MELKERIJ.
HET NEERHOF.
Volkswetenschap
de
Verzuring van den Room.
De Hoender-diphtenitis.
Het Brood.
Dit te kort moet aangevuld worden
door handelsvoeder. Men zal dat voeder
kiezen, welk de voedende eenheid, de
zetmeelwaarde, tegen den laagsten prijs
verschaft en welk tevens geschikt is voor
eene melkkoe.
Men heeft, bij voorbeeld, te kiezen
tusschen zemelen van 14 fr. kokoskoek
van 22.25 fr., aardnootkoek van 21 fr.,
sesaamkoek van 19.15 fr., lijnzaadkoek
van 21.75 fr. en katoenmeel van 16 fr.
Ziehier de samenstelling dezer voeder
stoffen, per kilogram, alsook de waarde
der eenheid.
Eiwit
stof
Kg.
ZeitieleH
Kokoskoek
Aardnootkoek
Sesaamkoek
Lijnzaadkoek
Katoenmeel
Droge
stof
Kg-
870
895
900
900
890
900
110
156
439
342
271
360
Zetmeel
waarde
Kg.
596
755
798
741
695
671
geene
Prijs der
eenheid
Fr.
0.24
0.29
0.26
0.26
0.31
0.24
andere
Daar de eiwitstof dom-
stof in de voeding kan vervangen worden,
en daar deze stof ook het duurst kost,
zullen wij haar tot grondslag der bereke
ning nemen, om het ontbrekende in
bovengemeld rantsoen met handelsvoe
der aan te vullen, er ontbrak 0.536 kg.
eiwitstof.
Men zal dan nagenoeg de volgende
hoeveelheden noodig hebben
Droge stof
Zetmeelwaarde
Prijs
Kg. Kg.
Kg.
Fr.
4.870 zemelen 4.247
2.903
1.17
3.430 kokoskoek 3.070
2.590
0.99
1.300 aardnootk. 1.170
1.038
0.34
1.570 sesaamkoek 1.413
1.163
0.41
2.000 lijnzaadkoek 1.780
1.390
0.62
1.500 katoenmeel 1.350
1.007
0.36
Uit deze berekeningen blijkt dat
en
zemelen, de kokoskoek en lijnzaadkoek
in deze omstandigheden moeten verwij
derd worden. De voorkeur gaat tot de
aardnootkoeken, die het ontbrekende
aanvullen met een klein overschot van
(35 gr.) eiwitstof, hetgeen niet kan scha
den. Daarna komen het katoenmeel
de sesaamkoeken in aanmerking.
Het rantsoen zal bijgevolg bepaalde
lijk als volgt worden samengesteld, voor
eene melkkoe van 500 k. levend gewicht,
welke 15 k. melk voortbrengt8 kg.
hooi 22 kg. voederbeeten 4 kg. haver-
strooi 1.300 kg. aardnootkoek.
F. Pirard
Landbouw-ingenieui
(Nadruk verboden)
De zoogenaamde buurlplichten zijn
niet zelden oorzaak dal de menschen
drank schenken, b. v. bij bruil ften,
oogst inhalen, begrafenis, verhuizen,
enz.
Dit is een soort schenkdwang, welke
moei afgeschaft worden.
Om altijd even goede boter te maken,
boter welke zich onderscheidt door fijn
heid en onveranderlijkheid van smaak,
moet alle mogelijke zorg besteed wor
den aan het rijpen van den room, opdat
deze altijd op denzelfden graad van
zuurheid bewerkt worde.
Zooals wij het reeds hebben gezeid, is I doen
de verzuring van den room eene gis-1 koelen on koel te bewaren
ting, welke ontstaat door een ferment
dat de melksuiker of lactose omzet
melkzuur, hetwelk door zijn invloed op j ne zuurmeters, maar
de vetstof de vluchtige vetzuren in vrij-1 dezelfcie grondbeginsels vervaardigd,
heid stelt, waardoor dan de bijzondere j Overigens de gebruikswijze wordt
smaak, het aroma, de kleur en zelfs de
vastheid der boter tot stand komen.
De duur der rijping verschilt volgens
den warmtegraad meestal van 24 tot
36 uren, doch men zal trachten een
zekeren graad van zuurheid niet te
overschrijden, om genoeg boter en goe
de boter te vormen, Op meest alle hoe
ven en in vele melkerijen wordt de
zuurheid niet op wetenschappelijke
wijze vastgesteld men gaat vooruit op
den smaak, op de vastheid van den
room, op den duur der rijping. Het ware
welke men hi raan erkentdatde eerste
het lakmoes blauw, de tweede het lak
moes rood kleuren. Beide lichamen
kunnen zich met elkander verbinden
en zouteo vormen. Tusschen de basissen
kunnen we noemen :'de potasch, de
soda dc baryte of zw are aaid de kalk,
de magnesia, het ijzer, enz. tusschen de
zuren nitrisch zuur, zwavelzuur, zout
zuur, melkzuur, azijnzuur, boterzuur,
enz. Uit de verbinding van beide licha
men ontstaan vele zouten, welke wij
kennen sodanitraat (nitrisch zuur met
soda) chloorsodium öf keukenzout
(zoutzuur met soda) potaschsulfaai
(zwavelzuur met potasch) enz. Volgens
hetgeen wij gezeid hebben ontstaat er
een zout wanneer wij bij een opgelost
zuur eene in water opgeloste basis, b. v
soda voegen het lakmoes dat in het
opgelost zuur blauwkleurig werd,
begint eene roodachtige tint te krijgen,
zoodra alle zuur met de basis verbonden
zijnde, de soda de bovenhand krijgt.
Men weet dat volgens de wetten der
scheikunde eene bepaalde hoeveelheid
zuur zich met eene bepaalde hoeveel
heid basis verbindt om eene bepaalde
hoeveelheid zout te vormen men kan
dus gemakkelijk berekenen, hoeveel
zuur er in eene oplossing aanwezig is,
door toevoeging van de hoeveelheid
basis welke noodig is om te neutralisee
ren. 't Is azoo dat men te werk gaat
om den verzuringsgraad van room of
melk te bepalen. WaDneerwij versohen
room te verzuren zetten, door hem aan
zich zeiven over te laten, of, wat beter
is, door toevoeging van een ferment of
giststof, dan ontstaat er melkzuur
waarvan de veranderlijke hoeveelheid
moet vastgesteld worden, indien men
altijd in dezelfde voorwaarden wil bote
reu. Men bepaalt den verzuringsgraad
door middel eener oplossing van soda
waarvan men de neutraliseerende
kracht tegenover melkzuur kent. Aldus
weet men, bij voorbeeld; dat in den
zuurheidsmeter Iiornic, waarin men
eene oplossing van soda gebruikt, een
tiende kubiek centimeter of een graad
Dornic overeenstemt met 1 milligram
melkzuur.
Wanneer men aanneemt dat de ver
zuring moet ophouden op 65 of 70, of 75
graden Dornic, om boter naar den
smaak van den opkooper te vervaardi
gen, dan zal men als volgt te werk
gaan. Men laat in 10 kubiek centimeter
van deu te beproeven room, druppel
voor druppel de soda-oplossing vallen
waarvan één tiende kubiek centimeter
gelijkstaat met 1 milligram melkzuur
nadat men voorafgaandelijk aan den
room eenige druppels lakmo s heeft toe
gevoegd. De soda-oplossing wordt uit
een gegradeerd proefglas gegoten, zoo
dat men op de schaal, welke een tiende
vaaeenkub. meter aanduidt, de ver
bruikte hoeveelheid afleest, zoodra de
blauwe kleur verschijnt Op dat oogen
blik is het zuur geneutraliseerd en
indien de verzuring den vereischten
graad heeft bereikt, zal men uit het
proefglas 65, 70 of 75 tienden van een
kub. centim. soda-oplossing hebben
gegoten. Men zal alsdan het verzuren
ophoudendoor den room af te
tot op het
oogenblik dat men gaat karnen.
Er bestaan tegenwoordig verscheide-
zij zijn allen op
gewoonlijk aan elk verkocht toestel
toegevoegd. De moeilijkheid is alleen
gelegen in de vervaardiging der soda-
oplossing, doch indien de landbouwer
dezelve niet persoonlijk wil gereed
makendan kan hij ze vinden bij de
handelaars van scheikundige produc
ten.
The Dairyman
(Nadruk verboden)
Wanneer men niet beschikt over
I een zeer vruchtbaren akker, wanneer
veel doelmatiger de zuurheid met juist-1m0n geen 9roote hoeveelheid stalmest
heid te meten, om bij tijds de verzuring I ^ieeft aangewend wanneer de voor
in jafgaande teelt geen klaver, luzern,
serradelia of lupinen was, dan zal
men met voordeel minstens 300 kg.
Chi.linitraat op de wintergranen
gebruiken, waarvan 50 hg. bij de
zaaiing.
te doen ophouden. In enkele woorden
zullen wij uitleggen, waarin het
wetenschappelijk vaststellen der zuur
heid van de melk bestaat.
In scheikunde worden de lichamen
gerangschikt in basissen en in zuren,
De diphteritis is eene erge kwaal, wel
ke de meeste onzer neerhofvogelen kan
aantasten en ze ook kan doen sterven,
hetzij door verstikking wanneer de adem
halingsorganen verstopt geraken, hetzij
door vergifting van het bloed, welke te
weeg gebracht wordt door de giftstoffen
die de microben dezer ziekte afscheiden.
Niet zelden wordt deze ziekte verwisseld
met het snot en nochtans bestaat er tus
schen beide een groot verschil.
Men heeft reeds veel over deze ziekte
geschreven en wij kunnen niet beter doen
dan hier overdrukken wat professor Lié-
naux van Cureghem daarover heeft
geschreven in zijne Studie over de Gezond
heid en ziekten der huisvogelen.
De diphteritis is kenbaar aan de witte
of gele schijven van verschillenden vorm
welke zichtbaar zijn in den bek óf de keel
der vogelen, hard aanvoelen en min of
meer vast zitten in het slijmvlies. Men
kan deze schijven niet oplichten zonder
te doen bloeden soms worden ze zoo dik
dat ze als een uitwas binnen in den bek
het dier beletten voedsel door te laten of
adem te halen. Zij kunnen voorkomen
op de tong, tegen het gehemelte, tegen de
wangen, in de spleet die neus met mond
holte verbindt, of in de ademhalingsbuis
welke naar de longen leidt. Benevens
deze schijven heeft het ziek hoen ook niet
zelden den bek vol slijmachtig speeksel,
dat uitvloeit en een zeer onaangenamen
geur verspreidt.
De hennen worden mager en wanneer
de genoemde schijven het doorlaten van
voedsel verhinderen, volgt de dood na
weinige dagen. Bevinden de schijven
zich op den doortocht van den adem, dan
hoort men eene soort van afgebroken
gefluit en de dood wordt al spoedig door
verstikking veroorzaakt.
Diphteritis is besmettelijk men treft
ze aan bij hoenders en bij duiven zeer dik
wijls, zij kan, evenals de cholera, in zeer
korten tijd een groot aantal vogelen
ombrengen dit valt in ons land echter
maar zelden voor.
Gewoonlijk zet de ziekte zich hier met
traagheid vooit, maar kan gedurende
jaren op dezelfde hoeve heerschen.
Al de aangetaste dieren sterven niet,
vele kunnen genezen, doch wanneer de
diphteritis zich snel voortzet is zij eene
erge enzeer besmettelijke ziekte.De gene
zing geschiedt bij vele vogels zonder
eenig hulpmiddel.Bij de duiven ziet men
nog het volgende: sommige koppels kun
nen geene jongen in 't leven houden, alle
sterven door diphteritis wanneer men
de ouders onderzoekt, vindt men in de
keel of men voelt ze onder de huid nog
lager de hierboven beschreven schijven
der diphteritis dit belet hen niet in
leven te blijven, maar wanneer ze hunne
jongen voeden deelen ze hun dezelfde
ziekte mede. Ziedaar een bewijs dat de
diphteritis kan bestaan zonder de alge
meene gezondheid erg te benadeelen en
dat ze ook langen tijd op het neerhof
kan voortwoekeren.
Wat zal men doen tegen diphteritis
Voor de algemeene maatregelen herin
neren wij aan het artikel over afzondering
en ontsmetting bij cholera, want dezelfde
voorzorgen zijn hier toepasselijk. (1)
Doch ook de zieke vogelen kunnen
verzorgd worden, vermits de genezing
mogelijk is. Deze verzorging is overigens
eenvoudigmen neemt met een plat
gesneden stok de witte of gele schijven
weg en men werpt ze met den stok in het
vuur men droogt de blootgemaakte
oppervlakte met een doekje en men
bestrijkt ze met solferbloem of met
chloorkalk, ofwel raakt men even deze
oppei vlakte aan met water, waarin per
liter 30 gram kopersulfaat is opgelost, of
zelfs ook met eene druppel i ode-tinctuur.
Men herhaalt desnoods deze behande
ling, daarbij wel in acht nemende dat de
chijven, welke nog te vast aankleven niet
mogen afgehaald worden, omdat daar-
dooi te veel boedverlies zou ontstaan.
Men geve aan de verzorgde vogelen
sterk en goed verteerbaar voedsel,
goed verlucht lokaal.
Wanneer men de aanwezigheid der
ziekte ontdekt zeer diep in de keel, zoodat
boven aangeduide bewerking niet zonder
eene moeilijke behandeling zou kunnen
geschieden, dan doet men beter van de
verzorging af te zien, het dier als verlo
ren te beschouwen en te verwijderen om
de ziekte niet voort te zetten.
Men weet nog niet tot hoeverre de
hoender-diphteritis besmettelijk is voor
den mensch. Het is evenwel aan te beve
len zich de handen met zorg te wasschen
wanneer men een ziek dier behandeld
heeft men belette ook dat de kindexen
in aanraking komen met besmette voge
len of dat ze stof inademen, welk met
de kiemen der ziekte kan besmet zijn.
Laat ons bij deze aanhaling van den
geleerden professor nog voegen, dat het
zeer goed is wanneer de diphteritis uit
breekt, al het gevogelte te purgeeren met
ricinus-olie, vooraleer het hoenderhok te
reinigen en het voedsel te bestrooien mét
het volgende mengselSoda-salicylaat
20 gr. Steertpeper in poeder 50 gr.
gember in poeder 40 gr. quinquina in
poeder 100 gram.
Avicola.
(Verboden nadiuk)
(1) In een vorig artikel hebben wij de maatregelen,
door M. Liénaux voorgeschreven, medegedeeld.
Het gebruik van graan tot de voeding
van den nrensch dagteekent tot in dt
verste eeuwen en het is mogelijk dat in
den beginne der beschaving de gekookte
graankorrels als voedsel werden
gebruikt.
Wat er ook van zij, het broodbakken
bestond reeds in de hoogste oudheid en
was reeds in de vroegste tijden in Egyp
te gekend. Vandaar werd het bakken
overgebracht naar Italië en de verschil
lende deelen van het Romeinsche Rijk.
Eerst geschiedde het bakken opheetge-
maakte platte steenen, op roosters en
platen, later weiden de gemetselde
ovens uitgevonden.Te allen tijde werd
het brood beschouwd als het voornaam
ste voedingsmiddel van den mensch.
Wij zullen niet in al de bijzonderhe
den treden, welke het bakken verge
zellen,zeggen wij enkellijk dat de voor
naamste werkzaamheden om het meel
tot brood te maken, de volgende zijn:
het nat maken, het kneden, het gisten,
het bewerken en het bakken.
Wanneer het brood uit den oven
komt, is het malsch en heet. In dien
toestand kan het verbruikt worden,
doch het is alsdan moeilijk om verteren.
Onmiddellijk na het koud worden,
noemt men het brood versch ra 24
uren spreekt men van oudbakken brood
de kruim is alsdan vaster geworden en
kan verkruimeld worden. Deze veran
dering is niet toe te schrijven aan de
verdamping van een gedeelte water
maar aan eene wijziging in de stikstof-
houdende bestanddeelen of glut-,
van het brood, zooals de proefnemingen
van Boussingault het bewezen hebben
Men weet overigens dat het brood
opnieuw malsch wordt, wanneer men
het terug in den oven zet.
Om de voedingswaarde van het brood
te beoordeelen, moet men natuurlijk
tot de scheikunde zijn toevlucht nemen;
men moet daarbij in aanmerking
nemen dat er een groot verschil van
samenstelling bestaat tusschen de korst
en de kruim. De korst is oplosbaarder in
water en bevat meer stikstof zij is dus
voedzamer dan de kruim. Ook verteert
de korst gemakkelijker en haar in
water oplosbaar gedeelte bevat, bi;
versch brood 5.70 t. h. stikstofhoudende
bestanddeelen, terwijl deze maar 0.75
t. h. bereiken in de kruim Wat de
totale oplosbare en onoplosbare stoffen
jetreft, deze bereiken 6.67. t. h. in de
iruim en 13 t. h. in de versche korst
Onnoodig breedvoerig aan te dringen
op de belangrijkheid dezer waarnemin
gen, waaruit voortvloeit dat men aan
Heine brooden de voorkeur moet geven,
op voorwaarde dat ze niet klein zijn
door gebrek aan voldoende gisting.
Benevens de gluten, bevat het brood
ook koolhydraten, minerale zouten,
zooals phosphorzuur, kalk, ijzer, keu
kenzout en water. De hoeveelheid water
verschilt van 33 tot 37 t. h. en mag dU
laatste cijfer niet overtreffen.
Keukenbrood bevat minder water en
is voedzamer dan bakkersbrood, ook
heeft het meer smaak.
Destijds werd bij het brood i ene zeke
re hoeveelheid minerale stoffen gevoegd
om het gewicht te vermeerderen of om
zekere gebreken van het meel te ver-
duiken. Tegenwoordig komen deze ver
mengingen maar z< Iden meer voor zjj
geven niet alleen aanleiding tot oneer
lijke winst voor den bakker, maar ook
tot gevaar voorde gezondheid van den
verbruiker. De tegenwoordige verval-
schingen bestaan vooral in het vermen
gen van vreemd meel met tarwemeel
en in het gebruik minderwaardige
kwaliteiten van meel. Daarbij komt dan
nog het bedrog door gewicht en door
watergehalte.
Het gebruikte meel komt voort van
gemaal door middel van steenen of van
cylinders. Deze laatste worden slechts
sedert een veertigtal jaren gebezigd en
hun invoer is op verre na geene verbe
tering voor de voeding van den mensch.
Door de vervaardiging van het zeer
wit brood heeft me n aan hetzelve een
aanzienlijk gedeelte van zijne voedende
waarde ontnomen, namelijk door ver
mindering der phosphorhoudende
bestanddeelen, welke zoo noodzakelijk
zijn in de voeding.
Talrijke geleerden hebben zich mei
dit vraagstuk beziggehouden en allen
komen tot het besluit dat het gewoon
keukenbrood voedzamer is dan het witte
brood, 't Is bijgevolg eene dwaling te
meonen dat de voedzaamheid van het
brood grooter is naarmate het witter is.
Het beste brood voor den arbeider en
voor hem die geestesarbeid verricht is
het zoogenaamd normaal brood, waarin
al de voedende stoffen van het gemalen
graan voorkomen, bij uitsluiting van de
niet voedende bestanddeelen. Ook moei
men niet vergeten dat het brood geen
prachtartikel is, maar wel een onont
beerlijk voedsel voor het volk. Het zou
bijgevolg eene-dwaling zijn, zegt M.
Muntz, prijs te hechten aan sommige
uiterlijke vormen van het brood, die
geene hoedanigheden uitmaken. Yoor
de lekkerbekken, die in de gasthoven
hunne maaltijden nemen, kan het niet
onverschillig zijn of ze net gevormd en
schitterend wit brood op tafel hebben,
doch dit heeft niets te maken met de
openbare voeding, die tegen de laagste
prijzen de grootste som voedingsstoffen
moet trachten te bereiken.
Men heeft verschillende stelsels be
proeft, om zoo volledig mogelijk brood
te maken: zoo heeft men door het stel
sel DaugUsch de gisting weggelaten,
waardoor de gluten gewijzigd wordt en
de grijze kleur tot stand komt. In het
stelsel Schweitzer heeft men het ge
maal verbeterd om beter brood te
maken. Eindelijk hebben M M. Degoffes
en Georges een stelsel uitgevonden om
het tarwegraan, rechtstreeks, zonder
malen, in smakelijk brood te verande
ren.
F. de Vinesky
(Verboden nadruk)
Het deel der inwoners, dat zich mei
den landbouw bezig houdt, is in de
onderscheiden landen zeer verschillend.
Zoo vormen de landbouwers in Honga
rije 70 percent der geheele bevolking, in
Oostenrijk 61 perc., in Rusland 58 perc.
in Zweden de helft, in Denemarken 48
perc. en in Duitschland 35 perc. In dit
laatste land was dit percent voor 'n 40 a
50 jaar nog meer dan 50, doch door de
sterke uitbreiding van allerlei fabrieken,
die volk trekken, ook van het platte land,
is het aantal landbouwers zeer afgeno
men. In Zwitserland, Nederlanden Bel
gië zijn volgens dezelfde statistiek bijna
het derde deel der inwoners landbou
wers, in Engeland het eerste fabrieksland
van Europa, is de verhouding slechts 9
percent. Er wordt gerekend, dat de lan
den met minstens 40 perc. landlieden m
de gunstigste voorwaarden verkeeren,
omdat daar de grond genoeg oplevert,
om in de eigen behoeften te voorzien
