D IT IS
f
EN OMMELANDS,
De Kooversbende
van Hazcbroek
MHhi
Op Zaterdag 26n Oogst 1906.
5 centimes 't blad.
41sle jaar. Talmerk 3021
EEN BLAUWE KIEL
ROvD DE WERELD
Chili
Vrank rijk
Rusland
Duitschland
Be Pruimen vnn Vliermael
STADSNIEUWS
Gaat zien
TELEFOON 52
Te trekken bij den UitgeverTk 36, in de Boterstrate, te Yperen bij 's land boodschap we zen ofte posttegen 3 frank 's ja,ars.
Echt en recht, 't oud Volk indachtig;
Kinderlijkniet kinderachtig
Ypersch, Vlaamsch en, bovenal,
God getrouwe ik wezen zal
Koelbloedigheid van een
telegrafist
slachtoffers
De aardbevingschokken
Duizenden slachtoffers
Valparaiso in "tuur en vlam
Elfduizend dooden
«lil
Het s;elü
Jong bego non
T NIEUWSBLAD VAN YPER
't Nieuwsblad van Yper verschijnt 's Vrijdags, en 's Zaterdags na
de markt, tegen 3 f. 's jaars; 3 f. en den vrachtloon buiten Belgenland.
Het blad en is niet min te trekken dan voor een geheel jaar en" 't wordt
op voorhand betaald.
/.lies moet vrachtvrij ingezonden worden naar de Boterstrate,
T* 3d, te Yper.
Bordeauxriepen de treinwachters
met volle stemme en ze smeten de deuren
der rijtuigen open.
Een jong heertje, flink aangedaan, ge-
poinmadeerd en met gekruklen snorbaard,
geheel naar de laatste dracht gekleed,
sprong een ledig compartiment binnen, liet
hem op den bank nedervallen, en bereidde
zich om een lekkere cigaar te ontsteken.
Als de trein te wege was aan te zetten
kwam een werkman met blauwen kiel aan
ook op den trein plaats nemen en zette zich
rechtover ons heerschap.
Een goê ure later stopte de trein nog
maals en op de kaai der statie zag ons jong
heertje een vrijdenker van 't zuiverste
ras een priester staan, 't Was genoeg om
't ventje uitzijn vel te doen springen van
kwaadheid.
Hij die tot den werkman nog geen enkel
woord had gesproken, gevoelt zijn tonge
los.
Die ellendigen die zwartrokken die
raven siste hij tusschen zijne tanden
valschaards, luiaards, bedriegers zijn 't,
men moet ze tot den laatste ophangen, ja,
ophangen moet men ze
Ze'n doen toch niets dat deugt Gods
dienstwaartoe dient dat? fopperij, be
driegerij 't is enkel goed voor oude wijfs
en kinders Gelukkig 't zal er algauw meê
gedaan zijn met al die bloedzuigers, die er
enkel op uit zijn om de menschen te
bedriegen, uit te buiten, onder den duim te
houden Ge ziet het in België
De litanie zou nog langer geduurd hebben,
maar de blauwe kiel was opgestaan, had
het fieske hij den kraag gestekt en de
man en scheen juist geen musschepootjes
te hebben, want tusschen de vuisten van
den werkman zat het geusken als in een
vijlstake.
Doodbedaard zei hij tot den vrijdenker,
we zijn hier moederziel alleen 't Is een
onbewoonde streke buiten is het helle
donker en de naaste statie is er nog een
goê ure rijdens van hierdaarenboven
treinwachters en zullen er niet komen en
niemand en weet dat wij hier met tweên
zitten; ik kan u dus gerust den kop inslaan,
uw geld nemen en uwe knoken door het
portel huiten gooien. Niemand en zal het
ooit weten.
Wat zou het u baten ik heb toch niets
bij mij 1... stamelde bleek van schrik de
sidderende vrijdenker, die eerst gemeend
had dat hij met een sukkelachtigen werkman
te doen had, tegen wien hij gerust zijnen
haat tegen priesters en tegen godsdienst
mochte lucht geven.
Zoo zoo zei de blauwe kiel geheel
kalm. Indien al uw gepraat zoo waar is als
't geen gij mij nu wilt wijs maken, dan
geloof ik er niets van. Ik heb U te Bordeaux
in de bank X 30.000 fr. zien oprapen en in
uw binnenveste steken ik stond er bij
De vrijdenker beefde als een blad, en hij,
kort te voren zoo welsprekend, en wist niet
meer wat antwoorden.
Hij keek met begeerige blikken naar de
alarmbel, maar de vuist van den werkman
belette hem alle beweging.
Heerschap zei de blauwe kiel,ik ben
juist nog niet van gedacht u naar de andere
wereld te zenden, maar ik zou het gauw
kunnen worden. Luistert. De Priester, dien
wij te X aan de statie zagen staan, heeft
mij geleerd God te vreezen, zelfs dau wanneer
wij van de menschen niets te duchten
hebben. De godsdienst, dien ik tot nu toe in
eere hield en getracht heb trouw na te
leven, verbiedt mij u den kop in te slaan en
u te berooven van uw geld.
Welnu, zeg maar op: moet ik uwe leering
volgen en gelooven dat de priesters alleD
bedriegers en uitbuiters zijn, dat de gods.
dienst maar goed is voor oude wijfs en voor
kinders, iets dat nergens toe deugt dat er
geen God is, enz... ofwel moet ik getrouw
blijven aan hetgeen \ij mij leerden
Hoe rap ter tale de vrijdenker ook was
eenige minuten te voren, toch en vond hij
geen antwoord of en dierf Diets zeggen
Maar de werkman drong aan. Spreek,
Mijnheer, ik wil weten wat mij te doen
staat denkt gij dat ik den priester geloo
ven moet, dan zult gij uw woord intrekken,
en alles herroepen wat gij daar hebt uitge
braakt, ofwel moetik uwe meening over
nemen maar dan beloof ik u ook dat ik u
den kop insla en u door de venster werpe
En even dapper als de vrijdenker was bij
het schelden en schimpen op afwezigen,
even laf toonde hij zich tegenover een een-
voudigen werkman. Al berstte hij van spijt,
hij moest den bespotten godsdienst recht
doen wedervaren enhij en dierf zelfs wanneer
de trein stilhield zijn gevaarnissen aan den
treinwachter niet vertellen, die hunne reis-
kaartjes kwam onderzoeken.
Dat heertje zal er zeker tweemaal op
peizen eer het nog zal durven schelden op
God en go l dienst in 't bijzijn van een
blauwen kiel
Donderdag nacht had in Chili eene aarde-
beving plaats.
Een bijzonder telegram uit Valparaiso
gezonden langs Lima, toegekomen aan het
huis W. R. Grace en Co, zegt dat de aardbe
ving te Valparaiso erg is en dat de zaken
volkomen in de stad stil liggen. De gebouwen
der Company W. R. Grace en Co, te Valpa
raiso, zijn erg beschadigd, doch de personen
die er zich bevonden zijn ongedeerd
gebleven.
Telegrammen uit Mendoza melden dat
een deel van Los Andes en Santé Rosa de
Los Andes (Chili) vernield zijn men vreest
dat het getal slachtoffers groot is.
Het eerste nieuws van de aardbeving
kwam, langs de Kaap der Goede Hoop, te
Wastington toe, dank aan den moed van
een telegrafist. Deze bevond zich in een
telegraafkantoor buiten de stad gelegen. Hij
bleef op zijnen post, ondanks de ramp, en
telegrafeerde dat Valparaiso door eene
aardbeving geschud was hij zegde dat de
lichtgebouwde huizen ingevallen waren en
dat de stad in brand stond.
Later kwam, eveneens te Washington, de
tijding toe dat honderden personen de dood
onder de ingestorte huizen en gebouwen ge
vonden hadden. De ramp gebeurde 's avonds
ten 8 ure. De schouwburgen zaten vol volk
en talrijke toeschouwers werden onder de
puinen bedolven.
Het wordt bevestigd dat de helft van Val
paraiso in puin ligt en dat er op verscheidene
plaatsen der geteisterde stad branden ont
staan zijn.Talrijke schepen met hunne lading
zijn in de haven van Valparaiso vergaan.Men
schat het getal slachtoffers op honderd
docden de gekwetsten rekent men met
honderden.
De aardbeving in de Andes gebeurde
donderdag tusschen 7 ure's avonds en mid
dernacht zij heeft ook schade aangericht in
de Argentijnsche republiek, bijzonder in de
provincie Mendoza. De hevigste schok ge
beurde ten 8 ure 42-De weerbots ervan werd
om zoo te zeggen in gansch de wereld waar
genomen.
Zaterdag zijn er eindelijk tijdingen toege
komen die een gedacht geven van de uitge
strektheid der ramp. Zonder den minsten
voorafgaandelijken schok is de aardbeving
rond 8 ure 's avonds ontstaan, honderden
slachtoffers makend en honderden andere
slachtoffers onder de puinen bedolven latend.
Verscheidene slachtoffers zijn levend ver
brand voor dat er aan hulp kon gedacht
worden. De brand brak onmiddellijk na den
eersten schok uit en legde al de sukkursalen
van de handelshuizen in asch. De handel is
verlamd. De schrik en de verslagenheid zijn
onbeschrijflijk, en degenen die aan de ramp
ontkwamen, konden de slachtoffers geene
hulp bieden. Het handelskwartier is nage
noeg heel en gansch vernield. Overal zag
men vlammen opslaan en weldra was de stad
in een oninadembaren rook gehuld.In destad
liep de menigte doelloos en als waanzinnig
rond.
Uit Santiago heeft men nog geen nieuws
ontvangen. Geen trein heeft deze stad sinds
den eersten schok verlaten. Al de tunnels,
op de spoorbaan, zijn ingestort de riggels
zijn gekromd en buiten gebruik. Een tweede
schok volledigde de vernieling. De dag was
kalm en aangenaam geweest. Ten 8 ure golfde
plotselings den grond en,op enkele seconden
tijd, vielen verscheidene reiën huizen in. Te
middernacht stond de wijk van Bellevue in
laaie vlam en een deel van de stad was tot
verdelging verwezen. De stad Valparaiso is
op graniet gebouwd, wat de kracht der
schokken schijnt vergroot te hebben. Rond
de stad is de grond op verscheidene plaatsen
ingezakt.
Sj.riogtijv.ri
Te Hawa'i, Massi en Hilo heeft vrijdag een
geweldige springtij plaats gehad.De zee werd
buitengewoon onstuiming. In de baai var
Malaca (eiland Massi) sloegen de golven
12 voet hoog op. De aardbeving die over
ongeveer dertig jaar in Zuid-Amerika plaats
had, verwekte soortelijk verschijnsel.
schrikkelijk schouwspel
Volgens een telegram uit Valparaiso
zouden er tengevolge der aardebeving dui
zenden dooden en gekwetsten zijn.De brand
breidt zich uit, daar bij gebrek aan water de
pompiers niets kunnen doen om het vuur te
bestrijden. De stad is in de duisternis ge
dompeld. De eenige klaarte die men ziet,
komt voort door het vuur der vlammende
puinhoopen. Het is onmogelijk te zeggen tot
hoeverre de brand zal voortloopen. De
grootste vernieling had vrijdag plaats door
nieuwe en hevige schokken, die zich in den
morgend voordeden. De schrik is overgroot
en de toestand der vlucht lingen hertver
scheurend. De aardbeving deed zich zoo
plotselings voor dat men niets vermocht te
redden.
Uit Santiago wordt gemeld dat men de
dooden te Valparaiso op vijf duizend schat.
De bijzonderheden ontbreken nog, daar al
de gemeenschap afgesneden is. Te Santiago
zijn er een dertigtal dooden. De stoffelijke
schade wordt er op twee miljoen geschat.
De Prensa van Buenos Ayres heeft uit
Valparaiso allerverschrikkelijkste tijdingen
ontvangen. Indien het nieuws niet overdreven
is, overtreft de vreeselijkheid der ramp deze
nog van San Francisco. Alles wat door de
aardbeving gespaard werd, is de prooi der
vlammen geworden.
De brand verslindt de stad, kwartier voor
kwartier. De pompiers zijn machteloos en
kunnen niets doen om dezen reusachtigen
brandstapel te bestrijden. Gansch de bevol
king is weggevlucht, vrij spel lateode aan de
vlammen, die uit de puinhoopen opstijgen
waar veel lijken verkoold liggen.
De heuvel van Cordillera, waar de wonin
gen der rijke vreemdelingen zich bevonden,
is ingestort, evenals het engelsch Grand
Hotel waar al de reizigers den dood
vonden. Volgens de berichten, aan bovenge
noemd dagblad gezonden, zou het getal
dooden tot elf duizend beloopen, 't zij
duizend meer dan te San Francisco.
Tot hiertoe hebben de nieuwe telegram
men nog niet gemeld, dat er in de andere
beproefde streken meer slachtoffers waren
dan er eerst gezegd werd.
Nog altijd en is de opschudding niet gestild
veroorzaakt door den brief van Z. H. den
Paus.
De katholieken zijn vast besloten stipt de
raadgevingen te volgen door Z. H. Pius X
gegeven.
De ministeriëele bladen spugen vuur en
vlam tegen God en godsdienst. Zij stellen
allerhande vervolgingsmaatregelen voor.
Ondertusschen is de vervolging reeds be
gonnen, daar op verscheidene plaatsen jonge
priesters reeds zijn binnengeroepen voor den
soldatendienst.
't Is nog altijd ten alle kante moord, brand,
oproer dat men ziet of hoort, 't Is eene op
rechte regeeringloosheid.
Te Warschouw in Polen zijn er sedert
November laatst reeds meer dan 600 policie-
mannen, vermoord.
De bekendmakingen kosten 0,fr. 15 de reke binnen 't blad is 't
Igf 0,f.30 van 's Rechters wegen f. 1overdruk, 5 fr. 't honderd, iedet
boek, waarvan ons twee afdruksels zijn gezonden, wordt besproken,
gk De Keeren van de Agence Hatas, "e Brussel, Tk 31, in de Zilver-
strate, en te Parijs, n° 8, Place db la Bourse, ontvangen bekeudma-
w kingen voor 't Nieuwsblad van Yper, van al die buiten Oost-
Westvlaanderen wonen.
En 't er legt niet aan om te beteren, inte
gendeel.
Alle jaren komen de duitsche katholieken
bijeen in machtige congressen, die den moed
opbeuren derflauwen.de ieverigen nog meer
aanvuren en zoo steeds den christen geest
onder het volk staande houden.
Dinsdag nu was 't vergadering voor het
Volksvèrein te Essen,de stad van Krupp den
duitschen kanonkoning.
In den stoet die gehouden werd, waren
tr 42.000 mannen en na den stoet werden
meetingen belegd. In eene zaal gemaakt
opgrond van M. Krupp, waren er 12.000
aanwezig de kardinaal Fischer van Keulen
heeft er eene vurige aanspraak tot de menigte
gericht.
De Keizer Willem, in antwoord op een
snelschrift heeft met veel lof over het volks-
verein gesproken
Mortrd te Vi< laines
Er begint klaarheid in de zaken te komen.
Abel Pollet, die ten vollen overtuigd schijnt
dat er geen sprake meer zijn zal van ont
hoofding in Vrankrijk, begint openhertige
bekentenissen te doen.
Ziehier hoe hij de moord verhaald van
Yiolaines.
Jufvrouw Lecocq had een slag gekregen
van Vromant voor dat ik de kleerkasse
openbrak. Vromant vermoordde ook de
moeder op het oogenblik dat zij een sulfertje
deed snokken om licht te ontsteken en ons
te erkennen Dan zeiden mijn broeder August
en Vromant wij hebben geslepen, gij moet
CANUT VROMANT
het ook doen. En zij gaven mij de stoofhulle
of den stoofhaak, ik en weet het niet goed
meer, en ik heb aan elkeen der slachtoffers,
buiten aan de moeder, een geweldigen slag
gegeven. Den ouden was al dood sedert
lang, maar 'k peize dat ik de dochter geheel
afgemaakt lieb, want ik geloof dat zij nog
asemde als ik sloeg maar zeker en
schreeuwde zij niet meer.
Ik alleen heb de meubels doorsnuisterd,
omdat ik zelfde verdeeling wilde doen. Ten
5 ure 's nucbtens waren wij te Hazebrouck
terug.
Abel verklaart dat de moord gekend was
door Louise Matoret, den Zaterdag nuch-
tend zelf hij heeft haar twee stukken van 5
tr. gegeven en heeft kleeren gekocht voor
haar. De vrouw van August Pollet wist het
ook, en Lapar ook, want Abel had hem al de
omstandigheden der moord verteld.
De schurken hadden te Violaines rond de
6000 fr. gestolen, drie briefkens van 1000 en
goudegeld. Abel hield een groot deel voor
hem.
Den avond der moord ben ik te voete
weergekeerd naar Hazebrouck. 's Ander
daags ging ik naar Poperinghe, naar de
herberge van Parret. Ik heb aan Parret een
briefken van duist frank doen wisselen, dat
voortkwam van de moord.
Twee of drie dagen later, den dinsdag,
Vromant had mij gevraagd zijn briefken ook
te doen wisselen, en 'k heb er vrouw Bra
bants en Louise Matoret meê belast. Ik heb
500 fr. gehouden voor de moeite en de reste
aan Vromant gegeven.
Een tijdeken later ben ik naar Poperinghe
edergekeerd met het baukbriefken van
inijn broeder August. Daar vrouw Parret
mij hierin behulpzaam was geweest in die
moeilijke zake, heb ik beur 100 fr. gegeven.
Zij kreeg ten andere nog talrijke juweelen
om haar te bedanken voor de iolichtinuen
die zij mij. bezorgd had op de diefstallen die
'wij zouden begaan.
Al die omstandigheden zijn naar de Wet
van Yper overgebriefd.
Voor verschillige juweelen heeft Abel
reeds juiste inlichtingen gegeven en aange
duid waar ze zullen gevonden worden,maar
nog niets over de juweelen van Violaine3.
Abel Pollet bedreef zijn eerste diufte te
Strazeele, als hij nog maar elf jaar oud was.
Maar,volgens hemen was 'tgeen seri<-use(?)
diefte. Hij en heeft eitteutlijk maar voor
goed begonnen aan 16 jaar. en enkel gerust
den tijd dat hij in 't gevang zat.
Ouders, waakt op uwe kinders
Men roeme vrij den Paterskaas,
De boekweibloem der Kempen,
Den faro, van den Brusselaar
Die velen noopt tot slempen
Den geus-lambic die U de kin
Doet lekken en de duimen
Ik roem en loof ntet fier gemoed
De pruimen
Daar is te Vlieremael geen huis
Of 't heeft zijn pruimelaren,
En net gelijk een schilderij
Staan zij er alle jaren
't Is ééne bloem al wat men ziet
Een zee van witte pluimen
Die wellust schenken in den Mei
De pruimen
Ze zijn dees jaar wel duur geweest,
En reeds zijn ze verzonden
Naar Brussel, Luik, de Scheldestad,
Naar 't lekkerbekkend Londen
Voor veertig duizend franks verkocht
Wie zou zoo'n kans verzuimen 1
Ze zijn de rijkdom van ons dorp,
De pruimen
Wanneer ik aan mijn pijpje trek
De vreugd der dichtersharten
Dan denk ik bij dien pruimenschat
Ik geef de pijp aan Marten
Geen geld meer aan den tabaksrook,
Die kronkelende luimen
Ik hoü mij bezig in 't vervolg
Met... pruimen
Thurio Buckinx
De Yperlingen hebben menigmaal reeds
bewezen welk belang zij stellen in de goede
opvoeding en het deugdelijk onderwijs der
werkmanskinderen.
Onze bloeiende onderwijsgestichten yoor
de werkende klasse, Sint Aloysius en, de
Lamotheschool zijn daar om dat aan de
ongeloovigsten zelfs te betuigen.
De prijsdeelingen in beide gestichten
leveren het bewijs van den iever van mees
ters en meesteressen: zoowel als van de
bezorgdheid en het; talent der heeren
Bestierders.
En wat Sint Aloysius en de Lamothen zijn
voor de werkende klasse, datzelfde is Sint
Michiels voor de kleine burgerij.
Maar toch hoe deugde.ijk de voornoemde
scholen zijn voor dé geleerdheid, toch
zouden zij hun doel missen, of zouden de
uitslagen ervan minder belangrijk zijn,
wierden ze niet bekroond door de bloeiende
keukenschool bij de Lamotben.
In die schole leert men. beneveus nuttig
handwerk en zelfs kunstwerk, waai mê-r de
kinders later een goeden stuiver zullen
kunnen verdienen, voor het onderhoud van
U.
SM
