ZONDAGSBLAD
Het Volk jK2i21 met de Burgerij
Zondag 19 Juli 1908 10 cent, per nummer I 64'
jaar
N' 29.
voor de Stad en het Arrondissement.
Treinen ran 1 Juli tot 1 Oct. 1908
Over toelagen voor
openbare feesten.
Een bilan.
Het onderwijs in Rusland
en in België.
Sociale wetten.
Eene Nieuwe Partij.
Hervorming
van het Leger.
's Lands huishouden.
Abonnementen voorop betaalbaar. De
abonnenten genieten het recht van kosteloos
drie annoncen. De affichen worden eens
gratis ingelijfd 1 Annor.cen 20 c. per regel
Rechterlijke eerherstellingen 1 fr. per regel
en vonnissen 30 c. Men schrijft in bij den
drukker-uitgever en in de Postbureelen ofbij
de facteurs. Annoncen en artikels franco
toe te zenden tegen den Vrijdag-avord aan
de Uitgever Euo. VanCuyck, Dixmrde.
Vertrek uit Dixmude naar Genten Brussel
4.59 6.44 7.18 10.17 10.22 12.26 4.21 6.31 8 55
Vertrek uit Dixmude naar Veurne en Duinkeike
7.15 9.21 10.26 2.11 5.39 8.06 7.55 9.43
Vertrek uit Dixmude naarNieuport-baden 7.27 9 44
10.20 11.49 12.27 2.17 5.46 6.34 7.45 8.12 9.50
Werkmanspensioen 1IF IR,. daags aar 65 jaar. Een man, ééne stem. Evenredige Vertegenwoordiging in alles en voor alles.
In al de begrootingen worden geldelijke
toelagen geschreven, voor inrichting of
aanmoediging van openbare feesten. Het is
hoogst billijk, dat de stadsgelden dieneu
tot het voordeel en de uitspanning van
dezen die ze grootendeels opbrengen. Ook
in 't algemeen wordt die handelwijze goed
gekeurd, maar, om ze geheel en al te recht
vaardigen, moeten de bestuurders, die gelast
zijn met het verdeelen dier gelden, aan twee
bekommernissen gehoorzamen alle partij
schap bannen uit hunne handelwijze; eu
deze ondernemingen alleen steunen die,
tsrgelijkertijde. geldelijke voordeelen voor
de ingezetenen, en aanl >kkende uitspanning
voor de vreemdelingen bijbrengen.
Het programma van Dixmude-kermis be
wijst dat van geen van beide werd rekening
gehouden.
Buiteu de officieele feesten, worden nog
feesten ingericht door maatschappijen, met
de geldelijke ondersteuning van stad. En
onder dezen zijn er, die slechts voor het
lokaal alleen, profijt bijbrengen, maar niets
voor de algemeenheid andere die geene
toelagen meer zouden moeten genieten,
omdat hunne feesten aan do behoeften van
onzen tijd niet meer beantwoorden einde
lijk zijn er, die met recht worden geholpen,
omdat hunne feesten, voor 't oogenblik, de
gunst van het volk genieten. Er dient te
worden opgemerkt, dat de toelagen jaar-
lijksch zijn toegekend, en ook niets ver
plichtend hebben.
Onder de feesten die bijval hebben bevin
den zich de paardenkoersen en de prijs
kampen in 't lijnvisscheu. Die moeten dus
aangewakkerd worden.
Eertijds, waren handboog of gaaibolders
prijskampen gelegenheid van verteer en
winst. Maar nu, hebben die feesten slechts
eenige liefhebbers, en alleen aan twee of
drie herbergen kunuen dergelijke profijt
bijbrengen. Het is ouvoldoende. Eertijds
waren het goede feestdagen, nu, buiteu de
inrichters, weet men niet meer dat zij
bestaan.
Andere zouden nooit geldelijke hulp mo
gen genieten, want die moeten steuuen op
eigene krachten. Want die feesten zyn
slechts combats waar kalanten en geburen
een glas komon drinken. Ouder die klas
worden gerekend, benevens herbergiers die
zelf niet schuilen achter deu naam of titel
eener gilde of ingericht feest, de prijskam
pen op ringelbard, vogelpik, bussesraijten,
rooken en dergelijke, die voor enkelen uit
slag hebben een goede stamini aan den baas
te verzekeren, eu dit is onvoldoende om van
de openbare penningen een deel te. trekken.
Die toelagen, te zamen gerekend, zouden
toereikend zijn om een goed Kermisfeest
in te richten en nu, in kleine deeltjes uit-
gegeveu, brengen zij niets op voor de ge
meenzaamheid.
Waarom dit alles niet afschaffen, of liever
overlaten aan de bijzondere onderneming,
zonder er tusschen te komen.
Jaarlijksch worden de bezoekers onzer
kermis min talrijk. Maar ook, leven wij nog
in de eeuw van kermissen van tien dagen
Wij leven in deze van velos en van abon
nementen op den ijzerenweg, en wij moeten
uit het oog niet verliezen, dat elkeen ver
kiest iets nieuws te zien, liever dan eeuwen
oude feestelijkheden.
De kermis zou moeten ingekort worden
de Zon- en Viaandag, die nu geen slechte
dagen zijn, gesteund met een goed feestde
de dag der koersen geheel en al vervuld
koersen om 3 ure, om 5 ure luchtballon,
om 9 ure vuurwerk, 't Volk zou in stad
blijven, en winst en profijt ware er voor
eenieder. Die drie dagen zouden meer voor
deel aan ouze stadsgenoten bijbrengen, dan
de tien tegenwoordige.
Het gold, nu in toelagen verdeeld, ware
voldoende. E11 het zou dan eigenlijk dienen
voor 't algemeen belang, en niet om den
eenen of anderen te voldoen. Eenieder in
stad, heeft recht op hulp en ondersteuning.
Misschien, zal een voorstander van het
tegenwoordig stelsel doen opmerken dat de
bestuurders net doen als de liberalen van
destijds. VVij antwoorden op voorhand
Vooreerst is het onwaar, overigens doet
wat ik zeg, door ondervinding geleerd, en
niet wat ik gedaan heb.
Politicus.
Treurig bilan van het dompersministerie
In de bedelaarsgestichten waren er over
25 jaar 2857 leegloopers nu zijn er 4781.
In de correctiescholen waren er dan
648 vetloopon kinderen nu zitten er 2222.
In de gevangenissen zaten er 3705 onge-
lukkigen nu zitten er 5077.
Het gouvernement betaalt voor prisons
en tribunalen de ontzettende som van
27,168,932 franks.
27 millioen 168 duizend 962 franks
I)or8cht maar, boeren, voor dat volkje
Voor het lager onderwijs verteert het
dompersministerie elf millioen. franks
minder dan voor dat volkje.
Zulks kenmerkt geheel h6t bestuur der
klerikalen
De goede scholen verdwijnen, en er
komen om zoo te zeggen gestadig nieuwe
brigaden gendarmen en nieuwe gevangen
huizen bij
No, wat kan dat de klerikale opper-
bazen schelen het behoud hunner macht
in Vlaanderen h mgt grootendeels af
'8 volks onwetendheid, en daarom...
Gij begrijpt, lezer 1
van
Waar zullen wij het schrijven In Rus
land, waar het getal ongeletterden meur
dan 80 t. h. bedraagt, dringt men langs
regeeringszijde aan 0111 moer onderwijs, De
verslaggever der commissie van onder wijs,
professor Kapoustine, heeft er op gewezen
hoe belangrijk het is oen ernstig volksonder
wijs in te richten toegankelijk voor alle
Russische volksklassen. De verslaggever
heeft dus aangedrongen tot eene aanzien
lijke vermeerderiug van kredieten ten voor-
deele van het onderwijs.
Wanneer men dit bericht leest, voelt men
lust.." Rusland te gaan bewonen, want hier
in België, streeft de klerikale regeering
sedert 24 jaren er naar het openbaar onder
wijs te verdelgen en te vervangen door een
onderwijs in schijn.
Wij hebben schoolgebouwen, onderwijze
ressen en onderwijzers en leerlingen, maar
enkel in de ofïiciëele gestichten is het, dat
hot volkskind onderwezen wordt, terwijl
het in vrije scholen van allen aard volge
pompt wordt met heilige geschiedenis, van
buitenleoren en ander papegaaionderwijs,
dat van onzen tijd niet meer is.
Welnu, de klerikale partij is voornemens
zulk bespottelijk onderwijs gelijk te stellen
met het officiéél onderwijs, ten ware de
liberale waterstraal van 24 Mei een wolda-
digen invloed op de vei hitte hersenen der
Braun's en andere dwepers zou uitgeoefend
hebben. De lust ontbreekt echter niet
Aan de antiklerikalen te waken en -te
verhinderen dat België achter Rusland zou
komen.
In ENGELAND heeft de Kamer in tweede
lezing met 390 stemmen tegen 104 de bill
aangenomen het achturenwerk in de mijnen
invoerende.
In OOSTENRIJK heeft de Kamer de
dringendheid gestemd, en zulks eenparig,
voor het in voege brengen eener wet waarbij
de werklieden verzekerd worden tegen
ouderdom en werkonbekwaamheid.
En België
Gelezen in De Straal van Mechelen
Te Brussel is eene nieuwe partij gesticht,
of liever, de partij is niet nieuw, zij veran
dert slechts van naam.
Da Eonteyoisten, noemt zich de politieke
groep, die niets anders is dan de Kristene
Volkspartij, aan wier hoofd priester Daens
heeft gestaan.
Uit den naam kan men afleiden dat de
zoo karaktervolle priesterM. Daens wordt
opgevolgd als hoofd der kristene demokraten
door een even karaktervol en energiek
leidsman, priester Fonteyne.
Menig onzer kent den Vlaamschgezinden
priester Fonteyne, door hem te hebben
hooreu spreken. Menig onzer herinnert zich
nog zijne krachtige taal, zijn zweepend
woord.
Priester Fonteyne is een onvermoeid
strijder voor zijne gedachten die ons ook
niet allen vreemd zijn, vermits de hoofd
gedachten der kristene volkspartij ook ge
schreven staan aan het hoofd van 't liberaal
programma.
Priester Fonteyne en zijne volgelingen
eischen zuiver algemeen stemrecht, ver
plichtend onderwijs, persoonlijken dienst.
plicht, hervorming van 't belastingstelsel.
JJij wil meer recht en meer gelijkheid, min
blende en meer welstand in onze maat
schappij.
Priester Fonteyne is dus geen vijand.
Hij streeft naar een doel, waarnaar alle
weldenkende menschen het oog houden
gericht vooruitgang, beschaving, beter
ingerichte maatschappij. Naar dit doel,
streeft hij langs eenen auderen weg dan wij,
hij moge het genaken, wij zullen hetzelfde
beproeven langs onzen weg.
Allen hopen M. Woeste een nieuwen
tegenstander te geven met wien hij zou af
te rekenen hebben.
Het werk der demokraten is gericht tegen
't verouderde kraam der vasthouders goed
werk
Het katholiek blad Le XX' Siécls deelt
het nieuws mede, dat de regeering een
ontwerp van herinrichting des legers voor
bereidt. Dit ontwerp zou neergelegd worden
in het begin van den aanstaanden parlemen
tairen zittijd.
De minister van oorlog, generaal Helle-
bant, zal, vooraleer de bespreking vau het
ministerieel voorstel begint, zijn zienswijze
loen kennen nopens het vrijwilligerschap
en aan de Kamer mededeelen wat de sedert
jaren genomen proef geleverd heeft. De
tneening van den minister, dit lijdt niet den
minsten twijfel, zal een radikale veroordee
ling zijn van een stelsel, dat niet alleen,
,joor wat bet getal vrijwilligers betreft, een
fviaeo ia goweest ma.ar bovendien de
led'Mijke waarde van het leger heeft doen
dalen.
Wij kennen de inzichten der regeering
oiet, evenmin weten wij waaruit de her
vorming zal bestaan. In elk geval bewijst
het voornemen der regeering, dat zij einde
lijk overtuigd is van do ontoereikendheid
onzer landsverdediging, een gevaar waarop
sedert jaren de liberale partij de algemeene
aandacht heeft ingeroepen.
De vraag welke als van zelf oprijst is wel
zeker deze Zal de regeering het groote
vraagstuk aandurven, zonder de onrecht
vaardigheid der plaatsvervanging te doen
verdwijnen Zal men voortgaan geen reke
ning te houden met wat sedert lang de demo-
kratie en trouwens ook de liberale burgerij
eischt, dat is te zeggen gelijkstelling voor
allen op gebied van krijgsplichten
Zeker is't dat het katholiek ministerie,
200 het dan eindelijk den moed bezut de af
schaffing der plaatsvervanging voor te stel
len, op een meerderheid zou kunnen reke
nen. Want heel de linkerzijde, liberalen en
socialisten, zouden mot geestdrift bijtreden,
en in de rangen der rechterzijde zijn er
stellig eenige lieden te vinden, die de plaats
vervanging bepaald vijandig zijn.
Overigens, zoo het ministerie die langge-
wenschte en vinnig nagestreefde hervorming
moest op zijde laten, zou ongetwijfeld de
oppositie van haar parlementair iniatief ge
bruik maken om de afschaffing voor te
stellen, die heel veel kans zou hebben er
door te gaan, zelfs al stelde het ministerie
de kabinetskwestie.
Maar wij willen de zaak niet vooruit
loopen en hopen dat het landsbestuur het
vraagstuk in broeden, volksgezinden zin zal
opvatten. De tijd is nu waarlijk gekomen om
een eiode te stellen aan een regiem, dat ons
tot schande strekt en tegenstrijdig is met
onze hedendaagsche begrippen.
Zonder verstokte militaristen te zijn,
tneenen wij toch dat het rechtvaardig eu
billijk wezen zou iedereen iets te doen
dragen van den last dien 's lands veiligheid
eischt. Maar waarom zou de diensttijd,
vooral voor de linitroepen, niet tot een jaar
kunnen verkort worden
Dit stelsel telt tegenwoordig veel aan
hangers, zelfs in de rangen van het leger.
La Belgique militairehet orgaan onzer
Belgische officieren,is den eenjarigen dienst
tijd sterk toegedaan. Ook in andere landen,
in Duitschland bijvoorbeeld, ontstaat een
machtige strooming om den diensttijd van
een jaar te verkrijgen. Een kolonel van het
Duitsche leger, de lieer Gaedke, bewijst op
doorslaande wijze in een onlangs uitgegeven
brochuur, dat het zeer gemakkelijk is op
twaalf maanden goed geoefende soldaten te
vormen.
Natuurlijk dient hierbij gezegd, dat men
de jongelingen reeds van op de school
banken ietwat moet voorbereiden tot de rol
die ze later in het leger zullen te vervullen
hebben, bijvoorbeeld met licliaaras en turn
oefeningen te geven.
In vele lauden blyven de militairen niet
langer dan e«n jaar in de kazerne, in Zwit
serland zelfs minder, en de troepen zijn
daar zeker niet slechter dan hier. Waarom
zouden wij dan hun goed voorbeeld niet
volgen en ons blijven vastklampen aan het
verkeerd idee, dat het volstrekt noodig is de
jongens 2 tot 4 jaar in de rangen te houden,
om ze tot volmaakte krygers op te leiden
Dibk.
M. Buyl had aan de Patriote een al te
beleefd woordje protest gezonden, om de
legende, gedrukt door honderd klerikale
dag- en weekbladen, te logenstraffen. Doch
M. Buyl, die een geestig hart heeft en de
aanvallen der tegenstrevers gewoonlijk
schokschouderend laat voorbijgaan heeft
ditmaal geantwoord.
Maar Ons Gazetje is verwonderd dat hij
geen antwoord ontvangen heeft Hij alleen
in de drukpers 't Moet zijn dat M. Buyl
zich weinig bekommert met Ons Gazetje.
De eerlijkheid eischt dat zij, uit eigene
beweging, dit antwoord zou mededeelen.
Hebt gij U ooit een gedacht gemaakt,
beste lezers, van de begrooting van 's lands
middelen het is te zeggen van hetgeen ons
klein land alle jaren ontvangt eu uitgeeft.
Misschien niet. want de klerikale pers
spreekt daar niet van, en het zal, geloof ik,
niet onaardig zijn de begrooting ouzer
meesters eens te doorsnuffelen.
Voorzeker geen kleine, noch gemakkelijke
taak want de boel is op zulk een ingewik
kelde wijze opgemaakt dat het bijna onmo
gelijk is, er klaar in te zien.
Men moet de menschen onweteud houden,
niet waar
Dan blijven zij braaf en zoet.
Men beknibbelt geene zaken waarvan men
niets kent.
Ehwel vrienden lezers, ik wil U zoo goed
ik kan eenige cijfers vau de Staatsbegroo-
ting voor het jaar 1908, voor de oogen leg
gen opdat gij hiervan iets moogt begrijpen
en weten hoe er, met de bij het zweet uws
aanschijns verdiende penningen, wordt
omgegaan.
De officieele stukken, die ik laat spreken,
zeggen dat jaarlijks uitgegeven wordt
a) Voor de Justitie 29 miljoen en half
franken, waarouder begrepen zeven miljoen
en vele steertjes, voor de Roomscho geeste
lijkheid.
b) Voor het Leger 57 miljoen frank.
c) Voor de Gendarmerie 8 miljoen acht
honderd duizend franken.
d) Voor Dolatien dat is voor den Koning,
de Prinsen, enz., ruim 5 miljoen.
e) Voor het Onderwijs 33 miljoen.
f) Voor de Rente der openbare schuld
jaarlijks 133 miljoen.
En eindelijk voor den Landbouwja voor
den lieveling van al de klerikale Maenhauteu
en cou8oorteu, slechts
12 miljoen en half.
Ik wil eerst uwe aandacht vestigen op de
Rente van 133 miljoen franken, die jaar
lijks noodig is om den kroos en aflos" der
Belgische schuld te betalen. Deze schuld is
thans groot, ongeveer 3 miljard en half
of 3,500 miljoen franken.
Begrijpt gij wel, beste lezer, dit laatste
cijfer, 3 miljard kunt gij, die maar een
of twee duizend franken iukomen en uitga
ven hebt, u eene som voorstellen van
3,500 miljoen Zoo niet, dan zullen wij U
zeggen dat 3 4/'J miljard franken in goud
stukken van 20 franken betaald, zouden
wegen, ongeveer miljoen 129 duizend kilos.
Met andere woorden, de Belgische schuld
in goud betaald, zou slechts kunnen geladen
worden op ongeveer 113 wagons van tien
duizend kilos ieder.
Een ander voorbeeldIeder stuk goud
van 20 frs, ongeveer 21 millimeter breed
zynde, zoo zou men met de Belgische schuld
in goud betaald, 7 hectaren of 15 4/2 geme
ten land kunnen vol leggen. Dat zou 'nen
schoonen akker zijn, niet waar
Of beter nog, indien wij aannemen dat
België 7 miljoen inwoners telt, dan drukt
op de schouders van iederen persoon, man
of vrouw, zuigeling of grijsaard, eene schuld
vau ongeveer vijf honderd franken.
In 1884, toen de liberalen het bewind van
het land moesten verlaten, beliep de open
bare schuld maar tot 1 miljard 7G8 miljoen
franken. Een bewijs dat de klerikalen,
«gXiiTTrn