DIT IS
SpreeKdraail 12
EN O M M ELANDS
Mil EL#AR EN
m m
Op Zaterdag 15" Februari 1908.
5 cent?uien 't blad.
43e
Talmerk 3098
Te trekken bij den Uitgever, 7* 36, in de Boterstrate, te Yper, en bij 's landsboodschapwezen ofte post, tegen 3 frank 's jaars
Voor den Paus
STADSNIEUWS
Betooging ter eere
van M. Eugeen Struye
Kunstfeest
Concert
Davidsfonds
Brievenbus
Benoeming
Brand van de Balie
ROND DE* WERELD
Koningen en Keizers
Frankrijk
Holland
i e nieuwe Koning
van Portugaal
Een Lourdes-dag
in Kortrijk
jaar,
Ksss sm
Echt en recht, 't oud Volk indachtig
Kinderlijk, niet kinderachtig;
Ypersch, Vlaamsch en, bovenal,
God getrouwe ik wezen zal
Levre Mijnheer Struye
T NIEUW
't NIEUWSBLAD VAN YPER verschijnt 's Vrijdags, en
s Zaterdags na de markt, tegen 3 fr. 's jaars; 3 fr. en den vrachtloon
buiten Belgenland. Het blad is niet min te trekken dan voor een
geheel jaar en 't wordt op voorhand betaald.
Alles moet vrachtvrij ingezonden worden naar de BOTER
STRATE, Tk 36, te Yper.
De bekendmakingen kosten o fr. i5 de reke binnen 't blad is 't
o fr. 3o van 's Rechters wegen fr. i overdruk 5 fr. 't honderd. Ieder
boek, waarvan ons twee afdruksels zijn gezonden, wordt besproken.
De Heeren van de AGENCE Havas, te Brussel, Tk 34, in de
Zilverstrate, en te Parijs, Tk 8, PLACE DE LA BOURSË, ontvangen
bekendmakingen voor 't NIEUWSBLAD VAN YPER, van al die buiten
Oost Westvlaanderen wonen.
3K2
Vorige lijst
M. Ncip. Meersseman, Yper
fr. 780 00
5 o 00
't Is morgen, Zondag, dat de katholieken
van Yper en heel het arrondissement eere
en hulde zullen brengen aan den onvermoei-
baren werker, aan den wijzen raadsman,
die om zeggens geheel zijn leven heeft ten
beste gehad voor het welzijn zijner mede
burgers, en sedert een halve eeuw steeds
aan 't hoofd stond, 't zij om stoffelijke voor-
deelen te bekomen,voorzijne stadsgenooteo,
't zij om recht en rechtveerdigheid te doen
zegepralen tegen onrecht en dwang.
Het betaamt dat men deze, dank betuige
die de groote werkers zijn geweest onzer
zegepralen sedert bijna veertig jaar dat
hebben ook alle katholieken begrepen en
daarom is 't dat zij in zoo groot getal hunne
bijtrediug hebben gezonden voor de feesto
van morgen.
Diefeeste vervult den wensch van een
ieder en daarom roepen wij met de honder
den bijtreders die ia het Volkshuis en in
de Iweinszaal zullen bijeenkomen
Zondag 16 Februari,'s avonds ten 7 ure,
kunstfeest en voordracht in het Volkshuis,
ingericht door het Christen Vlaamsch Ver-
boud met medewerking van de zangschool
van Sint Michiels en de Sijrafonie.
Zondag 23 Februari, ten 7 1/2 ure 's
avonds, zal het tweede groot Concert plaats
hebben in de Iweinszaal.
De Koninklijke Fanfare heeft de mede
werking bekomen van Mevrouw Ernaldy
van Brussel, van een pianist van eersten
rang uit Antwerpen en van de zangschool
van St Michiels.
De Ypersche afdeeling van het Davids-
fonds heeft de eer hare leden en alle katho
lieke Vlamingen uit te noodigen naar het
muzikaal en letterkundig feest dat zal plaats
hebben in St-Vincentius college te Yper,
Maandag a. s. 17 Februari 1908, ten 6 ure
's avonds.
E. H. Doom van Brugge, die over 2 jaar
zoowel gesproken heeft over Windhorst van
Duitschland, zal er spreken over den grooten
O'Connel van Ierland.
Volksvriend, we kunneu geen OQgetee-
kende brieveu opnemen. Op bescheidenheid
kunt gij rekenen.
'De Eerw. heer Vanden Abeele, leeraar
•van de 5e latijnsche klasse in Sint Vincents
college alhier, is Principaal benoemd in 't
college van Thielt.
't Is van den brand van de Halle van 5 april
'1498, dat ik wil spreken.
Ten éénen 's nachts klopte al meteens de
brandklokke in het klokkeluidershuis van
de Halletoren keerselicht c-n vuur waren
sinds eenige uren uit, en Yper was in de
grootste duisternis gehuld, maar de vlam
van den brand was zoo groot dat geheel de
stad er van verlicht wierd 't was bet stad
huis van den noordoostkant der Halie, recht
voor den koor van St-Maartenskerk, 't was
de tresorie van dien tijd, die in brand stond.
De brandmeesters en hunne braudgezellen
kwamen toegeloopen met hunne seulen en
kuipen, alle ambachten vleeschhouwers,
timmerlieden, kuipers ot tinedragers, wolle-
wevera en spoelers, smeden, bakkers, brou
wers en bleekers, brachten ladders, baken,
vaten, ketels, koorden en hamers, en vielen
vol ijver liet vuur aan de Markt en de
Leet kropten van 't voik, de pejsanters of
policieagenten van dien tijd, waren rond om
order te houden, terwijl de schepenen en
sommige poorters, of grooten van dien tijd,
met hunne kenteekens bekleed, voor hot
Peysantershuis (nu bewoond door M. De-
coene) op de zuidzijde der markt, vóór dó
Halie, gereed stonden om desnoods te helpen
order houden.
De brand was schrikkelijk,de treèbrie was
als een vuuroven, wolken rook hingen over
de Halie, sprankels vuur vlogen rond, en
bedreigden de omliggende houten huizen
van dien tijd, de Halletoren was bedreigd
klerken en werkvolk trokken met ijzeren
haken de vlammende boeken en rekeningen
uit den brandstapel, en wierpen met aller-
haast wat nog niet brandde in de raadzaal
der 27.Seulen en vaten water,uit de Yperlee
op de Leet, geschept, wierden gedurig en
zonder ophouden overhandigd, en met
zooveele handen mogelijk op het vuur gego
ten tot dat op eens het dak van het brandend
stadhuis inviel met zijne platte tegels,
zijnen kanten kam, zijne dakplanken en
dweersbalken, en het vuur, alzoo een
oogenblik overmand, welhaast overmeesterd
en gebluscht kon worden.
De register van resolutien van den grooten
gemeenevan 1492-1499 verhaald dien brand
a s volgt
Den Ven dach van april anno XCVI-T
(1498) voor paeschen, so wast grooten brandt
in de Halie, eode verbraude de kheheele tre
sorie met al datter in was, midsgaders de
wynckelkins daar onder, ende met oen
groot stuk van de daken van dn noordzyde
van de voorseide Halle. Van den welcken
brande die brgonst omtrent den een huere
in de middernacht, de gheheele Halie,
byzondere, en al de stede, was in grooten
daugit-re, ten hadde ghezyn de gracie van
Goeie, ende de groote werre van den goeden
lieden, bij den grooten windt, die up den
zeiven tydt was.
Men zocht, maar vond de oorzaak van
dien brand niet
Daar gingen een groot getal rekeningen,
koop- ot pacht- of atidere akten, zoo van
stad als van de stedelingen, verloren 't was
immers in het stadhuis dat de schepenen m
dien tijd dag en date en uitvoeringskracht
aan alle akten gaven, juist gelijk de notaris
se.i heden ten huize doen al wat overbleef
en leesbaar was, wierd vergaard en bewaard
door daartoe aangestelde mannen, die het
geen niet meer docht, verbranden en te niet
deden, en zoo komt het dat bijna al stads
rekeningen van 1409 tot 1498 ontbreken in
onze archieven gelukkiglijk bestond er een
afschrift van, in de archieven te Rijsel,
sedert dat Jan Zonder Vrees den 14 decem
ber 1409 die voorzichtigheid aanbevolen
had, en nu zijn die rekeningen gelukkiglijk
te Brussel in ons Staatsarchievengebouw,
waar elk, die er belang in stelt, ze kan
uitschrijven, wat de stad zou moeten doen
doen.
Stads rekeningen van 1498 en 1499 bewij
zen dat de Wet van dien tijd, zoohaast
mogelijk na den brand, hand aan 't werk
sloeg om het stadhuis herop te bouwen
naar alle waarschijnlijkheid wierd het ge
bracht in den staat waarin wij het heden
zien, en niet In zijn vorigen staat, men ge
bruikte zonder veel zorg of zindelijklieid
omdat het slechten tijd was oude en nieuwe
materialeu, en men bezigde brij keu daar
waar de voeting en de kant bij 't Nieuwwerk
schijnen te bewijzen dat geheel de gevel in
grezen was, gelijk het overige van de Llalle.
Wie zal in onze archieven vinden hoe het
stadhuis vóór de brand van 1498 was 't is
de moeite weerd van het te zoeken, nu dat
de stad misschien veel geld zal verteeren om
't stadhuis te herstellen.
Maar al te dikwijls worden koningen en
keizers benijd en hun lot aanzien als het
hoogste geluk op deze wereld. Dat er daar
veel op af te dingen is op dat schijnbaar
geluk, heeft de moord op koning Carlos en
zijn oudsten zoon nogmaals duidelijk doen
uitschijnen en 't is genoeg gekend en gewe
ten dat sommige socialisten, om niet te
zeggen al uitnemend verheugd zijn als
een hunner aanhangers dom genoeg is om
koning, keizer of voorzitter der Republiek
zelve te vermoorden.
Maar niet alleen is het lot der Grooten
dezer wereld minder te benijden, dan me
nigeen wel denkt, maar hunne kinderen
zelfs, geboren op de trappen van den
troon zooals men zegt, zijn verre van
hunne jeugd te mogen overbrengen iu 't
zoete nietsdoen.
De koningin van Holland, 't bevallige
Wilhelmientje, was siechts tien jaar oud,
a's bij de dord hears vaders de konings
kroon op haar hoofd gezet werd, en dan
reeds wist te zeggen Ach God welken
last legt gij op; mijne schouders EU jaar
oud begeert het kind te leeren wielrijden,
fietsen, zegt men iu Holland. De gazetten
schreven heele kolommen om het gevaar aan
te wijzen van die liefhebberij. Indien er een
ongeluk gebeurde En tot slot van rekening
moest het lieve kind aan heur liefhebberij
verzaken.
Men meldt dat cle dnitsche keizer uiterst
streng was voor de opvoeding zijner zes
zonen, die, bij het minste dat ze mispekkel-
den. «op zijn duitsch» gestraft wierden.
Alle nuchtead moesten zij ten 6 ure op
staan, 's zomers en 's winters ten 7 ure.Van
tea 6 1/2 tot 7 1/2 ure studie, ten 7 1/2 ure
een potje thee met boterhammen, en ten 8
ure Klasse tot kwart na éen ure ten 9 1/2
eenige minuten rust en nog eens een boter
ham.
Na het noenmaal, speeltijd en dan klasse
tot 6 ure. Na het avondeten, verschiliige
oefeningen en teu 9 ure stipt naar bed.
Ieder van 's keizers kinders heeft moeten
een ambacht leeren, en binst de speeltijden
gebeurde het niet zelden dat de knapen zich
vermaakten met den hof om te spitten.
Eo zoo men uiterst streng is aan het
Duitsch hof, niet minder streng gaat het
aan't hof van den Oosten rij kschen keizer,
die hoe oud hij is, toch zich moet onderwer
pen aan alle gebruiken en ceremonien van
het hof. Hij mag zelfs niet eten wat hij wil,
en moet op gestelde dagen en uren, zulke
spijzen nutt.er hem. door de etikette
voorgeschreven.
Ook onder vele andere opzichten moeten
de vorsten zich aan alle slag van zaken
onderwerpen, die voor ons geen naam
hebben en waaraan wij ons zeker niet en
zouden gewennen.
Ons besluit is dat hooge plaatson ook
hooge lasten met zich meesleepen en dat de
kleine man, die be oorlijk de twee enden
van't jaar kan aaneen knuopen, nog verre
de gelukkigste is.
In 't zuiden van Frankrijk werd Maandag,
Dinsdag en, Woensdag de vijftigste verjaring
der verschijning van O. L. Vr. van Lourdes
met ongemeene plechtigheid gevierd.
Maandag avond was er een lichtstoet
waaraan niet min dan 25 duist meuschen
deelnamen. Kardinaal Lecot, gezant van
Z. H. Pius X, was de plechtigheid komen
voorzitten.
Om de ministers niet te misdoen had de
ijzer wegmaatschappij geweigerd den gezant
des Pauzen te laten ontvangen in de statie
Hoe kleingeestig toch die franschmans 1
konden ze 't, ze zouden allichte aan de H.
Maagd verbieden de zieken te genezen, die
in zoo groot getal te Lourdes de herstelling
bekomen van hunne gezondheid.
Prins Eitel, die van Lissabon terugkeerde
waar hij de begraving had bijgewoond van
koning en kroonprinses afgestapt te Parijs.
Hij heelt er gebruik van gemaakt om per
auto een wandelmgsken te doen rond de
wereldstad. Hij heeft onder ander het graf
bezocht van Napoleon I, en de kapel en het
muzeumvan liet leger.
Hij werd met veel eere onthaald door drie
generaals.
Dinsdag avond is hij met den Noord-
Express teruggekeerd naar Duitschland.
Het nieuw ministerie is samengesteld en
staat onder voorzitterschap van M. Heems
kerk. Yier katholieken maken er deel van.
Binnenland, M Heemskerk.
Buitenland, M. de Marees.
Justicie, M. Nelissen.
Zeemacht, M. VYentholt.
Geldwezen, M. Kolkman.
Oorlog, generaal Sabron
Waterstaat, M. Bevers.
Landbouw, hauuel, nijverheid,M. Talma.
Koloniën, M. Idenburg.
Woensdag begon Koning Manuel de I
afgeveerdigden van de clubs, vereenigingen j
en gilden van Lissabon in bijzonder gehoor
te ontvangen. Deze afgeveerdigden verzeker
den den koning dat zij hem getrouw en j
genegen zijn.
Denzelfden dag zat koning Manuel den
staatsraad voor, die uitspraak moest doen
over de genade die de jonge vorst verleenen
wil aan de matrozen der portugeesche vloot,
die deel genomen hebben aan den opstand
van April 1906. De genade werd verleend.
In de toelichting van het dekreet verklaart
de koning 't Is mijne vurigste betrachting
mijne regeering te beginnen met gebruik te
maken van het voorrecht van kwijtschelding,
dat d Grondwet mij toekent». Donderdag
is het dekreel in het Staatsblad verschenen.
Na de vergadering van den staatsraad
ontving koning Manuël al de raadsleden
afzonderlijk er. volgens rang van ouderdom.
Voor ieder was hij even vriendelijk en voor
komend. 's Namiddags ontving de jonge
vorst de adelborsten en nam ontroerd af
scheid van zijne oude studiemakkers.
Zaterdag zal de koning den eersten mi
nisterraad bijwonen.
Een goede indruk is het, een uitmun
tende, dien de feestelijkheden van Lourdes'
Jubeldag zullen laten bij allen die er deel
van mieken ot er getuigen van geweest zijn
in de stede van Koririjk. Hebt gij ooit eene
kerkversiering gezien, zoo smaakvol, zoo
kunstrijk, ais deze van O. L. Vrouwkerk,
voor het driedaagsche Lourd.s-fcest En als
het licht, zoo schitterend in leliën en in ster-
S ren en in jaartallen, zoo betooverend in die
veelkleurige krikjes van dien bloemenbeig,
j 's avonds dat hemeltafereel volledigden
welke verrukking en ontroering En de
kerk vol geloovigen en de wemelende licht
stoet, en de gemoedelijke beêvaartliederen...
't was een innig zielsgenot.
Van Onze Lieve Vrouw-kerk, ga nu naai
de Jubelgrot, in de Veldstraat, dicht bij het
Passionistenkloosfer, gemetst en gerotst...
Van aan de Leeuwenlaan tot aan de Wande-
lingslraat is de weg in een echte zegebaan
herschapen, zoo frischzoo lachend, zoo rijk
gekleurd, dat de verrichter van dat tooïwerk
een ware kunstenaar moet zijn.
Tusscben twee triomfbogen waarop de
jubeltallen schitteren nevens Ave Maria,en
waarvan de smalle zijstukken nederdalen in
eene schakeering van zinnebeelden, Lourdes'
herinneringen en eene echte harmonij van
kleurspel in wimpels en golvende stofLn-
pracht doorloopt men eene ware dreef van
Mèil'iahuldiging, tusschen het lentegioen-en
vanenglans, en schildenrijkdom... Iets zoo
verrukkend schoons, en zag Kortrijk sedert
langen tijd niet meer.
Van af 10 ure begint het volk, rot'sewaarts
te stroomen... volk uit aile hoeken van
Vlaanderen en verder nog, de vreugde op
het wezen, de vriendengroet op de lippen
't zijn de twee duizend pelgrims van Vlaan-
derens bedevaarten, die bi r elkander weder-
vinden, in blijde herinneringen. Sint-An-
tonius' kerk is opgepropt van biddend volk
van voor de Hoogmis. De Leeuwenvlag,die
zooveel malen reeds te Lourdes deVlamingen
bijeen riep, brengt de pelrims samen, en
leidt ze bij geestdriftigen Ave zang en Magni
ficat naar de Jubelgrot Maar hoe die
wemelende menigte, die zee van volk doen
binnenstroomen.,, in die enge haven, op dat
rotsenplein? Hier staat men verwonderd
maar voldaan over den kundigen aanleg der
heeren schabeletters en vrijwillige orde
handhavers om zonder ergen stuik of stoot
de pelgrims te rangschikken.
De Proost van Vlaanderens bedetochten,
de eerw. Pastor van StJans, die met de
heeren Lamoralen Dr Delpla edelmoediglijk
gesteund door de goede Passionnisten
paters, die betooging belegde, staat in den
predikstoel, doet zingen en doet bidden. Het
deftige vrouwenchoor, dat den Angelus
moet zingen onder 't bestuur van Heer
Gillon, Amicitia's meester, heeft plaats
genomen rechts... Links zijn de rotsgaande
rijen bezet met de weldoeners van 't Klooster
en der Jubelgrot, rond en tusschen eenige
hopevolle zieken... Vlak voor U, de jubel
grot en rots, grootsch aangelegd, en in de
bovenopening een prachtig Maria-beeld...
De Hoogweerdige Bisschop van Brugge
voorafgegaan van een groot getal geestelijken,
komt binnen, zienlijk ontroerd, en vaderlijk
dat uitgelezen deel zijner kudde zegenende...
Hij wijdt, met de kerkelijke gebeden, rotsen
groten beeld en plaatse... De aandoening j
was groot.
En toen te midden eener aangrijpende I
stilte E. H. Bruioot de beteekenis zegde van
de wijsgebeden, en met zijn volk in den
geest Daar Lourdes vaarde 5ü jaren vroeger, j
dag- op dag, uur op uur, met Bernadette stil
hield voor de rots en voor dat hemelsch
«r
verschijnen, Maria's heerlijkheid bezingende
eft tot fierheid en betrouwen aanspoorde...
eene huivering was het... eene diepe ontroe
ring... met zuchten en tranen... Maar
hetgeen die gevoelens nog heviger door de
gemoederen trillen deed, het was bij 't
klokgeklep, het Angelus' gebed, met man
nenwoord voorgezeid en, door 100 stemmen
gegroet in Meester Wambaclr ongeëvenaar-
den Wees gegroet... Het was een historiek»
stond... onvergetelijk... De hoogweerdige
Kerkvoogd zegende zijn,volk... ende eerste
betooging ging uiteen, bij machtige ontroe
ring en deugddoende bovennatuurlijk
genot.
Wat gezegd van de tweede bijeenkomst
voor de wasofferande en de openbare gebe
den voor zieken en voor lijdenden Wij
zouden willen in het herte kunnen lezen va»
ievers een verdwaalde, die daar tusschen
al die betoogingen van Geloof en betrouwen
als-aangevat was... Do keerse, een ware
mast, waarin zooveel lielde voor Maria,
zooveel hoop in de Onbevlekte versmolten
ligt, wierd geofferd... om weldra omringt te
staan van honderden anderen lichten... en
nevens haar een uur later te zien plaats
nemen het prachtig offer van een groep
Kortrijksche pelgrims... En dat duurt alzoo
voort tot met tien avond... En die druk
bezochte wijk staat verbaasd van zooveel
christen volk te zien... en elk en al is
voldaan... omdat het voor O. L. Vrouw
is...
't ls avond nu,de lichtjes begonnen te flik
keren aan de vensters, en de groote
electrieke lampen werpen hunnen tooTer-
glans op de -bonte versiering. Boven de grot
sctnttert dat woord dat alles doet begrijpen
ik ben de Onbevlekte Ontvangenis»... De
straten wemelen van het volk Maar ziet 1
Uit St Antonius' kerk komen kruis, en vanen
en de prachtkeers van de Eerewacht... De
fakkellocht begint... Honderden keerskes en
allerhande lichtjes... Duizenden keeren
Ave! Ave! Ave! en dat krinkelen en
winkelen over Groeningveïd en langs de
Leeuwenlaau. maai' 't is Lourdes' fakkel
tocht en avondbetoogiug. Op het rotse plein
wordt de. beteekeois gesproken van die
tweede plechtige wasofferande.wordt er
gebeden voor 't lieve Kortrijk... wordt er
gezongen, zoo schoon, zoo gemoedelijk en
hemelschzoet, iu t aller overtreffend avond
gebed...
Die honderden menschen stroome* langs
de zijwegen uiteen om plaats te maken voor
die zee van volk nog buiten gedijkt en ook
bruissehonde om binnen dé zalige haven te
zijn van de Onbevlekte Ontvangenis 1
Het feest is gesloten. De eeredienst van
O. L Vrouw van Lourdes is bij de Jubelgrot
en rotse ingewijd, en door Vlaanderens
Bedevaart duurzaam gesticht en ingericht.
De eerweerdè kloosterlingen van St Anto
nius zullen dat nu met wijsbeleid voortzetten
en O. L. Vrouw zal elk en allen daar zege
nen en troostvol willen helpen.
I v. a
WYTSCHAETE
Heer Opsleller van het Nieuwsblad,
Gij vraagt mij naar nieuws uit Wytschaete.
Waarlijk ik en vVelé geen.
Sedert dat, buiten ieders verwachting, onze
gemeentekiczing goedgekeurd wierd, de men
seden zijn in de stille verwachting van de be-
noemiagvau eanen uieu wen!Burgemeester. Wie
dat het gaat zijn, en kan ik niet zéggen, en ik
ben er fraai gerust in ook.
De menschen zeggen dat er drie,vier gemeen-
teraaefsheereu op li t postje verlekkerd zijn.
Maar,ja,de mensc'den zeggen zoo geren hunnen
zeg op alles.
Een dingen weel ik, en 't is dat de menschen
al blijde zijn dat hel gedooid is,-en dat wij
sedert eenige dagen zulk schoon prachtig weder
hebben. Ge moogt zeker zijn, dat de boeren er
gebruik van maken om vele werk af te leggen.
Dair zijn er die beweren dat het beter hadde
gedaan van wat meer te regenen om het ijswa-
ter weg te spoelen en de koorenvelden wat meer
te doen sluiten.
Het kan geb uren .dat die .menschen gelijk
hebben doch. regenen verdriet.£00 gauwe, en
schoon weder is zoo aangename.
Zoo het nu moeste vele regenen, 'ten zou, bij
voorb-eld, zoo wel :i1et gaan om straten en
wegen te vermaken gelijk ze hu doen te Wyt
schaete.
Maar, a propos van wegen vermaken, ik heb
me laten gezeggen dat de weilcffedr ndie aan
d- keiwegen doende zijn, klagen dat ze, bij
foute van den noodigen toevoer van steenen,
maar eene,a hal ven dag werk per vlag en heb
ben. Ze kunnen, zeggen ze, dagelijss vier
wagons stee 11,ui sciiooneverwerken, en daar en
worden er hun maar twee daags 'toegebracht.
En dat komt, zegt men, omdat ér maar eeu
vervoerder is, en dat die vervoerder de noodige
