DIT IS
EN OMMELANDS
Spinaal ll
Op Zaterdag W Juni 1907.
5 centimen 't blad.
42e jaar. Talmerk 3064
Te irekken bij den Uitgever, Tk 36, in de Boterstraie, te Yper, en bij 's landsboodschapwezen ofte post, tegen 3 frank 's jaars
ZOMERb EESTEN
Peerdenloop
Concerten
ROND DE WERELD
Frankrijk
Rusland
Portugaai
Burgerwacht
Gouden Bruiloft
Gemeenteraad
STADSJSIEUWS
Weldadigheidschool
Euisching onzer Vijvers
Brief
ijzerenwegen
Sterfgeval
Echt en recht, 't oud Volk indachtig
Kinderlijk, niet kinderachtig
Ypersch, Vlaamsch en, bovenal,
God getrouwe ik wezen zal
Onlusten to iNarbonne
Dooden cn Gekwetsten
De Toestand
'T NIEUWSBLAD tas YPER
't NIEUWSBLAD VAN YPER verschijnt 's Vrijdags, en
's Zaterdags na de markt, tegen 3 fr. 's jaars; 3 ir. en den vrachtloon
buiten Belgenland. Het blad is niet min te trekken dan voor een
geheel jaar en 't wordt op voorhand betaald.
Alles moet vrachtvrij ingezonden worden naar de BOTER-
strate, Tk 36, te Yper.
De bekendmakingen kosten 0 fr. i5 de reke binnen 't blad is 't
o fr. 3o van 's Rechters wegen fr. i overdruk 5 fr. 't honderd. Ieder
boek, waarvan ons twee afdruksels zijn gezonden, wordt besproken.
De Heeren van de AGENCE HAVAS, te Brussel, Tk 34, in de
Zilverstrate, en te Parijs, Tk 8, PLACE DE LA BOURSE, ontvangen
bekendmakingen voor 't NIEUWSBLAD VAN Yper, van al die buiten
Oost-& Westvlaanderen wonen.
Zondag, 23 Juni 1907, ten 2 ure op 't
Minneplein, Peerdenloop en Peeidenfeest, inge
richt door de Sport Hippique met de
welwillende medehulp van de Rijschool
en de Stadsharmonie
Zondag 23 Juni 1907, na den Peerden
loopom 6 ure, Concert, door de Koninklijke
Fanfare van Yper.
PROGRAMMA
1. General Brialmont,
Marche Militaire. F. ROGISTER
2. Festival. Concours
Fantaisie descriptive Em. RAMOHDO
3. Mismouna, chanson et
danse des Bodouins. L. J. BOUDONCK
4. Les Saltimbanques, Ouverture
de l'Opera Comique de Louis Ganne.
arr. par JULES-Em. STRAUWEN
5. Valse Espagnole, Henri Van Gael.
arr. par C. LECAIL
Zondag 3o Juni 1907, om 8 1/2 ure
's avonds, Concert door de Stadsharmonie van
Yper.
De gemoederen der Zuiderlingen wijn
bouwwerkers en zijn op verre 11a nog
oiet gestild en Woensdag nacht had den
opstand bloedige gevolgen.
Te Narbonne waren er in de straten en op
de Groote Markt barrikaden opgericht. De
soldaten trokken ze af. Het volk in woede
ontstoken, over de aanhouding van hunnen
burgemeester Dr Ferroul, braken de kalsij-
steenen uit.
Een bende betoogers, trachtte de onder
prefectuur in brand te steken.Degendarnmn
die zich op den koer bevonden, stormden
buiten en, geholpen door de troepen, die
uit verschillende richtingen toegeloopen
kwamen, dreven de betoogers terug. Deze
laatsten poogden dan langs de hovingen in
het gebouw te dringen. De troepen chargeer
den onophoudelijk en, na anderhalve uur
worstelen, dreven eindelijk de benden
belegeraars uiteeD.
De gendarmen schoten eerst met loos
poeder en vervolgens met kogels. Een
mannetje van 14 jaar kreeg een kogei in
zijn arm twee andere jongelingen waren
ook gewond.
Tien duizend soldaten bezetten de stad.
De menigte fluit en jouwt de officiers uit. De
winkels, werkhuizen, fabrieken en zelfs de
banken zijn gesloten. Men gelukte er in het
electrisch licht te beschadigen en alzoo uit
te dooven.
Woensdag avond ten 8 ure 50 hadden op
den boulevard Gambetta nieuwe onlusten
plaats. Eene sterke patroelje kurassiers
werd door de menigte uitgejouwd. De solda
ten chargeerden. De betoogers wierpen met
stoelen.Het peerd van een der soldaten werd
gedood en de soldaat mishandeld. De kuras-
siers schoten dan hunne karabijnen af'; de
menigte antwoordde met revolverschoten.
Barrikaden worden overal opgeworpen.
Zekere Ramond, gewezen bijgevoegde
secretaris der Arbeidsbeurs en zijne '21 jarige
dochter werden door de kogels gedood.
In eene enkele apotheek werden 6 ge
kwetsten verzorgd.
Volgens een ofRciëel telegram uit Nar
bonne zijn er 5 dooden en 20 soldaten of
gendarmen gekwetst. Van een anderen kant
bevestigde M. Blanc, afgeveerde van \au-
cluse dat er 150 gendarmen en soldaten
gekwetst zijn.
Tu8schen de betoogers zijn er ook ver-
schillige gekwetsten.
Tijdens de gevechten bleven de kurassiers
zeer kalm, de gendarmen integendeel sche
nen het hoofd verloren te hebben. Het volk
wierp met steenen naar de troepen, doch de
officiers weigerden te doen schieten,ondanks
de bevelen van den onderprefekt. Zij oor
deelden dat de toestand nog niet erg genoeg
was. De onderprefekt gaf dan bevel aan de
gendarmen van te schieten.
Men verzekert dat de soldaten zich bij
het volk aansluiten. De officiers kunnen op
hunne mannen niet meer rekenen.
Niets kan een gedacht geven van het j
uitzicht dat de Gambettalei.waar de bloedige
woeling plaats had, thans oplevert. Het is
ten schrikkelijk omwenteüngstooneel dat
onmogelijk kan beschreven worden.
De wijnbouwers van Coursan zijn donder
dag naar Narbonne gekomen; zij dreigen de
hotels in brand te steken waar de officiers
afgestapt zijn. De gemoederen zijn ten
uiterste opgehitst.
Het dagblad Eclair van Montpellier
krijgt gf ene verbindingen,noch mettelegraaf
noch met telefoon. En de reden? Dit gebeurt
krachtens ontvangen bevelen, wordt hun
geantwoord. De inlichtingen uit Parijs
worden doorhetmiddenbestuur onderschept,
door de gouvemementspolicie overzien en
vervolgens per drager aan het bureel be
zorgd. Zoo is het ook gesteld met de bladen
uit Parijs, en andere steden. Het gouverne
ment heeft zich van al de draden meester
gemaakt.
Donderdag had er in de Fransche Kamer
eene ondervraging plaats over de gebeurte
nissen van Montpellier en omtrek.
Te Montpellier en Argeliers hebben ook
betoogingen plaats gehad, waardoor ver
scheidene personen en soldaten gekwetst
w ierden.
Te Cazoules, zijn 500 eigenaars en werk
lieden van wijngaarden naar Argelies
vertrokken om te protesteeren te^en de
aanhouding der leden van het inrichtings-
komiteit der beweging.De betoogers trokken
langs al de dorpen en gehuchten op de baan
gelegen, en manifesteerden tegen Clémen-
ceau.
In Bourgogne schijnen de wijnbouwers-
syndikaten de beweging van het Zuiden te
willen navolgen. Woensdag avond heeft een
syndikaat te Aluze, nabij Chalons, besloten
de belastingen niet meer te betalen, omdat
tot hiertoe niets werd gedaan om den wijn
bouw te beschermen tegen do vervalschers.
De spoorwegbrug van Coursan hebben ze
bij middel van dynamiet in de lucht doen
springen en esnebaaabrugnabij Ville-Digne
in brand gestoken.
Hoe zal dat eindigen
Rusland, het land der onrust en omwen
teling
De Rijksraad heeft dinsdag zijne laatste
vergadering gehouden. Deleden hebben, te
midden eener plechtige stilte, de lezing
aanhoord van het manifest waarbij deDoema
ontbonden verklaard wordt. De voorzitter
riep vervolgens Leve de keizer en
hield eene aanspraak waarin hij zegde
Het is te hopen dat wanneer wij den 14
november aanstaande opnieuw zullen ver
gaderen, het in gunstiger voorwaarden voor
ons wetgevend werk zijn zal.
De vergadering ging uiteen onder het
geroep van Leve de czaar
Te Tiflis, heeft een onbekende verschei
dene revolverschoten gelost op M.Robin,
fransch ingenieur en bestuurder eener
fabriek, die per rijtuig voorbij gereden
kwam.M. Robin werd aan de borst gekwetst.
Alle dage hebben er aanhoudingen plaats.
De gevangenissen zullen daar allichte te
klein zijn. Inde gevangenissen van St Pe
tersburg alléén zitten er thans 5.500
personen opgesloten, het meestendeel
politieke gevangenen.
I In Portugaai en zit het ook niet goed.
M. Franco, voorzitter van den portugee-
schen ministerraad, die zich Dinsdag naar
Oporto begeven had, was er het voorwerp
van vijandige betoogingen. Ds menigte
juichte de vrijheid en de grondwet toe. De
troepen waren verplicht de betoogers te
chargeeren verscheidene personen werden
gekwetst. De winkels werden gesloten en op
vele balkons werden zwarte draperijen uit
gehangen.
Zondag nuchtend heeft de eerste afdeeling
der Burgerwacht gekozen als luitenant,
M. Georges De Coene als onder luitenant,
M. Maes en als korporaal M. Gustaat'
Mahieu.
De echtgenooten Masscho, wonende op
den hoek der Tempelstraat en't Plein vier
den Maandag hun Gouden Bruiloftsfeest.
Zij begaven zich in rijtuig, gevolgd door
hunne talrijke kinders en kleinkinders naar
het Stadhuis, waar zij door de overheid wer
den geluk gewenscht en een geschenk
kregen.
Eene plechtige mis van dankzegging
wierd om 9 ure gezongen in St Niklaaiskerk.
Daarna werden de beide oudjes plechtig
ingehaald door hunne geburen, die te dezer
gelegenheid hunne huizen en geheel de
Tempelstraat versierd hadden.
Boven het huis van den beenhouwer Van-
denberghe las men het volgende opschrift
Masscho en zyne Vrouw
Zijn gebleven trouw,
Vijftigjaren lang
In vreugde en gezang.
Mocht het God believen
Dat zij mogen vieren,
Met kinderen al te gaar
Hun diamaoten Jubeljaar.
Om dit feest te sluiten had 's avonds in
het gebuurte eene lichtsteking plaats.
Wij bieden de achtbare Jubilarissen onze
oprechte gelukwenschen.
Openbare zitting van den Gemeenteraad
op Zaterdag 21 Juni 1907,0ms ure's avonds.
Dagorde
1. Gemeenteverordeningen Verandering
der schikkingen nopens de kermisfeesten.
2. Burgerlijke Godshuizen Verkoop van
een deel bosch.
3. Burgerlijke Godshuizen Proces ver
baal over verkoop van sparren.
4. Stadseigendommen Vernieling van het
torentje der oude Sint Jansabdij vraag
voor krediet.
5. Stadseigendommen Herstelling der
daken van de gemeenteschool in St Jan
straat vraag voor krediet.
6. Stadsfeesten. Geheim berek.
Ziehier den uitslag der aanbesteding voor
het bouwen eener hofstede in de Weldadig
heidschool te Yper. Bestek 57.600 fr.
Hebben aangeboden
MM. Wed. Roose en zoon, Yper 50.467 fr.
De Busschere-Vandenborre,
Rousselare 55.5oo fr.
De Gryse, Meenen 67.442 fr.
Elkeen weet dat de stad van zin is zand-
oevers ronduit rondom Zillebeke- en Dicke-
buschvijvers op te richten,om het water van
hooger en met meer jacht naar Yper te doen
vloeien.
Elk weet ook dat men het land of zand
voor die oevers uit de vijvers zal halen, die
alzoo zullen gekuischt geraken.
Maar zal dat land, spü voor spa, met de
hand uitgesteken, of wel met een stoom-
baggerboot, gelijk vroeger het zand der
vaart van Yper naar Komen, of onlangs het
slijk uit de Boesinghevaart, opgehaald wor
den
Dat is en blijft nog onbekend.
Daar dat werk rap moet gaan, omdat het
toevloeiend bergwater mishandt, en aange
zien de baggerbooten nu goed en met spoed
werken, zi)n wij genegen den baggerdienst
voor dat werk te verkiezen.
Sedert 1849 wierden uit de Elbe, tusschen
Ham burg en de zee, niet min dan 52,267.000013
zand met baggerbooten uitgehaald, waarme
de meestal kaaien en dijken wierden aange
leid. In plaats van emmers, zijn de stoom
baggerbooten aldaar, nu voorzien van een
grooten lederen zak, van boven met een
stalen snee gewapend, en aan eenen stok van
6 tot 15 meters gehecht, die in den zand
grond kapt dat zand wordt bovengehaald,
en verder, bij middel eener klep, of uit
wagentjes, die langs eene helling loopen,
uitgeschud,waar de oevers moeten aangeleid
worden. De drijfkracht wordt er door stoom
tuigen van ii tot 55 peerdenkrachten
voortgebracht.
't Is waar dat Yper aan Hamburg niet te
vergelijken is, noch de Elbe aan onze vijvers,
maar kon een aannemer ons goed en met
spoed veel en zuiver water bezorgen, dat
ware niet te mispri]zen, en er zijn uit ooze
vijvers meer kubieke meters zand en slijk uit
te halen dan vroeger uit de vaart van Yper-
Komen en Yper-Boesinghe.
Nochtans niet onze wil, maar de wil van
dezen die er over moeten beslissen,geschiede;
wij hebben enkel de aandacht op dat nakend
werk geroepen en ons gedacht gezeid.
Heer Opsteller van het NIEUWSBLAD
Laat mij toe eene kleine opmerking te
maken op uwen artikel Brugge en Ypor
van 15de" Juni laatst.
Gij zegt, onder andere, dat de nieuwe
nijverheidshuizen die zouden gesticht wor
den door het opmaken der nieuwe Yaart,
veel werk zouden geven aan menige Yper-
sche werklieden, die nu op den vreemde
moeten werk zoeken, maar weet gij niet dat
er hier te Yper, in alle stielen vele handen
te kort zijn om de gevraagde werken op tijd
to voltooien en dat het daar eene groote
oorzaak is dat menige grondeigenaars en
andere weldoende burgers, vele pracht eu
noodige werken uitstellen, omdat alles te
lang duurt hier in Yper.
Talrijke bazen hebben liever hunne kalan
ten te laten wachten en alzoo te misdoen,
dan genoeg werklieden te nemen en wel te
betalen, om alzoo hun in de stad te houden,
hetgeen voor baas gelijk voor werkman het
grootste profijt zoude zijn.
Er zou meer werk gedaan zijn.
De bazen zouden hunne kalanten op tijd
kunnen dienen.
De werkman zou meer geld winnen en
bijgevolg meer iever tot het werk hebben,
en 't geen hij verteren moet zou daarbij nog
in Yper blijven.
Aanveerd, Heer Opsteller, de verzekering
mijner hoogachting. L. H.
OvPPnAiminfj onr.Aii
M. Standaert's verslag over het wetsont
werp betreffende de overneming door den
Staat van de zoogezeide Westvlaamsche
ijzerenwegen is uitgekomen 't is te hopen
dat de Wetgevende Kamers nu in 't korte
over dit wetsontwerp zullen kunnen beslis
sen, zoo niet vervalt het voorloopig akkoord.
Er zijn 181 6/10 kilometers spoorweglijnen
over te nemen.
Daarvan liggen er 14 7/0 in Frankrijk
tusschen onze grenzen en Hazebroek.
Volgens voorloopig akkoord wierd de
overnemingsprijs bepaald op 55.835.220 fr.
Wij twijfelen niet ot dat wetsontwerp zal
gestemd worden, omdat elk meê moet met
den stroom deze overneming zal de 33ste
zijn sedert 1870 na deze overneming zullen
er slechts 320 kilometers ijzerenwegen op
4048 over te nemen blijven, te weten Gent-
Terneuzen Mechelen-Terneuzen Dender-
monde-St Nikolaas Hasselt-Maaseik
Nord-Belge en de spoorweg van Chimay.'t Is
20 jaar en meer dat op die overneming
aangedrongen wordt, om gepaster aanslui
tingen, eenmaking van vervoerprijzen, snel
lere treinen, behoorlijker materieel, grootere
statiën en dubbele spoorlijnen te bekomen.
Wat Yper, na die overneming, van den
Staat zou moeten bekomen, dat zijn sneltrei
nen, tusschen Hazebroek en Brussel van
den eenen kant, en tusschen Parijs en Oos
tende al Komen en Yper van den anderen
kant dat vragen en verwachten wij.
Het onverwachts afsterven van den volks
man, M. Ernest Seys, is nog het voorwerp
van alle gesprekken, als een nieuwe en nog
gevoeliger slag de Katholieke volkswerken
van Yper treffen komt.
M. Gustaaf Werbrouck, Schatbewaarder
van den Katholieken Ziekentroost, stichter
van Eigen Heird Schrijver van 't Be
schermingscomiteit der Werkmanswonin
gen, Voorzitter van den Bond der Pensioen
gilden van het Arrondissement, Voorzitter
van den Bond der maatschappijen van
Onderlingen Bijstand van 't arrondissement,
secretaris van de Kerkheeren van St Jacobs,
bestierlid van den Katholieke Kring, alge-
weerdigde van het Arbeids Ambt, enz. is
Zondag namiddag godvruchtig overleden te
Yper in de Rijselstraat, 18, na eene kort
stondige maar pijnlijke ziekte, met voor
beeldig geduld verdregen.
M. Werbrouck werd geboren te Cuerne-
bij Kortrijk, den 9 februari i85o.
Hij had het ongeluk vroegtijdig zijnen
vader te verliezen, die de steun was van het
huisgezin. Dank aan zijn vluggen geest en
zijn hardnekkige werkzaamheid had hij eene
uitgebreide geleerdheid verworven en met
eer het diploma van leeraar aan het lager en
het middelbaar onderwijs.
Na in de jaren '70 zijn soldatenplicht
gekweten te hebben met die stiptheid en
nauwgezetheid, die steeds het kenmerk was
van al zijn doen en laten, kwam hij zich te
Yper vestigen en wist er eene eervolle plaats
te verwerven in den handel.
Hij, kind des volks, wist beter dan iemand
wat er den werkman noodig is, en daarom
ieverde hij een der eersten op het gebied der
volkswerken.
De Katholieke Ziek ntroost, was eene der
eerste inrichtingen waaraan M. Werbrouck
zijne uitgebreide kennissen wijdde. Indien
nu de Katholieke werkman niet meer uitge
sloten is van de voordeelen van den Onder
lingen Bijstand, en in gevallen van ziekelijk
heid niet meer ontrust moet zijn omdat
vrouw en kinderen zullen gebrek lijden, 'tis
grootendeels aan M. Werbrouck dat hij het
te danken heeft.
De wet van 1889 op het bouwen van
werkmanswoningen, was een nieuwen
spoorslag voor de voorzienige werklieden en
nog eens was 't M. Werbrouck, die met
zaliger, M. Pieter Bouquet, M. Iweins
d'Eeckhoutte, Baron Surmont de Volsber-
ghe, Ernest Seys, en anderen die nu nog ia
leven zijn, Eigen Heird stichtte, waarvan
hij steeds de ziel is gebleven.
Hoevele arbeidsgezinnen, die vroeger in
ongezonde, schier onbewoonbare holea
nestelden hebben thans eene heerlijke,
luchtige, gezonde werkmanswoning, hun
huis en hun thuis, waar de man als koniag
troont en de vrouw als koningin van hare
kinderen wordt geacht en bemind.
Nauwelijks was Eigen Heird gesticht
of eene nieuwe inrichting kwam tot stand
het beschermingscomiteit der werkmans
woningen, z«o nauw met de voorgaande
M. Werbrouck was nogmaals de geschikte
man om spijts zijne reeds zoo talrijke
bezigheden, spijts de bekommernissen van
een talrijk gezin, die nieuwe inrichting op
goeden voet te brengen en de onschatbare
diensten te doen bewijzen die in geheel het
arrondissement zoo hoog worden geprezen.
Al waren hooger genoemde bedieningen
reeds genoegzaam om een gewoon mensch
er te doen van afschrikken, toch vormen zij
nog slechts een klein deel zijner wondere
bedrijvigheid.
Het toekennen der werkmanspensioenen
van 65 fr., het inrichten, geheel het arron
dissement door van Pensioengilden, het
stichten van eenen bond onder deze gilden,
om meer eenheid van werkwijze en grootere
voordeelen voor de deelnemers te verkrijgen,
dit alles vond M. Werbrouck steeds bereid
en 't was ook met eenparigheid van stemmen
dat hij Voorzitter van dit Verbond werd
gekozen
Pas korten tijd is dit Verbond tot stand
gekomen, of M. Werbrouck heeft er al de
voordeelen van doen opmerken en een nieu
we inrichting werd ontworpen een verbond
onder de maatschappijen van Onderlingen
Bijstand, en nog eens was 't M. Werbrouck,
die den last van het Voorzitterschap op zijn
schouders werd gelegd.
Ondank is 's werelds loon zegt een
spreekwoord. M. Werbrouck heeft het ook
ondervonden.
Zijn rusteloos streven voor de verbetering
van den werkersstand deed niet bij allen dat
ontzag en dien eerbied ontstaan, waarop hij
ongetwijfeld rekenen mocht. Mannen die
niet in state waren het honderdste te verrich
ten van wat M. Werbrouck had tot stand
gebracht, dierven hem in hunne goddelooze
weekbladen aanranden, maar slecht moest
het hun bekomen M. Werbrouck had in
vroege jaren reeds getoond dat men niet
straffeloos op zijne teenen tordt en thans gaf
hij hun 't bewijs dat hij een wel gesneden
pen bezat, die de tegenstrevers tot bloedens
toe geeselen kon, 't zij de pennetwist werd
'aangegaan in onze moedertaal, 't zij hij 't
ransch behandelen moest.
Daar is een flauwe schets van het werk
zaam leven door onzen wakkeren vriend
geleid.
Moge de Heer, die een glas water in zijnen
naam gegeven, niet onbeloond laat, hem
hierboven honderdvoudig vergelden al het
goede dat hij hier te Yper en elders heeft
gestichtMoge de werkende klasse, steeds
zoo erkentelijk voor hetgeen men tot haar
welzijn verricht, de geheugenis van haar
grooten weldoener bewaren I
Donderdag laatst had alhier zijnebegraving
plaats onder eenen buitengewonen toeloop
van volk. Al de maatschappelijke werken der
stad aan wier bestuur M. Werbrouck een
groot deel zijner krachten wijdde waren er
vertegenwoordigd. Daarbij hadden al de
Pensioen- en Ziekengilden, aangesloten bij
de Verbonden waarvan hij Voorzitter was,
eene afvaardiging gezonden om eene laatste
hulde te brengen aan hunnen geëerden
Voorzitter.