SpeMraafl 52
Grand CONCERT
LE CHORAL NADAUD
B
Rond de Wereld
Programme
a* as at m s*. a a a m a
Stadsnieuws
Op Zaterdag 26 October 1912
centiemen 't blad
47e jaar. Talmerk 2425
Te trekken bij den Uitgever, T* 36, in de Boterstraie, te Yper, en bij 's landsboodschapwezen ofte post, tegen 8 frank 's jaars
Dagklapper
s» si g* st e* m ss m
22
Evangelie van den
Zondag na Pinksteren
DE GALA-:-
Dimanche 27 Octobre 1912
FlelIe Rachel Blanquer
Hr Raymond DU ROT
L'Harmonie
Communale
Piano P ley el
9* m m s&. s* m s« 'a*. a»
MIJNHEER
s* s* S* m $K M Si Si 'SP. SP
Oorlog
Gemeenteraad
't NIEUWSBLAD VAN YPER verschijnt 's Vrijdags, en
s Zaterdags na de markt, tegen 3 fr. 's jaars; 3 fr. en den vrachtloon
buiten Belgenland. Het blad is niet min te trekken dan voor een
geheel jaar en 't wordt op voorhand betaald.
Alles moet vrachtvrij ingezonden worden naar de BOTER-
STRATE, Tk 36, te Yper.
Echt en recht, 't oud Volk indachtig
Kinderlijk, niet kinderachtig
Ypersch, Vlaamsch en, bovenal,
God getrouwe ik wezen zal
De bekendmakingen kosten o fr. 15 de reke binnen 't blad is 't
o fr. 3o van 's Rechters wegen fr. i overdruk 5 fr. 't honderd. Ieder
boek, waarvan ons twee afdruksels zijn gezonden, wordt besproken.
De Heeren van de AGENCE HAVAS, te Brussel, Tk 34, in de
Zilverstrate, en te Parijs, Tk 8, Place DE LA BOURSE, ontvangen
bekendmakingen voor 't NIEUWSBLAD VAN YPER, van al die buiten
Oost-& Westvlaanderen wonen.
van den 26 Oct. tot den 2 Nov.
z. 26. H Evarist, m. 56 Paus van Rome t
108 H. Bernward, b. H. Quodvultdeus
(Oo'dwil), b. van Cartagena. HH. Luciaan en
Martiaan, broeders mm. t 256.
Z, 27- H. Abban, abt in Ierland.
m. 28. HH. Simon en Juda Apostels/mm.
H. Dodo, belijder in 't klooster van Lobbes in
Henegouw, t 760.
d. 29. H. Hyacinth en anderen H. Nareis
sus, b. van Jerusalem stierf als hij 116 jaar oud
was. He Ermelinde stierf te Meldert in 598.
H'Eusebia, mgm.
w. 30. De 220 heilige martelaren. H9 Ze-
nobis en Zenobia, broeder en zuster, mm. He
Eutropia, m. H. Lueaan, m.
d31. HH. Nemesis en anderen,rmm. H.
Alphonsus Rodriguez t 1617. H. Wolfgang, b.
van Regensburg. H. Quintinus, m.
v. 1 Nov. Allerheiligen, eerst te Rome ge
vierd en daarna overal op gebod??van Paus
Gregorius IV, rond 837. H. Florbert, abt te
Gent.
en
Te dien tijde gingen dejfcFarizeën heen en
beraadslaagden, lioe zij Jezus in zijn woorden
zouden vangen. En zjj zonden hun leerlingen
met de aanhangers van Herodes tot Hem en zij
zeiden: Meester, wij weten dat Gij oprecht zij t
en den weg Gods naar waarheid leert, en U aan
niemandjStoort, want Gij keuEgeen aanziens des
persoons. Zeg ons dus wat dunkt U, is tiet
geoorloofd den keizer schatting te betalen of
niet Doch Jezus, die hun boosheid kende,
sprak Wat stelt gij mij op de proef, huiche
laars Toont Mij den eijijspeijning. En zij hiel
den Hem een tienling voor. En Jezus zeide hun
Wiens beeld en opschrift is dit Zij zeiden Van
den keizer. Toen sprak Hij tot hen Geeft dan
aan den keizer, wat den keizer toekomt, en aan
God, wat God toekomt.
W' W* 'if if. if. if if
VILLE D'YPRES
organisé au profit de l'ceuvre de la
GOUTTE DE LAIT
LE
k 3 heures de l'après-midi,
AUX HALLES Salle Pauwels
avec le concours de
PlelIe EYflAËL, Cantatrice
de Paris, Soprano dramatique.
Pianiste
Lauréate du Conservatoire de Paris
en 1912
Premier prix du Conservatoire
National de Musique de Paris
Violon-solo des Concerts-Colonne
et de l'orchestre de"Monte-Carlo
d'Ypres
Directeur M. J. Wittebroodt
Ia Soeie'te' Nationale
DE ROUBAIX
Lauréat du grand prix d'honneur
de M. Ie Président de la République
au Concours international de Paris
(27 Mai 1912)
200 EXÉCUTANTS
Directeur M. Joseph DUYSBURG
Président M. Jean SELLE
Interprétation des chceurs imposés et
au choix, couronnés a Paris.
1. Transcription de opéra, Le Cid
Massenet
L'Harmonie Communale
2. La Chanson des rogues, coeur couronné
Le Choral Nadaud
3. Méphisto-Wal\er
Mile Rachel Blanquer
Riga
Liszt
4. Grand air de Lohengrin R. Wagner
Mile Eymaël
5. a) Aria S. S. Bach
B) Septuor de Lucie Lammermoor
pour violon seul Paganini
M. Raymond Durol
6. Trio de Jèrusalem Verdi
Mile Eymaël
M. Dutrieu, ténor
M. Eggemont, barylon.
7. Le Chant du Fer Xavier Leroux
Le Choral Nadaud
8. aNocturne en mi bémol Chopin
B) Mo'ise, variation sur une
seule corde Paganini
M. Raymond Durot
9Grand air d'obéron
Mile Eymaël
Weber
10. Aux Aviateurs, Saint-Saëns
choeur couronné au concours d'honneur
de 'aris.
Le Choral Nadaud
83
Burgemeester van Yper
't Was over vijf-en-twintig jaar, den i6e
October. Er moest opnieuw gekozen worden
in Yper. Twee partijen stonden tegenover
elkaar de eene bouwvallig en deuzelachtig;
de andere, kloek en onwankelbaar.
Langs de eene zijde, de liberale partij,met
hare steeds meer ontbindende en verslin
dende elementen.
Langs de andere zijde,de katholieke partij
gansch van één stuk.
Langs de liberale zijde, schrik voor on
derzoek, benauwdheid van licht.
Langs de katholieke zijde, vasten wille
van onderzoek, zucht naar klaarzien.
Bij de liberale zijde, alle potjes gedekt.
Bij de katholieken, alle huiletjes af.
Langs de liberale zijde, verdrukking van
geweten door scholen, kospicen en disch.
Langs de katholieke zijde vrije scholeD,
vrijen disch, vrijen onderstand, zonder on
derscheid vsn personen.
Van wege de liberalen het mes op de
kele Uwe kinders, of, voor de piepende
mage geen brood van den disch, geen werk
van de openbare besturen, geen luiders zelf
voor uw pasgeboren kinders.
Dwang en verdrukking met het geld van
alleman, en bijzonderlijk verdrukking van
den armen man, omdat die zich niet verde
digen kan'; dus lafhertige verdrukking l
Van wege de katholieken, de vrije scho
len, met eerbied voor 't geweten, de vrije
hulpe met eerbied van eigenliefde van den
geholpene, vrijheid voor het geld van de
christelijke liefdadigheid.
Van de liberalen, ongezindheid, krakee
len, kwalijk overeenkomen... tot in? de
pompiers toe
Bij de katholieken, eensgezindheid,vrede,
overeenkomst, wederzijdsche ondersteuning.
Met het liberalismus, noodlottige stads-
ontvolking voor den werkman, armoedig
postjegjagenNoor den burgerjongen, onver
schilligheid, grootscheid, trotsheid bij de
rijken.
Met de katholieken,krachtdadige werking
tot stadsontwikkeling voor den werkman,
vooruitgang door wilskracht en werbzucht
bij do burgerszonen, genegenheiden onder
steuningbij de rijken.
In een woord de liberale partij ontze
nuwd, verkankerd, uiteengerutteid, versleten
niet zonder slee.rt.'t is waar,maar zonder
hoofd, als zou Mijnheer Carton de volstrekte
onderlage zijner partij niet willen beleven
hebben.
De katholieke partij, dichte gesloten,
sterk door hare werken, sterk door haar
hoofd, den dapperen en wakkeren strijder,
Mijnheer Spillebout, wiens levan de Almo
gende met welbehagen scheen te verlangen
opdat hij de zegepraal zijner soldaten zou
mogen zien ca hunne werken aanmoedigen.
Voor 't liberalisme, vijftigste verjaardag
van sektenjbestuur en... 't graf.
Voor de katholieken den eersten stap op
den weg van vrijheid,"ontvoogding en over
winning.
Zo stonden de zaken te Yper tot op den
heugeliiken dag van 16e October 1887.
Als moedige kampers trokken ouze katho
lieke vrienden ten strijde en ziehier bet getal
stemmen welke ieder kandidaat behaalde
Katholieken
Liberalen
Biebuyck
Breyne Devos
Colaert
Fraeijs
Iweics
Seys
663
664
680
660
670
652
Brunfaut 715
de Stusrs 714
Gravet 717
Parsy 704
Poupaert 730
Van Eeckhout 711
Baron Surmont 657 Vermeulen 711
Zes liberalen behielden dus hun wanke
lend mandaat, met slechts van 4 tot 10
stemmen meerderheid.
't Was döjValsche stap die de val vooraf
ging 1
Den grooten reuzenstap was gedaan naai
den zegepraal. In 1878 lagen de katholieken
300 stemmen onder. In 1881 was het maar
120 meer.
MM. Colaert en Parsy kwamen dus in
balloteering en den Zondag daarna zou het
Volk vau.Yper eenen controleur naar den
Gt meenteraa Ezenden.
23 October 1887
De dag der verlossing was aangebroken
de eerste zegepraal voor onze katholieke
partij.
M. Colaert werd gekozen met 794 stem
men tegen.696 aan M. Parsy.
De kiezers van Yper hadden deftig hunnen
plicht gekweten 1 Zij hsdden zich edel ge
wroken tegen de lafle lastertale van mannen
die de wet op de openbare dronkenschap tot
vuige kiesmiddel hadden doen dienen 1
De katholieken waren Ypersch, zij waren
Vlaamsch. edeler van herte, liefdelijker van
gevoelens dan de liberalen die heir sedert
vijftig jaar onder den voet hielden.
Zij en hebben niet geroepen Weg met
de Walen 1 maar Geen Walen op ons
Vlaamsch Stadhuis waDt Parsy ea kon
geen enkel woordje Vlaamsch 1
De liberalen hadden gedacht dat de
kiezers van Yper rijpe genoeg waren tot de
verslaving, om zich te laten dwingen naar
hunDen steeds meer verbasterden wille.
Zij riepen hen toe: PAR Cl De katho
lieken hebben geantwoord PAR LA 1
De kiezers hadden met geweld den volks-
lievenden Colaert in 't liberale fort gedreven:
de bresse was gemaakt 1
't Is dien heugelijken dag dien wij,trouwe
vrienden van onzen wakkeren Heer Burge
meester, thans vieren
Wie zal de diensten opsommen, sedert
vijf-en-twintig jaar, door oozea burge
meester aan onze geliefde moederstad be
wezen l
Hoe getrouw is Mijnheer Colaert geble
ven aan deze zielroerende woorden door
hem op den dag zijner zegepraal uitgeroe
pen Mijne ziele aan God, mijn herte en
mijn lijf aan Yper
Immers, sinds 25 jaar heeft hij gewrocht
en gestreden voor de belansren van burger
en werkman, eerst binst 3 jaar alléén tegen
14 tegenstrevers, maar altijd stand houden
de, steeds op de bres, wanneer onrecht te
bestrijden, of recht of rechtveerdigheid te
handhaven was. Onder zijn wijs bestier
heeft hij de stad gemaakt wat zij thans is en
waarover alle Yperlingen fier mogen zijn.
Vele lezers van 't Nieuwsblad herinneren
zich wellicht nog de treffende redevoering,
welke de achtbare gekozene zijne vrienden
toestuurde, en'zijne woorden hebben lange,
heel lange in hun hert weerklo- ken.
Moge het jongere geslacht öe' dankbaar
heid der ouderen jegens onzen achtbaren
jubilaris voortzetten, en de rechtzinnige tolk
blijveo der welgemeende gevoelens welke,
zonder twijfel, ieder ware Yperling bezie
len 1
Het Nieuwsblad van Yper. voegt op eene
bijzondere wijze zijne hertelykste gelukwen-
schen aan onzen achtbaren burgemeester,
M. Colaert, bij die van alle weldenkende
Yperlingen.
Leve onze weerde jubilaris
Nog lange jaren
In de Balkanstaten
De Montenegrvnsche overwinningen
(Officieel, uit Monteaegrijnsche bron).
Gedurende de laatste vijf dagen hebben de
Montenegryneu 256 dooden en 800 gewon
den gehad.
De overgave van het garnizoen van Sjipsnik
(Toezi) vond gisteren avond op de volgende
wijze plaats
De Turksche commandant kwam met zijne
troepen en met de bevolking naar de brug,
waar kroonprins Danilo wachtte. De Monte-
negrijnsche muziek speelde het Turksche
volkslied en de troepen presenteerden het
geweer voor de Turksche officieren. Kroon
prins Danilo wenschte den Turkschen com
mandant met de heldhaftige verdediging
geluk. Toen deze hem zijn sabel overgaf,
traf Danilo hem terug met de woorden gij
zijt een held en een held geef ik zijn sabel
terug.
Uit Moatenegrijnsche bron
Het fort Hoem, de laatste versterking, is
van avond gevallen. Het garnizoen heeft
zich overgegeven.
Ouder de gevangenen zijn 62 officieren,
waaronder de bevelhebber van Toezi.
Generaal Voekovitsj meldt van zijnen kant
dat zijne troppen gisteren,na een hardnekkig
verzet, den here Visitor hebben veroverd en
4 kanonnen, veel geweeren en wapenvoor-
raad en twee vaandels veroverden.Het leger
kampeert te Berana.
1700 Turken over
de kling gejaagd
2000 Turken waren Donderdag op weg
naar Beranna, om deze stad te heroveren.
De montenegrijnen lieten de turken in eenen
eDgen bergpas komen. Zij hebben hen daar
verrast en deden van op de hoogten een
regen kogris, houwitsers en rotsklompen op
hen neervallen. 1700 turken werden gedood.
De overlevenden werden krijgsgevangen
genomen en na drie dagen gaans kwamen
zij te Podgoritza aan, barrevoets en met de
handen op den rug gebonden. Eens dat de
turksche gevangenen op moDtenegrijnsch
grondgebied komen, worden zij heel goed
behandeld. De kroonprins deed^lO.OOO ciga-
retten onder hen uitdeelen.
öe geestdrift in h-1 Servisch leger
De geestdrift onder de soldaten van het
Servisch leger, bij het vernemen van de
overwinningen der Montenegrijnen en van de
tijding dat zij ook tegen de Turken moesten
oprukken is onbeschrijfelijk.
Vooraleer te vertrekken hebben de solda
ten gecommuniceerd.
De Piussische generaal Lipovatz heeft zich
ter beschikking gesteld der Servische re-
geering.
De stad Berana is Woensdag middag in
genomen.
Da Montenegrijnen hebben 14 Krupp-
veldkaaonnen in goeden staat, eene hoeveel.
De ambulantie van het Oostenrijksch Roode Kruis
by de oorlogvoerende troepen der Balkans.
heid wapenvoorraad en leeftocht voor 2
maanden veroverd.
Tot nu toe hebben circa ZES DUIZEND
Turken zich overgegeven aan de Montene
grijnen en zijn als krijgsgevangenen naar
Podgoritza vervoerd.
Zaterdag 19 October, vergaderde de Ge
meenteraad ten 5 ure 's avonds op het Stad
huis.
Waren tegenwoordig de heeren Colaert,
burgemeester-Voorzitter Vanden Boogaer-
de, schepene Fiers, Vander Ghote, D'Hu-
vettere, Bouquet, Sobry, Iweins d'Eeck-
houtte, Lemahieu, Biebuyck, Begerem,
Baus, Seys, Struye. Boudry, dienstdoende
sekretaris.
Alleen M, Fraeijs de Veubeke is afwezig.
Hij h eft zich doen verontschuldigen.
Lezing wordt gegeven van het verslag
der voorgaande zitting dat zonder opmer
kingen wordt goedgekeurd.
om
Gebruik der talen in de Stadsschool
der St- Janstraat
M. de Voorzitter leest den brief van 15
December 1911 door den Vlaamschen
Arrondissementsbond van Yper aan den
Gemeenteraad gericht, vragende dat het
Vlaamsch de voertaal zou wezen in de be
talende stadsschool der St-Jansstraat. Dezen
brief is onderteekend door de heeren Sobry,
Voorzitter van den Bond en Doktor Devloo,
schrij ver-scbatbe waarder
Daarentegen leest de heer Voorzitter een
brief onderteek end door 88 vaders van
familie waarin krachtdadig opgekomen wordt
tegen het voorstel van den Arrondisse
mentsbond
Volgens hen, zenden zij hunne kinders
naar school om de Fransche taal te kennen
en te leeren waardeeren. Daarenboven, daar
het eene betalende school is, meenen zij wel
ook hunnen wil te mogen uitdrukken, na-
mentlijk dat het Fransch de voertaal weze
en blijven zou, zooniet dat zij zich het recht
behouden, hunne kinders aan zulke school
te onttrekken,te meer daar de onkosten dier
klassen door hen ten grooten deele gedekt
zijn.
De hesr Burgemeester sprak dan in dezer
voege Laat mij eerst toe u te zeggen dat
ten allen tijde de wille der ouders dient
geëerbiedigd te worden. Zoo wij onzen wille
eerbiedigen, te meer ook houden wij eraan
die der ouders in acht te nemen. Voorwaar,
het ware in 't geheel nietredelnk van onzen
kant, de begeerte dier ouders van d'hand te
wijzen en wel en degelijk aan onzen wil te
doen gehoor geven,daar zooals in dien brief
klaar te lezen staatde kosten ten grooten
deele door het betalen der ouders gedekt
wordt.
Wat meer is, die ouders eischen niet dat
het Fransch daar gansch uitsluitelijk onder
wezen worde, maar vragen, en zoo is het,
dat het Viaamsch daar ook van 't onderwijs
zou deel maken. Of geven de onderwijzeres
sen daar de twee talen niet te leeren Het
Vlaamsch, zoo spreekt de brief, is 't huis
gesproken, wyl 't Fransch in school geleerd
wordt.
In onze streek, die zoo dicht by Frankrijk
ligt.'s het aanleeren van Fransch onbetwist
baar noodig. Wat zou een werkman zyn die
in 't Fransche zijn brood moet verdienen,
en die geen letter fransch en kan Zeker
is dezes voordeel oneindig kleiner dan
gene die de fransche taal, zoo weinig ook,
machtig is.
'k Herhaal het, onze plicht is de begeerte
der huisvaders te eerbiedigen.
Een tijd zal komen waarop in ons Belgie
de twee talen even machtig zullen zyn, en
t is die tyd dien wij beoogen. Het twee
talig onderwys is onze begeerte, het doel
waar wy naar streven.
Hier volgt de rede van M. Sobry (vl,)
M. Sobry zei als er mij gevraagd wordt
in welke taal moet het lager onderwijs gege
ven worden, ik antwoord geheel natuurlijk
geheel redelijk en geheel volksch en vader-
landschin de vlaamsche gemeenten in
't vlaamsch, in de waalsche gemeenten in
't fransch en in de duitsche gemeenten van
Belgie in't Duitsch en zoo luidt ook de
wetde opvolgentlijke wetten op het offi
cieel lager onderwijs van 1842, 1879, 1884
en i8g5 leggen allen maar ééne taal op, de
moedertaalde vlaamsche, fransche of duit
sche taal volgens de plaatselijke noodwendig
heden, en laten aan de gemeenten het recht
over van nog andere leervakken bij de opge
leide te voegen, byvoorbeeld van de fransche
taal in de vlaamsche gemeenten, en de vlaam
sche taal in de waalsche gemeenten te doen
er bij leeren.
Tijdens de bespreking der laatste school
wet van i5 September 1896, stelde een
volksvertegenwoordiger, M' Juliaan De-
vriendt van Brussel, de volgende bijvoeging
voor aan het wetsontwerp der regeering de
vlaamsche taal is de voertaal aan alle lagere
scholen van de vlaamsche gemeenten, en de
fransche aan alle lagere scholen der waalsche
gemeenten.
Mr Schollaert, alsdan minister van open
baar onderwijs, antwoordde hem dat die
bijvoeging nutteloos was, aangezien de wet
wel wilde zeggen dat in de vlaamsche ge
meenten het vlaamsch, in de waalsche ge
meenten het fransch en in de duitsche ge
meenten het duitsch, de voertaal de aaoleer-
taal, moest zijn hij voegde er zelf bij zyn
er misbruiken, dat men ze aanklage, en ik
zal mijn best doen, om er op bestuurlijke
wijze paal en perk aan te stellen en daarop
wierd Mr Juliaan Devriend's wijziging niet
gestemd.
M. Begerem wil a. u. b. eens het artikel
dier wet voorlezen
M. Sobry leest het artikel en steunt op
de woorden <1 elk volgens de noodwendighe
den der streke
Het ministerie van openbaar onderwijs
deed een leerplan verschijnen in het Staats
blad van 16 mei 1897, ter uitvoering der
schoolwet, en om het werk te vergemakke
lijken der gemeenten, die bij ministerieelen
brief van 1 October 1895 verzocht geweest
waren een leerplan vast te stellen welnu dat
Staaisreglement bewijst dat er in iedere lage
re school maar ééne taal, de moedertaal,
opgeleid wordt: men zegt er hoe de moeder
taal moet aangeleerd worden in den aanvan-
kelijken, middelbaren en hoogeren graad
van het lager onderwijs men legt er geens
zins het aanleeren op eener tweede taalboe
DIT IS
VAN
EN OMMELANDS
aya
- - C' - j