D IT
EN O M M ELANDS,
m
m
m
Op Zaterdag 24" December 1904.
o centi men 't blad,
39st6 jaar. Talmerk 2036
De Liberalen en
het Onderwijs
VAN Al LES WAT
Paraplu of regenscherm
De vogels
Het voeden der kippen
Hard hout
Het klerikaal juk
Nieuwe mode
Stad Yper Gemeenteraad
STADSNIEUWS
Feesten
Maandag 26 December
In de Iweinszaal
Tooneel
BOND DE WERELD
Vrankrijk
m
TELEFOON 52
Te trekken bij den UitgeverTk 36, in de Boterstrate, te Yper, en bij 's land boodschap toe sen ofte post, tegen 3 frank 's jaars.
't Nieuwsblad van Yper verschijnt 's Vrijdags, en 's Zaterdags na
de markt, tegen 3 f. 's jaars; 3 f. en den vrachtloon buiten Beigenland.
Het Mad en is niet min te trekken dan voor een geheel jaar en 't wordt
op voorhand betaald.
Alles moet vrachtvrij ingezonden worden naar de Boterstrate,
Tk 36, te Yper.
Echt en recht, 't oud Volk indachtig;
Kinderlijk, niet kinderachtig;
Ypersch, Vlaamsch en, bovenal,
God getrouwe ik wezen zal
De bekendmakingen kosten 0,fr. 15 de reke binnen't blad is 't
0,f.30 van 's Rechters wegen f. 1overdruk, 5 fr. 't honderd, leder
boek, waarvan ons twee afdruksels zijn gezonden, wordt besproken.
DeKeeren van de Agence Havas. te B. ussel, Tk 34, in de Ziiver-
strate, en te Parijs, n° 8, Place de la Bourse, ontvangen bekendma
kingen voor 't Nieuwsblad van Yper, van al die buiten Oost-
Westvlaanderen wonen.
ledereen kent de zienswijzeder Bel
gische Liberalen over het Onderwijs.
Die Heeren verkiezen de verplichtende
wereldlijke onzijdige school, betaald
en onderhouden door den Slaat dat is
met de centen der lastenbetalersDie
Heeren zijn immers te POOTVAST
om zelve scholente bouwenmet hunne
eigene centen ternauwernood kan
men er in gansch Belgie eenige telien
door de mildheid der vrijdenkers ge
sticht, terwijl de Katholieken ten allen
kante, in steden en gemeenten tot in
de verlatenste gehuchten toe me:
hunne centen duizende scholen ge
bouwd hebben en nog houwen en nu
nog jaarlijksmt'Wtoenen uit hunne beur
zen betalen tot bloei en groei ven Ou
derwns en Opvoeding der Belgische
kinderen.
Wat doen de Liberalen voor 't On
derwijs Niets. Zij bepalen er zich bi
te verklaren dat zij de VriendenW
van 't Onderwijs zijn
En sommige Liberale gazetschrij
vers zouden de kwakzalverij zoo verre
drijven te bewijzen datde Katho
lieken vijanden zijn van 't Onder
wijs
De Liberalen zijn voor de onzijdige
school dat is voor scholen, waar men
ieders denkwijze eerbiedigt en waar
er geen Godsdienst onderwezen wordt.
Mr Nolf, de radikale volksvertegen
woordiger van Yper, is ook voor de
onzijdige school. Ziehier nil wat M'
Henri Maret, daghladschrnver en
Radikale volksverlegenw ordiger van
Fraukrijkzcgtoverdi onzijdige school
Hij schrijft
INooit heeft men iets zoo belsche-
lijk gevonden aisde onzijdige school.
Ik heb het duizend maat gezegd en
ik herhaal het hoe wilt gij dat qe-
hjk welke meester onzijdi' zij Se-
dut. hrl beslaan van de wereld,heeft
er wel een onzijdig onderwijs be
ttaanl l> onzijdigheid is de stilzwj
germheid en de stilzu ijget dheid is
het woord niet. Zulke meester,zulke
school. Gij zult schoon te doen heb-
ben indien gij Godloochenende mees
nters hebt,zullen zij de Godloocheni>-g
onderwezen en indien gy Kris'ene
n meesters hebt, zullen zij Krislus 's
leering aanleeren. Geheel huune
handel en wandel zal dit uitgeven.
Opdat het andets ware zouden het
onnoozelen en onbekwamen moeten
zijn.
Men heeft die domme onzijdigheid
uitgevonden om de vrijheid te ver-
mijden. Men zegt aan de ouders
Slaapt gerust en zendt ons uwe kim
deren, men zal hun niets leeren da'
u zou kunnen mishagen.
«Dit is zuivere schijnheiligheid. Het
is zoo onmogelijk van den Godsdienst
niet te onderwijzen in eene Gods-
dienstige school als het onmogelijk is
van de Ongodsdienstigheid niet te
«onderwijzen in eene Vrijdenkers-
school.
Om te sluiten vraagt de fleer Henri
Maret in zake van scholen de volledige
vrijheid en hij beweert dal de Stadsbe
sturen welke dit stelsel niet in voeg»
breDgen allerhande moeilijkheden zul
len ontmoeten.
In zake van onderwijs komen de
gedachten van Mr H. Maret volkomen
overeen met de gedachten der Belgi
sche Katholieken.
Mochten wij nog lange ods Katho
liek Gouvernement behouden om be
vrijd te zijn van den sehooloorlog 11!
In 't seizoen der koude voeten en druipen
de neuzen, der vallingen, der regens, wordt
de regenscherm een onzer onafscheidbare
vrienden.
Een vriend, herhaalt men dikwijls, is
iemand die ons vergezelt als wij het goed
hebben en ons verlaat als er wolken aan
onzen levenshemel;:'verschijnen dat kan
men van den regenscherm niet zeggen, want
juist in dit laatste geval gaat hij mee om ons
te beschermen. En dan onder ons gezegd,
ik geloof dat den regen een beetje bang is
voor den paraplu hoe dikwijls hebt gij niet
ondervonden even als ik, waarde lezer, dat
juist toen ge een regenscherm meenaamt,
de regen stillekens aftrok.
De paraplu is zoo oud niet als ge meent
het zijn alweer die eeuwige chineezcn die
hem uitgevonden hebben de oude Belgen
droegen tegen den regen kapmantels eene
herinnering daaraan vindt geind eovergroote
mantels met geplooide kap, welke de oude
vrouwkens 's winters nog soms in het dag
licht brengen, en in de nieuwerwetsche
Cabans, die ook reeds oud beginnen te
worden, is die oude mode weer opge
warmd.
De regenscherm, zeggen zijne vijanden, is
een meubel, welk het water dat op hoed en
jas had moeten vallen, op broek of rok laat
druipen. Dat kan de zuivere waarheid zijn
voor hedendaagsche nieuwerwetsche para-
plukens, maar spreek mij van die van vader
tot zoon overging, en waar eene heele familie
kon onderschuilen dat was een paraplu
Hoeveel menschenlevens redde hij niet ten
tijde van brand, met als valscherm te dienen
voor ongelukkigen, die moesten kiezen
tusschen levend geroosterd te worden of
met verbrijzelde leden op den grond te recht
te komen gaat dat eens beproeven met een
onzer hedendaagsche speeltuigjes.
't Is winter, en al is hij tot hiertoe niet
streng, hij kan het nog worden.
En als 't winter is, is het ook harde tijd
voor de vogels, die dan sterven van honger.
Gij lieden van het land bijzonder, zorgt
een weinig voor de vogels, en geeft d'arme
beestjes al eenige kruimlingen.
Die gevederde diertjes zijn onze goede
vrienden, zij zullen dankbaar zijn voor
hetgene gij voor hen doet.
Inden zomer zullen zij vroolijk huppelen
en lieflijk zingen maar wat zij bijzonderlijk
zullen doen, zij zullen boomen en struiken,
akkers en vruchten verlossen van 't vernie
lend venijn dat bij ons begint huis te hou
den gelijk soms de sprinkhanen in Spanje
en Algiers.
Beschermt de vogels en zij zullen onze
velden beschermen.
Wil men bij het fokken van kippen goe
de uitslagen bekomen, dan dient men in
het oog te houden, dat de voeding eene der
voornaamste zaken is, zoo niet de voor
naamste zaak.
En men verlieze daarom het volgende
niet uit het oog:
1. Men stelle de dieren in staat steentjes
(we vinden soms vrij groote glazen hemds-
knoopen in de magen van hoenders) op te
pikken, dewijl deze eene rol moeten ver
vullen, als die welke de tanden bij de zoog
dieren spelen.
Immers, nadat het opgenomen voeder
voornamelijk zaden en granen eenigszins
geweekt is (dat weken gaat niet zeer ver,
dewijl een kippenmaag weinig maagsap
afscheidt), wordt het door de opgenomen
steentjes even tegen den maagwand stuk
gedrukt.
2. In den winter, wanneer de dieren veel
minder zelt kunnen bemachtigen dan in het
schoon jaargetijde en zij tengevolge van de
lagere temperatuur der lucht, meer warmte
verliezen, voede men krachtiger, dan in den
zomer.
3. Men verhindere uit al zijne krachten,
dat het voeder verontreinigd wordtmen
werpe het derhalve bij het voeden niet in den
modder, maar stortte het in lange, smalle,
ondiepe eetbakken, welke men van tijd tot
tijd zorgvuldig schoon maakt.
't Verdient aanbeveling op die bakken een
plankje te bevestigen, bij wijze van dak:
voeder zal dan beter zuiver blijven.
4. Men voede regelmatig en wel driemaal
per dag, steeds op dezelfde uren.
In het noorden van Transvaal groeit een
boom wiens hout zoo hard is, dat men
het alleen bewerken kan als het pas is ge
kapt. Als het droog is, versplinteren debest
geharde bijlen er op en kan eene handzaag
er geen millimeter diep in doordringen. Een
zes meters lange stam was eerst veertien
dagen, nadat men hem in brand had gesto
ken, geheel opgebrand. De sneeuwitte asch
had nog geheel den vorm van den boom, en
was zoo vast, dat zij nog als hout kon ge
kloofd worden.
Er gaat geen dag voorbij, of de liberalen
schreeuwen Wij zitten sedert 20 jaren
onder het klerikaal juk.» Voor degenen die
verstaan, wil dat zeggen Sedert 20 jaren
moeten wij onze vingers houden uit de vette
schotel, waaraan wij van 1878 tot 1884, zoo
vraatzuchtig hadden mogen lekken», maar
degenen die den «eetlust» der geuzen niet
kennen, vragen zich in alle rechtzinnigheid
af, waar toch dat juk is waaronder de libera
len in ons land loopen
Er is niemand die hen verplicht ter kerke
of te biechte te gaan; zij zien niet dat iemand
hen belet 's vrijdags vleesch te eten, liberale
gazetten te lezen, te verspreiden of te druk
ken, lezingen te houden tegen God, of te
feesten naar hunnen hertelust; M. Neven een
groot man te noemen en Hymans een profeet;
met de socialisten meê te heulen wanneer zij
werken tegen den godsdienst en hun ook
al appelen voor citrpenen te verkoopen.
Wanneer een liberaal door de straten gaat,
steekt hij het hoofd op als een haan op eenen
mesthoop. Hij meent dat iedereen hem be
wondert en denkt iedereen te klein nevens
zijn eigen persoontje.
Niemand kan zien dat die man onder het
juk gaat. Wie hem zoo iets in het gelaat
moest zeggen, zou hij vierkant uitlachen.
En ook niemand plaagt hem op straat,
niemand beleedigt hem iedereen laat hem
vrij zijn recht als vrij burger uitoefenen.
Waarin bestaat nu dat juk
Hierin en hierin alleen, dat zij hunne
lange vingers uit de staatskas moeten houden
en niet in alles meester en baas kunnen
spelen. 4
Men doet tegenwoordig in Duitschland,
in verschillige steden, proeven tot kervor
raing der drankhuizen men wil namelijk
het gebruik van flesschen, glazen, kannen,
enz., totaal afschaffen. Ziehier op welke
wijze de nieuwsoortige drankhuizen zullen
ingericht zijn
Van de tonnen wordt de drauk, bier of
wijn, bij middel van buizen naar elke tafel
geleid en daar aan elke tafel dragen de
buizen een zeker getal kleinere buisjes,
waaraan de bezoeker een soort van darm
in den vorm der biberons van de kleine
kinderen bevestigt en daarna begint te
drinken of liever te zuigen. Aan eiken
biberon is een klein tuig vast welk aanduidt
hoeveel centiliters vocht er door gevloeid
zijn, dit ten einde te bepalen hoeveel de
verbruiker zal te betalen hebben bij het
veilaten van het drankhuis.
Bij het intreden van eene herberg hoeft
men dus niet te zeggen Garijon, een bock
of iets dergelijks, maar wel: Gar^on, een
biberon
Sommige heeren hebben reeds hunnen
eigen biberon en gaan maar rechtstreeks
naar de tafel en hechten hem aan de buis,
die den drank bevat welken zij verkiezen.
Dit nieuw systeem van drank verkoopen,
heeft vele voordeel en wij willen er eenige
van opsommen
1De verbruiker kan zich niet meer be
driegen van glas.
2. Hij kan geene glazen meer breken.
3. Hij wint plaats op tafel, zoo hij een
domino-, kaart- of ander spel wil verrich
ten.
4. Hij heeft nooit verschaald-bier.
5. Men kan hem geen klakkVn&lér~op-
dienen.
ander
8 Hij betaalt maar altijd juist den ver
bruikten drank.
9. De gallons of bedienden zullen op
zijne kleederen geen drank meer kunnen
storten.
10. Er zullen geene klachten meer zijn
van vuile glazen, klei ie pinten, enz.
Voorzeker zijn die voordeelen zeer be
langrijk, maar het moet aardig om zien zijn
wanneer eenige personen niet het glas,
maar den biberon in de hoogte steken om
op iemands gezondheid te drinken en dan
eens tikken.
6. Een
drinken.
7. Er kan geene vlieg of ander diertje
geene onreinheid in zijn glas geraken
Verslag der zitting van
Zaterdag, 17 December 1904.
De openbare zitting begint ten 5 ure en
een kwart.
MM.Fraeijs, Caenepeel en Iweins d'Eeck-
houtte zijn afwezig. De heer Iweins deed
zich verontschuldigen.
De begrooting der stadsboekerij wordt
eenparig goedgekeurd. Zij bedraagt 1422 fr
in ontvangsten en uitgaven.
Orgels
De heer Burgemeester stelt voor het
nieuw reglement te bespreken en te schikken
in de afdeelingen.
Er zal worden toegestaan muziek- en dans
feesten te geven in bijzondere maatschap
pijen, die sedert ten minste een jaar bestaan,
mits er acht dagen op voorhand de aanvraag
van te doen.
M.Vanderghote begeert min strengheid
in het toepassen van het reglement.
M. de Voorzitter. Naar het oordeel van
alle schoolbestuurders, zijn de danszalen
eene school van bederf voor de jonge op-
schotelingen, meisjes en knechten, van
dertien-veertien jaar voort. M. Verduyn, in
den tijde, heeft er uitdrukkelijk tegen gespro
ken en ons gevraagd maatregels te nemen.
Na eenige opmerkingen door verschil
lige leden wordt het voorstel verzonden naar
de afdeelingen.
Verlichting
M. de Voorzitter geeft lezing van den
brief door het stadsbestuur van Yper gezon
den naar M. De Brouwer, nopens de stem
ming van Zaterdag, Daarin wordt uitdruk
kelijk gevraagd, onder andere, dat M. De
Brouwer zou de verplichting nemen geene
kolen te verkoopen, noch onder zijnen naam
te laten verkoopen.
M. De Brouwer, in zijn antwoord, aan-
veerd al de voorwaarden,door de stad gesteld,
ook de verplichting nopens de kolenverkoop
enkelijk wordt gevraagd de benoeming
nijverheidsaandeelen te vervangen door
een meer gebruikt woord.
Het Contrakt zal geteekend worden zoo
dra de heer Voorzitter van le Crédit
Liégeois een der aandeelhouders van de
maatschappij, zal aanwezig kunnen zijn.
M. Sobry dringt opnieuw aan opdat er
wel zou verstaan zijn dat de stad maar
1 centiem per bek en per uur zal moeten
betalen met eene gemeentelijke maatschappij.
Hij is overtuigd dat de kosten van aansteken
en uitdooven ten laste zullen zijn van stad.
M. de Voorzitter herhaalt opnieuw dat
het tegendeel blijkt uit het contrakt.
M. D'Huvettere denkt dat het beter
ware, om M. Sobry te overtuigen, ook deze
bepaling te schrijven in het bijgevoegd
contrakt.
M. de Voorzitter vindt het nutteloos,
maar indien M. Sobry daarmede is tevreden
te stellen, dat kan gedaan worden.
Eene lange bespreking ontstaat hierover
en eindelijk wordt beslist de bepaling nog
eens te zetten in het bijgevoegd contrakt, dat
namelijk het ontsteken, uitdooven, onder
houd, enz., ten laste zijn van M. De Brouwer
en later ten laste der gemeentemaatschappij.
M. de Voorzitter vraagt dat de Schepen-
raad zou belast worden M. Valcke te ver
wittigen c«at het contrakt uit is met Januari
1906.
M- D hjuvettere. Dat betreft de uitvoe
beslissingen en komt alleszins
Fraad toe.
"agenomen.
wordt geheven ten
De avondfeeste voor damen, eerst beschikt
voor Zondag 8 Januari, is verzet tot Zondag
22 Januari, om reden van andere feesten.
Het groot Concert z«l plaats hebben op
Zondag 26 Februari.
Avondfeeste voor de Gilde van O. L. Vr.
van Tbuyne, met medewerking van de
heeren Eug. Verstraete, tenor en L. Van-
houtte, pianist, alsmede van verscheidene
liefhebbers, leden der gilde.
De Koninklijke Fanfare heeft op weerdige
wijze hare reeks winterfeesten geopend, Za
terdag laatst, in haar prachtig lokaal, Iweins
zaal.
Talrijk en uitgelezen publiek.Op de eerste
plaats bemerkten wij den heer Senator Baron
de Vinck, Voorzitter, onzen achtbaren bur
gemeester M. Colaert, den heer Schepene
Struye,eere voorzitter der Fanfare, benevens
al de voornaamste overheidspersonen van de
katholieke partij.
De twee deelen van de feeste werden be
gonnen door de Koninklijke Fanfare, die
onder de leiding van haren verdienstelijken
bestierder M. Verstraete, eene puike uitvoe
ring heeft bezorgd, bijzonderlijk Euterpe.
Twee leden der Fanfare kwamen op als
medewerkers. De heer De Rudder zong met
zijn gekend talent een deel uit Haydn 's
Schepping en de heer De Nudt, die even
gemakkelijk klucht en ernstig muziek beoe
fent, zong Noël van Missa.
De heer Marien, de zoo gunstig gekende
kluebtzanger heeft reeds genoeg getoond dat
hij de moeilijksten kan voldoen en steeds
nieuwen voorraad bezit om eens hertelijk te
doen lachen.
Een jonge kunstenaar,die veel belooft voor
de toekomst, is de heer Vanneste van Kor-
trijk, violoncellist. De basvedel is een tuig
dat een veerdige hand en fijnen kunstgeest
eischt en weinigen geraken ertoe om waarlijk
zich als kunstenaar op dit instrument te
mogen doen kennen. De heer Vanneste, hoe
jong ook, heeft ons Zaterdag bewezen dat
hij zijn instrument meester is en op weg is
om, mits studie en oefening, eene beroemd
heid te worden.
Onzen besten dank aan den heer Wenes,
die zich, met den heer Derudder, zoo wel
gekweten heeft van de moeilijke taak van
begeleider.
«Willen is Kunnen» heeft Zondag avond
eene prachtige vertooning gegeven aan de
eere- en werkende leden der Katholieke
Wacht.
Als spelers in «Vaderslied» hebben vooral
uitgemunt de heeren Flamey, Casier, Cuve-
lie, Delahaye, Sierens.
Inden rusttijd speelde Sint-Michielshar-
monie eenige lieve stukjes, die door het volk
geestdriftig werden toegejuicht.
Nog alt ij i is hot fransche Volk
nezig met d1 zonderlinge dood van
ien Panjzer Volksvertegenwoordiger
Gabrio! Syveton.
Uit de tegenstrijdige berichten der
groote parijzer dagbladen is er geen
middel min of moer wijste worden,
zelfs niet uit de verklaringen der
scheikundigen, die de eenen beweren
dat M. Syvet >n zich heeft gezelfmoord
bij middel van gaz, anderen op eene
andere wijze en verders nog dat hij op
bevel is ter dood gebracht.
Binst dat het volk daarmee bez:g
is, worden nog hier en daar kleoslers
en kapellen opengebroken, de zeldza
me kloosterlingen, die nog in Vrank-
T NIEUW
1*
