yag
fut,
11O
Frede!
4
-XL
Ittas
wfei
diwl
Ife
mb
te
WW-»
KV
is
S^oor i-Vaarheid en
I 18 1
l^oor Vrijheid en Recht!
8
'AS
IS
Ai
lil
.r
A
ij
r v.%4
0 iöi
fes
IS!'-
A
IP 1 ra
IJ A1
V
BI
Jr
N° 7
De dubbele Wraak
Rhetoric®
so
J
t
De schoolverwoesting
in West-Vlaanderen
Vlaamsche Hoogeschool
1
7
Tweede Jaargang
'”^1?
Zaterdag 18 Februari 1911
1®*$
7
N
'•Ng
5
^»as
feglafg!
fetÉwrvr
Op Zondag 12 Maart aanstaande, om 5
ure namiddag, zal er in de zaal van het
Willems-Fonds, Valkestraat, een®
C^roote Volksvergadering
plaats hebben waarop het belangrijke
vraagstuk der vervlaamsebing der Gent-
sche Hoogeschool breedvoerig zal bespre
ken worden.
Allo Vlamingen, van welke gezindheid
®ok, worden hierop uitgenoodigd.
Buiten allen partijgeest moet di@ bran
dende kwestie opgolost worden. Het is een
strijd voor een heilig recht don Vlamingen
toekomende. Al wie het goed meent met
di®ü strijd weze op post!
VERKOOPER
Briefer Werstraeie, xoon
Valkestraat, Nieuport
[Hg
I
£k-V
I
'2
EL
DRUKKER
JOSaaPK JE3! A.ECK
Statiestraat, Oudenaard®
F*
PRIJS PER NUMMER l
S oentiamen.
^7
JS^SaBS»»?
Wal meer is, de 4649 gemeentescholen van
gansch Bslgie, hebben samen 513018 leerlingen,
terwijl de aangenomene en vrije gesubsidieerde
scholen ten getalle van 2786, bijna uitsluitend
kloosterscholen, er samsn slechts 409,f68 heb
ben. Wij spraken, vvel te verstaan, van de lageie
scholen alleen, maar dat is, ons dunkens, belse-
kenlsvol genoeg wanneer men bedenkt wat er al
aangevangen wordt om d®or dwangmiddelen de
kte- stersscholen te bevolken.
En al die talrijke kloosterscholen die s®dert
1884 als onkruid opkwamen zijn onverzadslijke
toslagenvreters. Daar gaat h®t geld naartoa, het
geld dat zou moeten dienen om het volk te on
derwijzen on nu aangewend wordt om het te
verkwezelen en nog naeer om inlandsche en
vreemde kloosteriatten vet te mesten.
En toch schresuwsn zij nog miserie! Nog heb
bsn zij niet genoeg en men bereidt eene nieuwe
schoolwet die zal toelaten hen nog meer dan een
lekker hapje toe te werpen om hunne vraatzucht
te paaien.
Wanneer zal’dat eindigen? Aan u, mannen van
West-Vlaanderen, past het op die vraag een
klinkend antwoord te geven. Van u de bekla-
genswaardigste slachtoffers van de klerikale
dwingelandij, moet ook de verlossing komen.
Opent uwe oogen, ziet wie van u, slaven, wie van
u vrije mannen willen maken en kiest zonder
vooroordeel, met uw vlaamsch gezond verstand.
Oude vlaamsche leeuw ontwaak! Schud uwe
ketenen af! Weg met de varslavers van het volk!
Weg met de dwingelanden!
juist denkbeeld gaven van de ware tosdracht d«r
zaken voor wat onze ongelukkigs provincie be
treft. Hier vooral vierden de dweepzuchtige pa
pen hunne woede bot; hier, in ons arm verach
teed West Vlaanderen waar zij de meesters zijn,
tot ons ongeluk, werkten zij onverpoosd om d®
scholen t® verwossten, om liet volk nog dieper
in d®n poe! dsr onwetendheid ta dosn zinken
mei het dosl hunne uitstervende macht te red
den.
Op 248 gemeenten zijn er in onze provincia 57
welke geene enkele gemeenteschool meer heb-
ksB. Daar meetan do ouders dus, willens of niet,
hun kroost laten rerkwszelsn. Daar heersent het
regiem van het verplichtend katholiek onderwijs;
daar, ten wars men zijne kinderszelf koa onder
wijzen, meet men zich tevreden stellen met het
gebrekkig klerikaal onderricht van d®a koster,
de broertjes ©f de nonnetjes.
12 van de overige gemeenten hebban maar
sens gemeenteschool walks door nonnetjes wordt
bestuurd en waar dus de jongens uitgesloten zijn;
145 gemeeaten hebben het ambt gvtm meesteres
in het handwerk in hunne esnige gemeente
school afgeschaft en alzoo do meisjes verplicht
deze te verlaten, 5 hebbea het bestuur der eenige
bestaande gemeentemeisjesschool aan non
netjes toavertrouwd
Dus op 248 gemeenten zijn er 315 waar het
®fficieel onderwijs gansch ontredderd is en blij
ven er slechts 33 over waar d@ vrijheid der fami
lievaders zich eenigzins kan uiten in den keus
der school voer hunne kinderen.
Evenwel laat d® toestand in sommige van die
laatst® gemeealen toch nog veel te wsnschen.
Zoo gebeurt het dat er in ds kom der gemeen
te een® enkel© school bestaat, door een enkelsn
onderwijzer bestuurd, on in een verwijderd ge
hucht eene andere, onder bet beheer eensr en
kele onderwijzeres, zooals te Oosicamp.
Z®o ziet mssn nsg dat eene gemeente als Essen,
slschis eon® school heeft met onvolledig pro
gramma.
Zoo gebeurt bet ook veelal dat hot g®tal ga-
maenleschelen gansch ontoereikend is ia even
redigheid der bavolkiBg.
Brugge, bijvoorbeeld, heeft slechts twea ge-
mesntascholen voor jtmgens rnet 14 onderwijzers
en aene voor meisjes met 7 onderwijzeressen
voor eene bevolking van ongaveer 54000 zielen.
Thielt slechts eane gemengde gemeenteschool
voor bij de 12000 inwoners. Kortrijk, twee ge-
meedtejongenscholea met 7 onderwijzeis en
eene genie#..tameisjssschool met 6 onderwijze
ressen voor ongeveer 35000 zielen. Reussalaero
3 jongensscholen ea ®sna meisjssschQol met 2
onderwijzeressen voor 25500 inwoners on Yperen
sens joc-genschool met 7 onderwijzers en 2 meis-
jesscholoa mat 10 onderwijzeressen voor 17500
zielen.
Die toestand, geachte lazers, die deerniswek
kende toestand van het officieel onderwijs in on
ze streek, is het werk van dia klerikalsn welke
verklaren tegen het onderwijs niet ta zijn. En
het is hun dan gemakkelijk te baweren dat het
valk hunne deaapersscholen verbiest het moet
- W
ABONNEMENT
a,0O fx’msa.lr. Jsasoc-
op voorhand betaalbaar
Van onze haoggssehatto tooneelllefhebbers
mogen we niemand bijzondeilijk vermelden.
Was M. Fryns onverbeterlijk in de rol van Her
man, de bedrogene echtgenoot, M. Dierendonck
was het niet minder in de Vaderrol van Frans
Vermeulen; M. Cabooter in de rol van Emile
Sabin, de verleider; M. Huyghe in deze van den
trouwen knecht Jan; M J. De Jaeghsr als oud-
Majoor; M. Van Eyndo als onmeêdoögend huis
meester enz.
Maar.., wie »en bijzonderen lof moet toege-
zwaaid worden is voorzeker de 8jarige jonge heer
Etienne Dierendonck Oh! wat heeft hot natuur
lijk spel van dat lief knaapje toch de harten der
toeschouwers bewogen! Met welke bewonderens-
waardige zekerheid heeft dat kindje de groote r@l
tot in de kleinste bijzonderheid gespeeld. Het
was dan ook onder eenen donder van toejuiching
dat M. Jules De Jaegher, na hst eindigan van het
laatste bedrijf, aan dan lieven kleine, namens de
Maatschappij eene prachtuitgave der voornaamste
werken van Consienca overhandigde, als aanden
ken aan zijne eerste medewerking aan het tooneel
waarop wij ook reeds zijn ouderen broeder heb
ban mogen toejuichen en zijn achtbaren vader
zoovele lauwaren heeft geplukt. Dat zijn zoo van
die gebeurtenissen die mes moeilijk vergeet.
Zooals alle Vlaamsche toonaelkringen van
eenig® beteekenis, eene dankbare hulde brengen
aan de nagedachtenis van den onsterfelijken Van
Peene, had ork onz$ Rhetorics besloten de her
denking aan zijn honderdsten geboortedag nist
onopgemerkt te laten voorbij gaan. Na het drama
hadden de bestuurleden plaats genomen op het
tooneel. Do zoo sympatieke heer hoofdman Dr
L. Maertens, lagda in korte woorden de beteeke
nis van dit huldebetoon uit en verleende het
woord aan M. G. Dingeps die een beknopt verslag
gaf over de geboorte, het bestaan en de betrach
tingen van den ongeëvenaarden tooneelschrij-
ver. Daze betooging werd volledigd door ’t zingen
van de Vlaamsche Leeuw, het populaire vlaam
scha lied bij uitnemendheid, dat aan al da aanwe
zigen was uitgedeeld en waarvaa het koor met
veel geestdrift werd herhaald.
Tot slot werd opgevoerd ’s Avonds in de Mane
het zoo blijgeestig zangspel van den vereerden
Van Peene dat, Iaat het ons maar dadelijk zeggen
een ongahoorden bijval verwierf.
AI de uitvoerders, da heeren Fryns, C. Van
Tomme, Aug. Braacke, C. Van Eynde en L.
Heuvenaghel, benevens de figuratie, verdienen
den messten lof voor hun kundig spel.
De damen Contempré en Van Leeuw stonden
onze tooneeiliefhebbers knap te zijd®; overigens
moet hunnen lof nist meer gemaakt worden
het zijn van ons oude goede kennissen die da
genegenheid van het publiek hebben gewonnen.
Wij zijn verzekerd den tolk te wezen van alle
ware tooneslvrienden met Rhetorics onze wel
gemeende badankingen aan te bieden, voor
de vier kunstvslle avondstonden die ze ons heeft
geschonken gedurende hst afgeloopen tosneel-
seizoen. Onze ijverige spelende leden, met den
onvermoeibaren tooneelmeester M. D® Jaegher-
Meynne aan het hoofd, verdiaaan onze innige
erkentenis die wij hun nier dan eek openlijk
betuigen.
Zeo luidt de titel der novelle der heeren
gebroeders Minnaert, waarvan wij hsden
als mangclwerk de atkon Hging beginnen.
De achtbare lieer Minnaert, d@ knappe
voorzitter van liet hoofdbestuur van bet
Willems-Fonds, verleende ons gulhartig
de toelating al de novellen ai te kondigen
vcrrahentti iu den pi’auUtigsü bundel, vc"-
halen Bij da Avondlamp door hem en
zijn broeder uitgegeven.
Wij bieden hier den heer Minnaert on
zen hartolijksten dank aan voor zijns
dienstwilligheid on zijne medewerking tot
het bereiken van ons doel leerrijke en
nuttige lektuur onder ’t volk verspreiden.
In Juni 1884 bestanden er ira gansch Belgie
4803 gemeentescholen en 7 aangenomen sche
len. Het getal bewaarsch len bedroeg dan 850
voor wat da officinale betreft en 16 voor da aan
genomen®. Er waren, op hetzelfde tijdstip, 2665
efficioele scholen voer volwassenen en 23 aange
nomens.
Op 31 December 1910 waren dez® getallen de
volgeed®
Legere gerneotsscholsn 4649, dus 154 min.
Aangenomens lagers scholen 1546, dus 1539
m®«r. Daarbij nog 1240 gesubsidieerde vrije
scholen.
Officieels bewaarscholen 989, dus 130 meer.
Aangenomens bewaarscholen 593, dus 377 meer.
Daarbij 1478 gesubsidieerde vrije bewaarscholen.
Officieels scholen ^oor volwassenen 2206, dus
459 min. Aangenomens volwassen scheien 97,
dus 74 moer. Daarbij 2325 vrije gesubsidieerde
scholen voor volwassenen.
Wanneer de klerikale» u dan komen ze^geiSj
geachte lezers, tot bewijs dat zij het onderwijs
niet verwoesten, maar dat het integendeel onder
hun bewind vooruit gaat In 1884 waren @r
4810 lagsr® scholen en nu 7435, enz. zult gij u
daaraan niet laten vang8B?Gij zi®t het, inderdaad
terwijl de bevolking ran Balgio ssdert 1884 veel
geklomme» is, daalde het gstal lagere gemeente
scholen ®n isog meer dat dar officieel® scholen
v«or valwasstman op onrustbarend® wijze. Wan-
nr»r men dan n®g bsdsmkt dat de bestaande offi
cieels scholen deor alle soorten vaa klerikale
kuiperijen hun getal Gerlingen grootelijks zagon
verminderen in evenredigheid dsr bevolking, en
dat ten voordeel® van da talrijk® kloosterscholen
welks als paddestoelen uit d«n grond oprezen en
waar het onderwijs zooveel te wenschen overlast,
wanneer mis dan neg overweegt hoe, in vele
gemeenten, de officieel® scholen zelf door non
netjes bestuurd worden dan zal men, met ons, al
de bachelijkiuid van dan toestand mosten be
kennen
Maar de bovenstaande cijfers kunnen neg gaan
NW'<
Zondag gat voor eene bomvolle zaal, onze zoo
gewaardeerde Rhetorics hare laatste vertooning
van dit toonaeljaar. Onnoedig te zaggen dat de
vertolking onder alle opzichten puik mag ge
noemd worden.
Het gevoelvol drama d® Scheiding werd
meesterlijk weergeven en trof de aanwezigen tot
in de ziel.
h- 4
Annoucenprijs 0,15 ft', per drukregel. Rechterlijke aankondtgingari 0,50 fr. per drukregel. Het recht annoacan te weigeren is voorbehouden. De annoncen, artikelen
en mededeelingen moeten vóór den Donderdag middag in het koffiehuis Willem^ Fonds, Valkestraat Nieuport besteld worden. Alle artikels of mededeelingen, bestemd voor
voor het Weekblad van Nieup&rt en Kanton moeten door deri schrijver on-lerteekend en onder gesloten omslag ingezonden worden. Het recht van opname is
voorbehouden en de volstrekste geheimhouding gewaarborgd.
S W-4
I El fw, J
--
K
S'
.“Vc
J*K
L/i
y
2?
wan
■o
-■
MM
V
L-J
'J
■T*\
rt*
A
r.u;
V
r*w
?A
r
«1 M
■V
'i!
£Sfc;5f-
m
V ?4:SC’SsëS>ÖS1
wel, bij gebrek aan andere.
1 Ji
W/fWf
J5'
Daarom wil!»» wij oom aantoonen hoe bwt Uier
bijzonderlijk gesteld is.
jBI
i»;,••y-r,
t
IE.UP.0ET.en KANT 0
1
’V&*-
k..
L-'\‘ x
