ZONDAGSBLAD
Het Volk
met de Burgerij
Zondag 26 April 1908 10 cent, per nummer 64* jaan N' 17.
voor de Stad en het Arrondissement.
Treinen van i Jan. tot t Jnni 1908
De financiën des land.
Zware verliezen.
Gelijkheid.
M. Buyl op de
kiesmeeting te Hasselt
Een en ander
-*
Abonnementen voorop betaalbaar. De
abonnenten genieten het recht van kosteloos
drit annoncen. De affichen worden eens
gratis ingelijfd I Annoncen 20 c. per regel
Rechterlijke eerherstellingen 1 fr. per regel
en vonnissen 30 c. Men schrijft in bij den
drukker-uitgever en in de Postbureelen ofbij
de facteurs. Annoncen en artikels franco
toe te zenden tegen den Vrijdag-a>ond aan
de Uitgever Etjg. VanCtjyck, Dixmude.
Vertrek uit Dixmude naar Gent en Brusssl
4.59 7.18 8 34 40.22 12.26 2.13 4.20 6 31
Vertrek uit Dixmude naar Veurne en Duinkerke
7.15 9.21 11.40 2.14 5.39 8.06 7.55 9.43
Vertrek uit Dixmude naar Nieuport-baden
7.27 9.29 12.27 2.17 5.46 7.45 8.12
Werkmanspensioen 1 TUR. daags aar 65 jaar. Een man, ééne stem. Evenredige Vertegenwoordiging in alles en voor allc6.
Onder al de belangen, die een staatsbe
stuur dient te behartigen, staat wel de wel
stand zijner schatkist op deu eersten rang.
Biimen en buiten het land moet die welvaart
in eere gehouden worden en men moet alles
vermijden wat haar, al was het maar in
schijn, zou kunnen in opspraak brengen.
Een der bijzonderste kenteekeus van die
welvaart is wel het vertrouwen, dat er ge
steld wordt in de fondsen, die de staat op
de geldmarkt brengt en dat vertrouwen
wordt gekenmerkt door den min of meer
hoogen koers in die fondsen.
Welnu, dat vertrouwen schijnt mij deer
lijk aan 't wankelen. De staat geeft vier
reeksen reuten uit van eene nomiuale waarde
van 100 fr. Drie van die reeksen geven 3%,
de andere 2 1/2 Over een drietal jaren
stonden die drij eerste reeksen aan pari,
dat wil zeggen dat men op de beurs 100 fr.
moest geven voor zulk een lot. De reeks van
2 ijt t. h. stond er wat beneden. Wat zien
wij nu De 3 eerste reeksen kan men nu
koopen aan 93 fr. de 4da aan 77 fr. 50. Dat
is e»«ne verlaging van 7 fr. per lot voor de
reeksen aan 3 t. h. en meer dan 15 fr. voor
de reeks aan 2 i t. h.
Zulke groote daling in dnj jaar lijds geeft
stof tot nadenken en men is geueigJ te zeg
gen dat het vertrouwen in 's lands welstand
ook tel aan 't dalen is. Ons staatsbestuur
begint dus op de opeubare geldmarkt zijn
krediet te verliezen.
Maar er is iets meer. Duizenden kleine
spaarders verliezen door die daling op ieder
plaatst, ruim 7 fr. Voor een duizendtal
franken is dat eeu zuiver verlies van 70 fr.,
en wie zoo een tienduizendtal franks aan
den staat toevertrouwd beeft, schiet er dus
700 fr. bij in, zoo hy zijne waarden seffens
wil te gelde maken, hetgeen voor velen het
geval kan zijn.
Wie een huisje wil koopen of eeneu klei
nen handel beginnen, steunt op de tiendui
zend frank, die hy aan den staat heeft toe
vertrouwd, dikwijls, na lang en zorgvuldig
sparen, denkende dat zijn geld in goede
handen is, en als hij bij slot van rekening
van dat geld gebruik wil maken, telt mijn
heer de staat hem 700 fr, miuder af Voor
zoo'n mensch is dat een groot verlies.
Er is evenwel nog meer. De staat werkt
met hand en tand om zijne spaarkas, die hij
waarborgt, in de gunst van het publiek te
brengen en de geringe burgers aan te zetten
hunne zuurgewonnen spaarcentjes aan die
kas toe te vertrouwen. Met dat doel werden
reeds redevoeringen bij de macht gegeven,
geheele hoopen omzendbrieven tot aanbe
veling gestuurd. In den beginne zouden de
spaarders 3 t. h. van hun geld krijgen
maar er kwamen vele spaarders en die
spaarden zoo zorgvuldig en aanhoudend
dat zij na ettelijke jaren 2000 fr.. 3000 fr.
en meer op hun boekje staan hadden.
Toen kwam er een omzendbrief rond van
wege het beheer der spaarkas dat er nog
wel 3 t. h. zou gegeven worden, maar alleen
voor sommen beneden de 2000 fr., wie meer
had kreeg maar 2 t. h.
Daar werd geklaagd eerst stil, dan luid
en algemeeo, en dan zegde de Staat Gij
kunt uwe spaargelden omzetten in Belgische
rent. Die geeft 3 t. h. De spaarders deden
zulks en misschien wel eenige milliosntjes
van dat spaargeld werden in staatsrenten
omgezet omdat die 1 t. h. meer gaven en
toch ook stevig stonden. Eu nu al op twee,
drij jaar tijds krijgt die stevigheid eenen
krook van 7 t. h., meer dan 2 maal zooveel
als de staat aan intrest geeft.
Mag men nu niet vragen wien het staats
bestuur voor den aap houdt
Dat zoo iets gebeart met eene afzonder
lijke bankinstelling of met eene naamlooze
maatschappij, tot daar toe. Wij waren niet
verplicht daar vertrouwen in te stellen. Wy
hadden eene kans gewaagd en wy verliezen.
Maar zoo te leurgesteld zijn door ons eigen
staatsbestuur, dat alle waarborgen van
zekerheid zou moeten opleveren dat de
spaarders om zoo te zeggen verplicht zijne
renten te koopen op gevaar af 1 t. h. te
verliezen.
Dat is wat te kras en het publiek is ge
rechtigd te vragen wie de oorzaak is van
die plotselinge daling. Staan wij hier voor
een van die toeren van het ministerie
de Smet de Naeyer Heeft dat ministerie
zoo op korten tijd eenige duizenden renten
op de markt gesmeten om het aanbod te
verhoogen in vergelijking met de aanvraag
en zoo die waarden te doen dalen om dan,
als zij laag genoeg waren, die waarden aan
verminderden prijs op te koopen en zoo
eenige duizenden franken meer te hebben
om aan nuttelooze dingen te besteden? Of
is de Kongo-ondernemiug, die aan gang is,
daar oorzaak van
Aan senateur Magnette, die minister
Liebaert daarover heeft ondervraagd, heeft
deze geen voldoende antwoord gegeven. Hij
heeft daarenboven nog al wat gespot met
de spaarders door te zeggen dat zij hoege
naamd niet verplicht waren hun spaargeld
in renten om te zetten en dat degenen die
meer dan 2000 fr. in de spaarkas hadden,
geen kleine spaarders waren.
Wij hebben recht, meer daarover te weten
en het is tijd dat die toestand verandere.
De staat mag zoo onbehendig met het geld
zijner burgers niet omspringen. Of is die
handelwijze een nieuw raiddel om wat geld
te krijgen in de arme schatkist, die zooda
nig leeg gemolken is door allerlei ver
kwistingen. dat er de bodem van bloot ligt
Is het dan nog niet genoeg geweest, aller
lei belastingen te haffen op den alkooi, op
de eetwaren en andere artikelen van ver
bruik Moet men dan nog ongevraagd dui
zenden en duizenden franken van de open
bare spaarcenten afnemen? Of is het huidige
staatsbestuur niet meer io staat, de spaar
gelden van de burgers naar behooreu te
beheer6n
Dan is het tijd dat wij er een ander heb
ben en ik raad de aniiklerikalen aan, alle
geschillen by te leggen en met vereende
kracuten op te koineu om de oubehendigen
af te danken, die zooverre gekomen zijn,
dat zij eenen aanslag op de openbare spaar
zaamheid moeten doen en 'a lands krediet
in den vreemde aan 't wankelen brengen om
hun budget in evenwicht te houden.
Wat er ook van zij de burgers moeten
't dalen zijn. Wat minister Liebaert aan
senateur Magnette gezegd beeft is niet vol
doende. Hij heeft maar uitvluchten gezocht
om de ware oorzaak van deu toestand te
verbergen.
Waarom zouden onze afgevaardigden
hem daarover in de kamer van volksver
tegenwoordigers niet eens ondervragen.-Dat
zou eeu belangrijk punt zijn in de bespreking
van don toestand vóór de kiezingen. X.
Een aartbisschop antwoordde aan Riche
lieu, die de pastoors aanzette hun deel bij
te dragen in de staatslasten Het oude
gebruik der kerk wil, dat het volk betalt
met zijne goederen,de adel met zijue wapens
en de geestelijken met hunne gebeden.
Welke geest van gelijkheid, welke ge
hechtheid aan 's landsvoorspoed van den
kant der priesters, die, als het volk gebukt
gaat onder lasten, edelmoedig hunne...
gebeden aan de openbare schatkist schen
ken. Welke goedhartigheid! Zoo een wagen
vol en vijf eens, dan krijgt ge een pinte bier.
Gelijk de kerk vroeger was, zoo is zij
heden nog geen enkel harer oude eischeu
met haren oudeu geest van dominatie heeft
zij afgestaan.
Wij lezen in Vrije Volle van Tongeren
Na de prachtige redevoering van den heer
Hyraans spreekt nog de heer Buyl. Zijn
optreden wordt met een daverend handge
klap begroet. De gevierde volksredenaar,
na eene korte inleiding, doet met veel wel
sprekendheid uitschijnen den veldtocht van
leugen en laster door de klerikalen over
twee jaren, tijdens den kiesstryd, op touw
gezet. De Vlaamsche buiten werd over
stroomd met schandalige prenten waarop
Fransche soldaten waren afgebeeld die
kerken afbraken, priesters mishandelden,
kruisbeelden verbrijzelden. En met die
schaamteloos-leugenachtige preaten,tracht
ten zij indruk te maken op de gemoederen
van zoovele lichtgeleovige kiezers. Zoo zal
't in Belgie ook gaan, beweerden zij, wan
neer ooit de liberalen aan 't roer komen, 't Is
met behulp van zulke eerlooze doenwijzen
dat die bedriegers hunne tegenstrevers
bevechten. Zij deinzen waarlijk voor de
laagste, de verachtelijkste middelen niet
terug als zij maar denken zoo doende hun
nen politieken winkel te kunnen bevoor-
deeligen.
Schande over hen
Verder toont M. Buyl het bespottelijke en
tevens het droevige aan der zoogezegde
maatschappelijke wetten, door de klerikalen
met tegenzin gestemd, enkel omdat zy door
den drang der omstandigheden er toe ge
dwongen waren. Het arbeidspensioen van
ntgea centen daags wordt door hunne kies-
dravers op vele plaatsen geweigerd of toe
gestaan naar gelang de belanghebbende, hij
weze in nood of in een betrekkelijken wel
stand, al of niet gewillig hun dwangregiem
ondergaat Zoo gebruiken zij het geld der
lasteribetalers om gewetens te verdrukken
of om omkooperij te plegen. De wet op de
werkongevallen is ook al een toonbeeld van
ongerijmdheid zij is zoodanig opgemaakt
dat de werkgever er belang bij heeft zooveel
mogelijk ongehuwde arbeiders te bezigen,
daar deze laatsten, wanneer hun een onge
val overkomt, eene veel geringere schade
vergoeding ontvangen dan zij die gehuwd
en vader des huisgezins zijn. Dat is in zeke
ren zin onzedig en die wet moet veranderd
worden.
Ook betoogt M Buyl hoe noodzakelijk
het is het volksonderwijs uit te breiden. De
kinderen van don werkman moeten zoo
overvloedig mogelijk het voedsel des geestes
kunnen ontvangen opdat zij later in het
maatschappelijk leven nuttige leden der
samenleving worden, bewust van hunne
waardiging als mensch, zich met gemak
kunnen wapenen in den strijd voor het be
staan en alzoo aanspraak mogen maken op
hooger loon, op meer welstand. De werkman
die zwoegt voor een hongerloon is bedeesd
en vreesachtig hij gevoelt den band die
hem knelt, terwijl hij die eene goede dag
huur wint vrijer ademt, onafhankelijker is
en fier het hoofd opheft, 't Is juist dat wat
de klerikalen niet willen en daarom zijn zij
togen de hooge loonen, want ziet. is het niet
in de klerikaalste streken des lands dat de
werkman het slechtst betaald wordt en dat
de grootste armoede heerscht
^De wakkere en onvermoeibare volks-
verlegenwoörrtiger van Dixmude Veurne-
Oostende spreekt verder nog van de maat
regelen vroeger genomendoordenlandbouw-
minister DeBruyn, zoogezegd io 't voordeel
van deu landbouw, doch die voor dezeu
laatste niet het minste nut hebbeu opgele
verd en in wezenlijkheid echte boerenplage-
rijen waren. Met eenige voorbeelden aan te
haleu van de verregaande ongerijmdheid
dezer maatregelen wekt hij niet weinig de
lachlust zijner toehoorders op.
M. Buyl maakte ook nog den lof vau
M. Peten en zet zijne redevoering voort na
genoeg in denzelfden zin als hij eenige uren
vroeger teSt-Truiden gedaan had.
Hij doet ook een oproep tot de begoede
burgerij opdat deze zich wel zou doordrin
gen van bareo plicht eene behulpzame haud
te reiken tot de lagere standen en deze te
helpen tot het bekomen van meer welstand,
meer geluk en tevens tot eene hoogere op
vatting van het levensdoel.
Om te eindigen noodigt M. Buyl de heeren
Wielemans en Arckens uit een voldoend
getal hectoliters van hun beste gerstennat
te brouwen om deu liberalen triomf van
24 Mei te vieren.
Waaneer M. Buyl zich neerzet stijgt nog
maals een tempeest van toejuichingen op,
zoo gevoelvol, zoo welgemeend, dat het
waarlijk goed aan 't harte doet. De bijval
welke dien koenen liberalen strijder te beurt
valt is alleszins wel verdiend, want stellig
is het dat hij nooit beter de aandacht zijner
toehoorders heeft weten te boeien. Ook
ontvangt hij de hartelijkste gelukwenechen
zijner politieke vrienden.
De stortingen der Spaarmaatschappij
zullen plaats hebben op alle Zondagen van
Mei tot en met October, te beginnen met
Zondag aanstaande 3 Mei, in het gewoon
lokaal, Armbestuur, Oud-Stadhuis.
De Secretaris-Tresorier,
A. Woets.
Wij vernemen dat de wettige erfgena
men van den overleden railjoenair pastoor
Cesar Looten in beroep te Gent gaan,
tegen het vonnis te Veurne uitgesproken
ten voordeele van den bisschop van
Brugge.
Tot later.
MM. Flechet en Dupont hebben in den
Senaat de welwillendheid van den minister
ingeroepen om krachtdadige en doelmatige
maatregelen te nemen tegen het vischstroo-
pen. en bijzonderlijk tegen het visschen
met kalk. door de wet verboden.
Laat nu de Congo overgenomen, en de
Kunstberg te Brussel en de versterkingen
rond Antwerpen uitgevoerd worden dan
rijst de Belgische schuld tot 4 112 miljard.
Zeg, Gazetje, is er een land dat zooveel
schulden heeft.
Gelukzalig Belgie, het Eldorado der
geestelijkheid.
Eene les uit Afrika, voor ons Belgen.
In de Kaap-Kolonie Afrika wordt eerlang
het verplichteud onderwijs uitgeroepen.
De Koning en prins Albert komen de
merkwaardige bloemen en plantententoon-
8telling te Gent openen.
't Is de 100' Verjaring der maatschappij
van Landbouw- en Kruidkunde.
De Deensche uitvinder Poulsen heeft te
.Londen eene voordracht gegeven over zijn
stelsel van telefoon zonder draden.
Het toestel is doodeenvoudig en liet toe
op eenen afstand van 400 kilometers mu
ziek over te seinen. Op 270 kilometers af
stand werd een gesprek gevoerd en de stem
klonk zeer duidelijk en was gemakkelijk te
herkennen.
Tot slot werd een fonograaf door draad-
looze telefoon in werking gesteld en die
werkte alsof ee n schijf werd afgerold.
De vermoeinis en uitputting van den
werkman spelen eene groote rol in de voor
waarden waarbij zich arbeidsongevallen
voordoen. Zeldzaam gebeuren ongelukken
bij den aanvang van het werk 's morgens.
Naar mate de dag vordert en de week
worden de ongevallen talrijker.
De bestuurder van het weerkundig ge
sticht te Parijs brengt het aangenaam be
richt dat het thans warmer zal worden.
Niet voor tijd.
Te Londen hield de maatschappij voor
den tunnel onder 't kauaal hare algemeene
vergadering. De voorzitter deelde mede dat
de propagande ten voordeele van den tuu-
u#l, gestaakt tengevolge van den tegenstand
van het Engelsch gouvernement 12,000 p.
sterling kostte. 25,000 pond sterling liggen
gereed als het gouvernement mocht ophou
den te vreezea voor een vreemden inval
door den tunnel.
Wanneer de Congoleesche vlag in gevaat
zal zijn zal men Belgische troepen aanwak
keren naar den Congo te trekken.
Indien in Congo een algemeene opstand
uitbreekt wat zoudt ^ij doen Er zijn thans
gedurige oproeren. Thans zijn er zes. In
Katanga leven de negersoldaten sedert
dertien jaren in opstand. Heeft het fort
voor Boma die hoofdstad niet moeten be
schieten wegens opstand? Zeker. Dus wan
neer een groote opstand zou uitbreken dan
zouden wij doen als de Franschen in Mada
gascar, als de Eugelschen in Soudan.
De Kamer zou zelfden oproep doen
En onze volkskinderen zouden met den
ranselen 't geweer moeten optrekken naar
Congoland.
M. Vander Velde zal den 2 Juli voor het
Kongoland inschepen en aldaar twee maan
den verblijven.
De secialisten liggen volop in ruzie door
de kwestie van de overname van den Congo.
Hunne drie knapste mannen Vander Velde
Picard en Grimard worden alle dage in de
Brusselsche sociale dagbladen afgebroken
en geroskamd en de ruzie in het huishouden
wordt zoo hevig en persoonlijk dat m*n
zich onvermijdellijk aan eene geruchtma
kende scheuring of liever aan eene echt
scheiding mag verwachten.
De poppen zijn aan 't dansen.
Eene oneerlijke list wordt door zekere
wijnhan lelaars een er groote stad gebruikt
om hunne koopwaren aan den man te
brengen. Zij sturen als staal twee flesschen
wijn, waarvan de eene als proef moet die
nen, en de andere bestemd is om later met
den opgezonden wijn te vergelijken. De
eene flesch is uitmuuteuden wijn. maar de
andere eene gemeene soort. Proeft de
kalant deze laatste, hij doet natuurlijk
geene bestelling. Proeft hij van de andere
dan bestelt hij een vat.
Als hij het vat ontvangt en er van proeft
dan klaagt hij van de gemeene soort De
verzender komt af, men ontstopt de flesch
en hij bestatigtdat hij bedrogen is.
Oppassen is de boodschap.
DE DIXMUDENAAÏt
li r» si r-ri /ran Ir in renten mau 3 t h.
weten waarom de staatsrenten zondanig uau
