Foor Vrijheid en Hecht!
en
I
xOI
I
I
1
fel
-Si
1 w
1IB
B
N0 1S
Zaterdag 13 April 1912
Derde Jaargang
Scholen en schoolbezoek
Ons Praatje met de Kiezers
VERKOOPER
Pieter Verstraete, zoon
Valkestraat, Nieuport
Hoe dikwijls ook wij reeds aangetoond hebben
welke schrikkelijke verwoesting de klerikalen,
tijdens hun 27jarig bestuur, in het openbaar on
derwijs aangericht hebben, toch gaan zij nog
voort in het afloochenen van dit schelmstuk en,
schijnheilig genoeg, trachten zij de snullen te
doen gelooven dat, onder hun bewind, het on
derwijs met groote schreden vooruit is gegaan.
Daar wijdt het Nieuwsblad van 5° dezer, twee
lange kolommen aan.
Het gebruikt om tot zijn doel te geraken, eene
aaidige kunstgre p bel steil, tegenover het ge
tal lagere scholen en dit hunner leerlingen in
1884 liet getal derzelfde scholen en hunner leer
lingen in 1910, maar zonder in het minst reken
schap te houden van den schooloorlog welken de
katholieken van 1879 tot 1884 voerden, noch van
de toeneming der bevolking noch van den aard
der scholen en de hoedanigheid van het onder
wijs. Zoo kan men, in de oogen der snullen, den
duivel zelf wit maken.
In 1884 waren er inderdaad 4810 lagere scho-
Om te eindigen vragen wij nog
Is het slecht van onzentwege de kleri
kale partij te schandvlekken voor het slecht
beheer der staatsgelden, voor de steeds
grootere en grootere schuld die zij maakt,
zoodanig dat de rentetitels van 100 frank,
den spaarpot, het appeltje tegen den dorst
van onze werklieden, van onze landbou
wers, maar 84.50 frank meer waard zijn?
En dan, zijn wij mannen zonder vader
land, wij, die altijd in de bres stonden om
te eischen dat rijk en arm op gelijken voet
zouden gesteld worden om ’t vaderland te
verdedigen?
En indien wij sedert zooveel jaren strij
den en lijden en toch maar altijd strijden
krachtiger en feller dan ooit, is dat om aan
’t schoteltje te geraken? Ziet eens rond en
blikt eens in ’t verleden. Hoeveel liberale
ministers werden rijk? Geen enkele! Hoe
veel liberale ministers werden bij hun
aftreden in een vet kaasje gemoffeld? Geen
enkele! Kan hetzelfde gezegd worden van
de klerikalen? Neen, op verre na niet;
bijna allen werden, toen zij’t ministerie
vei lieten, vette zeer vet betaalde postjes
van duizenden per jaar toegezegd.
Waarom strijden wij dan? Waarom
vragen wij u dan met ons mede op te
rukken, ons te helpen?
Om wille der rechtveerdigheid! Om ge
lijkheid, recht en vrijheid te bekomen! Om
dwang en onrecht en bevoorrechting te
verdelgen!
Wie strijdt er zoo’n eerlijken strijdt niet
mede?
PRIJS PER NUMMER
S ceatieinen
Wij zeiden het reeds meer dan eens dat
al de klerikale gazetjes en vlugschriften
wedijveren om het hardst op onze kappe
te rijde i. De persoonlijke aanvallen en be
schimpingen tegenover de liberale leiders,
de goede werkers, zooals den beer Buyl,
daargelaten, worden al de liberalen u.itge-
maakt en uitgescholden voor slecht volk,
voor mannen zonder vaderland, voorzak-
kevullers en zoo meer.
Willon wij dat samen eens onderzoeken?
Zijn wij slecht volk, wanneer wij op
politiek gebied eene rechtveerdige, eerlij
ke kieswet vragen met alleman eene stem;
wanneer wij eischen dat alle partijen ver
tegenwoordigd zouden wezen volgens
hunne getalsterkte?
Handelen wij slecht omdat wij werken
en strijden opdat men ons volk een goed
wetenschappelijk en ook een welingericht
vakonderwijs zou geven, om later een ge
leerd en kloek volk te zijn? ambachtlieden
te hebben die grondig hunnen stiel kennen
zooals thans in de Waalsche provinciën het
geval is, dank zij de vakscholen daardoor
liberalen en socialisten gesticht?
Is het kwaad dat wij aan de arbeiders
zeggen dat zij mannen van karakter moe
ten zijn, die hun arbeid lief hebben en
hunne vrijheid beminnen en zich niet door
een handvolletje zilverpenningen mogen
om den tuin laten leiden?
Is het slecht doen wanneer wij het offi
cieel onderwijs uit al onze krachten ver
dedigen tegenover het kloosteronderwijs
dat onze kinderen wil misvormen, al
staat dat officieel onderwijs onder ’t beheer
der klerikalen en al worden door ’t kleri
kaal gouvernement in die scholen bijna
geene leeraars meer benoemd door kleri
kalen?
Is het kwaad van onzentwege wanneer
wij immer voortgaan met de afschaffing
van ’t vergunningsrecht te vragen voor
de herbergiers, al wordt h.t hun sedert
jaren door de klerikalen beloofd?
Is het slecht handelen, wanneer wij
zeggen dat voor den middenstand, de
kleine landbouwers, de neringdoeners, de
winkeliers, de kleine bedienden, de lasten
veel te hoog zijn? wanneer wij eene
hervorming van ’t onrechtveérdig patent-
stelsel willen? wanneer wij zeggen dat de
rijke actionnarissen die 10 per cent kroos
trekken en de koepons van hunne actiën
snijden zonder iets te moeten betalen,
len, namelijk 4803 gemeentescholen en 7 aange-
nomene en, bedroeg hunne bevolking slechts
324867 leerlingen, dan kwam dit alleen hierdoor
dat de politieke pi testers ze, door dwang op het
geweten der oudeis, door aanjagen van vrees
voor broodroof, enz. zoozeer ontvolkt hadden
dat, in onwetende dorpen, ervan den beschaven-
den invloed der groote verkeermiddelen, sommi
ge gemeent scholen zonder of met een onbedui
dend getal leerlingen bleven. Deze fanatieken
toonden dan reeds hunne liefde voor het onder
wijs Liever zagen zij de kinderen op straal loo-
pen dan ze naar de gemeenteschool te laten gaan.
Zoodus, indien het schoolbezoek op het laatste
van het liberaal bewind inderdaad onvoldoende
was, dan was dit toch aan de katholieken, maar
niet aan de liberalen te wijten.
Het zal dus passender zijn <?e cijfers anders te
beschouwen.
In 1885, na het eerste jaar van het katholiek
bestuur waren er reeds 877 lagere scholen, bijna
18 1/2 228 bewaarscholen, hetzij ruim 26 1/2
°/0 en 1079 scholen voor volwassenen of 40%,
samen 2184 scholen met 44996 leerlingen afge
schaft. Zoo gingen die vrienden van ’t onderwijs
te werk! En nu nog, nu zoovele gemeentescho
len op den buiten niets anders meer zijn dan
echte kloosterscholen, wat iedere vergelijking
moeilijk maakt, zijn er nog slechts 4256 lagere
gemeentescholen voor 7 1/2 millioen zielen,
tegen 4803 in 1884 voor slechts 5 millioen 700
duizend inwoners.
En toch hebbe deze 4256 scholen samen
511000 leerlingen wat wel bewijst dat zij de gunst
der ouders genieten. De talrijke afschaffingen
van gemeentescholen waren dus gansch onge
rechtvaardigd en het getal dier scholen had moe
ten gelijken tred houden met de vermeerdering
der bevolking en nu dus niet 4256 maar 6321
bedragen. Er zijn er dus niet min dan 2065 te
kort. Het schandigste van al is dat in Belgie, in
1911, nog 175000 kinderen hoegenaamd geene
school bezochten en dat 200 gemeenten niet eens
eene gemeenteschool bezitten.
De katholieken, die voorgewende vrienden van
het onderwijs, hebben, sedert 1884, 14 staatsnor
maalscholen en 2243 gemeentescholen afgeschaft
zij hebben de jaarwedde van 3316 onderwijzers
en onderwijzeressen verminderd en er 1047 in
beschikbaarheid gesteld; zij hebben in 800 eenlge
gemeentescholen het ambt van naaimeesteres
afgeschaft; zij hebben het bestuur van gemeente
scholen, zelfs voor jongens, overgeleverd aan
442 nonnetjes, 2632 onderwijzers zondef diploma
in aangenomens of aanneembare scholen ge-
plaats en een deel van hel lager, froebel en vol
wassenen onderwijs oveigeleverd aan 11,000
kloosterlingen, terwijl 2437 zoogezegde vrije
scholen, fabrieken van katholieke kiezers, aan
genomen of gesubsidieerd werden.
In plaats van 2065 goene gemeentescholen
welke er nu meer dan. in 1884 zouden moeten
bestaan, hebben zij dus 2437 dompersscholen ge
steld waar de Staat slechts recht van toezicht
heeft nopens de voorwaarden van aanneembaar
heid en geenszins nopens de waarde van het on
derwijs. Zij beweren, wel is waar, daardoor eene
besparing gedaan te hebben welke het Nieuws-
ABONNEMENT
23, €30 frank per jeisix-
op voorhand betaalbaar
duizendmaal beter daarop contribution
betalen kunnen, dan den herbergier het
vergunningsrecht, dan den winkelier en
den neringdoener het patentrecht, dan den
kleinen landbouwer de zware lasten en
taksen, die thans op hen drukken, al heb
ben zij soms veel moeite om eerlijk door de
wereld te gaan en elkeen ’t zijne te kunnen
geven?
Is het slecht wanneer wij willen dat alle
staatsbedienden een loon worde betaald
voldoende om met vrouw en kinderen te
kunnen bestaan, zooals men moet kunnen
leven, wanneer zoovele groote bedienden
veel te veel betaald worden?
Is bet slecht wanneer wij zeggen dat de
landbouwers recht hebben op meer be
scherming van den staat? dat er eene bete
re, rechtveerdige pachtregeling zou moe
ten bestaan? hetgeen veel doeltreffender
zou wezen dat al wat de klerikalen tot
hiertoe deden om onze boeren te paaien en
opdat onze klerikale representanten zich
zouden kunnen doen bewierooken?
Is het slecht dat wij beschermingswetten
vragen voor de arbeiders, voor de vis-
schers: verzekering tegen ongevallen en
ziekten, werkeloosheid en ouderdom?
Is het slecht doen, wanneer wij zeggen
dat de klerikalen zoodanig den ouden
werkman lief hebben dat zij hem 9 centen
per dag schonken wanneer zij pensioenen
geeft van duizenden franken aan bedien
den, geestelijken, militaire oversten en
zoo voorts die dik en vet betaald werden
tijdens ’t vervullen hunner bediening?
Is het slecht handelen wanneer wij een
frank pensioen daags willen voor den
afgesloofd en werkman en zeggen dat
daartoe gemakkelijk geld kan gevonden
worden?
Is het slecht wanneer wij zeggen dat de
priester in zijne kerk zou moeten blijven
en zich niet met politiek zou mogen be
moeien, om door iedereen geeerbiedigd te
worden?
Is het slecht wanneer wij zeggen dat de
klerikalen veel geld nutteloos aan pracht
en praal werken hebben weggesmeten,
wanneer er zooveel nuttigs te doen is voor
landbouwer en werkman, voorden voor
uitgang en den voorspoed van ons Veurne-
Ambacht, van ons Vlaanderen?
Nog honderden dergelijke vragen zou
den wij u kunnen stellen, hoeren kiezers,
en op allen zoudtgij moeten antwoorden
Neen! honderdmaal neen! de liberalen
hebben gelijk!
DRUKKER
joshph hahck
Statiestraat, Oudenaarde
Annoneenprijs 0,15 fr. per drukregel. Rechterlijke aankondigingen 0,50 fr. per drukregel. Het recht annoucen te weigeren is voorbehouden. De annoncen artikelen
en mededeelingen moeten vóór den Donderdag middag in hst koffiehuis Willems Fonds, Valkestraat Nieuport besteld worden. Alle artikels ot mededeelt ogen, bestemd voor
voor het Weekblad van Nieuport en Kanton moeten door den schrijver oiiderteekend en onder gesloten omslag ingezonden worden. Het recht van opname is
voorbehouden en de volstrekste geheimhouding gewaarborgd
«aa-jassa