ZONDAGSBLAD
Het Volk P2SS6 met de Burgerij.
M. Buyl
in de Kamer.
Zondag 31 Maart 1907 10 cent. per nummer 63e jaar Nr 13.
voor de Stad en het Arrondissement.
Treinen tot 1 Juni 1907
Alles gaat vooruit.
Een Schandaal.
In de liberale steden.
Het Gemeentefonds.
Een man van onrecht.
Betooverde boterkeerns
V
Abonnementen voorop betaalbaar. De
abonnenten genieten het recht van kosteloos
drie annoncen. De affichen worden eens
gratis ingelijfd I Annoncen 20 c. per regel
Rechterlijke eerherstellingen 1 fr. per regel
en vonnissen 30 c. J Men schrijft in bij den
drukWir-uitgever en in de Postbureelen ofbij
de facteurs. Annoncen en artikels franco
toe te zenden tegen den Vrijdag-avond aan
de Uitgever Eüg. VanCuyck, Dixmude.
Vertrek uit Dixmude naar Gent en Brussel
4.59 7.18 8 34 10.22 12-21 2.13 4.20 6 3
Vertrek uit Dixmude naar Veurne en Duinkerke
7.15 9.21 11.40 2.11 5.39 8.06 7.55 9.43
Vertrek uit Dixmude nr Nieuport en baden
7.27 9.29 12.27 2.17 5.46 7.45 8.12
Werkmanspensioen 1 JTIR. daags aan 65 jaar. Een man, ééne stem. Evenredige Vertegenwoordiging in alles en voor alles.
Nooit is de zoekersgeest der uitvinders
werkzamer geweest dan in de laatste twin
tig, dertig jaren. Heeft de toepassing der
stoomkracht in de eerste helft der negen
tiende eeuw eene ga nsche omwenteling ge
bracht in nijverheid en handel, ja, in de
ganache beweging der samenleving, in ons
g ansche dagelijksch leven, de toepassing
der electriciteit keert nu op hare beurt den
bestaan den toestand heeleraaal 't onderste
boven. De stoomkracht wordt stilaan ver
vangen door de barnkracht, die op dat
gebied wonderen verricht.
Gaat ge eene wereldtentoonstelling be
zoeken, 'tis al electriciteit wat ge hoort en
ziet. Machienen gonzen en daveren, niet
meer enkel door stoom bewogen,maar door
de barnkracht. Een enkele groote schouw,
soms een paar zulker schouwen zien we nog
boven de tentoonstellingsgebouwen uitste
ken en hare dikke, zwarte, onmetelijke
rookpluimen over den omtrek verspreiden.
Dat zijn de schouwen van het enkele stoom
tuig dat nog in de groote machienenzaal
werkzaam is en, door middel van riemen,
reusachtige dynamo's in werking stelt, die
overal licht en beweging doen ontstaan.
Gaat ge in den dag de nijverheidzalen
binnen, dan staat ge verwonderd op te zien
naar al het leven en de beweging die zich
rondom u voordoen.
Het is ronken en snorren, een draaien
en wentelen dat hoorei] en zien erbij ver
gaan. Wie zulk leven niet gewoon is, kan
het er niet lang uithouden En wat daar al
geschiedt gaat de denkkracht van den een-
voudigsten mensch te boven. Zagen en
schaven, boren en snijden in hout en ijzer,
io koper en staaj, da£ alles gaat er zoo
regelmatig en in schijn zoo eenvoudig dat
het onze verbazing gaande maakt. Geeue
nijverheid, geen stiel of ambacht kunt ge
uitdenken of ge ziet ze daar werkzaam door
middel van elektriciteit. Geen voorwerp van
algemeen of huiselijk gebruik, of het wordt
daar vervaardigd.
Eu 's avonds ziet ge in de zaleD een
verblindend licht, dat door al de zalen
schijnt en den nacht in dag herschept. Dat
is het licht der gloei- en booglampen.
Hoog boven uw hoofd hangen daar die
booglampen als zoovele zonnen te schitteren,
terwijl de gloeilampjes bij duizenden, tot in
de verste en verholenste hoekjes de uitstal
lingen verlichten. We mogtn wel zeggen dat
er met zoo'n licht geene verholen hoekjes
meer zijn. En niet enkel in de tentoonstel
lingen, maar door heel de beschaafde wereld
verspreidt zich de tooverkracht der electri
citeit. Hondorden, duizenden telegraaflijnen
doorkruisen het land in alle richtingen.
Eene spinneweb van telefoondraden is als
over onze steden geweven met aanliechtings-
panten aan alle huizon en fabrieken aan
de groote staties onzer ijzerwegen, bij groote
openbare werken, aan dokken en kaaien
zien we hooge booglampen op hondorden
meters afstands een helder licht verspreiden
terwijl binnen in de werkhuizen ontelbare
gloeilampjes het nachtwerk der arbeiders
verlichten; elektrische trams zien we overal
door onze straten rijden,sommige met troly-
atelsel, andere met accumulateurs en nog
andere met onderaardsche stoorageleiders
in alle kleine werkplaatsen helpt de elek
trische drijfkracht stielen en kleine nijver
heden aan den arbeid in koffiehuizen,
tooneelzalen en winkels is hetgazlicht ver
vangen door elektrisch licht overal is de
elektriciteit in werking met al hare voor-
deelen en ook... al hare gevaren.
Gevaren,ja. Weet men hoe talrijk zij zijn?
Kortsluitingen, aanraking der geleiddraden
met niet afgezonderde voorwerpen, onder
brekingen in de strooming en andere, nog
niet gekende oorzaken,kunnen dood en ver
nieling teweegbrengen.Zoo menige voorbeel
den hebben wij van ongevallen en rampen,
door de elektriciteit voroorzaakt en waarvan
de aanleiding nog niet gekend is. Nog altijd
zoeken de geleerden naar de geheime wer
kingen der electriciteit, niet enkel om nieuwe
voordeelen te vinden, maar om ongevallen
en rampen te voorkomen.
En welke zijn de duizende werklieden,
die met die alle3 verrichtende kracht,
zoovol gekende en nog niet gekende gevaren
moeten omgaan Onze volksjongens. Zij
helpen haar voortbrengen, richten haar op
onze tramlijnen, in onze werkhuizen, in
onze havens, overalen overal bedreigt hen
ramp of dood, wanneer zij maar een oogen-
blik vergeten met wien zij te doen hebben,
wanneer zij een oogenblik de voorzichtig
heid uit het oog verliezen, die zij steeds
moeten aan den dag leggen.
Wie moet dus die geheime natuurkracht
het best kennen Wie mag er ten minste
niet vreemd zijn opdat gebied? Het zijn
toch wel onze werklieden. Wie is er het
minst in de gelegenheid haar te bestudeeren,
zelfs in hare eenvoudigste wetten na te
gaan Zijn het ook zij uiat
Ons Staatsbestuur, van af 1884, heeft
overal waar het kon, de goede scholen
gesloten,de goede onderwijzers door onkun
digen vervangen en 'het vak der natuur
wetenschap nit het programma doen ver
dwijnen, uitgenomen de larndb >uwkenni* in
de landelijke scholen, waar zij dan nog
allerellendigst onderwezen wordt. Wat al
zedelijk, verstandelijk en ook stoffelijk
kwaad onze regeerders daardoor aan hot
volk berokkend hebben, weten zij wel,
maar in hunne fanatieke kortzichtigheid
willen zij het niet weten of houden er geehe
rekening van.
Het verstandigste en vooruitziende volk
vraagt, bij monde zijner afgevaardigden, het
verplicht onderwijs om in staat gesteld te
worden, de noodige kennis aan zijne kinde
ren te verschaffen, opdat zij zouden kunnen
met den tijd meegaan en gesterkt worden in
den zwaren en gevaarvollen levensstrijd. En
onze kortzichtige regeerders weigeren ons
het verplicht onderwijs. Het volk vraagt
kennis en onderricht en onze meesters
weigeren zulks zij voeren de onnoozelste
beweegredenen aan om het te weigeren. Zij
die een deel van hunnen rykdora veil hebben
om hunne eigene kindereo eene goede opvoe
ding, een goed onderwijs te verschaffen,
weigeren die gunst aan de volkskinderen
zij weigeren hun het onontbeerlijke geestes
voedsel, dat zij ten koste vau veel geld, aan
hun eigen kroost verschaffen. Waarlijk men
moet in België zyn om zulken non tent bij de
regeerders te zien doorstralen.
Mogen wij dan niet zeggen dat zulke
regeerders don naam van wetgevers niet
waardig zijn dat zij België van de spits
der beR?h->vi«> r, -- - .fisv - -
raag te stellen met het veraohterde Spanje
en het nog middeleeuwsche Rusland En is
het dan geen tijd dat al wie nog liefde voor
zijn land, voor zijn volk heeft, werke, onver
droten werke om ons van zulke regeerders
te verlossen, die de godsdienstige dweeperij
boven 's lands belang en 's lands voorspoed
stellen die in den vreemde pronken met
den overschot van zijnen glans en hier
werken om den laatsten spronkel van dien
glans uit te dooven, uit vrees dat het licht
der rede den godsdienstzin van ons volk zou
kunnen krenken
Slaan wij de handen ineen, liberalen, en
gij allen die het met het volk goed meent,
om België van zulke wetgevers te verlossen.
Zij meenen het slecht met ons. Hebzucht,
haat en nijd zijn de eeuige drijfveeren van
heel hunne handelwijze. X.
Vraag gericht tot den heer minister van
binnenlandsche zaken en openbaar onder
wijs, door den heer Buyl
Dezelfde redenen als die welke de acht
bare heer minister ingeroepen heeft ten
behoeve der oprichting van de gemeente
Bon-Secours, gelden met meer kracht nog
om Nieupoort-Bad af te scheiden van Oost-
duinkerke, de Panne van Adinkerke, en
Westende-Bad van Westende-dorp.
Is de Regeering niet van meening, dat,
dit zoo zijnde, er ook redenen bestaan om
Nieupoort-Bad, de Panne, en Westende-Bad
tot gemeenten op te richten
Vraag gericht tot den heer minister van
spoorwegen, door den heer Buyl
Eenige maanden geleden, werd een stoker
onzer mailbooten ziek. Hij leed aan long
tering. Toen hij eenigen tijd ziek was, werd
hij op wachtgeld gesteld zijne jaarwedde
werd met een vierde verminderd en op
fr. 67-50 per maand gebracht.
Sedert is de ongelukkige overleden en Iaat
eene weduwe met zeven kinderen in de
grootste armoede.
Sedert meer dan een jaar is een overste
werktuigkundige van dezelfde mailbooten
insgelijks ziek, maar in strijd met wat ge
beurde met zijnen armen collega, heeft men
de menschlievendheid gehad, niet alleen
zijne jaarwedde niet te verminderen, maar
men heeft ze zelfs tot haar maximum ge
bracht.
Denkt de heer mi-nister niet dat dit stelsel
van twee maten en twee gewichten niet kan
gewettigd worden en dat het betamen zou
de arme weduwe van den stoker, waarvan
sprake, de ten onrechte afgehouden som
terug schenken
angt werd proces-verbaal opgemaakt
mgun den klerikalen tap Concordiavan
l'^sj-lt, wegens verkoop van sterken drank
zonder vergunning.
De plichtige, die niets tot zijne verschoo-
nrng kon inbrengen, zou zich het maximum
<Rr boete, toepasselijk in dit geval, op den
litis gehaald hebben, 't zij 400 fr., indien
«9e Belgen gelijk waren voor de Wet.
Maar hier in ons laudeken voldoet het
kalot te wezen, opdat moeder Jnsticia den
blinddoek voor hare oogen wegneme en met
een zacht handje slaat daar waar zij eene
duchtige roede had moeten bezigen.
Weet gij lezer, welke boete de Concordia
heeft moeten betalen
Twee franken en vijftig centiemen
't Is schandalig, zult gij zeggen.
Ja, maar dat is niet alles. Men weet dat
de administratie de helft der boeten uitbe
taalt aan hare bedienden die, in zake vau
verknop van sterke dranken zonder vergun
ning, proces verbaal hebben opgemaakt.
Welnu, in het tegenwoordig geval heeft de
administratie aan elk barer beide bedienden
die de overtreding hebben vastgesteld eene
bijzondere premie van 5 fr. uitbetaald.
Het proces-verbaal kost dus aan den
Staat 10 franken en brengt hem 2 fr. 50 op.
AJzoo verliest hij 7 fr. 50 en zulks om
plezier te doen aan eenige doortrapte ka-
dodders.
Schoone justitie, voorwaar
Wij roepen do aandacht van alle eerlijke
herbergiers op dit feit.
Wat denken zij van die zonderlingerechts
pleging
dat wjj de wet goedkeuren, maar
verzetten togen hare afschaffing, dan moet
zij niet ontdoken worden door kadodders-
kringen, terwijl andere herbergiers zich tot
hot maximum der straf zien veroordeelen.
Ter vergadering van 9 April zal op
vragen geantwoord worden.
die
Een klerikaal bladje van Aalst schrijft nog
al dikwijls Wee Wee !1 Aalstenaars,
indien de liberalen moesten meester worden
op 't stadhuis, wat zou er toch gebeuren met
onze priesters, met onze kerken, enz.
Wel eenvoudig wat er in andere steden
gebeurt, waar de liberalen aan 'tbewind zijn.
Zie Brussel en al zijne voorgeborchten, zie
Oostende, Gent, Antwerpen, Luik, Bergen,
Charleroi, enz., wal geschiedt er daar nu
toch met de priesters en de kerken. Niets,
maar in bet geheel niets. Ja verschooning
toch iets. Welaan wat dan Wel dat de
priesters niets beter vragen dan in de groote
steden benoemd te worden.
Dat zij daar leven als vischjes in 't water,
dat zij doen en laten wat ze willen, vele pro-
fijtjes hebben en prachtige huizen bewonen.
En als de kerk in de schuld zit dan moet op
den hoop toe de liberale stad hare schulden
betalen.
't Is wreed, niet waar, hoe men toch met
de priesters en de kerken omgaat in de
liberale steden. Volksgazet.
Het dapper liberaal dagblad L'Echo
d'Ostcnde gaf over bovenstaand onderwerp
een uitgebreid artikel welke we zoo belang
rijk vinden, dat we het noodig oordeelen er
eenige uittreksels van mede te deelen aan
onze vlaarasche lezers.
In menigvuldige artikels bewezen we op
onwederlegbare wijze dat het klerikaal
gouvernement zijne creaturen boven alles
bevoordeeligt, op 100 benoemingen in het
gerecht, het onderwijs, enz., enz., worden
er 99 volbloed klerikalen en enkel 1 liberaal
aangetroffen, en over het algemeen is die
liberaal dan nog zeer gematigd. Liberale
notarissen en deurwaarders ziju er bijna
niet meer te vinden.
Het klerikaal gouvernement bevoordee
ligt op eene schandalige wijze de vrije kleri
kale scholen, en schenkt, onder vorm van
toelagen, hij duizenden en duizenden van
ouze vetbetaalde belastingen aan nuttelooze
broerkensscholen en tutti quanti.
In de verdoeliug van het gemeentefonds
gaat het gouvernement insgelijks op zeer
partijdige wijze te werk, zooals'men zal zien
uit hetgene volgen zal.
Het gemeentefonds werd ingesteld door
Frère-Orhan, om de gemeenten min of meer
schadeloos te stellen wegens het groot ver
lies die ze ondergingen bij de aschafling der
octrooirechten.
Welnu, onder de liberale ministeries werd
de verdeeliug van dit fonds altijd zeer recht
vaardig gedaau, terwijl het hedeudaag-wlio
gouvernement op wraakroepende wijze d
klerikale steden en dorpen be voordeel igr .n
do liberale forteressen, langs eenen anderen
kant erg benadeeligt, ten einde het bestuur
in die plaatsen moeilijk te maken aan de
liberalen.
Een kort overzicht zal ons daarvan een
doorslaand bewijs leveren Brugge, als
hoofdstad, gaat met het leeuwenaandeel
wegen ontvangt 028,197 fr. op eene be
volking van ongeveer 54,000 inwoners.
Het liberaal Oostende met zijne 42,000
inwoners ontvangt 834,374 fr. 't zij dus
ongeveer 200,000 fr. minder dan het doode
Brugge.
Kortrijk met 34,000 inwoners ontvangt
322,275 fr. Yperen eene andere klerikale
stad, en nog dooder dan Brugge, krijgt
115,000 fr., hetzij bijna de helft vau
Oostende en nochtans bedraagt hare bevól
king slechts 17,000 inwoners.
Deze 3 klerikale steden worden dus ver-I
meer bevoordeeligd dan Oostende en noch
tans zfln er daarvan 2 «tedeo wier bestuur
weinig of niets doet voor den vooruitgang
en den bloei der stad.
Oostende, integendeel, die van jaar tot
jaar aanzienlijk in bevolking vermeerdert,
wordt op stiefmoederlijke wijze behandeld
door ons fanatiek gouvernement.
Roeselaere, eene stad met 25,000 inwo
ners ontvangt minder dan Yperen, alhoewel
hare bevolking veel grooter is dan deze van
laatstgenoemde stad, haar aandeel is slechts
145,000 fr. Yan waar dit verschil
Is Roeselare misschien liberaal zooals
Oostende
Neen, juist het overgestelde, Roeselaere is
te klerikaal en het gouvernement hoeft daar
zooveel niet te geven, want hare macht is
liberale stad en daarom dieneii tie vncuiüjes
daar meer gesteund te worden. Thielt, een
ander fanatiek nest als Roeselaere, vaart
niet beter en krijgt slechts 54,000 fr. op
eene bevolking van 11,000 inwoners.
Steden dus die ultra klerikaal zijn wor
den evenals de liberale centers op stief
moederlijke wijze behandelt maar steden
die vroeger liberaal waren of waar de kleri
kale meerderheid gevaar loopt omgeworpen
te worden, krijgen een ferme brok van den
kaas.
Noemen wij hier ter loops maar
Dixmude 3,600 inw. 34,000 fr.
Nieupoort 4,000 27,000
Veurne 6,000 42,000
Blankenberge 6,000 79,000
Zooals wij hooger schreven geeft ons dit
eon doorstaand bewijs van de partijdigheid
en de onrechtvaardigheid onzer klerikale
meesters en moeten we dus alles doen wat
in onze macht is om immer de klerikalen te
bestrijden, op gemeentelijk, provinciaal en
staatkundig opzicht.
Woeste, in zijn vertlagover het wetsvoor
stel Mechelynck ten voordeele der evenre
dige vertegenwoordiging in de gemeente
raden, laat zich uit als volgt
Wij moeten die (rechtvaardige) hervor
ming verwerpen
1Omdat de gemeenteraden op den builen
meestal gekozen worden bij algemeene
stemmen
2. Omdat hun bestuur vaderlijk is
3. Omdat er nu vrede is en dan oorlog
zou ontstaan
4. Omdat de inwoners alle gemak hebben
om de gemeentezaken na te zien.
Neem nu juist het tegenovergestelde en
ge zult in de waarheid zijn.
Woeste en de rechterzijde zijn er eenvou
dig weg tegen, omdat de pastoor er belang
bij heeft
1. Geldelijk.
2. Geldelijk.
3. Geldelijk.
En daarmede Amen en uit
Over tijd van jaren was het, bij zekere
klas van lieden, een gemeen spreekwoord
De keern is betooverd en de boerin en
kan geen boter maken.
Aanstonds werd de knaap naar de plaats
gezonden om den onderpastoor, en mits be
taling, prevelde liet gekruind heerschap
eenige gebeden, wierp eenige druppels ge
wijd water, maande de boerin aan den keern
uit te spoelen, en... de duivel was verjaagd.
Sedert het landbouwonderwijs meer ver
spreid is, sedert, bijzonderlijk, de landslie
den verstaan dat reinheid en netheid de
DE
I
IXMUDENAAR
.tr iwn»a>lBO I li UW IVdlü-U s filCU
rute «V» vruegoV «®n»
