te
KAREL VAN RIJN
MEDELIJDEN
SprcekiM
vl m m m m m te
VAN ALLES WAT
Op Saterdag 4 December 19Ö9
5 centiemen 't blad
44e jaar. Talmerk 3183
m-M
post, tegen 8 frank 's jaars
Muziekfeest te Doornik
Christen Volksonderricht
Dinsdag 14 December 1909
SHéHI i
BIJVOEGSEL A.AJST
van 37 November 1909
Over vrechtbrieven
Nieuwe kogels
t'WIJS
Op Maandag 20 December
IN YPER
Groote GALA-VERTOONING-
KUNSTAVOND
in de Volkshuiszaal op
om 7 ure 's avonds stipt
DIT IS
EN OMMELANDS
l:: huTh no
n~j.i /l
i i i i
HEI NIEUWSBLAD V AN YPER
De vrechtbrieven zijn aan de eene zijde in
't Vlaamsch gedrukt, aan de andere in 't
Fransch. Dit is, zou men meenen, opdat
die eenen, die in Vlaanderen van hun on
miskenbaar recht om in hun eigen taal te
gebruiken, de Vlaamsche zijde zouden kun
nen invullen. Dit is echter mis, althans naar
de opvatting van sommige spoorwegbedien
den. Deze moeten op de Eransche zijde van
het verzendingsbulletijn, Tarief nr 2 den
Timbre a date du bureau de depart afstem
pelen.
Onder voorwendsel, dat, wanneer de
Vlaamsche zijde is ingevuld, zij het bulletijn
moeten keeren om af te stempelen, zijn er
spoorwegbedienden, die eischen, dat men de
Fransche zijde zou invullen en die aldus het
gebruik van een vreemde taal opdringen.
Onder andere schijnen deze opvattingen te
heerschen in de statie van Thielt. Om een
voorbeeld te geven daar verklaarde op
Donderdag 9 September 1.1. tusschen 10 en
11 uur de spoorwegbediende aan den ma
gazijnknecht van een firma aldaar dat hij
voor her laatst een vrechtbrief aanveerde
langs de Vlaamsche zijde ingevuld in het
toekomst zou de vrechtbrief langs de
Fransche zijde moeten ingevuld worden.
De dichte morgennevel klaart op en maakt
plaats voor een heerlijke zon. Bontgekleurde
bladeren glijden langzaam van de hoornen en
vallen fladderend ten gronde. Als een gouden
regen ritselt het vale loof op de licht bevoch
tigde wegen.
Dit is 't Oktoberweer, de ernstige vermaning
van den Herfst, met zijnen naren klank van
sterven.
De zon glanst en lachl daarover heen, als
een warmen groet van dén voorbijgaanden
zomer.
Vruchten buigen in geheel rijpheid de tak
ken; druiven stoven in de wijngaarden, en
herfstdraden blijven aan de struiken kleven.
De musschen vreten hun huiksken rond vóór
de schuren, en de kraaien slieren uit de. hoo-
ge masthoornen naar de stoppelvelden.
-Uit het Noorden, blaast een koele wind; de
lucht is koel en frisch. Het straalt de zon door
de blankgepoetste spiegelruiten in de salons en
door het donker glas der dakvensters op het
strooleger der armen.
In groote, dansende kringen speelt zij op
liet mollige smyrnatapijt en op de matte go
belins van een rijkversierden salon in een
wereldstad. Zij rust op den vloer in een breede,
dansende en warrelende stofjes geteekende
streep, die zich van het vensterblad in den
malschen divan gaat verliezen. In een verguld
mpndje slaapt spinnend op een blauw satijnen
kussen een witte angorakat.
De zon schittert over het langharige, zij
achtig vei en speelt i n alle kleuren in hel gou
den belletje van den halsband.
Waar het rijkbestikte divandeken, in zachte,
diepe vouwen op het vloerkleed neergoltt, ligt
ronkend een zeer klein schoothondje; liet
roozenroode lint, waarmede de haren op zijn
hoofd zijn samengebonden, steekt scherp af
op de mollige verschoten kleur van het deken.
Jufvrouw Dornberg sluipt met lichten, l)e-
hoedzamen tred naar het venster. Opmerkzaam
kijkt zij van het hondje naar de kal, en lacht
dan gansch tevreden. Hare lievelingen slapen
zacht en ongestoord voort; zij heeft tien niet
in hunnen sluimer gestoord
,Op een ingelegde tafel, onder, een blokje
Welnu, Meneer de spoorwegbediende
heeft eenvoudig niets te eischen en maar
heel beleefd den vrechtbrief' te aanveerden
ingevuld langs de zijde, die de verzender
verkiest.
In de statie van Yper is het ook nog ge
beurd dat sommige bedienden beweerden
dat de vrechtbrief langs de fransche zijde
moest ingevuld worden
Het aanstaande muziekfeest te Doornik
ingericht door de Société de Musique de
Tournaizal plaats hebben op Zondag 28
November, om 3 ure, in de Lakenhalle,
Groote Markt. Het zal eindigen om 5 1/2 u.
De spelwijzer dezer muziekfeest is geheel
samengesteld uit werken van den beroemden
franschen toondichter Massenet.
Eerste deel 1. Opening van Phèdre. 2.
A). Aria uijkCidB). Aria uit WertherM«
Dubois, 'wi het Opera. 3. Aria uit Roi de
Lahore, M. Noté, van het Opera. 4. Too-
neelen uit den Elzas. 5. Tooneel uit Mage.
voor solist, koor en orkest M. Dubois, van
het Opera.
lapis lazuli liggen gazetten en brieven; maar
juffvrouw Dornberg heeft heden geen tijd om
er een oogslag in te- werpen. Gravin Roday
heeft haar bezoek aangekondigd; dit is een
kleine gebeurtenis, die wel waard is, dal zij
den massieven briljantring uit zijn kastje te
voorschijn haalt en een paar breede armban
den om den weeken arm legt. Immers Noblesse
oblige!
Wat die gravin van haar verlangt? De brief,
welken zij gisteren ontving, vermeldt slechts
kort en bondig haar bezoek voor elf uren in
den voormiddag en smeekt dringend dat mejuf-
fer Dornberg haar toch zou ontvangen.
Waarom zou zij die niet ontvangen? De
gravin kan het niet verhelpen, dat vóór lange,
lange jaren, toen juffrouw Dornberg nog
jong en schoon was, een hooggeboren graaf
zich beijverde om hare gunst en liefde te ver
werven, en haar dan snood verliet, als hij
gewaar werd dal ze eenige honderdduizenden
minder als bruidschat zou meebrengen, dan
hij vannoode had om zijn getaand blazoen
opnieuw te vergulden!
Zij verwacht geen vriendschapsaanbod van
de gravin, en verlangt ook niet met haai' om
te gaan; daarbij heeft zij het niet voor de ge
zelligheid en. zoekt ook niet in betrekking te
komen met lieden van haren stand; 's graven
ontrouw heeft haar vertrouwen geheel wegge
nomen. Hare dieren zijn haar lievelingen,
en zij vervullen gansch haar leven. Zij hebben
haar nog geen andere bekommernis verwekt,
dan dat zij te vroeg sterven.
Vijf angora's en drie mopsjes heeft zij
reeds verloren zooals zij wateroogend
zegt, maar nu hoopt zij haar laatsten
aankoop gedaan te hebben. Zij is de zeventig
nabij, en de sneeuwwitte Dolli met hare hel
blauwe oogen en Mietsch, met zijn zacht zij
achtig els, zijn. nog zeer jong. Vóór een jaar
heeft zij beide aangekocht voor een prijs,
die volstaan hadde om een onbemiddelde in
't nieuw sanatorium voor geheel zijn leven
te doen opnemen.
Een schel beigeklinkel breekt haar gedach-
tenloop. De zware doorgordijn wordt terzij ge
sehoven; Gravin Roday treedt binnen.
•Uit haar verstandig gelaat kijken een paar
groote, klare oogen, vol goedheid en openher-
Tweede deelTerre Promise, oratorio in
3 deelen. Solisten Mc Dubois, MM. Dubois
en Noté en het koor.
Het publiek zal toegang hebben tot dit
muziekfeest, dat voorbehouden is aan de
leden der Maatschappij mits een inkom
geld van 5 frank, en van 2 frank voor de
algemeene herhaling die vastgesteld is op
Zaterdag 27 November, om 8 ure 's avonds.
Een uitvinding, welke opschudding zal
verwekken, is deze van een nieuw slag ko
gels, die niet dooden of niet kwetsen, maar
enkel de getroffenen bedwelmen en doen in
slaap vallen voor min of voor meer langen
tijd, zelfs tot een jaar.
De nieuwe kogel is in kurk als hij treft,
verwekt hij eene bluts, maar verspreidt ter-
zelfdertijd een gaz welke het slachtoffer in
slaap dompelt.
Dat ware puik in den oorlog niets zou
beletten dat men voortvechte tot dat er maar
één oneer overblijft die niet in slaap gescho
ten is die zou natuurlijk de overwinnaar
zijn. Al de anderen zou men eenvoudig
ligheid, en haar fijne, bleek© trekken dragen
den stempel Ivan inwendigen vrede en welwil
lende vriendel ijkheid.
Juffrouw Dornberg trekt haar gezicht in
plooien; zij haat die gelijkmoedige, lachende
trekken, dit gezicht, dal haar niet weel te ver
tellen van zielestormen, maar wel van geduld
en overgeving.
Mietsch, door den vreemden, vasten tred
opgeschrikt, vaart treffend op; zenuwachtig
biedt juffrouw Dornberg der gravin eene plaats
op den sofa, in het met groenbehangen balkon,
aan, nadat zij den hond liefkozend op den arm
genomen en zijn gegrol door een vanillebis-
cuit gestild heeft.
I-Iet spijt mij ten zeerste, genadige juf
frouw, dat ik een onaangename stoornis ver
oorzaak! Ik wil het zoo kort mogelijk maken,
en u het doel en de rede van mijn bezoek ver
klaren.»
Juffrouw Dornberg buigt zich diep, zeggend:
Ik bid u, vrouw gravin!»
Toen ik vóór eenige maanden zoo vrij
was u te komen bezoeken, waart ge op reis;
des te meer hoop ik nu op een goeden uitslag.
Ik stond toen vóór uw gesloten© deur, met
Jiet doel, u te vragen, dat ge ons een bijdrage
zoudt gewaardigen te geven voor de Feestkolo-
nie, om onze arme, luchlb'ehoevende stadkin-
deren des zomers wat ontspanning en rust
te geven.»
Juffrouw Dornberg rekt zich, en perst de
lippen opeen. De gravin glimlacht goedig, als
zag zij de onweerswolken niet op het gelaat
der oude dame, en spreekt bedaard voort:
«Vandaag kom ik wegens de vereeniging Ar-
menhout en Voorbereidingtot Kerstmisge
schenk.»
Een oogenblik talmt de gravin; zij verwacht
een woord van tegemoetkoming, doch juf
frouw Dornberg zit stijf als een standbeeld en
bekijkt haar hondje.
Do gravin glimlacht weer even; zij kent maar
al te wel die gemaakte houding en de stijve
gebaren diergene, die in haar overvloed geen
medelijden heeft met de ellende der arme
menschen, maar zij heeft een zending op zich
genomen, en die zal zij gansch vervullen.
Wordt voortgezet.
akingen kosten 0 fr. i5 de reke binnen 't blad is 't
lechters wegen fr. 1 overdruk 5 fr. 't honderd. Ieder
is twee afdruksels zijn gezonden, wordt besproken,
van de AGENCE HAVAS, te Brussel, Tk 34, in de
'.Parijs, Tk 8, PLACE DE LA BOURSE, ontvangen
voor 't Nieuwsblad van Yper, van al die buiten
anderen wonen.
aan de
j L'Or
rkleefden
Zij zijn
»kunst te
r in zulke
de navol -
J.
hooge komt.
De Fransche ministers moeten aan den
pórte-mounaie roereu. Zonder '200 mi!-
lioen frank 's jaars nieuwe lasten kuutien
zij niet voort. Hadt ge dan nog gewacht tot
na de kiezing, zeggen de volksvertegen
woordigers, die moeten herkozen worden
en met den bever zitten. Ja maar dat is
niet alde Staat zou ook eene leening van
1 milliard 700 millioen moeten aangaan om
al de gaten te stopped. Maar dat stellen ze
voor later uit, want nu durven zij niet.
Ui
cr li-
De personen geboren in 1843-44 of 45
moeten in do lijfrenrkasse 18 fr. gestort
hebben om to kunnen hun pensioen van
65 fr. genieten.
Dit werd honderden keeren herhaald in
dag- en weekbladen, in giiden en b een-
komsten En toch bleven er nog altijd men
schen die niet gestort hadden.
Wat gebeurde er Als men de aanvragen
tot pensioen opstelde werden ze geweigerd,
omuat de personen niet. in regel waren mei
de wet.
waar de klankgolvingen zich in hunne volle
breedte uitbreiden en heen en weer zwen
ken, zijn al de schoonheden dier kunstge
wrochten in hunnen vollen luister te voor
schijn gekomen en hebben de vreugde en de
bewondering van allen uitgelokt.
Op 't einde der mis heeft de heer Louis
Vanhoutte, een echt kunstenaar-orgelspeler,
een indrukwekkenden kerkuitgang uitge
voerd.
De buitengewoon talrijke menigte, die
onze weidsche hoofdkerk vulde, toonde zich
ten volle voldaan.
len wee-
oor 1500
aats van
imdat hij
teurde.
als de
bowezen
geweest
isten be
an 1152,
11e vorigs
u onrede-
gen op t©
iever ge-
dio vrce-
iiet vcor-
;oekwam,
de Wij
ierscheid
i hebben,
los lager
ntwoordt
a meen tea
per) min
n Staat,
ten.
lat er in
per geen
t hadden
3 beknib-
1 hebben
3n is, en
ziet gaan
rijzers of
ten brok
aten moet
het geval
alfa laten
ele arme
ie hunne
le scholen
p en bij
mberispe-
verkwis-
tap ea zij
ug vragen
le katho-
tegen de
d weiger
den naar
mag de
r de arme
s volgens
schoolwet
naar de
jrogrès en
u 15 Sept.
3 7 De
h en ge
il, duidt,
het deel
sch moet
it hebben
door den
legrooüng
ir met de
over de
ubev 1884
duren die
kinderen
lat komt,
omen ge
nen nood
neeatekas
>rt dat ons
apron ge-
ot genoeg
te moeten
n vroeger
ovuuuigeiu te betalen
voor de kinderen die recht hebben op koste
loos onderwijs en 't is hetgeen ons armbe
stuur sedert 1898 zonder opspraak gedaan
heeftwaarom daar nu tegen opkomen 1
Progrès en Weergalm kunnen niet ver
dragen. dat betalende scholen, gelijk Sint
Michiels, O. L. Vrouw van Tuyne's en Sint
Jozefs scholen, schoolgeld ontvangen van
den Disck voor de kinderen wier ouders
geen 15 fr. lasten betalen.
Ais zij dat niet kunnen verdragen, 't is
dat zij zich niet kunnen ondergeven aan de
wet.
De schoolwet vaa 15 Sept. 1895 zegt
duidelijk in art. 3 7het schoolgeld,
betaald door den disch, moet verdeeld wor
den tusschen de offieieele scholen, de aange
komene scholen en de aanneembare scholen
volgens het getal kindaren die recht hebban
op kosteloos onderwijs en regelmatig naai
school gaan.
Nog eens, is dat niet klaar? De school
wet verbiedt oen onderscheid te mak n
tusschen de kinderen die recht hebben op
kosteloos onderwijs volgens de scholen waar
zij naartoe gaan. De armen zijn vrij, zij
gaan naar dj scholen die 't hun belieft,' ons
armbestuur betaalt er voor, van zoo zij
recht hebben op kosteloos onderwijs.
Als M. Oolaert den 6 Juli 1889 vond dat
de liberale meerderheid van den gemeente
raad ongelijk had van 47 meisjes der beta
lende school van Mad. Juncker te Litea voor
niet naar school gaan, t was omdat do
ouders dier meisjes meer dan 15 fr. lasten
betaalden, of geenszins arm waren, en
omdat het geld der lastenbetalers beter
kon gebruikt worden. Mr Colaert was dan,
gelijk als hij de schoolwet stemde, voor het
kosteloos onderwijs der arme kinderen
maar vermits Progrès en Weergalm zoudou
willen dat de disch geen schoolgeld betaalde
zelfs voor kinderen die recht hebben op
kosteloos onderwijs van zoo zij naar eene
katholieke betalende school gaan, zal M. de
Burgemeester Colaert misschien de inkom
sten der stad willen vermeerderen mot
schoolgeld te vragen aan da kin leren der
offieieele scholen, die geen recht hebben op
kosteloos onderwijs, waarvan er meer dan
60 zijn.
2=3 F
ie Afd. Geloofsonderricht
Maandag 13 December 1909
3e vergadering.
E, H, FrüTSAERt geeft zijne 2e les.
OnderwerpOnze afhankelijkheid van
God, ofGod eerste oorzaak, opperste be
stuurder en laatste einde van alles wat be
staat.
2e Afd. Onthouding
De tweede afdeeling onder't bestuur
van den Yperschen Onthoudersbond richt
eene algemeene vergadering in waartoe al de
talrijke en ijverige toehoorders der voor
drachten van Christen Volksonderricht uit-
genoodigd worden.
oin8 1/2 ure stipt, in de Iweins^aal
voordracht door E. tl. Fr. DEWITTE over
Alcoholisme en Volksontwikkeling
of de Noodzakelijkheid der Drankbestrij
ding voor en door de werklieden.
Eerste Karakterspeler aan
t Koninklijk Nederl. Tooneel te Antwerpen
ingericht door de Ypersche afdeeling van het
Davidsfonds en den Studiekring Excelsior
PROGRAMMA
I. Vier komische voordrachten .-
1° De Neus, door Moortgat
2° De Broek, door Siedenburg
Twee perelijes die inden smaak zullen
vallen van het groote en nette publiek.
3° 111 dea Schouwburg, door K. van Rijn
4° Het Jubileum der moedige Kegelaars
door K. van Rijn.
Twee nieuwe eigen creaties van den be
roemden karakterspeler welke zijn eerenaam
komen staven én als komponist én als uit
voerder. Die twee prachtstukken alleen zijn
zoo uitstekend fijn dat ze volk zullen doen
stroomen naar de vertooning, en dat in de
ruime zaal geen enkel plaatsje meer zal te
vinden zijn. En toch blijft het best nog voor
het lest. 6
toÊUfv' - -a 4.*.
