SpreeKdraad 52
Op Zaterdag 21n November 1908,
5 centimen 't blad.
43e jas?» Talmerk 3131
Te trekken bij den Uitgever, Tk 36, in de Boterstrate, te Yper, en bij 's landsboodschapwezer, ofte post, tegen 8 frank °s jam
Voor de Hongerlijders
van India
Voor niet
RO.ND DE WEU KI,D
Duitschland
Fngelanp
Vrankrijk
China
Oostenrijk
Portugaal
Het jubelfeest van den Paus
STADSNIEUWS
Leopoldsdag
Koninklijke Fanfare
Koninklijke Fanfare
Groote werken
In de Boterstraat
Ivan
Als
ifr.,
Echt en recht, 't oud Volk indachtig
Kinderlijk, niet kinderachtig
Ypersch, Vlaamsch en, bovenal,
God getrouwe ik wezen zal
Mijnramp
Prins Eithel-Frederic
De Keücr.
Belgisch gezantschap
in het Vatikaan
KITTIDTSTIFEIBST
ZONDAG 22 NOVEMBER 1908,
DIT IS
'T NIEUWSBLAD m YPEB
EN OMMELANDS
't NIEUWSBLAD VAN YPER verschijnt 's Vrijdags, en
's Zaterdags na de markt, tegen 3 fr. 's jaars; 3 fr. en den vrachtloon
buiten Belgenland. Het blad is niet min te trekken dan voor een
geheel jaar en 't wordt op voorhand betaald.
Alles moet vrachtvrij ingezonden worden naar de BOTER
STRATE, Tk 36, te Yper.
De bekendmakingen kosten o fr. i5 de reke binnen 't blad is 't
o fr. 3o van 's Rechters wegen fr. i o\ erdruk 5 fr. 't honderd. Ieder
boek, waarvan ons twee afdruksels zijn gezonden, wordt besproken.
De Heeren van de AGENCE Havas, te Brussel, Tk 34, in de
Zilverstrate, en te Parijs, Tk 8, PLACE UE LA BOURSE, ontvangen
bekendmakingen voor 't NIEUWSBLAD VAN YPER, van al die buiten
Oost-& West Vlaanderen wonen.
Vorige lijst 104.50
E. 11. Soete, Bestuurder van St-Jozefs-
gesticht, Yper 5 00
't Nieuwsblad wordt gratis gezonden tot
einde December aan dezen die eene inschrij
ving nemen voor 1909.
BIJ DIT BLAD BEHOORT EEN BIJVOEGSEL
Was er .Ie verledene week veel aan te
halen over Duitschland, deze week ook is ér
veel nieuws over dat groot land.
Vooreerst het onderhoud van den Kanse
lier en den Keizer, die te Postdam zijn
bijeengekomen om te spreken over de ont
roeringen verwekt door de artikels van de
Engelsche gazette, waarover wij verledene
weke gesproken hebben.
Sommigen dachten dat de Kanselier zou
te verre gesproken hebben in de zitting der
Kamer, maar 't schijnt dat de Keizer ten
volle goedkeurt wat von Bülow gezeid heeft
en hem voort zijn vertrouwen|schenkt
Niemand verliest erbij te bekennen dat hij
gemist heeft, als ware hij zelf Koning of
Keizer. Die niet en missen zijn deze die
niets en doen... en ze missen misschien nog
meest van al daarin...
Maar wat nog meer de aandacht trekt van
eenieder dat is de vreeselijke mijnramp die
in Westfalen' aan meer dan drie honderd
werklieden het leven heeft gekost.
Den un November is er in de a' en 3e
galerij van den mijnput Radbod steenkool
stof ontploft en heeft in de mijn een grooten
brand veroorzaakt. Van de 38o mijnwerkers
die in den put waren neergedaald zijn er
maar 36 bovengehaald, grootendeels zwaar
gewond en drie reeds dood. De i5o"]die in
de 2e gaanderij opgesloten zijn, beschouwt
men als totaal verloren. Het schijnt onmo
gelijk de werklieden tejfredden.
Van al de omliggende dorpen kwamen
reddingsploegen aan, maar wegens het grooi
gevaar moesten alle redders het'opgeven.
De uitgehaalde lijken zijn geheel zwart en
ten deele verbrand.
Na een lang onderhoud der overheden
werd er beslist de mijn onder water te
zetten.
Van ten allen kante zijn er draadmaren
gezonden van deelneming en sommen zijn
ingezameld om de overlevendenjter hulpe te
komen.
De Keizer beeft 25ooo mark gezonden eo
zijn zoon Prins Eitel is er naartoe gereden
om inlichtingen in te winnen en den Keizer
over de rampe toekunnen verslag/geven.
Als de Prins daar toekwam vroeg het volk
dat er zouden maatregels genomen worden
om het werkvolk beter te beschermen tegen
dergelijke rampen. Na onderzoek ii het
gebleken dat alle voorzorgmaatregelen wer
den genomen.
De Prins is vertrokken na talrijke gekwet
sten bezocht en weduwen en weezen getroost
■en geholpen te hebben.
't Zal waarschijnlijk wel drie weken duren
men de lijken dergenen die nog in de
mijn zijn, zal kunnen,boven halen. Zoolang
de brand niet totaal gebluscht is, zal er
namelijk geeniiniddel zijn om de reddings
werken te hernemen uit reden van hét
gevaarjvoor de redders.
De -/Voorzitter der Frarsche Republiek
heeft aan den Duitschen Keizer een .telegram
van d elneming 'gezonden dat door den
Keizer op de hertelijkste wijze werd be*
antw oord
De tijding dat men de mijn. onder water
zou zetten, heeft groote ontroering verwekt
bij de bloedverwanten der nog niet begraven
slachtoffers, te meer, daar het gerucht liep
dat er nog levenden in de mijn moesten zijn.
Nochtans zijn de vakmannen het eens om te
verklaren, dat sedert donderdag nainidda>>
alle twijfel heeft opgehouden en dat geen
enkel der zich in de mijn bevindenden dit
uur heeft kunnen overleven. Zij die niet
gedood zijn door de ontploffing of niet in
het vuur zijn'omg'komen moeten noodzake
lijk gesrikt zijn.
Er was dus geen. de minste {twijfel meer
«kogakade de dooi iet mijnwerkers, toerij
men besloot de reddingswerken te staken
Het bestuur der mijn duifje overigens de
verantwoordelijkheid voor het leven der
redders niet meer op zich nemen.
Wat het onderwater zetten d< r mijn
betreft, dit gebeurt om den brand uit te
dooven die anders groote verwoestingen zou
aanrichten. Het is overigens het etnige
middel om de lijken voor de vlammen te
oehoeden, en later hunne herkenning moge
lijk te maken. Men hoopt dat de braud
binnen veertien dagen zal gebluscht zijn.
De begrafenis der slachtoffers was bepaald
op maandag laatst. Zij zullen op een speciaal
kerkhof begraven worden, op de kosten van
de maa'sthappij.
Zaterdag zijn de families bij de lijken
toegelaten voor de herkenning. Van de ge
kwetsten zijn er reeds vier gestorven.
Zaterdag heeft prins Eithel-Frederic de
werkmanswijk bezocht, waar 139 weduwen
van mijnwerkers woonden. Daarna bezocht
hij nog een aantal families van slachtoffers.
Overal hadden roerende tooneelen plaats.
De menigte was nu zeer kalm. Enkel riep
men hier en daarKoninklijke Hoogheid,
betere bescherming voor de werklieden
Te half twaalf keerde de prins naar de
mijn terug, waar hij al de instellingen be
zocht. Ten slotte bezocht hij ook de zaal,
waar de dooden lagen. De jonge prins was
diep ontroerd. Na dit bezoek heeft de prins
Hamm verlaten.
Op het telegram van M. Fallières heeft
Z. M. geantwoord als volgt
Diep getroffen door de gevoelens van
deelneming, die gij in den naam van Frank
rijk, mij hebt willen betuigen ter gelegen
heid van de vreeselijke mijnramp in West-
phalen, houd ik eraan, mijnheer de presi
dent, al mijne erkentelijkheid en die van
het Duitsche volk uit te drukken, voor uwe
deelneming in onzen nationalen rouw en in
het lot der ongelukkige slachtoffeis en van
onze brave mijnwerkers.
Wees overtuigd dat in deze droevige
oogenblikken de deelneming van Frankrijk
hoog geschat wordt in geheel Duitschland.
Gelief, mijnheer de president, opnieuw
de uitdrukking te aanveerden mijner bijzon
dere hoogachting.
(Get. WILHELM II.
Van alle kanten komt er hulp en uitdruk
king van deelneming toe.
De toezichtsraad der maatschappij Trier
n^eft 60.000 mark gegeven voor de veronge
lukten.
De gemeenteraad van Parijs drukte zijne
deelneming uit alsook de parlementaire
groepen van het internationaal scheidsge
recht. De minister van buitenlandsche zaken
vl. Pichon bracht een bezoek aan prins Ra
dolin, Duitsche gezant te Parijs, om de deel
neming der regeering in de ramp uit te
drukken. Heel de Fransche pers bevat
artikelen van deelneming.
De Oostenrijksche minister van arbeid
heeft insgelijks/leen telegram van deelneming
gezonden.
Zooals reeds gezegd is is men zaterdag be
gonnen met het onder water zetten der mijn;
dat zal veertien dagen duren en dan zullen er
weer veertien dagen noodig zijn om het water
uit te pompen, zoodat binnen eene maand
eerst de dooden kunnen opgehaald worden.
De minister van koophahdel.M. Delbruck,
die ter plaats is geweest, heeft herhaaldelijk,
verklaard, dat volgens zijn onderzoek en vol
gens de vakmannen, de oorzaak der ramp
niers heeft te zien mét het reglement op de
mijnen.
Het syndikaat der mijnwerkers van Pas-de-
Calais'heeft een telegram gestuurd waarin het
zijne innige deelneming in de ramp'uitdrukt.
Zaterdag had er in de protestantsche en ir)
de Katholieke, kerken van. Hamm een lijk
dienst plaats, die door de familieleden der
verongelukten werd bijgewoond. De droef
heid was hertverscheurend.
Volgens de lijst der slachtoffers zijn er ook
i5 Ilalisnen en veel Oostenrijkers onder de
dooden. De consul van Oostenrijk-Hongarië
werd heden te Hamm verwacht. Dr Ossau,
de afgeveerdigde die gevraagd heeft over de
ramp te interpelleeren, is te Hamm aange
komen.
Volgens eene tabel, door het bestuur der
mijn opgemaakt, waren er 38o wcrkliefen
èn 7 bedienden in de mijn afgedaald; 40 per
sonen werden in de mijn gedood ol zijn in
het gasthuis bezweken. 17 pe-sonen werden
ongedeerd opgehaald; 26 slachtoffers wor
den nog in hetjgasthuis verzorgd en in de
mij« blijven er oog pcrscmen.
Dinsdag hebben ze in de Engelsche
Kamers, nog een keer hunnen neus gesloken
in de zaken van Congoland. Ze wilden er
weten of M. Renkin, minister der kolomen,
geen gewezen beheerder was van den Con-
goleeschen ijzeren weg der Groote Meren.
Ja, ehwel, en dan Ze moesten ook weten
hoeverre hel stond met de grondvergunnin-
gen aan de protestansciie zendelingen in
Congoland. De minister antwoordde dat de
onderhandelingen, daarover aangeknoopt,
onderbroken werden door de overname van
de kolonie door België.
Moest de Belgische Kamer zich alzoo m .t
de Engelsche zaken bezighouden, ge zoudt
wat hooren I
Ifet ontwerp van pensioenwet komt weer
op het tapijt, want de Fransche werklieden
hebben nog altijd geen pensioen. Hetgeen
door het ministerie voorgesteld werd, legde
aan de bazen en de werklieden e°ne ver
plichtende bijdrage op van 400 millioeu
frank 'sjaar' 1 De Sraat gaf ze'22 millioen,
maar onder voorwendsel van b/stuurkosteu
hield hij 6 urn honderd of 20 millioen 1/ Dus
dat hij, met deze fameuse pensioenwet, nog
een profijtje deed van 4 milFoen- Ziedaar
het zoogezegd volksgezind voorstel van het
ministerie Viviani t
Zaterdag laatst is de tijding aangekomen
dat de Keizer van Cüina, het grootste land
van geheel de wereld, overleden is. De man
was Bedert lang ziek en ook, al was hij
Keizer, hij had juist al niet veel te zeggen
het land wierd eigentlyk bestierd door de
Keizerin weduwe, en deze is Zondag ook
overleden.
Niemand zou kunnen voorzien welke do
gevolgen zullen zijn van dit dubbel sterfveval.
De gaz°tten melden reeds dat Japonië en
de Vereenigde Staten onder elkaar besloten
hebben het grondgebied van China niet te
schenden en zich niet te bemoeien met de
zaken van het inwendig bestuur.
Ér was reeds gezegd gewe st dat Keizer
en Keizerin beiden vermoord of vergeven
waren, maar in de officieels kringen te
Peking, verklaart men dat alle gedacht aan
eene geweldige dood van den keizer of van de
keizerin volstrekt ongegrond is. Sinds de
laatste verjaring barer geboorte was de
keizeriu ziek en de ontroeringen der laatste
dagen hadden hare krachten ten zeerote
verzwakt.
Sinds lang ook liet de gezondheidstoe
stand van den keizer te wenscben. Nochtans
over eeuige dagen,op een hal in bet engelsch
gezantschap, verklaarden prins Koung en
andere p-rsonagies van het hof, dat de
ongesteldheid van den keizer geene onrust
inboezemde. Daags voor de dood des keizers
verklaarden zekere ambtenaars van het
bestuur der buitenlaudsche zaken aan de
vreemde gezanten dat zijn toestand niet
verslecht was.
Over eenigen tijd werden de geneesheeren
die in den vreemde studies gedaan hadden,
afgedankt en vervangen door andere chi-
neesche dokters, die do gen eskundo vo'gens
de oude gebruiken uitoefenen. De schier
gelijktijdige dood van den jougen keizer en
de oude keizerin is een eenvoudig toeval.
De Keizer van Oostenrjjk heeft deze week
zijn jubelfeest gevierd van 60 jaar Keizer.
Belangrijke feestelijkheden hebben te dier
gèlegeoheid plaats gehad.
Dé kwestie der Conferentie der mogend
heden is door Oostenrijk ook aanveerd, op
voorwaarde dat er geeu sprake en zij van
de inlijving van Bosnië cn lierzegowina.
Koning Manuel doet een reize in het Noor
den van zijn land overal wordt hij geest
driftig onthaald en 't gelijkt een oprechte
zagetccht. Zondag gingen meer dan 4000
personen naar de ontvangste in het paleis om
den Koning geluk te wenschen ter gelegen
heid van zijn verjaardag, en tot laat in de
namiddag waren er betoogingen voor het
paleis en verschillige malen was de KoniDg
verplicht op het baicon te verschijnen en tot
het volk te spreken. De ketoogingen te Porto
overtreffen allea wat men in Portugaal
nog gezien heeft.
Maandag r orgend had in de Sint Pie
terskerk te Rome eene groote plechtigheid
plaats ter gelegenheid van het jubelfeest van
Z. H. den Paus. De reusachtige basiliek, rijk
véTsierd^was opgekropt tnet volk en leverde
een grootschen aanblik op. De bijzondere
gezantschappen, door de vo-sten en staats
hoofden gezonden, het diplomatiek korps,
de familie van den H. Vader, de grootmeestei
en de weerdigheidsbekleeders van het O/de
van Malta, het romeinsch patriciaat, en on
telbare italiaansche en vreemde bedevaarders
waren aanwezig.
Ten 9 ure verliet de H. vader zijne kamers
en begaf zich naar de kapel van de Pièta,
waar hij de pont'fikale gewaden aantrok.
Hij klom vervolgens op de «Sedia gestatoria»
en werd iu de basiliek gedragen, voorafge
gaan door een zeer lang-n stoet, waaraau al
de kardinaals, te Rome aanwezig, zeer vele
aartsbisschoppen, bisschoppen, prelaten,
oversten der kloosterorden, de leden van
het pauselijk hof en de geestelijkheid van de
basiliek deelnamen. De stoet werd door de
Zwitsersche wachten geopend en gesloten.
Op den Lngen doortocht werd de haag
gevurmd door de palatijnsche wacht. De H.
Vader was door de edelwacht omringd. Toen
de Paus in de basiliek verscheen schalden
de zilveren trompetten. De menigte wuifde
met zakdoeken. De jubelmis maakte een
onbeschrijflijk diepen indruk.
Na de mis werd Zijne Heiligheid naar een
klein verhoog gedragen, aan het altaar der
Confessie, waar hij de Tiaar, het zinnebeeld
zijner opperste overheid, op het hoofd zette,
en den plechtigen zegen urbi et orbi gaf.
De stoet verliet vervolgens de basiliek langs
de kapel der Pièta.
Z. H. de Paus heeft zaterdag te 10 ure het
buitengewoon Belgiseh gezantschap ontvan
gen. Graaf de Smet de Naeyer heeft de per
soonlijke gelukwenschen des konings uitge
drukt.
Deze ontvangst is geheel opdezelfde manier
gebeurd, als de ontvangsten der andere zen
dingen.
Gij zult uw Vaderland beminnen,
En zijne taal, en zijnen roem.
H. Conscience.
De Sehepeiraad onzer stad heeft, zaterdag
laat-t bij nlakbrief de Yperiingeu uitgenoo-
d'gd. om. ter gelegenheid Tan 's Konings
feestdag,Zondag hunne huizen te bevlaggen.
Buiten eenige rmbtenaais en cfficieele
mannen hadden weinigen den oproep
teau woord, ook wareu de vaandels eerder
zeldzaam, bijna zoo zeldzaam als voor de
herdenking van den Gulden Sporenslag.
Wie weet, misschien zijn sommige Yper-
lingen bevreesd djn Hollander te misdoen
met te feesten voor het Vaderland of voor
den Koning, daar ons land eertijds van de
Nederlanden afhing en dit bij onzer Noor
derburen droevige herinneringen kan ver
wekken... Ofwel zijn ze bevreesd voor de
Eogelschen, die misschien minder gediend
zijn met de overname van Congoland door
Belgie Sommige azijnlekkers zijn toch zoo
naarnemende en alijd benauwd van te
misdoen
Het Te Deum in Sint Maartenskerke was
waarlijk indrukwekkend, zoowel door de
talrijke overheden en ambtenaars die m
prachtkleedij ue plechtigheid bijwoonden,
als door het overgroot getal lieden die den
Heere kwamen bedanken voorden voorspoed
waarmede ons land wordt begiftigd en ook
voor de overname van Congoland, die aan
de overbevolking van ons land een middel
zal verschaffen om nieuwe uitwegen voor
handel en nijverheid te vinden.
God bescherme ons Vaderland en zijnen
Vorst
In geen enkele stad van Belgie en werd
's Konings feestdag dit jaar met meer luister
gevierd dan in Brugge. Brugge, de stad
van Breydel en de Coninck, Brugge zoo
geëcht aan zijnen landaard, aan zijn moeder
tale,
Die dan reeds een Van Maerlant vond
Als aan den boord der Seine
Een nieuwe taal ontstond..
De bijzonderheden van de Brugsche fees
ten zija door de da/bladen met lof en eere
besproken en franschgezinde bladen zelf en
verduiken het niüt at de Bruggelingen den
eerepalm hebben behaald onder de feest-
vierd rs van Sint Leopold.
De oorzakeder uitzonderlijke Vaderlands
liefde der Bruggelingen is hierin te vinden
dat ze benevens hunne tale, ook hun Vader
land en zijnen Vorst beminnen en dat hunne
feestviering van 11° Juli evenmin tegen
Vrankrijk is gericht en tegen het fransche
Volk, als dat de viering van 21 Juli en 15
November eene vernedering zou zijn voor de
Hollanders.
Integendeel, de 'eeste van 15 November
evenals deze van 11 en 21 Juli heeft eens te
meer bewezen dat de Vlamingen onder
opzicht van Vaderlandsliefde voor niemand
moeten wijken,ja dat zij in éon zelfde gevoel
van genegenheid versmelten hunne geliefde
taal, hun Vaderland en hunnen Vorst 1
Morgen, Zondag, viert de Koninklijke
Fanfare beur patroonfeest Sinte Cecilia. Te
dier gelegenheid zal zij de II 1/2 misse bij
wonen in Sint- daartenskerk.
's Namiddags ten 5 1/2 ure, is er op het
Stadhuis, in de Pauweltzaal, een groot
kuustconcert, ewijd aan de werken oizer
groote Belgische meesters. Onder a»d*re
zal een groot stuk gespeeld worden Door-
ueou het werk van Peter Benoit prach
tige bewerkiug van de voornaamste stukken
en liederen van den «roo'eu meester, ge
schikt door M. Degnz, muziekbestuurder
van het 8* liuie, en een der knapste leerlin
gen van den onsterfelijken stichter van het
Autwerpsch Conservatorium.
's Avonds ten 7 ure, feestmaal voor eere
en werkende leden in de Iweinszaal.
Hieronder den spelwijzer van het concert:
SPELWIJZER
van het
gewijd aan de
Werken onzer Belgische Meesters
onder de leiding van
M. Lodewijk ARSCHODT,
ten 5 1/2 ure, in de Pauwelszaal
1. Hulde aan Hans Memlinck
feestmarsch HENDRIK WAELPUT
1" prijs van Rome in 1867
2. Richard III,
openingstuk PAUL GlLSON
l8 prijs van Rome in 1889
3. Menuet, HENDRIK WAKLPUT
geschikt door L. Arschoit.
(te uitvoering)
4. Doorheen het Werk van PETER BENOIT
Groote Fantazij l8 prijs van Rome in 1857
geschikt door F. Degrez, Muziekbestuurder
van het 8s'e linieregiment, (i* uitvoering).
5. Triomfmarsch uit de Cantate Klokke
Roelandt EDGAR TlNEL
geschikt door l8 prfjs van Rome in 1877
Franz de Koninck. (t« uitvoering)
Ingang onder 't Nieuwwerk.
De herstelling onzer prachtige hoofdkerk
heeft dezen zomer een grooten stap vooruit
gegaan.Het zuidportaal isiu de groote lijnen
reeds opgedaan, en zal een sierlijk uitzicht
geven aan het geheel,eens dat de al te groote
nieuwigheid door dt n tijd en het weder wat
afgesleten zal lijn.
Het torentje van de Halle is ook halfweg»,
en reeds is men bezig met de stelliDg voor
de werken aan het bovendeel van den zuid-
gevel.
Intusschen zija de werken aan Zilltbsek-
vijver ook reeds goed gevorderd en alles
doet voorzien dat na korten tijd de stad Ypar
niet meer en zal te vreezen hebbaa van
gebrek aan water, zooals tegenwoordig.
De herstelling van den kunstgevel van het
huis Cousein in de Boterstraat is geëindigd
en ten volle gelukt. Dank aan de tusschen-
komst van stad is een der schoonste gevels
bewaard en hersteld, waarop onze stad met
reden fier mag zijn. Onze beste gelukwen
schen aan onzen gaachten Burgemeester, die
met zulke bezorgdheid alles aanwendt wat
de veriraai'iug onzer tad kan bavorderen,
en die in dit werk zoo bereidwillig wordt
geüolpen door den gemeenteraad en door
onzen handigen bouwmeester M. Coomans.
r uS