ZONDAGSBLAD
met de Burgerij
T
10 cent, per nummer
65' jaar Nr 32
voor de Stad en het Arrondissement.
Treinen van 1 Juli tot 1 October 19(9
Apen apen geerne na
De kreet des herten.
Er is geen geld
De nieuwe Paters.
Achtste Brief van
M. Gustaaf Joseph
Abonnementen voorop betaalbaar. De
abonnenten genieten het recht van kosteloos
drie annoncen. De afflchen worden eens
gratis ingelijfd I Annoncen 20 c. per regel
Rechterlijke eerherstellingen 1 fr. per regel
en vonnissen 30 c. Men schrijft in bij den
drukker-uitgever en in dePostbureelen of bij
de facteurs. Annoncen en artikels franco tt j
toe te zenden tegen den Vrijdag-avond aan V Ollv.
den Uitgever Arthur Boury, Dixmude.
"j Vertrek uit Dixmude naar Gent enBn:
4.59 6.44 7.18 10.21 12.26 4.21 6.31 8 i:
Vertrek uit Dixmude naar Veurne en Duinl ti!
7.15 9.21 10.26 2.11 5.39 8.06V 7.55Ad. 9.10\
Vertrek uit Dixmude naar Nieuport en
7.27 9.43 10.20 11.47 12.27 2.17 5.46 6.34 7.,
8.12 9.46
Werkmanspensioen 1_ jh ±t. daags aar 65 jaar.
Een man, ééne stem.
Evenredige Vertegenwoordiging in alles en voor alles.
't Doet me plezier als ik goede voorbeel
den zie navolgen, maar als ik dat zie doen
door personen, die gedurig alles afbreken
wat van tegenstrevers komt, juist omdat
het van hen komt, en dat wat zij gedurig
hebben afgebroken later zie nadoen, dan
kan ik niet nalaten zulke menschen met den
naam van apen te bestempelen en op hem
het versje van onzen West-Vlaamschen
fabeldichter toe te passen.
Zulke personen zijn de klerikalen. Stelsel
matig breken zij al vijf en-twintig jaar de
scholen af, door het liberaal ministerie
Graux-Van Humbeek gesticht. Het onder
richt, dat daar gegeven wordt, is slecht,
doorslecht. Overal waar zij konden hebben
zij die scholen afgeschaft en de onder
wijzers, die er in werkzaam waren, gebrood
roofd. Daar waar zij ze niet konden afschaf
fen, dat is in de groote steden en andere
vooruitstrevende gemeenten, hebben zij ze
op allo manieren gedwarsboomd, verachte
lijk pogen te maken, toelagen afgesch ift en
dergelijke leelijke dingen meer. En wat
zien we nu Gedurende die vijf-en-twintig
jaren achteruitkruipond klerikaal geknoei,
doen die slimme achteruitkruipers alles na
wat zij in onze scholen verafschuwd, ver
maledijd h-bben.
Hot turnen, toen wij het in onze scholen
in voege brachten, was het voorwerp van
hunne spotternij en afkeuring. We gingen
van de kindereu soldaten maken en vele
vijven en zessen en toen iedereen er de
vruchten van zag, vooral op het gebied der
openbare gezondheid, toen voerden zij het
ook in huune scholen in. Do natuurweten
schap vond even weinig aantrek. In de lan
delijke scbQi£n--Wfird het vervanffoniHrvo- h
jciuuuuuwoiraerwijs en in do steden was van
verplicht vak een niet verplicht vak ge
worden. Intusschen deden ze in hunne
vrije scholen hun best om het aan te leeren
en nu ze zien dat de drang der omstandig
heden het in de gemeentescholen noodzake
lijk maakt, nu zouden ze 't wel willen op
het staatsprogramma brengen, maar uit
eerlijke schaamte durven ze niet en ze zou
den het wel willen als gelegenheidsonder-
wijs doen aanleeren.
Dat is ook het geval met de vormleer.
Eerst verafschuwd omdat het te veel den
geest ontwikkelde, nu gezocht en als gele-
genheidsonderwijs voorgehouden. Dat ge-
legenheidsonderwijs heeft in den lesten tijd
al wat uitgehaald. Al wat zij van het pro
gramma van 1879 hebben doen verdwijnen,
wordt er nu bij middel vau dat tooverwoord
weer op gebracht.
De zedenleer zonder godsdienst kon niet
bestaan volgens hen en nu zien zij zich ge
dwongen, van af den minister tot den een-
voudigsten schoolopziener, het te huldigen,
omdat zonder zedenleer al hun gelegen-
heidsonderwijs geen redeu vau bestaau
heeft. Hoe gaan wij over het sparen, over
mutualiteiten,over antialcoolisme, over die
ren- en plantenbescherming, zelfs over
vaderlandsliefde eu werelduitbreiding spre
ken, als we niet over zedenleer mogen
gewagen
Nog nooit hebben in het officieel onderwijs
de hoogere overheid meer zien spartelen
tusschen de vroegere tegeustrijdigneden en
de hedendaagsche noodzakelijkheid.
In onze zoogezegde geuzenscholen of
scholen zonder God werden nieuwigheden
ingevoerd, waarover de klerikalen nooit het
begrip hadden, zooals de schoolsoep, het
kleedingwerk, de schoolkoloniën, enz., die
ze met minachting beschouwden maar als
ze gewaar worden welken grooten bijval
deze geuzen werken bij het volk vinden,
willen ze er ook gauw, gauw bijzijn om ook
zoo'n werken te stichten meer nog, zij
zouden wel hunne krottersscholen van de
weldaden doen genieten, door de geuzen
aan de kinderen der gemeentescholen in de
steden geschonken.
In de steden Antwerpen, Brussel, Gent,
Verviers werken sinds eenige jaren geleerde
doktoren en opvoedkundigen aan eene
nieuwe wetenschap de podologie of de
wetenschap van 't kind, strekkende om te
onderzoeken hoe het gesteld is met de ver
standsvermogens van 't kind, hoe ze wer
ken, hoe ze dienen behandeld te worden
om van alle kinderen, zelfs achterlijke,
zooveel mogelijk nuttige leden der samen
leving te maken. De werken der Duitsche
geleerden Wundt. Kraepelin, Meumann en
Lay, der Franschen Binet en Henrivan
den Zwitser Claparède, van den Italiaan
Pizzoli on van den Amerikaan Stanley Hall,
worden hier onderzocht, nagevolgd en vol-
ledigd door heeren doktoren De Moor,
A- Ley, Decroly, Ensch en Schuyten en
juffrouw Ioteyko, die insgelijks beroemde
werken over het nieuwe vak geschreven
hebben/Door die studiën van onze bekwame
mannen krijgt België eene Europeesche
beroemdheid.
Al deze studiën en werken zijn hier ont
staan en bloeien zonder medewerking van
het staatsbestuur, dat zich er nooit moe
bezig hield. In de programma's der middel
bare en lagere normaalscholen wordt aan
de nieuwe wetenschap geen plaatsje gegund.
Het zijn vreemdelingen, die onzen minister
de oogen moeten openen en hem toouen
wat er in zijn eigen land buiten ziju toedoen
bestaat.
Maar nu het Belgen zijn buiten de kleri
kale partij die de aandacht van de geleerden
en opvoedkundigen van heel de wereld op
hunne werken trekken, nu wil het klerikaal
bestuur zich van dio beroemdheid mee3ier
maken door zelf een nationaal Belgische
pedologische inrichting tot stand te bren
gen onder de hooge bescherming van den
staat.
En zoo zijn het die verachtelijke geuzen,
die in alles ons klerikaal bestuur ten voor-
heelde strekken en nagevolgd worden omdat
huu werk zoo degelijk is
Doch er is meer. In Antwerpen zijn aan
de gemeentescholen,Me zoogenoemde geu
zenscholen, leergangen van Duitsche, Fruu-
sche en Engelscho talen toegevoegd voor
jonge heeren en juffrouwen. W.dnu, menige
katholieke onderwijzer, menige katholieke
onderwijzeres volgen die leergangen, gege
ven door onderwijzers en onderwijzeressen
der gemeentescholen, wier onderricht zij
moeten afiteuren of minachten. Is dat niet
zonderling
Ik neb er niets tegen en geen rechtzinnig
mensch kan er iets tegen hebben dat de
gezworen vijanden van het onzijdig onder
wijs het werk der officieele scholen
Maar waarom dan overal die scholen klei-
neeren en bij het volk verachtelijk maken
Waarom dan dat onderwijs in hunne dag
en weekbladen en in hunne klerikale
veroenigingen, op den preekstoel en in onze
statenkamers voor slecht en verderfelijk
doen doorgaan Waarom onderwijzers en
onderwijzeressen, die dat onderwijs geven,
belasteren en vervolgen Is het slecht in
hunne oogen, dan moeten zij het niet navol
gen maar is het goed, hetgeen zij door
hunne navolging bewijzen, dan moeten zij
ten minste eerlijk zijn en het niet afbreken.
Dat doen zij nochthans en daarom in >gen
wij hunne handelwijze valsch noemen.
Daarom ook zeg ik aan iedereen Geloof
de klerikalen niet als zij de officieele, natio
nale school b'lasteren. Zij liegen, want zij
zeiven vinden haar goecK vermits zij zoovele
barer werken iu hunne scholen toepassen.
Zij vinden haar zelfs beter dan de hunne
vermits zij haar tot voorbeeld nemen. In
onderwijszaken bedriegen z:j het volk,
evenals zij het in kieszaken en zoovele an
dere bedriegen. De klerikalen hebben geene
politieke eerlijkheid, daarom is het tijd dat
wij van hunne heerschappij verlost zijn.
Toekomend jaar zal het volk zulke heer-
schers bij middel der stembus aan de deur
zetten en zij zullen die afstelling waarachtig
niet gestolen hebben. X.
Do klerikalen vieren alle zondagen, nu
hier, nu daar, het jubelfeest van huu 25jarig
meesterschap.
In deze feestvieringen gaat gewoonlijk het
geestelijke met het stoffelijke gepaard
u Eerst naar het bidkot en dan naar het
eetkot, gelijk wij het eenmaal mochten
hooren uit den mondvan een geestelijk man1
Maar men moet meer dan naïef zijn, om te
drukken hetgeen wij letterlijk vinden iu den
klerikalen XX9 Siècle
u Om tien ure, zoo schrijft hij, zong
Mgr Heylen, bisschop van Namen, eene
pontificale hoogmis, gevolgd van Te
Deum maar 7 was het banketdie het
n bijzonderste gedeelte uitmiek der jubelvie-
ring
Wij doen het hem niet zeggen 't I3 de
kreet des herten
De klerikale gazetten komen van tijd tot
tijd voor den dag, met de bewering Jat het
ministerie over een schat van geld beschikt.
Op 23 Juli, nu werd door do antikleri
kalen in de Kamer bewezen dat er
schaarschheid van geld is in de staatskas,
terwijl er echter niet op gezien wordt om
miljoenen nutteloos weg te werpen in over
tollige prachtwerken.
En alzoo kwam het, dat M. Woeste be
kende, dat de beknibbelingen onzer liberale
vrienden waarheid bevatten.
In die beknibbelingen, zegde hij,
- igfc veel waarheid, cu de heer minister
kau ze te o'aat nemen óm Sommige dwa-
lingen te herstellen.
Dus, eene dubbele bekentenis van wege
het hoofd der klerikale partij Er is geen
beschikbaar geld, omdat men er te vele
verkwist in werken van pracht.
Lastundragers, onthoudt het 1
Ons Blad had aangekondigd dat een
orde van paters eenen grooten eigendom
binnen de goede stad Dixmude tegen hoogen
prijs had aangekocht en dat hier 113 paters
^zich kwamen vestigen om er eene leerwerk-
school of iets dergelijks te stichten aller
hande stielen zouden er aangeleerd en
uitgeoefend worden en bijgevolg zou die
fabriek om de vervaardigde koopwaar aan
den man te brengen, aan kleine prijzen zijne
^voortbrengselen aanbieden, en groote mede
dinging doen aan den dixmudschen klein
handel Hel schijnt dat dit blad zich bedrogen
heeft en dat hier enkel vijf paters komen
wonen Zoo ten minste schrijven de katho
lieke bladen de geschiedenis. Is zulks waar
dan doet dit nieuws ons veel en rechtzinnig
genoegen en zal de gansche bevolking
hetzelve met voldoening vernemen. Eu
inderdaad ver dat hier, 't zij een leerwerk
huis waar men de gemaakte koopwaar in
't klein afstaat, 't zij samenwerkende stielen
hier mogen verrijzen, moet hier niemand
^hel aandurven de kleinhandel mededinging
aan te doen. Sinds eenigen tijd is hier voor
den kleinen neringdoener niets te verrich
tenhet verslecht zoodanig, in .Ie kleine
wip-kql en in.daJterberi;, dat indien wij de
rKeujMieia niet voor üe oogen zagen, wij
het niet zouden kunnen gelooven Veel
wordt er meegebracht uil de groote stad, veel
uit het naburige Rousselaere of Oostende,
veel uit de omliggende gemeenten vraag
er getuigenis van aan den kruidenier, den
bakker, den beenhouwer. Zie de verledene
Kermis hoe slechtZie de Zondag Men
ontwaart er slechts oude menschen. men
hoort er slechts het eentonig geluid der
klokken uit den torentrans en het geblaf
van eenen dolenden houd die te midden der
groote markt een klagend gehuil aanheft
dat hem de echo in de doodsche stilte weder-
brengt. Eenieder verlaat de stad, per fiets,
per trein, per buurtspoorweg, om aan hel
strand of in eene omreis de schaarsche
centen te... verteren. Men spaart zich geen
plezier of deugd men wordt meegedreven
door den steeds toenemenden drift van sport
en reizen, en zulks wel mogelijk ten prijze
van toekomende ontbering.
Onnoodig te trachten paal en perk te
stellen aan die reeds ingekankerdegewoonte.
Het is dus niet zonder reden dat Ons Blad
bevreesd was over de komst eener vereeni-
ging van honderd broeders, die den klein
handel zouden de konkurrentie aandoen.
Nu, dat dit gevaar geweken is moeten wij
bekennen dat vijf nieuwe paters, bij de
50 stemmen van geestelijken en kerk
bedienden, ons geenszins afschrikken
vrij in ons vrij land te
wil en zou het ons niet
opmerkingen le maken,
dat De Dixmudenaar die
schade of kwaad zal
berokkenen en hel stelsel aannemen onzer
katholieke bladen die mot wellust gansche
Familien overhoop zetten door kwaadaardige
zinspelingen en persoonlijke ongehoorde
aanvallen. vVij verdedigen het goede prin
ciep, wij spreken in het algemeen en strijden
voor recht in alles en voor allen. Wij ken
nen geene persoonlijkheden wij stellen aan
de kaak de besturen en de hoofden derzelve
indien zij onrechtveerdig handelen en wij
aarzelen niet dit openbaar in ons blad neer
te schrijven. De Dixmulenaar deed dit
altijd, in recht en op eerlijke wijze, en zal
van die standregel nimmer afwijken.
Wij bestrijden de kloosterorden omdat
dezelve voor de maatschappij een blijvend
gevaar zijn dut wij niet dulden dat den
domper gezet worde op het volk en dat de
doodehaud loodzwaar drukke op den eigen
dom.
Daarom ook doen wij niet mede met de
katholieke bladen die d; nieuwe vreemde
broeders met opene armen zullen ontvangen
en ze niet kennende hun welkom toeroepen.
Wij zullen alleen oordeelen als wij ze aan
't werk gezien hebben op politiek gebied.
In alle geval hebben wij liever geen
broeders in onze lieve stad van Dixmude,
wij kunnen ze best missen doch, moeten
zij binnen enkele dagen alhier aanlanden,
dan zullen wij heil ook toeroepen
Welkom zorg dragende erbij te voegen
Wanneer vertrekt go P
daarbij is ieder
wonen waar hij
passen daarover
Men denke niet
nieuwe inwoners
(Derde vervolg)
Dicht bij eene kerk staat, op den grond,
de vermaarde keizersklokde grootste der
wereld; zij is ongeveer 6 m. hoog en om
trent 5 m. iu diameterzij wordt niet ge
bruikt zij is geborsten en een groot stuk
vau 2 m. hoog en 1,50 m. breed is er aan
den rand uitgeslagen.
Daar staat ook het monsterkanon, met een
hoop kanonballen er bij, die bijna een meter
diameter hebben. Op een der pleinen van
het Kremlin zag ik een groot, zwart marme
ren kruis, met ijzeren traliewerk omringd
hier op dezelfde plaats was het .dat de Rus
sische opstandelingen, over 2 of 3 jaar, den
prins Serge, gouverneur van Moscou, mei
eene springbom den dood gaven.
Buiten het Kremlin heeft Moscou nog het
Tétriakovski-muzeum, zeer groot en vol mei
kostbare schilderijen van beroemde, meest
Russische meesters. Er zijn er vele van
den vermaarden Russischen schilder
Verestchagin, die tijdens het beleg van
Port-Arthur op het oorlogschip Petropavlosk
was, hetwelk door het stooten tegen eene
onderzeesche mijn in de lucht sprong, ten
gevolge waarvan Verestchagin het leven
verloor.
Van Moskou ben ik naar Smolensk en
Waarschau in Polen gereisd. Van hier weg,
langs Alexandrowo, kwam ik aan de Duit
sche grens verder reed ik door Thorn
Frankfort aan den Oder tol aan Berlijn.
Eer ik Rusland verlaat, laat mij toe eenige
woorden te zeggen nopens het Russische
'■A.j.'.i'^/iil'ijJü rLuP.-uiiW
hier, meer dan elders, de overgroote meer
derheid der bevolking uitmaakt. De volksklas
is zeer arm en zeer onwetend, ellendig en
slordig gekleed de woonhuisjes te lande,
van hout, slijk of steenbrokken gemaakt en
met stroo bedekt, zijn zeer vuil, het stinkt
er in. Een net gekleed reiziger zal het niet
wagen in Rusland in derde klas te reizen,
zoo vuil is het in die wagons. De massa dei-
Russische volksklas heeft geen denkbeeld
van spaarzaamheid, noch wilskracht tot
materieelen vooruitgang ik zag dikwijls
dat het weinige geld, dat de werkers win
nen verteerd wordt in kroegen, waar ze
vodka (eene soort van jenever) drinken.
De volksklas is medelijdenswaardig en die
ongelukkige toestand is alleen te wijten aan
het achteruilkruipend Russisch gouverne
ment, hetwelk t'akkoord met het Russisch
priesterschap, heel Rusland, dorpen en
stejen, vervult met kerken, en weinig of
niets doet voor hel onderwijs der volksklas,
met het doel deze onwetend en fanatiek te
laten, ten einde ze onder hunne macht te
houden. Het zijn noch kerken noch kloosters
die het Russisch volk noodig heeft, maar wel
scholen en goede scholen, want het is met
geleerdheid dat het volk tot welstand eu
geluk moet en zal komen.
Opmerkenswaardig is het verschil dat men
van weerszijden de Russisch-Duitsche grens
waarneemt langs den kant van Rusland
ziet men armoedige huisjes, slordigheid,
onbeschaafde manieren en onwetendheid
bij de bevolking zoodra men de grenslijn
overschrijdt en een uur ver in Duitschland
is, ziet men net gebouwde huizen, welge
manierde, proper gekleede. verstandige
menschen. Dat verschil is typisch en bewijst
wat onwetendheid eenerzijds, onderwijs
anderzijds voortbrengen.
Duitschland. Berlijn (2,000,000
inw.) hoofdstad van Duitschland, komt in
pracht en schoonheid Parijs nabij zelfs
zijn sommige boulevards en straten name
lijk Unter den Linden, de Friedrichsstrasze,
de Leipzigerstrasze, en vele andere, zoo
prachtig als de fraaiste lanen van Frankrijks
hoofdstad zij zijn ook netter onderhouden.
Ziehier de voornaamste plaatsen, die ik in
Berlijn bezocht heb.
1. Het nationaal Museumprachtig ge
bouw, bevat eene rijke verzameling moderne
schilderijen en beeldhouwwerken.
2. Het oud Museumbevat de meester
stukken van schilders der verledene eeuwen
en beeldhouwwerken der Grieken, Romei
nen en andere oude volkeren.
3. Het Zeughaus, zeer groot gebouw, vol
wapens en oorlogstuig van vroegere en
hedendaagsche tijden.» Hier zag ik de groote
Ruhmesaalvol gedenkteekens uit den
Fransch-Duitschen oorlog van 1870 en
prachtig versierd met vlaggen, standbeelden
en vooral groote schilderijen, die den roem
en de zegepralen der Duitsche troepen in
- dien oorlog melden.
4. Het Kuiser Friedrichsmiiscumoude
DE DIXMUDEIAA
