Het Zuidportaal
van Sint-Maartens
Goudkorreltjes
O, die Vrouwen
ln haar nummer van April 1930, bracht de Tuin-
k 1 o k k e den wensch uit, het eiken binnenportaal
aan den zuidcrlijken ingang in de kruisbeuk te zien
heroptrekken.
Na zeven jaren geduld, is ook dit meubel wederom
op zijn eeuwenoude plaats, een nieuwen schakel sme
dend tusschen het heden en het verleden. Zoo krijgen,
stillekcns aan, sommige stemmige hoeken in onze ka
thedraal hun uitzicht en weelde van vroeger.
Daar steekt poèzic in: het oude trekt ons aan, on
weerstaanbaar, wanneer het gepaard gaat zooals
hier met kunst en degelijkheid.
LJit de 16e eeuw.
St Pieterskerk te Leuven was een der eeriigste kerken
in België, die kon bogen op een soortgelijk kunstig
meubel. Het Leuvensche portaal echter was in Renais
sance stijl en dus van een later tijdperk.
Het onze dagteekende uit de i6« eeuw en werd
«uitgevoerd in laat g o t h i e k, die als de zwanen-
gang is van den ogivalen trant. Kenschetsend is het
voor de laat gotiiiek dal zij zich opsmukt met grillig
ingewikkeld beeldhouwwerk zoo fijn en doorschij
nend als kant ont het oog te streelen. Het is alsof
alvorens te verdwijnen, de gothiek in een laatste kracht
inspanning, zich eenigzins wil plooien aan de nieuwe
eischen van den tijd en gelijken tred houden met de
alom opdagende Renaissance met haar uitbundige -ver
sieringen waarbij het massale weieens uit het oog ver
loren wordt.
leper en Leuven.
Vergelijkt, in dit opzicht, ons portaal met dit van
Sint-Pieterskerk te 'Leuven. Het onze is een sobere,
rustige massa, slechts afgewisseld door een makelaar
en twee hoekstaauders, waarin de Vlaamsche Houtsnij
kunst zich ten sierlijkste heeft ontplooid. Dit van Leu
ven integendeel vertoont geen rustige vlakken, waarop
'het oog zich vermeit, alles wordt ingenomen door een
overvloed van loof- en beeldhouwwerk, die wel rijk is,
maar toch schaadt aan het algemeen architecturaal uit
zicht.
Ook ging ons portaal door als een meesterwerk,
wellicht eenig in zijn soort, want heel weinig werken
zijn ons .overgebleven uit dit tijdperk der laat gothiek,
en voorzeker geen een dat 'tonze icon evenaren in
omvang en uitvoering.
De beelden.
Zes prachtige beelden verrijkten ons portaal. Ver
moedelijk waren zij van lateren datumzij droegen
reeds den stempel van den Renaissance-stijl. We zien
daar
in 't midden: de H. Petrus, apostel en eerste 'Paus
(onder), en Sint Maarten, de roemrijke patroon onzer
kerk boven
op de zijkanten, vier Kerkvaders in de volgende
orde: boven links, de H. Hieranymus; boven rechts,
de H. Ambrosius; onder links, de H. Gregorius de
Groote, voorgesteld als eremijt; onder rechts, de H.
Augustinus.
Ons huidige portaal is in alles, een trouwe recon
structie van het vooroorlogsche. Ook wat de beelden
betreft met dit verschil nochtans dat de oude
beelden in olmenhout gebeiteld waren, terwijl de
nieuwe i n e,i k.c- n h o u t gemaakt zijn.
Evenwel is er, van het vooroorlogsche portaal één
beeld overgebleven: t. w. de expressieve figuur van
den H. Gregorius de Groote (pnder -links). Het was
erg beschadigd, maar een kunstige hand heeft het
zoo mooi hersteld dat wij er prijs op gesteld heb
ben dit juweeltje der i6e eeuw te bewaren en te
'laten bewonderen. Het is goed te herkennen aan zijn
donker-bruine tint.
Hulde.
Het zal een blijvende eer zijn voor Ingenieur Coo-
mans zaliger dit grootsche werk bepland te hebben en
zoo getrouw het vooroorlogsche portaal te hebben na
gebootst. De heer Joseph Lelan, beeldhouwer te Kor-
-trijk, die dit meubel in zijn vroegere pracht heeft
uitgevoerd, verdient onzen innigsten dank en onze wel-
.gemeendste gelukwenschen.
Hij heeft die zware taak tot een voortreffelijk
.einde gebracht. Hii heeft zidh terdege geinspireerd
van de eeuwenoude t.chniek, de beelden uitgebeeld
volgens hun i6« eeuwsche silhouetten, en het loof
werk fijn uitgesneden, alles in prachtig eikenhout, vol
warmte en kleur.
Zoo leven dat we steeds achteruit zien zonder blozen.
Wie niets doet is op het punt kwaad te doen.
Wees heer van uw wil, en knecht van uw geweten.
Eer gij laakt een anders streven
Moet gij eerst het voorbeeld geven.
Kwaadsprekers zijn dieven .die zelden restitutie doen.
Men zegt meest kwaad van de menschen van wie er
goed te zeggen is.
EEN DUIVEL.
-Een vrouw, die gaarne prult,
Een vrouw, die gaarne krult,
Een vrouw, die gaarne lult,
Een vrouw, die gaarne smult,
Een vrouw, die gaarne stoeft,
Een vrouw, die gaarne poeft...
Een Hel is daar 't gezin
Een duivel woont er in.
EEN ENGEL.
Een vrouw, die gaarne werkt,
haar .echtgenoot versterkt,
■haar kinders gadeslaat,
niet babbelt op de straat,
die trouw ter .kerke gaat,
gekleed is naar haar staat
Een Hemel is 't gezin
Een engel woont er in.
