de school der
an Phoërmel, en die vrij-
krijgsraad te Nantes
terden met 3 stemmen
ulke stemverdeeling
wordt de uitspraak beschouwd als
gurstigvoorde belichten vrijge
sproken van de beschuldiging van
ongehoorzaamheid aan een krijgsbe
vel. Zij werden daarentegen met 5
stemmen tegen 2 plichtig verklaard,
hunnen post verlaten te hebben, en
werden elk tot 4 maanden gevang
veroordeeld.
Te Roebaais werd vrijdag het werk
nog in drie fabrieken hernomen; het
reeds klein getal werkslakers vermin
derde met 250. Er blijven nog 8 werk-
hu zen in staking (5 slechts gedeelte
lijk), met 421 werkstakers on 95
gedwongen verletters.
Reeds talrijke brigaden gendarmen
te voet en te peerd, zijn naar hunne
verblijfplaatsen teruggekeerd.
Te Toerkonje blijven nog 29 fabrie
ken of werkhuizen in staking. Het
getal werkstakers dat donderdag 2152
beliep, was vrijdag reeds op 4880
werkstakers verminderd.
Al de spoorwegbedienden, van de
reserve deelmakend, zijn onder de
wapens geroepen, on zullen nu hun
werk moeten hernemen op straf van
voor den krijgsraad vervolgd te wor
den.
Op 't oogenblik dat de werkstaking
uitbrak, hebben do machinisten en de
stokers, onderweg door hunne mak
kers verwittigd, vijf en twintig trei
nen vol reizigers tusschen Weenen en
8uda-Pest laten staan. De reizigers in
't midden van 'tveld achtergelaten,
had 'en weldra gebrek aan levens
middelen. Afdeelingen ruiterij moe
sten talrijke reizigers eten en drinken
komen bezorgen en de treinen bewa
ken, ten einde alle ongelukken te
voorkomen.
Het wordt bevestigd dat de werk
staking reeds iang op voorhand bereid
was, en dit de werkstakers over
aanzienlijke sommen beschikken die
hun toelaten zullen het einde van
het geschil af te wachten.
Buiten don reizigersdienst, die vol
komen stil ligt, ondanks de pogingen
van het bestuur der spoorwegen om
de sneltreinen tusschen Buda-Pesth
n Weenen herin te richten, is de
postdienst ook gestremd. De brieven
en dagbladen worden nu per water
weg bezorgd.
In meest al de groote steden lieten
zich de gevolgen der werkstaking
ionderdag, op zeer onaangename
wijze gevoelen: melk, boter, eieren,
groenten, enz. ontbraken in vele
huishoudens, en de groenseliers en
melkboeren maakten van deze
schaarsheid gebruik, om hunne koop
waar tot schandalige prijzen op te
jagen.
aag
verse
tegen 4
Dc werkstaking op de spoorwegen
is thans volkomen geëindigd. De
dienst der reizigers- en koopwaren-
treinen heeft, dag en nacht, op al de
lijnen, op regelmatige wijze plaats.
Te Buda-Pesth hebben 7500 voer
lieden en koetsiers den arbeid ge
staakt. TeGrosswardein hebben 15000
gesyndikeerde werklieden eveneens
het werk verlaten. Maandag doorlie
pen zij de stad en dwongen de handel-
drijvers hunne winkels te sluiten.
De werkstaking was dinsdag alge
meen te Grosswardein, Debrefzin en
Szegedin. De fabrieken liggen stil en
de scholen zijn gesloten. Te Ellesd,
waar de boedige beteugeling plaats
gehad heeft, die wij gemeld hebben,
leveren de boeren zich aan plundering
over. Acht van de te Ellesd gekwetste
woelmakers zijn overleden, wat het
getal dooden op 31 brengt.
NIEUWSBLAD VAN YPER
