m m i
Groot CONCERT
't Nieuwsblad
van Yper
f
w m
m
SpreeKifraad
Op Zaterdag '27 November 1909
5 centiemen 't blad
44® jaar. Talraerk Si 82
}-J JMMè
m» b#
Te trekken bij den Uitgever, 7k 36, in de Boterstrate, te Yper, en bij 's landsboodschapwezen ofte post, tegen 3 frank 3s jaars
mW'VMMM
ROND DE WERELD
Vrank rijk
Rusland
Duitschland
LANDBOUW
De Nieuwe Krijgswet,
Sterfgeval
WM, i
X
Proficiat
Zondagrust
'iÊmË,
't NIEUWSBLAD VAN YPER verschijnt 's Vrijdags, en
's Zaterdags na de markt, tegen 3 fr. 's jaars; 3 fr. en den vrachtloon
buiten Belgenland. Het blad is niet min te trekken dan voor een
geheel jaar en 't wordt op voorhand betaald.
Alles moet vrachtvrij ingezonden worden naar de BOTER-
STRATE, Tk 36, te Yper.
Echt en recht, 't oud Volk indachtig
Kinderlijk, niet kinderachtig
Ypersch, Vlaamsch en, bovenal,
God getrouwe ik wezen zal
KONINKLIJKE FANFARE
ZONDAG 12 DECEMBER 1909
ten 7 1/2 ure
IN DE IWEINSZAAL
•J§* <A s# tA sA >j$ '*A <A *A %*A
wordt kosteloos toegezonden lot
Nieuwjaar aan al dezen die een inschrij
ving nemen voor 1910, mits den prijs
3 fr. op voorhand te betalen.
Met Nieuwjaar verschijnt het Nieuws
blad in grooter formaat en blijft toch
aan ilenzelfden prijs.
Een niéuw mengelwerk is in gereed
heid en zal hij eenige dagen aangevangen
worden; 't is een prachtig stuk van een
onzer boeiendste schrijvers.
Talrijke andere verbeteringen zullen
nog aan het blad gebracht worden daar
over meer in een volgend nummer.
Zouden ze wel niet durven dan
Wie Wat
Wel do fameuze ofliciëele onderwijzers
uit Vrankrijk, die al de bisschoppen zouden
vervolgen,'om reden dat deze zekere godde-
looze boeken hadden aangeklaagd, die in
de fransche scholen in de handen der kin
deren worden gestopt.
Bluf was hotNiets anders dan fransche
Waai
Uit Gain el wordt gemeld dat de onderwij
zers aldaar in aJgemeene vergadering hebben
besloten de Bisschoppen niet te vervolgen
voor de veroordeeling van zekere school
boeken. Zij begrijpen heel goed dat de
bisschoppen er tegen opkomen, zekere
schoolboeken te laten gebruiken en dezer
protestalie en gaat de palen <ler wettelijk
heid niet te buiten.
Do onderwijzers van Cautal gebruiken
ten minste een beetje verstand. Mochten
vele anderen hun voorbeeld volgen
Op sommige plaatsen gaat het in 't fran
sche nog veel erger ten opzichte der genen
die door de openbare weldadigheid worden
ondersteund, als destijds te Yper met deze
die hunne kinders naar de katholieke
scholen dierven zenden of nu nog te
Oostende met zekere disebgenooten.
Te Sint Maurits was er een klein weesje
besteed bij een christelijke familie en 't
kind weigerde de geschiedenis van zekeren
Devioat te gebruiken, boek door de kerke
lijke overheid gedoemd.
Aan de familie werd doen zeggen als het
kind voort zou weigeren, dat alle hulpe
hem zou onttrokken worden.
I)at heeten ze in Vrankrijk
Vrijheid, gelijkheid, broederlijkheid
lu de levering der waren voor de troepen
zijn er in Mee kou ongehoorde schandalen
voor den dag gebracht door Senator Garine.
De ambtenaars brachten elk jaar wel 20
millioen frank tot eene andere bestemming
dan die voorbeschikt. Binst den Russiscli-
Japoneescheu oorlog werd er zelfs tot 66
millioen per jaar gerobLerd.
In de verscliillige besturen van Moscou
bedroeg bet jaarlijksche bedrog tot 26b
millioen frank.
't la meest van al bij de troepen en voor
de leverin;; dat er bedrog gepleegd werd.
Bijna alle geleverde waren werden verhoogd
van prijs, met 10 tot zelfs 30 per honderd.
Een groot deel der kwijtbrieven door den
Staat betaald en waren zelfs voor geen de
minste geleverde waren.
Tot nu toe zijn er een zestigtal personen
aangebonden, maar 't en is nog de helft niet
van deze die in de dieften betrokken zijn.
Dat is nog wat anders dan een paar blau
we of groene peerden Maar er zijn in
Rusland veel méér soldaten, dus meer kans
om de rekeningen te vervalschen.
De betrekkingen tusschen fransehen en
duitschers zijn voor den oogenblilc heel
vredelievend. Sedert M. Pichon aan het.
hoofd is der buitenlaudsehe zaken schijnt,
men van wederkanten al het mogelijke te
doen 0111 goed overeen te komen.
Keizer Willem die tegenwoordig op jacht
is bij Prins Henkei van Donnersmark, zal
bij 't wederkeeren naar Berlijn, te- Breslau
afstappen om den aartsbisschop kardinaal
Kopp te groeten.
De duitsche keizer is ouder godsdienstig
oogpunt van een heel ander gedacht dan de
franschen. Deze doen al het mogelijke tegen
den godsdienst en de keizer laat integendeel
geen gelegenheid voorbijgaan om zijn eer
bied te toogen voor bat geestelijk gezag en
het volk tot godsdienstigheid op te wekken.
$&%&&&§-
Óver hel algemeen is het tijdstip van zaaien
ten einde, behalve hier en daar nog een stuk
repenland dat moet bezaaid worden. Er is
veel rogge die te dun staat, afgeknaagd zijn
de van de menigvuldige slekken. Maar nu,
sedert dio nijdige vorsten, zijn liet raeeren-
dcel van die ongenoode gasten verdwenen.
,Er is nog voel tarwe die uitstaat, maar men
mag verhopen dat ze beter en dikker zal
uitkomen dan veel rogge; want van den 15
lot den 21 dezer hebben wij waarlijk deugde
lijk weere gehad voor de bezaaide landen.
'tlHeeft immers gedurende dien tijd nen wel
doende vorst gekomen, die de gronden waarin
gezaaid wierd ten minste van hoven, los en
vruchtbaar gemaakt heeft dMr, waar ze te
vooren nat en stijf, en door den regen toege-
slegen waren.
Aangezien jdje zaaierijen dit jaar verre ten
achteren zijn in vergelijking met andere ja
ren, zoo ware het geraadzaam en voordeelig
van er wat vette o p te strooien, en ze geduren
de de schoons dagen van den winter in hun
nen groei aan te zetten, om des te beter te
struiken in de lente.
Veel boeren strooien 10 lot 15 kilos am-
mouiaksulfaat per honderd lands in het zaai-
1011 uit, en bekomen daardoor goede uitsla
gen. Overvoeren met ale is ook goed, maar
zeer gevaarlijk hij strenge vorst.
In het zaaien, of korts daarna, de zaaierijen
eene zekere hoeveelheid stikstof inhoudende
vette toedienen, idat zou ieder landbouwer moe
ten doen, in zijn eigen voordeel, op lauden
waar weinig navette in is. Te laat in de lente
vetten is zich blootstellen aan 'l zien vallen
de;: vruchten: de te laat gevette rogge, tar
we en haver, was dit jaar, lijk andere jaren, de
eerste gevallen, bijzonderlijk deze, die laat
in de lente met nitraat bemest geweest was
De schadelijke ondervinding van het te laat
.vetten zou de hoeren moeten aanzetten 0111
dit jaar vooral. nu of vroeg in de lente
te bemesten, te meer nog, omdat de winter
z/oo vroeg invalt, en dat de zaaierijen zoo ver
achten! zijn.
't Is toch jammer dat wij van de jare geen
zomer kregen en dat het nu reeds volop win
ter is. De rapen waren nog tamelijk wel ge
lukt, en veet boeren hoopten van tot rond
Kerptdag en langer nog, hunne heeten te mo
gen: gerust laten. En nu komt vorst en sneeuw
do groeze del' rapen langzaam vernietigen;
om misschien binnen eenige dagen de rapen
zelf aan te tasten en te bederven. Dat zou
den wintervoorraad beestenvoeder merkelijk
veröaindcjren, en er zou ten uitkomen woei
kunnen veel schaarschheid zijn.
iElk jahr dat er ievers eene hofstede open
bomt, J00pen ze met honderden om ze te
pachten, en hielden schier meer of dat er kan
betaald worden; maar moesten er eens drij,
vier zulke jaren reke komen, lijk dit dat ten
einde loopt, cr .tonden wel hofsteden genoeg te
pachten zijn, veel goedkooper dan nu, en er
zouden natuurlijk ook veel arme hoeren zijn.
(xocf .spare er ons van!
Nonkel Gasten.
De bekendmakingen kosten ofr. i5 de reke binnen 't blad is 't
o fr. 3o van 's Rechters wegen fr. 1 overdruk 5 fr. 't honderd, leder
boek, waarvan ons twee afdruksels zijn gezonden, wordt besproken.
De Heeren van de AGENCE HAVAS, te Brussel, Tk 34, in de
Zilverstrate, en te Parijs, Tk 8, PLACE DE LA BOURSE, ontvangen
bekendmakingen voor 't NIEUWSBLAD VAN YPER, van al die buiten
Qost-& Westvlaanderen wonen.
Om onze lezers toe te laten over de
nieuwe krijgswet te oordeelan, geven wij er
hier de bijzonderste punten van.
De militielotiug en de plaatsvervanging
zijn afgeschaft en in net algemeen is het de
oudste zoon van elk huisgezin die aan zijn
twintigste jaar moet optrekken Een man
per huisgezin
Volgens sommige dagbladen zou de wet
met 1 Januari 1910 in voege gebracht wor
den, dus van te naaste jare af, zou cr geene
loting meer plaats hebben.
Al de oudste zonen der huisgezinnen,
geboren in 1890 of later en die hun 20° jaar
bereikt hebben, vallen onder de toepassing
dezer wet ei, zullen moeten optrekken, tenzij
zij eene reden tot vrijstelling of uitstel
kunnen doen gelden.
Hst getal manschappen is niet meer
bepaald, de Koning mag al de ingeschre
vene jongelingen binnenroepen die geen
reden tot vrijstelling of.' uitstel kunnen in
brengen.
Wanneer eeu zoon des huisgezins dienst
gedaan heeft bij den troep, zijn al de andere
broeders voor goed vrij.
Volgens een fransch blad van Brussel,
zijn voor goed vrijgesteld, al dezen die een
broeder hebben die geiot heeft, 't zij dat hij
een goed of' een slecht nummer getrokken
heeft.
De uitgestelden cT&r vorige jaren, die
goedgekeurd zijn, zullen binnengeroepen
worden tusschen April en Juni, om te kun
nen deelnemen aan de jaarlijksche schiet
oefeningen.
De diensttijd wordt niet verkort en er is
twee jaar tijd verleend om hierover eene
beslissing te nemen.
Wij geven hieronder naar 't Nieuws
van den Dag eenige nadere uitleggingen
over 't gene gestemd is, wegens vrijstelling
en uitstel van dienst
Zijn voor goed vrijgesteld van den dienst
de priesters der erkende eerediensten (ka
tholieken, protestanten en joden) en de
missionarissen der zendingen voor buiten
het land.
Zijn vrijgesteld voor een jaar
1° De leden der geestelijke gemeenten,
in België gevestigd, en daaronder worden
zoowel de Broeders als de Paters begrepen,
doch niet de novicen.
2° De seminaristen en de studenten der
missies, die de godgeleerdheid bestudeeren
in een erkend gestichtook de studenten in
de wijsbegeerte, die zich tot den priester
lijken staat bestemmen, doch enkel zoolang
zij geene volle 22 jaren oud zijn.
3° Degenen die zich voorbereiden tot het
lager onderwijs of tot het middelbaar onder
wijs van den lageren graad, 'tis te zeggen
de studenten der staatsnormaalscholen aan
het Staatstoezicht onderworpenook de
studenten dier gestichten, voorzien van een
bekwaamheidsbewijs. Nadat zij dit bewijs
bekomen hebben, wordt hun twee jaar uit
stel verleend, om eene plaats van onder
wijzer in eene openbare of vrije school te
bekomen. Zijn zij na de twee jaren niet be
noemd, zij moeten naar de kazerne trekken.
Voortaan dus zullen de vrije gediplomeerde
onderwijzers, zoowel ais tot nu toe de offi-
cieele, van den krijgsdienst ontslagen zijn.
Doch al degenen die een uitstel van een
jaar bekomen hebben de kloosterlingen die
nog geen priester zijn, de seminaristen en
normalisten, zullen het jaar na hunne in
schrijving, drie maanden een leergang voor
ziekenverpleger-ambulancier moeten volgen
ofwel, met goeden uitslag, een exaam afleg
gen 0111 te bewijzen dat zij de nocdige be
kwaamheid voor die bediening bezitten. De
wet zegt niet waar die leergang zal moeten
gegeven worden in de kazerne, in een
gasthuis of elders. Zullen de seminaristen,
kloosterlingen en studenten, om dien leer
gang te volgen, geheel en gansch hunne
studies moeten onderbreken Wij weten het
ook niet.
Wanneer het leger op oorlogsvoet ge
bracht wordt, zullen zij binnengeroepen en
voor den ambulance dienst gebezigd wor
den, ten ware een hunner broeders zijnen
diensttijd doet of gedaan heeft.
Wanneer een uitgestelde aldus drie maan
den de leergangen voor den ambulancie-
dienst gevolgd heeft, brengt dit zijne broe
ders geen het minste voordeel bij een
zijner broeders zal later bij het leger inge
lijfd worden. Er zullen dus 'families zijn die
twee dienstplichtigen zullen leveren, wat
strijdig is met het princiep der wet.
Zullen eindelijk ook nog voor een jaar
vrijgesteld worden, de jongelingen die be
stendig in den Staatsdienst zijn in Congo.
De jongelingen, dia, zonder groot nadeel
te ondergaan, hunne studies of'hunnen leer
tijd niet kunnen onderbreken of tijdelijk de
hoeve, de nijverheids- of handelsonderne
ming, welke zij voor eigen rekening of' voor
die hunner ouders besturen, niet kunnen
verlaten, zullen ook drie jaren lang een
uitstel kunnen bekomen, doch het vierde
jaar zullen zij binnengeroepen worden, ten
ware dan reeds een hunner broeders in het
leger diende.
Een jaar uitstel zal ook yerleend worden
aan degenen die bewijzen dat zij moeten
werken om te voorzien in het onderhoud
van vrouw of kinderen, vader of moeder,
grootouders of broeders en zusters.
Ook nog aan degenen, wier gestalte lm50
niet bereiktaan het eenig wettig kind of'
eenigen wettigen afstammeling van een
persoon, die niet welhebbend is aan de
weduwenaars met een of meer kinderen
aan het onwettig eenig kind, wettelijk er
kend, die da eenige steun zijner moeder is.
Omstandige Staat
aanduidende het aantal lotelingen der 10
laatste jaren binnen de gemeente Westoutre,
met eene bevolking van iSS7 inwoners,
volgens de laatste tienjarige volksoptelling
van igoo.
'7
24
8(<)
8
8
4(9
7
7
6
3
per 1000 inw. 115
per '100 ingesêtir.
'1) Inbegrepen 1
(2) 2
(3)-
(4)
(5)
3
3
5
i3
11
3(9
3(9
3(8)
4(3)
7(3)
2(9
5
5(3)
3
3(9
38
beroeps vry williger.
1 plaatsvervanging.
1 eenig natuurlijk erk. kind.
1 .eenig kind.
Te Tongeren
De plaatselijke afdeeling van den katho
lieken Bond teTongeren kwarn aldaar bijeen
Donderdag i8n dezer, en keurde eerst
alle verzwaren at der militaire lasten, en
verlangde dat de militaire kwestie enkel door
de rechterzijde werd opgelost.
De katholieke Wacht van-Tongeren werd
Zaterdag bijeen geroepen en drukte den le-
vendigenwensch uit dekatholiekeafgeveerdig-
den en senators van het arrondissement
Tongeren-Maeseyck getrouw te zien blijven
aan bet traditioneel programma der katho
lieke partij, geen wetsontwerp te stemmen,
welk de militaire lasten van het land ver
zwaart en de militaire kwestie op te lossen in
akkoord met de parlementaire rechterzijde
Niemand sprak tegen het voorstel.
Niemand stemde tegen het voorstel.
Met ALGEMEENE stemmen werd het
volgend adres aan M Woeste, den uitsteken
den staatsminister, aangenomen
li De Jonge Katholieke Wacht van Ton
geren, in algemeene vergadering bijeenge
roepen, om de militaire k westie te bespre
ken, biedt met eenparige stemmen, aan M.
Woeste de hulde harer hooge bewondering
en harer dankbaarheid voor de schitterende
diensten, welke hij bewezen heeft en welke
hij nog bewijst aan de katholieke partij en
verzoekt hem hare gevoelens van eerbiedige
en onveranderlijke verkleefdheid te aanveer-
den
De eerste wensch werd reeds verzonden
aan al de afgeveerdigden en senators van het
arrondissement Tongeren-Maaseyck.
Vandeputte, oud schepen van Schaarbeek,
die aldaar zulke droevige vermaardheid
achterliet, is Dinsdag overleden.
Hij was in 1908 vervolgd geweest voor
zekere kiesche zaken in kwestie van levering
en openbare werken en wierd een zekeren
tijd voorloopig gevangen gehouden.
\./V>
/.s&fcAlei
M. De Mot
overleden Burgemeester van Brussel.
Uit Brussel wordt het overlijden gemeld
van den heer senator De Mot, burgemeester
aldaar.
Geboren te Antwerpen, den 20 October
1835, volgde hij de leergangen van Athe
neum en Brusseische hoogeschool en werd
advokaat in 1857. In 1888 wierd hij stok
houder der balie.
Gemeenteraadsheer gekozen, werd hij in
1881 schepene van betwiste zaken en in 1899
burgemeester der stad Brussel, na het aftre
den van den heer Karei Buis.
In 1892 werd hij voor twee jaar kamerheer
en in 1900 senator.
De Mot, die vrijmetselaar was en in de
loge een hoogen rang bekleedde, kon nog-
thans in zijn omgang met de geestelijkheid
zekere beleefdheid aan den dag leggen, al
stond hij aan de katholieken enkel toe wat
hem door de wet ten strengste werd opge
legd. Hij onderhield zekere betrekkingen
met den pauzelijken Nontius, ontving nog
onlangs ten stadhuize Kardinaal Vanutelli
en herinnerde dezen dat hij te Brussel in 't
zelfde huis woonde waar eertijds Leo XIII
als Pauzelijke gezant had verbleven. Hij
woonde ook den Te Deum bij op de
officiëele plechtigheden.
God we\e hem genadig
1
Men zegt dat het volk, de werklieden en
de kleine burgers, de afschaffing vroegen
eu begeerden van de plaatsvervangers in
het leger.
Die afschaffing is gestemd in de kamer.
Proficiat
Er zullen nu een kleine twee duizend
plaatsvervangers t'huis blijven, en hunne
1600 of 1800 frank niet ontvangen.
Uwe oudste zonen zullen nu het pleizier
hebben, ruim twee duizend jongelingen,
edellieden, rijken, burgers, boeren, bedien
den, enz over geheol het land in de ver
schillende regimenten verspreid, met hen
;e zien soldaatje spelen. Dat wil zeggen het
zelfde pak dragen, in dezelfde kazerne sla
pen, dezelfde exercities doen. Van eten en
drinken zullen wij zwijgen met geld is al
les te koop.
Maar soldaatje spelen, den ransel dragen,
in de kazerne leven, exerceeren, uwe oudsta
zonen zullen het toch ook moeten doen.
Om die voldoening te genieten, zullen
jaarlijks zes of zeven duizend meer werk
lieden en kleiue burgers naar het leger gaan.
Proficiat.
Om diezelfde voldoening te betalen, zul
len uwe zonen de 30 fr. te maande mogen
missen. Proficiat.
Nog altijd om dezelfde reden, zullen de
uitgaven voor het leger met vele millioenen
vermeerderd worden en de lasten verhoo-
gen. Proficiat.
(Gazette van Kortrijk.)
f
Dienstdoende apotheek. Zondag 28
November, H. DONCK, Rijselstr. 13.
DIT IS
EN O MMELANDS
r*i
1900
1901
1902
1903
1904
igo5
1906
1907
1908
1909
14
15
16
17
22
18
16
20
Totaal 179
40
34
1
1
2
1
2
1
1
20
24
24
li! Kt
if
1