EN OMMELANDS
MEETINGEN
EiKELiNDT
Op Zaterdag 14" April
5
eentimeo t blad.
41" jaap. Talmerk 3002
te Ploegsleert
op den Uizet
op den Abeele
te Walou
te Proven
Leve de V rijheid
Naar schole niet
Van langs om beipr
TELEFOON 52
Te trekken bij den UitgeverTk 36, in de Boterstrate, te Yper, en bij 's land boodschap we 3 en ofte posttegen 3 frank 's jaars.
Echt en recht, 't oud Volk indachtig;
Kinderlijk, niet kinderachtig;
Ypersch, Vlaamsch en, bovenal,
God getrouwe ik wezen zal
Zondag 15- April (Paschen)
Verplichtend onderwijs
Maandag 2" Paaschdug
ten 11 ure
in de Kroon, bij Wed. Verfaillie.
Mannen van Ploegsteert Bizel
Ongeloerd<rt
Maar zijn er hier in België zoodanig veel
ongeleerden
Walou en Proven
1
1
Mannen van den Abeele
Zondag en Maandag op uwen post
Niemand mag afwezig zijn
zelve zou gezocht hebben achter de wegge
't Nieuwsblad van Yper verschijnt 's Vrijdags, en 's Zaterdags na
de markt, tegen 3 f. 's jaars; 3 f. en den vrachtloon buiten Belgenland.
Het Wad en is niet min te trekken dan voor een geheel jaar en 't wordt
op voorhand betaald.
lies moet vrachtvrij ingezonden worden naar de Boterstrate,
Ts £6, te Yper.
De bekendmakingen kosten 0,fr.l5 de reke binnen 't blad is t
0,f.30 van 's Rechtere wegen f. 1overdruk, 5 fr. 't honderd. Ieder
boek, waarvan ons twee afdruksels zijn gezonden, wordt besproken.
De Keeren van de Agence Havas, le Brussel, Tk 34, in de Zilver-
5 strate, en te Parijs, n° 8, Place de la Bourse, ontvangen bekendma-
kingen voor 't Nieuwsblad van Yper, van al die buiten Oost- fc
m Weslvlaanderen wonen.
ten 11 ure
bij M. Alf. Duhayon.
ten 3 ure namiddag
in de Vrije Meisjesschool.
Aloysius'schole, ze 'n kregen geen onder
stand meer noch van disch, noch van hospi-
[cen, altijd in de name der vrijheid
Vrij zijn is toch schoon en aangenaam I
't En is dan niet te verwonderen dat de
liberalen, die zoo vrijgezind zijn van name
en van verleden, van die vrijheid hun heel
programma hebben gemaakt
VERPLICHTEND onderwijs
VERPLICHTENDE soldatendienst
Algemeen stemrecht aan 21 jaar
't Laatste punt en is er maar bijgevoegd
lom de socialisten te paaien, want de
liberalen zijn ten volle overtuigd dat het
I tegenwoordig kiesstelsel, dat bijgevoegde
ter herberg van M.Huyghe.peerdenkoopman I stemmen toekent aan de huisvaders, aan de
1 bekwaamheid en aan den eigendom, een
allerbeste en rechtveerdig stelsel is, dat niet
behoort veranderd te worden.
Blijft dus alleen de twee eerste punten
verplichtend onderwijs en verplichtende
soldatendienst. Wij spreken vandaag alleen
lijk van het
Waarom dat verplichtend onderwijs
1 Ah de geleerdheid is de bronne van alle
geluk, van allen welstand
De belgen staan aan 't steertje voor het
geen de geleerdheid betreft, omdat alhier
het onderwijs niet verplichtend en is en de
franschen, waar sedert lange jaren die
verplichting is ingevoerd, staan aan het
hoofd der beschaafde wereld.
Bij honderden kinders genieten volstrekt
geen onderwijs, en hier in Vlaanderen
ten 3 ure
in de oude Katholieke school
ten 6 ure
245.695 in de bewaarscholen en 193.907,dat
is bijna ro 000 per jare meer voor de eerste
en meer dan 15.000 per jare meer voorde
tweede.
Dat bewijst klaar en duidelijk dat de Bel
gen ponder verplichting het groot belang
erstaan van onderwijs en opvoeding, zoodat
de verplichting volkomen nutteloos is,buiten
dat ze een dwangjuk zou leggen op de
schouders der belgische bevolking en Keizei
Karei zei het reeds in zijnen tijd
1 De belgen zijn trouwe onderdanen,maar
ze 'n dulden geen slavernij I
Volgens bovengemeld verslag is de
verhouding van 1886 tot 1900 verminderd
met 21 per honderd en van de jonkheden van
l5 tot 25 jaar waren er in 1900 maar 10 per
honderd meer die noch lezen noch schrijven
konden.
Die verhouding vermindert nog gedurig,
bij zoo verre dat ze tegenwoordig zekerlijk
De liberalen hebben hun programma
laten kennen voor de aanstaande kiezing van j voornamejjj[(; gaat getaj kinders, die naar
schole nooit en gaan, alle gedacht te boven:
meer dan 20 per honderd zijn volkomen
27° Mei 1906.
Hun naam en hun verleden getrouw, heb
ben zij dit programma om zeggens in een
woord samengevat, namelijk het woord
Liberaal beteekent in 't vlaamsch vrijge
zind of vrijzinnig en de liberalen hebben ook
ongeletterd 1 zoo spreken de geuzen maar
zij dolen...
Het verslag der middenafdeeling belast
met het onderzoek der begrooting van open-
.baar onderwijs en binnenlandsche zaken
altijd voorstaanders geweest van die schoone I geefj. n0pens Ret schoolbijwonen en nopens
vrijheid, ten minste in woorden. I de geleerdheid zulke belangrijke inlichtingen.
De Yperlingen hebben dat nog wel ont" I Raj we gdukkig zijn ze te kunnen mede-
deelen aan onze lezers.
Uit dat verslag opgemaakt door onzen
achtbaren heer Volksvertegenwoordiger M
Colaert, leeren wij dat er in 1857, 399.628
kinders ter schole gingen, in 1881 waren er
588,814, in 1898 reeds 774 989, dooreen
14,074 per
houden en ongetwijfeld zijn er op
gemeenten van ons arrondissement ook nog
overblijfsels van die vrijgezindheid der
liberalen.
Maar om maar van Yper te spreken,
liberale disch- en hospicieheeren van
de|
voor'
De fransche werkstakers... en brandstichters
niet meer
draagt.
dan 7 of 8 per honderd en be-
lamaar daar zijn zoovele kinders die
geen onderwijs en genieten cn nooit naar
school en gaan
Dat zelfde wierd hier vroeger te Yper
verteld tijdens een enkwest over de middels
En het getal ongeletterden dat hier
misschien zeven of 8 per honderd bedraagt,
beloopt in Frankrijk tot meer dan 20 per
honderd.
Wat bewijst dat
Dat de belgen spijts de vrijheid of beter
dank aan de vrijheideen goed gebruik maken
van het gemak om geleerdheid te verwerven,
terwijl onze zuiderburen die verplicht zijn
hunne kinders van 6 tot 14 jaar ter schole te
zenden spijts die verplichting verre achter
staan bij de Belgen, onder opzicht van
om den toestand der kleine burgerij te I geleerdheid en van schoolbijwonen
verbeteren. Zekere Sarloo kwam daar Wij zijn daarom ook overtuigd dat de Bei-
beloven van's achternoens de lijstete brengen|gen 'n t algemeen, en de vrije Vlamingen
van al de kinders die hier te Yper geheele I voornamelijk den 2711 Mei aanstaande hun-
dagen langst de strate loopen. Volgens hemlnen voorkeur voor
was het bewezen dat er vele waren, en uc
het de oorzake was van den slechten toestand tegen de dwingelandij en voor de Katholieke
der kleine burgers en van het groot getal
onbekwame leerjongens, die nooit hunnen
stiel kunnen leeren, maar dat bewijs dat er
vele kinders kootje zetten, noch die lijste en
werden nooit voor den dag gebracht.
Bovengemeld verslag van de midden-
kandidaten onderden
kreet van
Leve de Vrijheid
liberale aiscn- cu 15011,014, in 1090 reeas 774.;
1891 waren zoodanig voor die vrijhei at I gereken(j vertneerderende met
ze de arme menschen vrij lieten hunne kin
ders te zenden naar de schole volgens hun
nen keus, als 'tmaar een geu\eschole en
was. -
En gebeurde 't dat er levers een achterutt-
kinders dierf zenden naar|
jare in 1904 was 't getal reeds geklommen
tot 859.436.
Voor de bewaarscholen en scholen voor
volwassenen ging het op dezelfde manier
vooruit. In 1898 waren er 194.807 kinders
in de bewaarscholen en 102.53x in de
kruiper zijn
nunnescholen, naar Sint Michiels- o lnt scb0len voor volwassenen en in 1904 zijn er
Te Zuydschote, van een halve uur vóór
dat de meeting begon, was de ruime zaal
afdeeling heeft nopens die zake opzoekingen I der Meisjesschool gestampt vol, en nog altijd
gedaan en daaruit blijkt dat er geen DRIEInieuwe toehoorders kwamen toe.
per honderd kinders en zijn die geen onder-1 De Zuydschotenaars wilden ecre doen aan
wijs en genieten. Ihunno afgeveerdigden en waarlijk't was de
Dan nog ware er daarvan af te trekken dejin0eite weeid ook.
ziekelijke of gebrekelijke, de kinders van I Daarbij, ze verlangden eeDS te hooren
schippers en deze die door hun wangedrag |Spreken over hunnen tram, die zal rijden
in school niet aanveerd en worden, omdat I tegen Juli, over 't Ypertje, die reeds g° zui-
men ze niet en begeert in betrekking telyercj 0p het grondgebied van Yper en
stellen met andere kinderen. I Boesinghe, en dat nu zijn water niet meer
In Frankrijk, waar het onderwijs sedert |enzai kunnen ophouden, over de wet op de
verplichtend is, daar zijn veel meer I werkongevalleDdoor sommige sukkelaars
waarschijnlijk blijven zitten hadden met
hunne vrienden op Langemarck en met den
dage zouden inkomen immers het was hun
verboden geweest van in den donkeren dooi
den busch naar huis te komen. Zijne woor
den vonden inderdaad
nam eenen oogenblik
bijval, en de hope
de plaatse van de
MeDgelwerk van 't Nieuwsblad van YperNr
door E. H. V. HUYS
VERBODEN NADRUK
•t Is waar waar zijn mijne gedachten I pijnlijkste vreeze
dan? Nu, nadat ik lange genoeg verlegen «Vier mannen,
geweest had en verlangde om te weten op twee jongelingen
welke wijze hetalging afloopen, begon de viere vroeg de
dav aan te breken Wat stond er nu te doen? hem geloofde en betrouwde,
dag aan te DieKen. 1 «ipehts drie manuemenschen waren er
Tk paf voor raad aan de moeder, die schier I b'ecncs aue
- -
doen of 't en zij aanveerden Ik dacht wel
zal ik
om door den
tegen te gaan
Schout, ziende
busch de
zijn er
dat men
Schout Yan het dorp
b elenen Dit voorstel wordt aanveerd,ik te de duivels zijner mee gemoeid hoe
al loopende. Aan de klaar geraken en mijn volk vinden achter
menscnen die'k ontmoette, zei ik haastig luie reize Maar 't moest zijn, en, na drie
een woord zonder mijnen loop in te houden, vier woorden te hebben gewisseld,
Eenigen, hoorende van moord, snelden naar I ken wij
te onderzoeken.! Nu begon het moeilijkste
plaatsewaarts op,
vertrok
Hoe zeer ik
on met der daad en volgde mij naar delik nochtans zonder vreeze niet van
hofstede in dewelke wij de naaste gebuurs dreve eenige teekens van moord te vinden
vonden die jammerende, de moeder en de Eens daaruit, het was gedaantrouwens
I bet g-dacht en kwam my nooit te binnen
«lk bad ahes verteld onder wege dat dat wij een der jongelingen zouden gev om
moeste verteld zijn, zoodanig dat de Schout, den hebben te Langemarck, op de plaatserik
binnentredende, seffeus kon weten wat bij moest hier sum spelen en my noodzakelijk
de moeder ontmaken van de getuigen die met my
dat zij
erg was
zekers en
doen moest. Hij begon met
gerust te stellen, met te zeggen
ongelijk had van al dat slecht en
eerst te peizen dat men niets
wist nopens het lot van hare kinders, oie
ongetwijfeld met hun peerd door eeu ban
volle moordenaarb niet en konden ac er
haald es vastgehouden worden dat zij
[reisden, ten minsten van twee. Om er te
[komen, zei ik
Wij moeten opletten dat wij ons volk
[niet en misken twee wegen leiden van bier
naar Langemaick en onze gastjes, om te
vroeger t huis te zijn, zouden geheel wel
kunnen den kerke weg nemen, die de naaste
jaren
kinders die geen onderwijs genieten meerj
dan 10 per honderd en gaan volstrekt niet
ter school 1
zoo dom en belachelijk uitgeleid, over de
doening der fransche Comb.sten, die bij de
hem al een van Bakelandts bende op het lijf
|zat.
Natuurlijk was een onzer eerste vragen
lom te weten hoe en in welken staat de jon-
is. Om geen verloren reize te doen, houdt
gij met tweên die bane; ik en mijn gezel]
daar, zullen de brede dreve volgen.
Zoo gezeid, zoo gedaan, en elk ver-|gen jn een burgershuis geraakt was en
dweeu al zijuen kant. Ik, verlegen van door I <jaarop wiard geantwoord dat de twee
u gelaten teekens op strate te vinden, hield I Roozebekenaars 's avonds te voren,
altijd mijnen gezel bezig met klappen, J tu33Chen tien en elven, te peerde vertrokken
vertellen en schikkingen te maken mijne I waren. blijgeestig en op niets peizende en
oogen en gingen schier nooit van den grond. I van dezen nuchtend vroeg, de jongste
Van op eenigen afstand zag ik een plekske, j yoor ,jeur van een buj8 wierd gevonden,
waar vele loovers waren verroerd geweest, I geyoelloos en nog al redelijk gekwetst van
en het dochte mij dat gii daar onzen knape I vaiien de peerden alle twee stonden wat
moest getroffen en Naas vaste gehouden I ver^er aail een herberge, en men schikte
hebbengeheel daar tegen bemerkte ik I ,(at- wyten, van zijn peerd gesmeten of
bloed op het zand maar 'k hield zoo welgeVallou, ter plaatse blijven liggen was: van
den anderen bezig, dat hij niets en belette
en dus kwamen wij gelukkiglijk te Lange
marck toe.
den oudsten en wiste niemand niets.
Wij traden binnen om Wijten te zien en
te troosten. Deerlijk was hij en veranderd,
Daar ging het slechter geheel het doipl^j. zjjne -wegvarende oogen en zijne
stond over einde, en elk sprak van Bake-
landt en van moordenaars. Van verre zagen
wij, aan 't over end' weere gaan der men
schen, dat er iets moeste gebeurd zijn en
wij gingen vat rapper aan, tot tegen een van
de eerste huizekeus der strate, waar hoop
kens van volk te klappen en te jammeren
stonden. Ik raadde seffens wat er gebeurd
was en dat er waarschijnlijk van onze
Libeers een aan uwe handen ontsnapt had
aanstonds hoorde ik mijn gedacht bevestigen
Joor de menschen die daar vergaderd ston
den en die redelijk straf benauwd waren.
Vlaar, als wij vertelden dat de broeder was droevig, dat ik het rood voelde
achtergebleven, en een knecht naar hunvoorhoofd gaan en aan zijne
gaan zoeken was, zonder weder te keereu,
gij haddet moeten zien wat vreeze de men
schen bekroop Geen een of hij peisde dat er
bloedende woDden op voorhoofd en kaken.
Hij verkende ons meteen, beefde van
verschot en vroeg, eer wij den tijd hadden
van zelve te spreken
Waar is Naas, mijn broeder
Met der daad en wist ik niet wat ant
woorden maar, uit zijne vrage scüikkende
dat bij geen kennis en had van het gebeur
de, zei ik dat hij mochte gerust zijn,dat zijn
broeder t'huis zat, en dat wij van wege
zijne moeder, om hem waren gekomen.
Maar hij bezag mij zoo aardig en zoo
naar mijn
en aan zyne oogen be
merkte ik dat hij mij niet en geloofde bij
schudde zijn hoofd en sprak
Gij bedriegt mij, Loden Naas is doodl
geuzen het water in den mond doen komen
van verlangen.
Kijk Eene ure en half lang en meer
duurde 't, en nog en was 't niet genoeg, en
de tijd was veel te vroeg verloopen, zoo
aandachtig werd er gehorkt en zoo hartelijk
toegejuicht.
Jamaar, 't was tijd om te vertrekken
NAAR BIXSCHOTE
waar de groote zale van 't gemeentehuis en
geheel de herberge reeds kroppende vol
was.
"Was er te Zuydschote vele volk, Bixschote
wilde den gaai afschieten, en zekerlijk 't en
ware geen kleine zake moest er iemand den
prijs toekennen voor het opkomen naar de
rnpfttimmn r\f
Bixschoxe.
En luisteren dat men deed naar die man
nen die toch zoo schoone kosten preeken en
daartusschen hertelijk doen lachen.
Die meest te beklagen waren, 't zijn zeker
deze die t' einden de zale moesten schoürtje
staan om te kunnen zien en hooren en
weinig plaatse in te nemen.
Na een hertelijken welkom van wege
de heeren Pastor, Burgemeester en andere
overheden werd er gesproken over de zede
lijke en stoffelijke belangen der bevolking,
en de heeren kandidaten, zoowel als de ge
vierde heer Van Eecke wierden menigmaal
toegejuicht.
Nog nooit en werden de katholieken zoo
hertelijk onthaald als dezen keer en 't is
klaar te zien dat de buitenmenschen hun
herte uit verlangen om te toonen dat het nog
lang duren zal eer men hier in Vlaanderen
gedoogen zou dat kerken en kapellen ge
sloten worden, kloosters buiten gejaagd,
priesters en wereldlijken vervolgd en in 't
Ik heb hem door de moordenaars zien vast
grijpen en vermoorden.
Aan die rond het bedde waren en hadde
"Wijten zeker nog niets van het voorgeval
lene kunnen vertellen, want zij versloegen
ervan en zij schreeuwden. In 't eerste
gebaarde ik te gevoelen wat zij gevoelden
en ik verzuchttemaar teeken gedaan
hebbende aan de omstaanders van te zwijgen,
zei ik tot den zieke
Wijten, vriend, waarom houdt gij
staan dat hij dood is, als wij van uw huis
komen en hem daar gelaten hebben in volle
leven en gezondheid
Is 't waar zei hij. Hij zou dan ook
uit hunne klauwen ontsnapt zijn Maar
neen, ik neb het al te wel gezien I
«Wat hebt gij gezien vroeg ik.
«Wat ik gezien heb S Luistert en
zeg dan of het kan zijn dat mijn broeder
t'huis is.
En, half rechte op zijn bedde zittende,
verhaalde hij traagzaam hetgeen hem voor
gevallen was, ia den bosch, en dat u beter
als mij bekend is. Ik hoor het nog zin
deren in mijne ooren, zei hij, dat scherp
geschuifelik zie die zwarte wezens uit
springen, op Naas vallen en achter mij
snakken. Hoe dat ik ontsnapt ben, dat is
mij onmogelijk te zeggen ik weet alleenlijk
dat mijn peerd, lijk nen schicht, alhier is
komen geloopen, dat ik de krachten niet en
vond om het te dwingen, noch om er mij
op te houden, en dat ik hier omtrent
alle gevoelen verloor en op den grond
rolde.
('f Vervolgt
