ZONDAGSBLAD
Het Volkj8GÊ2S met de Burgerij
Feeslplechligliedeii Ier eere van
Mevr. HEMMAN DECLOEDT
Zondag 12 April 1908
10 cent, per nummer 64* jaar N' 15
voor de Stad en het Arrondissement.
Treinen ran 1 Jan. lot 1 Jnni 1908
Hunne liefde voor
vorst en vaderland.
Coöperatieven.
Eerbied voor
den kwispel
Valschheid.
y Onwetende lotelingen.
Rijkdommen
der Kloosters.
De Belgische Rent.
Een en ander
Abonnementen voorop betaalbaar. De
aboanenlen genieten het recht van kosteloos
drie annoncen. De affichen worden eens
gratis ingelijfd I Annor.cen 20 c. per regel
Rechterlijke eerherstellingen 1 fr. per regel
ea vonnissen 30 c. Men schrijft in bij den
drukker-uitgever en in de Postbureelen ofbij
de facteurs. Annoncen en artikels franco
toe te zenden tegen den Vrijdag-avond aan
de Uitgever Euo. VanCuyck, Dixmude.
Vertrek uit Dixmude naar Gent en Brussel
4.59 7.18 8 34 10.22 12.26 2.13 4.20 6 31
Vertrek uit Dixmude naar Veurne en Duinkeike
7.15 9.21 1 1.40 2.11 5.39 8.06 7.55 9.43
Vertrek uit Dixmude naar Nieupon-1 a< i
7.27 9.29 12.27 2.17 5.46 7.45 8 li
Werkmanspensioen 1 FR. daags aar 65 jaar. Een man, ééne stem. Evenredige Vertegenwoordiging in alles en vcor alles.
Heden Zondag 12 April 1908, zal de Diksmuidsche bevolking in de
gelegenheid gesteld zijn, nare hulde en dank te betuigen aan eene harer
verdienstelijkste damen wij bedoelen Mevrouw HEIRMAN-DECLOEDT,
gewezen Hoofd-Onderwijzeres der Gemeentescholen onzer stad.
De tallooze diensten opsommen welke deze talentvolle dame gedu
rende een termijn van bijna 30 jaren aan het volksonderwijs bewezen
heeft, zou ons te ver leiden. Bestatigen wij echter, dat allen die het
hart op de rechte plaats dragen, met koortsachtigen ijver den dag te
gemoet zien om deze waardige vrouw te vieren met al den luister waarop
zij meer dan volle recht heeft.
Het is dus met vreugde dat wij dien ongedwongen ijver bestatigen,
waaraan iedereen zoo ievervol medewerkt om de feestplechtigheden in
pracht en luister alles te zien overtreffen wat wij tot heden hebben
kunnen bewonderen.
Het feestprogramma is smakelijk uitgekozen.
Zijn de katholieken aan 't bewind, dan
stroomen hunne dagbladen en den mond
der geestelijken over van hunne vurige liefde
voor vorst en vaderland.
Zijn de liberalen aan 't bewind, dan moet
men de koningen en de ministers met
I, bl. 243.)
Dan roepen de pastoors in hunne kerken
Wapent u, broeders ge zult met
den Koning beginnen en met de
Ministers eindigen. (School-enkwest
deel I, blad. 244.)
Dan leeren de pastoors in hunne patro
nages aan de meisjes dat de Koning eene
vod is, een geus
Dan vond men in de provintie Luxemburg
eenen pastoor die op den stoel der waar-
beid tot zijne parochianen zeiNu blijft
er ons niets anders meer over dan de
burgeroorlog, en gij zijt verplicht
uw leven te geven om de uitvoering
van deze ongelukswet (de schoolwet)
te verhinderen. (School-enkwest, deel
IV. bl. 600).
Ziedaar die zoogezegde vrienden van vorst
en vaderland
Huichelaars, vervolgers en broodroovers
Vijanden van een degelijk volksonderwijs,
dat waren de katholieken vroeger, dat zijn
ze nu en dat zullen zij altijd zijn
Van jaar tot jaar neemt het aantal sa
menwerkende maatschappijen in ons land
toe. Op een jaar tijds, van 1 November 1906
tot 31 October 1907, zijn er in Belgie 239
nieuwe Coöperatieven tot stand gekomen.
Hoofdzakelijk werden die in landbouwcen
trums gesticht. De meeste hadden voor doel
het onderling aankoopen van landbouw
werktuigen, voeder en meststoffen, winkel
waren, kleederen, enz. Vau de 2860 coöpera
tieven, die sinds de wet van 1873 tot 1906
totstandkwamen, werden er slechts 278
ontbonden.
Bij het begin van verleden jaar, waren
zoo maar 2683 coöperatieven in Belgie
werkzaam.
't Zijn de kleinste handelaars en nering
doeners, die met alle dergelijke samenwer
kende maatschappijen het slechtste varen.
Dinsdag wandelde een aalmoezenier, met
den gulden kwispel aan den hoed, fier als
een baan. langs de straten te Gent, toen een
soldaat, een buitenjongen, in tegenoverge
stelde richting aankwam. Ons pastoorke
hield den soldaat in de oogen. Ah een kolo
nel moet de aalmoezenier door de militairen
gegroet worden. En er was veel volk in de
straat en de raenschen gingen nu eens zien
hoe eerbiedwaardig een aalmoezenier, welke
hoogverheven personage een pastoor is. En
reeds hield hij de hand gereed om terug te
groeten, toen de soldaat gerust voorbij trok
zonder den kleinen vinger zyner linker hand
aan den naad zijuer broek te houden en de
rechterhand aan zijn kepi te slaan. De
soldaat had ongetwijfeld den gulden kwispel
niet bemerkt, maar het pastoorke deed hem
eenige stappen terugkeeren en eischte den
militairen groet.
De voorbijgangers spraken daar schande
over en hadden medelijden met den armen
soldaat, die toen bleek zag als een lijk,
waarschijnlijk uit vrees voor de straf welke
bem voor manque de respect envers un
Zedeles een pastoor, die uit onzen zak
vet betaald wordt en vrijgesteld is van
dienst, speelt baas over den armen werk
man of boerenjongen, die uit zijne familie
en van zijne broodwinning getrokken wordt
om in de plaats van dienzelfden priester
naar de kazerne op te rukken en desnoods
de eigendommen te beschermen van de rijke
fiskens die zich van den Soldatendienst vrij-
koopen voor een handvol geld.
Ziedaar het onderwerp voor eene gods
dienstige schilderij welke men in alle kerken
zou moeten hangen.
Dat zou ten volle overeenstemmen met de
zuivere leer van den armen schrijnwerkers-
zoon van Nazareth en het volk zou er aan
leeren hoe de geestelijken samenspannen
met de fortuinbezitters en machtigen der
aarde om schreeuwende voorrechten te
handhaven en de armen onder hun bedwang
te houden.
Onze klerikale tegenstrevers hebben geen
enkele hunner beloften gehouden voor de
verkiezingen van 1884 waren zij ten velde
getrokken met de militaire kwestie, onder
den kreet:«Geen man,geen kanon meer!
en, sedert 1884 hebben zij een totaal van
168 millioen 575,521 frank doen stemmen
voor de versterkingen van Antwerpen, en
der Maas, voor de schutterij ter plaatse
en van het versterkte kamp.
Onafhankelijk van deze aanzienlijke som,
klom de oorlogsbegrooting van 46,983,860 fr
in 1884, tot 57,116,974 frank voor 1908.
Deze cijfers zijn welsprekend de kiezers
zullen ze waardeeren.
Het onderzoek gedaan in 1909, ten einde
den graad van geleerdheid der milicianen
vast te atellou, heeft de volgende uitslagen
gegeven
Niet kunnende lezen noch schrijven 7.94
per honderd
Slechts kunnende lezen 1.86 p. h
Kunnende lezen en schrijven 42.51 p. h.
Hebbende een volledig onderwijs genoten
47.69 p. h.
Uit die cijfers blijkt dus, dat op 100 mili
cianen er sleohts ongeveer 48een fatsoenlijk
onderwijs genoten hebben. Wij zeggen dege
lijk onderwijs, en wij drukken or «p. Want
wie gaat beweren, dat de sukkelaar, die be
zwaarlijk zijn naam kan schrijven of kakke-
lend een regel schrift of druk kan spellen,
tusschen de onderwezen menscben kan ge
steld worden
Zulke graad van geleerdheid was mis
schien voldoende in den tijd van Maria-
Theresia, toen de oordjesschool nog de
hoogste uitdrukking was van geesteslicht
verspreiding. Thans, echter, komt hij niet
meer in aanmerking en de lieden die er geen
voornamer wetenschappelijk bagage op na
houden, zijn veroordeeld het in de wereld
mSv ver te brengen.
Dat weten trouwens de katholieke regeer
ders ook, maar sektarische neigingen en
partijberekeuingen weerhouden li9n, aan
hot land te schenken wat het noodig heeft
als brood.
Gaven wij morgen aan de klerikalen het
recht, met de gelden van den Staat heel het
land met konfessionneele scholen te begif
tigen, overmorgen hadden wij het lang be
trachtte verplicht onderwijs. Maar juist dat
wii de vrijzinnige partij niet dulden. De
school moet een zuiver onzijdig terrein blij
ven, toegankelijk voor de kinderen van alle
burgers, waar geen godsdiensthaat wordt
aangekweekt, geen verschil van Staatkun
dige of wijsgeerige meening in aanmerking
komt.
De school dient om nuttige burgers, niet
om dompers te vormen.
't Is betreurenswaardig te bestatigen dat
Belgie wellicht liet eenige land is, waar het
gouvernement tegen het officieel onderwijs
samenspant
Ook moet men zich niet verwonderen, als
liet in ons land is dat men de meeste onge-
letterden aantreft; op 10,000 jongelingen
van 25 jaar, telt men er in Denemarken 20,
in Duitschland 70, in Zwitserland 80, in
Holland 230, in Engeland 370, in Frankrijk
460, in Belgie 1,010.
Op meer dan een miljoen kinderen die den
ouderdom bereikt hebben om ter school te
gaan, zijn er ongeveer 200,000 die geen
onderwijs ontvangen, 't Is een der oorzaken
van de voortbrengende minderheid onzer
^arklieden zij is toe te schrijven aan de
ïïfig.
Men kan zich geen gedacht vormen der
belangrijkheid van de kapitalen, die den
weg naar de kloosters inslaan ook moet
meu zich over hunne ontzaglyke rijkdommen
niet verwonderen.
Eene statistiek, onlangs openbaar ge
maakt, schatte op 612,517,000 fr. de waarde
der bebouwde en niet bebouwde eigendom
men op 117,411,000 fr. de waarde der
gronden en onroerende goederen die zij aan
byzonderen verhuren zonder de kunstwer
ken te rekenen, wier schatting is ontsnapt,
zooals zij aan de belasting ontsnapt.
In 1857 was het land in opschudding ter
gelegenheid van het neerleggen van het
berucht ontwerp, door de openbare meening
als a kloosterwet bestempeld heden on
der vorm van toelagen en onderhoudskosten
leven honderden kloosters, duizenden man
nelijke en vrouwelijke geestelijken tellend,
op de kosten van den Staat en der openbare
machten.
Deze aldus in 't licht gestelde toestand,
toont aan wat M. Woeste verstond toen hij
zei dat het programma zijner partij zich in
drie woorden liet samenvatten behouden
verbeteren, beletten
't Ziet er maar rot uit met de Belgische
rent. Dan wanneer in al de landen van
Europa de Staatsfondsen altijd maap toe
naar omhoog gaan, krijgen de onze al meer
en meer lood in hare vleugels.
In 1903 stond zij nog boven pari. In
Januari 1906 was zij reeds tot 99 frs 75 ge
zakt. Heel het jaar 1906 bleef zij op die
hoogte vlotten, maar immer met neiging tot
dalen. In Januari 1907 was zij reeds tot
99 frs 66 gezakt, doch van dan af is zij gaan
stijgen als een steen in het water. In April
stond zij op 99,77 in Juni op 97,34 in
October op 96,76 in December op 95,70
Op de beurs te Brussel ging zij Vrijdag
alleen, nog 35 centiemen achteruit. Thans
staat de Belgische rent op 94,40. En er be
staat nog zelfs niet de schiju vau eeuige
reden, waarom het met dat dalen ophouden
zou Wel integendeel.
Volksvertegenwoordiger DeSaedeleer, ne
franskiljon van Haeltert, zegt ons dat het
wetsontwerp op 't Vergunningsrecht maar
in den toekomenden zittijd zal besproken
worden. De reden? Het nieuw projekt
doet ten allen kanten klachten ontstaan en
moet zekere wijzigingen ondergaan.
Herbergiers opgepastDe katholieke re
geering, bevreesd voor d'uitslag der aan
staande kiezing, durft nu aan 't volk hare
echte zienswijze niet doen kennen. Maar,
behoudt de domperskliek eene meerderheid,
hoe klein zij ook weze, dan zal men op
uwen zak kloppen en praten raoogt je, maar
betalen moet ge 1 Zoo niet, herberg toe ea
boet op den hoop 't ziet er lief uit
Toen in 1860 de wet gestemd werd op de
afschaffing van het octrooi, dan huilden de
klerikalen dat de eenige reden om die wet
te maken was den koning Leopold te ont
slaan van 6,000 fr. octrooirechten die hij
betaalde in de stad Brussel. Die beleedi-
gingen tegen den koning maakte indruk op
de rechterzijde en zij stemde tegen 1
Toen de inrichting der spaarkas ter
sprake kwam, verklaarde de klerikaal
Tack... dat dit een wapen was waarvan men
een slecht gebruik zou gemaakt hebben,
hetgeen hem niet wierhield later zelf
beheerder van die spaarkas te worden. Een
ander klerikaal, Duraortier, ging verder, en
zeidie wet is in stryd met de Grondwet
en nu weet men nochtans welke diensten de
spaarkas bewijst 1
Het volgende is eeo zeer kenschetsend
feit
De Hollandsche regeering laat op Java
aan de Maleiers niet toe eeo andere dan
hunne taal te gebruiken voor het gerecht,
terwijl al wie daar een rechlarsarabt be-
kleedt, de taal der inboorlingsn moet
kennen.
In ons land heeft het eenvoudig recht
zwichten voor 'de onkunde vaft
leeren.
Zoo zegde de heer substituut-krijgsauditor
DeGroote, Donderdag laatst in de Vlaam-
sch*1 Konferentie der balie van Gent.
Nu stelt zich de volgende vraag
Binnen kort gaat België den Kongo
overnemen.
Dus zullen er in Kongo rechters enz.,
moeten zijn. Zal men dezen verplichten één
of meer talen van het zwarte land aan te
leeren, gelijk de Hollanders hunne rechters
opleggen in Java, of zal men de negers ver
plichten Fransch te leeren, gelijk men het
de Vlamingen zoolang heeft willen doen
doen
Wo zijn benieuwd te weten hoe men daar
zal uitgeraken
Het fabrikeeren van harde eieren vormt
in Engeland een bloeiende nijverheid. I11
een enkel gesticht worden er duizend per
uur gemaakt, op de volgeude wijze
De dooier wordt gevormd uit roggebloem
ameldonk en andere zelfstandigheden. Het
wit wordt gemaakt uit alburaine. De schei
kundige samenstelling is geheel en ganse!)
gelijk aan die der natuurlijke eieren. Het
binnenvlies is va 1 gelatine en de schaal is
iets dikker dan de gewone fin van pl t ister
uit de Parij8che steengroev0n gemaakt.
De dooier wordt eerst irt een bol gerold
en goed gestold, daarna met het eiwit omge
geven en zeer vlug rondgedraaid ona het den
eironden vorm te geven en daarna opnieuw
gestold, het schijnt dat de eieren lekker
zijn,maar gelooven kunnen wij het raoeilyk.
Maandag is Pierpont Morgan met zijo
dochter bij den Paus op gehoor geweest.
Morgan bood den Paus pen en papier aan
met verzoek iets voor hem te schrijven.
De Paus schreef Wij wenschen den
heer Morgan en zijn gezin het beste, en
bidden God dat Hij hun geluk geve en
onderteekende.
Uit dankbaarheid voor dit handschrift,
heeft Pierpont Morgan ook zijn naam met
eenige cijfers op een papiertje gezet eu den
Paus gegeven.
Nu wordt gemeld
J. Pierpont Morgan, die zich te Rome
bevindt, is daar plotseling ziek geworden.
De vriendeu van den geldvorst maken zich
ongerust.
Het is bekend dat bedelaars kleine kin
deren huren om des te beter het medelijden
opto wekken.
Dat gebeurt hier zoowel als elders.
Door een van de politierechtbanken in
Londen werden onlangs nog twee Italianen
tot een maand gevangenisstraf veroordeeld,
wegens bedelarij mei een meegenomen kind
van twee jaar. Bij hel onderzoek bleek, dat
tot dit doel dikwijls kinderen gehuurd
worden gewoonlijk voor zes stuivers per
dag, op dezelfde wijze als men zich vroeger,
om het orgel, dat men draaide te versieren,
DE DIXMUDEHAK
go»crcu (JouUcu. (Oullffül VIlUwOOLy liccl
- «ooliiv.
t—~aan oman mg-
uu VOKaCÖDUit# UUAö tadi Uiot wmuu
