t de Burgerij.
Het Volk ne
ZONDAGSBLAD
WT
is H
'S
ft
Augusti 1902
10 cent, per
58* jaar
nummer
Nr 31.
I
ONTROUW EN WRAAK.
Zondag 3
Erge schoolstrijd
in Frankrijk.
Oog om oog.
voor de Stad en het Arrondissement.
Aanwerving van een
leger Soldeniers
Mengelwerk van den Dixmudenaar. 1
I
I
I
iW
te
'5
1
Werkmanspensioen 1 ZF'IR. daags aan 65 jaar.
5
zij is
murmelde zij
Wordt voortgetct.
8
ten te beloven. Zij hebben gezegevierdjen
de lasten hebben zij verhoogd in plaats van
ze te verminderen. Zij hebben ze verhoogd,
Een man, één* stem.
®3
weder
ik ben van den huize
ze te verminderen. Zij hebben ze verhoogd, 1
J'.ijt mtUJiifc-, bedekte,JKV’VboEdï.tr»;
- L o„
j 1 Oostende kan die treurige waarheid niet
zekere gejaagdheid maakte zich van hem
meester en nauwelijks was de kuil gevuld
of hij verliet met haastige treden het dooden-
vcld'. Als een pijl uit den boog, vloog hij
naar het station, vroeg kort en eenigzins
barsch eene reiskaart voor Brussel en
verdween dan in de wachtzaal der tweede
klas.
Een uur later, belde hij aan een tamelijk
groot huis in de Koninklijke straat.
De meid, die de deur opende, bezag hem
van het hoofd tot de voeten en sprak dan
aarzelend
Mevrouw ontvangt niemand
onpasselijk.
Dat bevel geldt niet voor mij
voer de bezoeker
zij verwacht mij.
En zonder zich verder om de dienstbode
te bekreunen, stapte hij recht door den
corridor en opende op het einde eene deur,
die tot een klein maar keurig gemeubileerd
vertrek, toegang gaf.
Eene vrouw, van ruim dertig jaren, zat er
in eene sofa te borduren. De zware gor
dijnen welke het daglicht in het vertrek
matigden, beletteden den binnentredende
oogenblikkelijk de dame te ontwaren. Ook
zegde hij op eenigzins spottenden toon
Hoe! de schoone Dorinda is niet hier
De vrouw, welke met den rug naar de
deur gekeerd was,had tot dan niet opgezien
de stem van den vreemdeling deed haar als
eene veer rechtspringen en het gelaat naar
Ha Mevrouw, gij herinnert u thans
mijnen naam spotte de vreemdeling.
Gij hadt nochtans gezworen te vergelen
dat er een Roland Seynaeve pp de wereld
bestond en dat diens broeder uw man was
Maar ik begrijp, toen begrimde de dood u
niet uit den loop van eenen revolver I Wat
verandering toch zulk een nietig werktuig
in het hart eener schoone kan te weeg
brengen
Hou op met die verachtelijke spotternij,
of ik roep de dienstboden om u op straal le
doen werpen schuimbekte de dame op
haren bezoeker toevliegend.
Gansch wel handel naar beliefte
Mevrouw bemerkte uiterst kalm de man
die zich Roland Seynaeve genoemd had en
richtte bedaard zijnen revolver op de borst
der vrouw.
Die beweging deed de dame het bloed
van ontzetting rond het hart stollen. Zij
bracht de handen voor het aangezicht en
snikte
Welaan, onmensch, ga voortik luister
en zal den mond niet openen hoe bloedig gij
mij ook mochtet hoonen...
heden voortduurt.
Je E'ranschen zullen gauwer met dat kle
rikaal geharrewar gedaan hebben dan de
Belgen omdat zij zich a'oor de Jezuieten niet
zoozeer laten paloeteren gelijk de Belgen.
Ons volk ziet nog niet klaar genoeg in hun
spel, in weerwil van al de ongehoorde
dwang- en knoeiwetten, die onze bazen ge
stemd en uitgevoerd hebben.
Hun programma Afschaffing van het
vrij, onzijdig onderwijs hebben de kleri-
kaïen van 1879 niet durven doordrijven.
Zij hebben de hebzucht, het eigenbelang
van ons volk gestreeld door moord en brand
te roepen over de 12,000,000 frs verzwaring
van lasten, die het ministerie Graux ge
stemd had en door vermindering van las-
Het Jezuietenkamp staat in rep en roer
omdat het kabinet Waldeck-Rousseau ver
leden jaar eene wet beeft doen stemmen om
de kloosterscholen onder het wettelijk ge
zag van den staat te brengen en omdat liet
kabinet-Combes die wet thans in uitvoering
brengt en al de kloosterscholen doet sluiten
die zich aan het wettelijk gezag niet willen
onderwerpen. Dat getal scholen is machtig
groot en het sluiten ervan gaat met moei
lijkheden gepaard, die in sommige gedeel
ten van Frankrijk zeer groot zijn.
In het Noorderdepartement, vooral te
Rijsel, Roubaais, Tourkonje en omstreken
is een deel der bevolking, opgehitst door de
klerikale kopstukken, in opstand gekomen
en heeft de wetsdienaren eenigen tijd belet
de schoollokalen te naderen, maar de macht
is aan de wet gebleven. In andere gedeelten
des lands ging het evenzoo met denzelfden
afloop. In Bretagne gaat het erger omdat
daar heel de bevolking katholiek is tot
dweepzucht toe en dat de opruiers tegen
de wet gemakkelijk spel hebben, maar daar
ook zal de wet zegevieren. Evenals hier,
zijn daar de klerikalen geene katten om
zonder handschoenen aan te pakken, maai
de groote meerderheid der natie is van die
katten en katers niet bang. De klerikalen
hadden in Frankrijk gehoopt dat in de laat
ste kiezingen de koningsgezinden, de natio
nalisten en andere tisten van hetzelfde deeg
in groot getal naar de kamers zouden ge
zonden worden, maar het tegendeel js waar
geweest en de lepuólïkefffïm zijn inachtiger
dan ooit uit den strijd gekomen ofschoon
het klerikaal programma was Afschaf
fing der wet Waldeck-Rousseau. De kle
rikalen hebben mis gerekend en het ant
woord van het kiezerskorps is geweest
afschaffing der kloosterscholen De wet
wordt nu toegepast en thans schreeuwen de
Jezuieten allen tegelijk Vrijheid, vrijheid I
Die kreet klinkt wel aardig, niet waar, in
den mond van mannen, die maar heerschen
door dwang en wier gansch verleden eene
aaneenschakeling is van dwang en dwinge
landij
Ja, hij klinkt aardig in den rnend van
mannen, wier geestverwanten in Pelgie den
schooloorlog van 1879 verwekt dabben, die
”°gD.
den ingang wenden.
Wat? gij hier? Gij, dien ik mijne deur
deed verbieden? gilde zij. En in eene
i opwelling van toorn wilde zij maar de
belkoord snellen.
Onnoodig, Mevrouw, sprak de be
zoeker bedaar; het minste gerucht zou
de stem in uwen gorgel versmachten. Gij
zult mij aanhooren of sterven voltrok hij
beslissend, terwijl hij eenen revolver onder
de oogen der dame bracht.
Overwonnen en onderjukt door den vasten
toon dier stemme en door den dreigenden
blik die haar tegenstraalde, liet zij zich
moedeloos in de sofa vallen.
Welaan, wat wilt gij
gelaten.
De vreemdeling nam een stoel en zette
zich recht voor de dame nederdeze hield
het oog angstig op hem gevestigd.
Die vrouw moest uitnemend schoon ge-
I weest zijn, want alhoewel de rozen thans
van hare wangen gevaagd waren en de
jaren reeds eenige nauw vatbaren rimpelen
in haar voorhoofd gegroefd hadden, mocht
zij nog bekoorlijk genoemd worden.
Dit scheen ook de overtuiging van den
bezoeker, want bij bleef eene wijl sprakeloos
en peinzend de dame aanschouwen.
Dat stilzwijgen moest haar lastig vallen,
trouwens, na eenige oogenblikken, smeekte
zij
In ’s Hemels naam, Roland, spreek
Wat verlangt gij
gansche ingewikkelde instellingen van
katholieken en klerikalen een enkel oorlogs-
tuig zl.jn, gericht tegen onze gedachten, be
ogen en mannen.
bewind overmeesterd door lage, politieke
handelingen, zij behouden het door linksche
middelen, zij beleedigen ons en stellen ons
buiten de wetzoo zij ons alles ontrooven,
dat wij dan ten minste onze verstandelijke
vermogens en onze menschenwaarde be
houden.
Hoe harder de beproeving hoe meer moed
en standvastigheid er wordt gevergd.
Waarom zouden wij den moed verliezen
als de klerikalen, die zooveel nederlagen
hebben gekend immer voortstreden. Nemen
wij aan hen het enkel voorbeeld van hun
bewonderenswaardig vertrouwen en hunner
praktische propaganda.
Hunne zedelijke en stoffelijke macht mo
gen ons niet ter neer slaan, noch lafhartig
maken, zij moeten een spoorslag zijn voor
onze wilskrachten, ons werk.
De vlottende kiezers die zich om den
pastoor bekreunen als een karpel om een
appel zullen niet altijd om economische
spoken de zegepraal aan de klerikalen ge
ven lichten wij hen in over de vaderland-
sche rol, die de liberale partij wenscht te
vervullen, en eens zullen zij aan onze partij
het vertrouwen terugschenken, dat zij zoo
onbezonnen den klerikalen toegeworpen
hebben.
Bereiden wij ons om de taak te vervullen,
die wij eens zullen te dragen hebben. Maar
geene flauwhartigheid. Onder de breede
plooien van ’t heerlijk blauw vaandel zullen
wij overwinnen als'de tijd zal gekomen zijn.
Zoo het liberalismus de partij is der ver
draagzaamheid is zij ook die der eerlijkheid
der openhartigheid en des moeds.
den
wapen in hunne handen de godsdienst
heeft met de politiek niets gemeens.
Oog voor oog 1 Tand voor tand
Evenredige Vertegenwoordiging in alles en voor alles.
Da.t we in de Jaatste kiezingen verslagen
le wakkere lifoère Ie tJostnieifdifr'.
J De schitterende uitslag der worsteling te
tot leugen maken.
Maar die nederlaag legt ons meer hard-
'’nksche middelen zou behaald zijn.
.«e moeten den vijand aantasten langs
zijne zwakke zijde; hij wapent zich met
verstomming en bijgeloof, wij moeten hem
bevechten met redeneering en verlichting.
Geen dwang, maar overtuiging, overre-
jding, zooniet zal welhaast de lucht ont-
breken aan wie in ons ongelukkig land vrij
F; ademen wil.
I Welk onzer werken kan nog ziekelijk
voortsukkelen, onder den reusachtigen
zwarten mantel, die dreigt voor immer hot
j muur ónzer hoop aan ons oog te onttrek-
I ken Want terwijl sommige goedzakkige
'iberalen voornemens schijnen te ontwa
penen voor de politieke aanmatigingen der
Iprk, verdubbeld zij haren ijver, aangemoe-
dgd door de uitslagen, en trekt zij meer en
deer voordeel uit de beroerde omstandig-
ffiden, waaronder wij meest lijden.
Wij zijn overtuigd dat tusschen katho
lieken en klerikalen geen onderscheid meer
tl> maken is.
O, zoo er verschil ware in de politieke
■werking zou de toestand zoo gevaarlijk niet
zijn, maar klerikalen en katholieken vor
men een vast samenhangend geheel, dat
maar een hoofd kent.
Is bet om hun bestaan voor goed te bewij
zen of de zedeleer van Christus te verkon
digen dat de klerikalen sedert een kwaart
eeuw hunne scholen en patronagen verme-
-7vubJi<i^n. zich groote geldelijke opoffe
ringen getroostend t weed ,lne
dit plan van propagande uitgaat van
Woeste, den politieker bij uitmuntendheid
De man is de uitbater van het geloof en de
dweepzucht, hij bindt zijne bonden met
geene worsten.
De inrichter der laatste zegepaal, schan
delijk voor het land, moet wel lachen in de
vuist om de lamlendige houding sommiger
liberalen en om hunne begoochelingen.
Er zijn er immers waarlijk, die zeggen
Verlaten wij onze partijpolitiek opdat de
klerikalen handelen op dezelfde wijze I
Stellen ze zich werkelijk voor, dat de
geestelijkheid laten zal rechtstreeks deel te
nemen aan onze politieke worstelingen
Maar om hare zeden te veranderen zou
België gedurende vijf en twintig jaren een
krachtdadig ministerie behoeven met een
Waldeck of een Combes aan het hoofd, en
de tegenwoordige priesters zouden moeten
verdwenen zijn gedurende dit tijdperk van
zuivering.
Sommige liberalen denken dat er moge
lijkheid wezen zou De Smet De Naeyer te
doen besturen alsof hij het uitvloeisel ware
aller partijen.
De man kan het goed meenen, maar hij
is niet vrij, hij zou door zijn eigen vrienden
welhaast verloochend worden en gebroken.
Ouze meesters zijn de knechten hunner
partij en ze moeten draven op hunne
wenken.
We moeten dus overtuigd blijven dat de
vuist geweest, zelfs niet in het toepassen
van hunne onderwijswet van 1884. Zij heb
ben zich verscholen achter de autonomie
communale en de lage, laffe gemeenteraden
der klerikale nesten laten begaan en onder
steund. Deze hebben het vernielingswerk
verricht meer dan 2500 scholen afge
schaft, meer dan 5000 onderwijzers en on
derwijzeressen gebroodroofd. Dat was ge
makkelijk. De vernielers stonden tegen
over alleenstaande, vredelievende, weer-
looze mannen en vrouwen. Bij hen konden
zij het gedaan krijgen, de laffe klerikale ge
meenteraadsleden, en hunne nog laffer kal-
legevaars in Kamer en Senaat lieten hen
maar begaan en Woeste riep triomfantelijk:
Qu’ils s’en aillent I En de arme vervolg
den gingen heen, in armoede met hunne
huisgezinnen. Nog duurt die hatelijke druk
king, die dwingelandij voort tot eeuwige
schande der partij die ze uitoefent en hier,
dank aan haar bedrog en de kleingeestige
politiek der meeste Belgen, nog aan ’t roer
blijft.
Maar loontje komt om zijn boontje. Hier
sloten de Jezuieten de scholen omdat de be
stuurders zich aan de wet gedroegen. In
Frankrijk worden nu hunne scholen ge
sloten omdat hunne paters en nonnekens
zich naar de wet niet willen gedragen Met
dat verschil evenwel dat ze in Frankrijk
staan tegenover eenegroote partij,die strijdt
met open vizier en dat hier de vervolgers
gehandeld hebben in ’t geniept, dat hier de
vervolgden armoede en martelingen gele
den hebben, terwijl ginder de nonnekens en
paters naar hunne moederhuizen zullen te-
rngkeeren en geen,a bete broods vrni.n'k.--
hebben.
Maar ginder is het gezag der Jezuieten
geknakt, zij hebben daar hunne meesters ge
vonden dat is voor hen erger. Al hunne
kreten van «Vrijheid! Vrijheid! zijn maar
leugeus om hunne razernij lucht te geven.
Zij meenen het niet.
Zij hebben de republiek willen ondermij
nen en verkankeren om op hare puinhoopen
te heerschen maar het Boulangism, het
nationalism en het anti-semitisme hebben
aan het echte Franscha volk de oogen
geopend.
Vooral de Dreyfus-zaak heeft doen zien
hoezeer geloofsdwang en geloofshaat zelfs
het leger hadden aangetast en dat volk is
recht door zee gegaan en heeft gezegd: Aua>
grands maux les grands remèdes, (aan de
groote kwalen de groote geneesmiddelen).
Dat volk heeft gelijk gehad. Eerbied voor
iedereen, maar iedereen moet ook voor
anderen eerbied hebben en niemand vervol
gen, noch in ’t openbaar, noch in ’t geheim.
De Jezuieten hebben in Frankrijk dien
eerbied geschonden, maar de Fransche natie
heeft ze tot den eerbied teruggeroepen.
Hier ook schenden zij gedurig den eerbied
voor andersdenkenden. Wanneer zullen de
Belgen, die anders de Franschen zoo gaarne
nadoen, ook eens de dwingelanden tot den
eerbied terug roepen Of zijn we nog niet
genoeg in de doeken gedraaid. X.
i.
Traag en log rolde de doodswagen uit de
gevangenis van Leuven naar het kerkhof
dier stad.
Een enkele persoon volgde het nare
rijtuig. Blijkbaar behoorde hij tot den
hoogeren stand zijn zwart lakensche frak
sloot nauw passend om zijne leden, en zijne
fijne verlakte schoenen kraakten eentonig
op de straatsteenen.
Hel ware lastig geweest te zeggen wal in
het gemoed van dien man omging, want het
hoofd hing hem op de borst, en zijn gelaat
was schier teenemaal door de breede boor
den van zijn vilten hoed overschaduwd.
Slechts'wanneer de aardkluiten op de
doodskist bonsden, verhief hij het gelaat
en kon men aan den donkeren, verwilderden
blik dien hij op den grafmaker wierp,
bemerken, dat gramschap of eindelooze
smart hem den boezem doorgriefden.
Vaarwel, Adolfsnikte hij. En dan
zich inhoudende, murmelde hij met verdoof
de stemme Gij zult gewroken worden...
dat zweer ik u bij God...
Het moest zijn dat deze overweging eene
gansche wereld van gedachten in zijnen
geest deed dooreenwarrelen, want eene
j ■nekkigheid op dan eene zegepraal, die met
'trikönho rr» i rl rln 1 n n '/nu n 1
Iedere pastorij is nu een bureel tot aan-
werwing van soldaten Het schoon beroep
van koopman in menschen wordt nu uilge-
oefend door al de kerkbedienden zij ver
vangen de zoogenoemde zielenkoopers van
vroeger.
Hop meer vrijwilligers, hoe meer de z< nen
der Kruisvaders kans hebben aan den sol
datendienst te ontsnappen.
Met misbruik van den invloed die men
bezit, een handvol vrijwilligers werven ten
einde te geraken tot de afschaffing der
loting, voor zijne eigene kinderen, dat kost
zooveel niet dan 1600 of 1800 frs te moeten
betalen om een plaatsvervanger tekoopen.
In alle geval zal men moeten rekening
houden van de krachtdadigheid der militaire
overheden die zoo gemakkelijk en vertrou-
welijk een samenraapsel van aldus aange-
worveu vrijwilligers niet zullen aanoemen.
S
r.
D
SAAR
I
F-
Abonnement ten allen tijd voorop betaalbaar
Aide abonnenten genieten het recht jaar-
lijks een bericht van lödrukregelshunne neering
of beroep betrefende, drij maal kosteloos in ce.s
b'ad te lijven
Alle afichen bij den drukker van dit blad ge
drukt, 'oorden eens onvergeld inhetzelvegeplaatst
Men wordt aanvocht alle hoegenaamds artikels
uiterlijk tegen Vrijdagavond vrachtvrij en onder-
teelend toe te zenden.
3
V/
Het is er bovenarm» -r i- riauarijk. De
schooloorlog woedt erin al zijne hevigheid,
zooals van af 1879 tot 1884 bij ons het ge
val was.
h ivf—wibi
De bekendmakingen betalen 20 centiemen per druk
regelrechterlijke eerherstellingen 1 fr. vonnissen
ov C*
Er worden wekelijks exemplaren van dit blad gratis
gezonden in de voornaamste herberg< n onzer omstre
ken, ten einde aan de annonc nwelke in ons blad
gelijfd worden, meerdere ruchtbaarheid te geven.
Men schrijft in bij den drukker van dit blad. c,,k
in de Postbureelen of bij de facteurs
