Kechlï
en
a en
Voor Vrijheid
lüH h
I i tl
li ft ik
vu
PROTEST
i
AW-
Ki
N° 12
Zaterdag 25 Maart 1911
Tweede Jaargang
Huichelaarswerk
Hoe vindt gij ze?
Onze politieke tegenstrevers schijnen
niet tevreden, omdat wij hebben doen
opmerken dat, zoodra zij vernamen dat in
het Willems-Fonds die kwestie der ver-
vlaamsching der Gentsche Hoogeschool
ging besproken worden, zij zich gehaast
en gespoed hebben om er o@k zeere, zeer®
eene in te richten en wel den zondag
voordien. Wy deden tevens uitschijnen
dat den volzin zooals reeds sedert lang
besloten was hunne handelwijze veroor
deelt.
’t Is niet noodig, Mijnheer A van ’t
Stinkertje, daarover drie volle kolommen
te schrijven om misschien uw eigen te
bebotïen, beken liever rechtuit, dat wan
neer de aankondiging in het Weekblad
verscheen, er iu uw kamp mg niets beslo
ten was. En daar ligt de knoop, ’t Zal veel
rechtzinniger en eerlijker wezen.
Dat gij oen ware Vlaming zijt en het
goed meent met den vlaamschen strijd
voor hooger onderwijs in de moedertaal
is misschien mogwlijk; ’t is wel maar uw
plicht, maar er zijn er valen die dien plicht
niet begrijpen, en gij doet dus wel. Maar
als ge zegt dat gij nog meest van al Vla
ming xijt, omdat gij gansch den boom wilt
VERKOOPER
Pieter Werstraete, xoon
Valkestraat, Nieuport
scholen zal komen, waar voor andersden
kenden geene plaats is onder de zon.
Wij weten wel dat de huisvader dio
ernstige gewetensbezwaren heeft tegen het
onderwijs aller scholeu in den omtrek van
4 kilometers van zijne woonst, volgens het
3“ van artikel 9 den schoolbon kan weige
ren, maar wij mistrouwen dat woordje
ernstig vooral wanneer een katholieke
vredeï'eóliier zal ïïrtWrfori óurdweleii voer u'e
ernstigheid van de gewetensbezwaren in
kwestie. Ten andere, wat zal die huisva
der, indien hij arm is en te veel bezigheid
heeft om zelf zijne kinderen te onderwij
zen, dan wel moeten gaan doen?
Men ziet het, trots de zeemzoete woor
den van de uiteenzetting der beweegrede
nen zal de ontworpene wet nog de school
kwestie niet oplossen. Zij zal aan het offi
cieel onderwijs, indien onze liberale volks
vertegenwoordigers en senators ze niet
kunnen doen verwerpen of grondig verbe
teren, den genadeslag geven daar waar
het nog leeft, in onze liberale groote ste
den en gemeenten en onze vraatzuchtige
paters en nonnen eene nieuwe prooi te
verslinden geven.
PRIJS PER NUMMER
o@aa.ti@xxi@xi
In vorige artikels waarschuwden wij
meermaals onze liberale vrienden tegen
den nieuwen aanslag, welken wij maar al
wel voorzagen in het kort gepleegd te
moeten worden, door ons achteruitkrui
pend landsbestuur, tegen hetgeen er nog
overblijft van ons officieel onderw ijs.
Onze vrees was maar al te zeer gegrond.
Het stak de katholieken de oogen uit dat
de gemeentescholen der groote steden en
der door liberalen bestuurde kleinere ge
meenten nog zoo bloeiend zijn; daar moes
ten zij, trot alles, hun verntelingswe/k
kunnen voortzetten. En om daartoe te ge
raken gaan zij nu op duivelsch arglistige
wijze te werk.
Ha! het is voor niets niet dat onze lands
bestuurders, onder de leiding der jesuieten
hunne studiën gedaan hebben. Zij hebben
zich wondergoe I de beginselen dier leer
meesters eigen gemaakt en het ontwerp
van schoolwet dat zij, in zitting der Kamer
van 15"dezer hebben neergelegd en vooral
de uiteenzetting der beweegredenen van
dit ontwerp, zijn waarlijk ongeëvenaarde
toonbeelden van huichelarij.
Wij willen niet beweren dat er in het
ontwerp niets goeds te vinden is. Integen
deel. Maar wat er goeds in is, te weten
het beginsel van ’t verplichtend onderwijs
en het stichten van een vierden graad, is
genomen uit ONS programma en ware
reeds lang tot stand gekomen waren wij,
liberalen, de meesters geweest; terwijl de
kathelieken tot hiertoe altijd in den weg
van het verplichtend onderwijs stonden.
In do uiteenzetting der beweegredenen
stellen onze landsbestuurders zich aan als
voorstanders van meer onderwijs voor het
volk, als onpartijdigen, als vrijheidmin
naars, als mannen die de zorg hebben de
gemeenten niet bovenjnatig te belasten,
maar... als de vos do passie preekt, boer
pas op uwe ganzen zegt ’t spreekwoord.
Het wetsontwerp heeft een schoon kleed,
maar wat er onder zit is heel anders. Dat
willen wij hiereens aantoonen.
Volgens artikel 3 ontvangt iedere fami
lievader of voogd, voor de kinderen van 6
tot 14 jaar een schoolbon welke hij draagt,
volgens zijn keus, hetzij naar de gemeen-
eene vrije school,
volgens hij de kinderen in deze of gene
wil laten onderwijzen.
Deze bon heeft eene waarde van 30 tot
36 fr. volgens de bevolking der gemeente.
In die waarde komt den Staat tusschen
voor d® zes tienden; de provincie voor een
tiende en de gemeente voor drie tienden
(art. 5 van het ontwerp).
Niets schijnt op het eerste zicht billijken
te zijn; maar aan dat zelfde artikel 5 is er
een in schijn onbeduidend staartje, waarin
al het kwaad zit... In cauda venenum! Dat
staartje van artikel 5 bepaalt dat de tus-
schenkomst der gemeente in den gewonen
dienst van haar lager onderwijs niet min
der zal mogen zijn dan hare gemiddelde
fusschenkomst gedurende de drie laatste
jarea.
Wat moet men nu daaruit besluiten? Het
is heel eenvoudig. Eene liberale gemeente
welke slechts offlcieele scholen onderhoudt
en, in de drie laatste jaren, aan deze al
leen de gelden besteedde welke zij tot het
lager onderwijs bestemde, zal nu verplicht
zijn diezelfde sommen te verdeelen tus
schen de vrije en de officieels scholen,
volgens do ingebrachte schoolboys en de
beslissingen der commissie, waarvan art.
6 der wet «preekt.
Zoo zij vroeger meer besteedde aan haar
officieel onderwijs dan de totale waarde
dor 3 tienden der schoolbons, dan zal hut
gouvernement zijne toelagen met het ver
schil kunnen verminderen. Al wat alzoo,
ten nadeele van het officieel onderwijs,
aan de gemeente zal worden ontstolen en
aan broertjes en nonnen zal te grabbelen
worden gegooid zal, indien de gemeente
haar officieel onderwijs op de vroegere
Het middencomiteit der Liberale Ver-
eenigingen van het kiesarrondissement
Oostende-Veurne-Dixmude hield maandag
laatst eene vergadering en besprak de
ontworpene schoolwet.
Met eenparigheid werd de volgende dag
orde gestemd
«Het middencomitsit der Liberale
Vereeziigingeu Xu's Ken-tlr pi-ö-vtrs-t
tegen lies seiioolontwerp der regee-
ring en spoort zijne gekozenen in
Senaat en Kamer aan zicii Riacht-
dadig te verzetten tegen den partij-
aanslag waarmede liet land wordt
bedreigd.
Wij keuren ten volle dit krachtdadige
protest goed. Het gansche land door gaat
een hevig verzet op tegen dit hatelijke
wetsontwerp, dat mag beschouwd worden
als den stoutstee en meest gewaagden par-
tijaanslag sedert 1830 gepleegd. Het is een tescbool, hetzij naar
ware aanslag tegen de vrijheid van gewe
ten! ’t Is eene uitdaging aan de openbare
opinie!
hoogte wil houden, moeten aangevuld
worden door bijzondere uitgaven voor de
gemeentescholen, welke het katholiek
landsbestuur voorzeker zal aanzien als
niet behoorende tot den gewonen dienst
van het lager onderwijs. Om die meerdere
kosten te dragen welke zullen aangroeien
met het getal dompersscholen, die als gif-
tige paddestoelen uit den grond zullen op
rijzen,’zal de gemeente nieuwe belastin-'
gen moeten heffen, welke de katholieken
dan tegen het liberaal bestuur zullen uit
buiten om het ten val te brengen.
Het geld dat nu ten bate komt van scho
len die voor iedereen toegankelijk zijn,
waar -ieders overtuiging wordt geëerbie
digd, zal grootendeels ten beste komen
aan scholen, waar men dweepzucht en ou
derlingen haat in de kinderharten aan
kweekt en waar de wetenschap moet on
derdoen voor verouderde sprookjes, waar
aan geen oprecht ontwikkeld mensch nog
geloof kan hechten.
En, past op, liberale gemeentebestuur-
ders-en vrienden van ’t officieel onderwijs!
past'op voor elk onvoorzichtig woord, ten
voordeele der officieele scholen! Artikel 15
van het wetsontwerp dat zoogezegd slechts
den dwang wil straffen, kan door partijdi
ge rechters (en rechters zijn menschen en
kunnen dus onwetend partijdig zijn) op
eene breede manier uitgelegd worden.
Wacht u wel aan de kinderen der offi
cieele scholen eene telloor soep of spaar-
premien of wat stoffelijk voordeel het ook
zij teverleenen. Men zou u kunnen ver-
oordeelen tot eene boete van 500 tot 1000
frank en eene gevangzitting van een tot
twee maanden!!!
Maar de pastoor, hij zal mogen onder
duims dwang uitoefenen; hij zal mogen
voortgaan op de gewetens te wegen in het
geheim; hij zal do vrouwen blijven opma
ken tegen hunne echtgenooten in het don
ker van den biechtstoel en oneenigheid
zaaien in de huishoudens mat behulp van
het. schrikbeeld der hel. Hg zal men niet
in het gevang steken, neen. Hij zal voort
gaan door den Staat voor dat schijnheilig
wor k betaald te worden.
Op den buiten in Vlaanderen, waar het
officieel onderwijs schier is uitgeroeid;
waar de katholieke gemeentebestuurders
reeds alles wat zij voor het ©nderwijs over
hebben aan kosters en nonnenscholen be
steden; daar zullen de staatsgelden over
vloediger toevloeien; daar waar de onder
wijsverplichting ten bate der katholieke
DRUKKER
JOSSJSPE" S-XA-SSCKl
Statiestraat, Oudenaarde
Annencenprys 0,15 fr. per drukregel. Rechterlijke aankondigingen 0,50 fr. per drukregel. Het recht aunoacan te weigeren is voorbehouden. De aanoncen, artikelen
en mededeelingen moeten vóór den Donderdag middag in het koffiehuis Willems Fonds, Valkestraat Nieuport besteld worden. Alle artikels of mededeelingen, bestemd voor
voor het Weekblad van Nieuptrl en Kanton moeten door den schrijver oaderteekend en onder gesloten omslag ingezonden worden. Het recht van opname is
voorbehouden en de volstrekste geheimhouding gewaarborgd.
ABONNEMENT
op vóórbaad betaalbaar
Ks
M
S
i
fiWSS
fx*»Ki.]x. Tp<SMr
