met de Burgerij
x Zondag 12 September 1909 - 10 cent. per nummer
65' jaar N' 37.
voor de Stad en het Arrondissement.
Treinen van 1 Juli tot 1
October 1909
De zotte Schooluitgaven.
Aan de Ouders
De godsdienst
op den buiten.
Van alles wat.
r
r
'~W
Abonnementen voorop betaalbaar. Ite
abonnenten genieten bet recht van kosteloos
drie annoncen. De affichen worden eens
gratis ingelijfd I Annoncen 20 c. per regel
Rechterlijke eerherstellingen 1 fr. per regel
en vonnissen 30 c. Men schrijft in bij den
drukker-uitgever en in dePostbureelen of bij
de lacteurs. Annoncen en artikels franco yy j TT 11
toe te zenden tegen den Vrijdag-m ond aan n pt y
den Uitgever Arthur Boury, Dixmude. XAVC V/AAV
Werkmanspensioen 1 FE. daags aan 65 jaar. Een man, ééne'stem.
7?qtRe^Uit^i3in,lLde naar Gent en Brussel
QAi 7-l& 10.21 12.26 4.21 6.31 8 Kb
Vei trek uit Dixmude naar Veurne en Duinkerk*
9.21 10.26 2.11 539 806V 7 .BBAd. 9 10V 9 39
7 ^7 Tas in'lnDiX,mï,{.eanaar NieuP°^ en baden
8.*12 9 46 1 ^7 2.17 5.46 6.34 7.45
tn ons artikel over de klerikale zegeltjes
hebben wij gezegd waartoe die kleine
papiertjes met hun leeuwken en hunne leu
genlegende wel zouden gebruist worden
namelijk om al de domheden, uilbuiterijen,
kuiperijen en ongerechtigheden van ons
25 jaar klerikaal bestuur te bedekken.
Ge moet evenwel niet gelooven dat onze
tegenstrevers daarin zullen gelukken. Wat
zij pogen te doen vergeten door hunne
leugenachtige zegeltjes zullen wij, anti
klerikalen, helder doen opflikkeren in
gloeiende letters tot hunne schande en
schade. Ons zullen ze den mond niet stoppen
met hunne bedreigingen en vervolgingen.
De waarheid moet in 't licht komen, gezegd
en geschreven worden, verteld tot duizend
keeren toe, overal, lot in de meest klerikale
nesten. Onze werkers waken al en ze zullen
niet zwijgen. Wij ook zullen ons best
doen en om te beginnen kunnen wij niets
beters doen dan spreken over de zotte
schooluitgaven. Met den uitroep Weg
met de zotte Schooluitgavenhebben de
klerikalen den strijd begonnen tegen het
liberaal ministerie van 1879-1884. Wij
zullen eens zien hoe het met hunne spaar
zaamheid staat van af 1884 tot 1909. Daar
over vinden wij in het wakker Brussels
strijdblad La Gazette du Nord-Est de reke
ning van de reuzensommen,die het klerikaal
Staatsbestuur aan liet vrije katholiek onder
wijs geschonken heeft, ledereen moet die
rekening eens lezen.
Hier is ze. Ze is stichtend.
Tot in 1894 zegt de Gazette du Nard-
Est waren de niet aangenomen katholieke
scholen op de Staatsbegroting niet aange-
kas M. de Burlet, destijds minister van
Binnenlandsche Zaken en Openbaar Onder
wijs, begon met huil een klein geschenk te
geven door hun van Staatswege eene toe
lage van 300,000 fr. te verschaffen.
Dl 1895 klom die toelage na 300000 lot 500000 fl'.
lil 1896 5000O0 1302491
In 1897 1302491 1538127-45
In 1898 1538127-45 1582320
In 1899 1582320 1712748
In 1900 1712748 1773789
In 1901 1773789 1821488
In 1902 1821488 1902547
In 1903 1902547 2003075
In 1904 2003075 2068958
In 1905 2068958 2152118
Tellen we dat laatste kolommeke nu op, dan
vinden wij dat de Staat in 12 jaren aan de
vrije katholieke scholen het aardig sommeke
van 18657661 fr. 45 c. geschonken heeft.
Zegge Achttien millioen zes hon
derd zeven en vijftig duizend, zes
honderd één en zestig franks vijf
en veertig centiemen.
De opgaven van 1906, 1907 en 1908 zijn
nog niet verschenen, (Die hooggeplaatste
mannen komen traag met hunne rekeningen
af. De ontvangers der belastingen mogen
zoo traag niet zijn. Nota van den vertaler)
Maar we kunnen op hoogervermelde toe
lagen voortgaan om te zeggen dat er voor
de laatste drij jaar nog wel 6500000 fr. zal
bijkomen. Dat is samen al zoo iets van meer
dan 25 millioen in 15 jaar. Dat kan no°-
al tellen héEn dat is nog maar voor de
vrije katholieke lagere scholen.
Maar dat is nog niet alles.
Uit de kassen der klerikale provinciën en
gemeenten kregen die zelfde scholen sedert
1894 nog 1700000 fr. zegge één millioen
zeven honderd duizend frank.
De bewaarscholen en de kinderkribben
der kloosters kregen van Staat, provinciën
en gemeenten 6212000 fr. zegge zes mil
lioen twee honderd en twaalf dui
zend franks.
Als we de algemeene optelling maken
komeri^ we tot het rond sommetje van
37 millioen franks zegge zeven en
dertig millioen franks (Wij zijn eerlijk
en daarom schrijven we die sommen in volle
vette letters).
En dat is bijna uitsluitend voor het vrije
katholiek onderwijs, want wij weten dat de
andere gestichten van dien aard bijna niets
krijgen.
Ziedaar de cijfers zegt Le Matin van
Antwerpen, een onzer meest bedaarde libe
rale konfraters, waarom wij dan ook gaarne
de volgende bedenkingen van hem over
nemen uit zijn nummer van 1 September
laatstleden
Als men ze beschouwt, vraagt men zich
at hoe een klerikaal blad zeggen durft dat de
katholieken voor de scholen eene drijdubbele
bijdrage betalen eene eerste onder vorm
van belasting aan Staat en gemeente eene
tweede onder vorm van giften tot onder
stand der vrije scholen eu eene derde voor
Evenredige Vertegenwoordiging in alles en voor alles.
de opvoeding en het schoolgeld hunner jflP
kinderen, die z;j naar de officiëele gestichten^
niet kunnen zenden, waar eene zoogeze rdi}
onzijdigheid heerscht. De vrije gesticluen
zijn talrijk genoeg en worden vet genoeg met
toelagen begiftigd opdat de katholieken er
het godsdienstig onderwijs zouden vinden,
dat hun droombeeld is. En nog hebben wij
niet gesproken van de afzonderlijke aange
nomen scholen, die ook een groot gedeelte
van de scliooltoelagen opslorpen.
Wat beteekenen, bij die cijfers, de liooge
woorden van den Bien Pubticdie de ver-
kriatelijking van het onderwijs vraagt onder
voorwendsel dat dit onderwijs betaald wordt
met het geld van iedereen en aan de liberalen
liet recht ontkent de onzijdigheid ervan te
verdedigen? Zoo er wel een godsdienstig-,
een sektenoiiderwijs, een partijdig onder
wijs is dat door iedereens centen betaald
wordt, dan is het wel het vrije katholiek
onderwijs. Wij zijn het, liberalen, die
belastingen voor de officiëele scholen en de
opvoeding en liet schoolgeld onzer kinderen
in de Staatsgestichten betalen en die boven
dien nog een onderwijs helpen recht houden,
waar wij geen gebruik van maken.
En toch vragen wij niets anders voor de
officiëele gestichten dan liet behoud der
onzijdigheid onafscheidbaar van een pro
gramma, dat iedereen kan volgen.
Maar dat is nog ie veel. Üe katholieken
willen dat onderricht verkristelijken. Het is
hun nog niet genoeg, ons hol onderwijs
hunner kinderen te doen betalen, zij willen
hel ons nog opdringen, doortrokken van
hunnen bijzouderen dwepersgeest. Zij wil
len de hand leggen op de scholen onzer
groote steden. Op onze groote steden heb
ben zij het gemunt Üe Bien Public bekent
liet Ir» «tp. Innd'stijl
kleine steden is liet officieel onderwijs ver
nietigd de laak is er volbracht. Maar in de
groote steden, verknaagd door het anti
klerikalismus, zijn onze regeerders er no"
verre al daarin gelukt te zijn, zoo zij er
ooit in zullen gelukken.
Het in beslag nemen van het stedelijk
onderwijs, zoo streng onzijdig, wordt be
vraagd, gcëischt door den Leuvenschen
bond der katholieke scholen Die hond over
stroomt het land met vertoogschriften, die
eene nieuwe herziening der schoolwet
vragen. Het is niet genoeg dat er in de
scholen een leergang van godsdienst zfj,
door geestelijken gegeven; heel liet onder
wijs moet godsdienstig zijn: de liberale
gemeenten zouden daarbij nog moeten de
vrije scholen ondersteunen.
Eu tot overmaat van stoutmoedigheid
nemen de katholieke gazetten niet aan dat
wij liet officiéél onderwijs verdedigen,onder
voorwendsel dat wij het recht niet hebben,
liet teil voordeele onzer partij aan le slaan!
en dat geene partij recht heeft, het als zijii
eigendom te beschouwen. Het is—zegt de
Bien Public een der misdaden van het
liberalismus, liet officiéél onderwijs van zijne
bestemming van openbaar nut te hebben
doen afdwalen om het te doen dienen tot
zijne onkristelijke propaganda.
Het is juist omdat het openbaar nut zijne
bestemming is dat het streng onzijdig moet
zijn zoo min Roomsch katholiek als pro-
testantsch of joodsch. Het moet alle gods
dienstige overtuigingen eerbiedigen, zelfs
alle afwezigheid daarvan, en daarom moet
liet gesteund zijn op de zuivere wetenschap.
Dat kunnen, dat willen de katholieken niet
verstaan. De eerbied voor hunne overtuiging
schijnt hun reeds onverdraaglijk en belee°
digend. Niet enkel eerbiedigen ze^en
zij; - maar deelen. ae
In steden en dorpen moet, volgens hen
het onderwijs Roornsch katholiek en fana
tiek zijn. Heel België een Xaverianenparochie
met waar, klerikalen. Geen godsdienstvrij
heid zooals er in de grondwet staat. Niet
waar
Maar, kerels, onze vrijheid van denken
bedekt ge met uwe zegeltjes niet.
En zeggen dat de kiezingen van 1884
hebben plaats gehad onder den kreet
Weg met de zotte schooluitgaven. De
zotte schooluitgaven Maar wij zijn er
midden in. Millioenen uit onze Staats-,
provincie- en gemeentekassen gaan in deze
der vrije katholieke gestichten. Wij betalen
het officiéél onderwijs en ook het gods
dienstig op den hoop toe Op 15 jaar tijd zijn
de toelagen vertieiidubbeld.
Zie dat is 't. De klerikalen spraken in
1884 van sparen en ze smijten al 25 jaar
lang het geld der lasten betalers door alle
vensters, als er maar vrienden achter zitten.
Stedelingen en dorpelingen moeten toe
komend jaar den kiesstrijd aangaan onder
den kreet der klerikalen in 1884
Weg inet de zotte Schooluitgaven
X.
)e vacantie loopt ten einde.
I)e vacantie loopt ten einde. De scholen
.worden weldra heropend.
Ouders overweegt rijpelijk, vooraleer gij
uwe keus doet. b
VV ilt gij uwe kinderen geplaatst zien on
der de leiding van ervaren, bekwame en
gediplomeerde leerkrachten
Wilt gij ze zien opvoeden naar de beste
en nieuwste leerstelsels
Wilt gij, dat ze eerbied voor U en voor
iedereen gevoelen
VI ilt gij, dat iu hun herte verdraagzaam
heid, broederlijkheid en eerbied voor an
dersdenkenden worde geprent
Wilt gij, dat ze een uitgebreiden schat
van onmiskenbare kennissen opdoen
Wilt gij ze zien opgroeien tot vrije, ver
standige en naarstige werkers
VVilt gij dat ze krachtig worden voorbe
reid voor den lateren strijd om het eerlijk
bestaan.
Aarzelt geen oogenblik. Zendt ze naar
onze gemeentescholen. Leve het officieel
enderwijs
Op reis zijnde, verleden oogstmaand,
doortrok ik een dorpje uit de provincie
Luxemburg toen ik eetien eigenaardigen
rouwstoet de marktplaats zag optrekken
Vooraf, de burgemeester, een goed liberaal
met den sluier omgord dan zes kloeke
'?l""lel? die eent» lijkkist op hunne foranh*
uiouiiers droegen, gevolgd van de familie
ran den overledene en een duizendtal vrien-
Jen en kennissen, mannen en vrouw m, die
len De Profondis met luide stem'aan-
ïieven anderen lazen hun rozenhoedje
le vrouwen vooral preveldon gebeden dat
let een aard had all^n baden met de
meeste overtuiging eu met de grootste be
geerte hunne gebeden aanhoord te zien. Ik
•roeg aan eeuen boer, die ingetogen en bid-
lecde den iudrukwelckendeu stoet bad zien
\oorbij trekken en het teeken des kruises
naakte
Is het eene begraving, vriend, eene
tedevaart
Ja, 't is eene burgerlijke begraving.
En inderdaad, noch priester, noch kruis.
Maar dan, waarom al die gebeden
De geschiedenis verdient verhaald te
vorden.
Op 18 Oogst wierd bijna schielijk in het
door ons bedoelde dorp, een arme werkman,
Dabe genoemd, ziek. Zijne dochter liep den
doktor halen deze kwam in der haast en
verklaarde dat de zieke den nacht niet zou
overleven. Men zou dau deu priester halen
- er hoeft hier gezegd dat Dabe sinds land
den weg naar de kerk vergeten had Do
gelegenheid voor de geestelijkheid was
uiterst schoon eene ziel was te redden.
Maar het duurde lang eer de priester zicli
vertoonde en toen hij ter plaatse kwam was
de ziel van den arme werkman reeds vóór
Gods troon om er geoordeeld te worden.
Die mac overleed dan zonder de gerechten
onzer moeder de heilige kerk ontvangen te
hebben. Kon die ziel dan in den hemel
aanveerd worden De priesters beweren
dat, als het bewezen wordt dat geen slechte
wil bestaat bij den stervende, zijne ziel
verlost kan worden door lange en vele ge
beden, en dat zij weldra, het voorgebergte
der hel, verlaten mag.
Daar de overledene toegestemd had be
recht te worden kon men geen slechte wil
bij hem bestatigen. En nochtans wilde de
pastoor hem niet godsdienstig begraven. De
familie drong natuurlijk niet aan, zooveel
te meer daar eene begraving met gods
dienstig eerbetoog, veel geld kost. aan arme
familien, ook aanzagen zij de weigering als
bepaald en toen, 's anderendaags, de pas
toor tot bezinning kwam, weigerden de
kinders van den overledene verder in onder
handeling te komen met de geestelijkheid
En t is daarom dat al de christenen van het
dorp den ouden Dabe tot zijne laatste rust
plaats vergezeld hfbbon, onder het prevelen
van vurige gebeden tot verlossing zijner
ziel. Ik wenschte, uit den grond van mijn
hert, dat hunne gebeden aanhoord wierden
want, zooals in eene lijkrede op bet k.-rkhof
werd gezegd Dabe was goed, e- riijk,
bedienstig. Hij misdeed niemand eu kende
noch naai, noch leugen Hij was de belangen
van het volk, uit wier midden hij sproot,
genegen. Hij verdedigde ze gansch zijn leven
en stortte deze gevoelens in het hert zijner
kinderen. De onafhankelijkheid van 'ziin
kar pik ter moest dezeu niet aaustaau die de
gedachte der vrijheid zouden willen ver
smachten, en, tegenover de dood, heeft
deze vijandschap blijven bestaan. Dabe was
christen en godsdienstig, hij had de hulp
der kerk gevraagd en men weigerde hem
als christen te begraven. Maar 't zijn de
schoone plechtigheden der.teraardbestelliug
niet die den doode meer verdienstelijk
maken zonder praal of pracht begraven
worden is geen bewijs dat het leven van den
overledene geen leven van eer en eerlijkheid
was, integendeel zijne nagedachtenis
teekent zich meer af als zijnde deze van een
eenvoudig er» eerlijk man.
Men spreekt er van niets anders. De boe
reu van ginder bezitten meer goed oordeel
dan hunnen pastoor: zij redeneeren heel
juist.
Wat zeggen zij het zou genoeg zft'n
dat do priester te laat kome bij bet sterfbed
opdat de doode de hemelzaligheid niet ge
nieten zou, terwijl een terdoodveroordeelde
vader- of moedermoorder. de kwijtschelding
zijner zonden en den priesterkus ontvangt,
eene laatste maal, vooraleer onthoofd te
worden, het tnisnff-r bijwoont, en verzekerd
is aan de rechterhand van zijneD hemel-
scheu vader te zitten iu alle eeuwen der
eeuwen
Eene oude vrouwe sprak Ik bad de
heilige maagd Maria opdat zij bij haren
goddelijken zoon tusschenkomen zou ten
voordeele van vader Dabe, die enkel op zijn
geweten eenige dagelijksche zonden kon
gehad hebben
Moeten de gebeden van het volk indruk
maken hierboven, dan zullen de gebeden
der geestelijkheid niet meer gevraagd wor
den, en dit is het slechtste van de zaak.
Ziehier wat dit godvruchtig blad schrijft
Het zou nochtans kunnen gebeuren dat
hier, gelijk elders, de geestelijke macht
uoodige maatregels neme die de neringdoe
ners niet zou doen lachen. Dan zou men die
duizende bedevaarders niet meer hebben
die welstand en nering op het dorp brengen.
Denkt men dat plakbrieven en aanbevelin
gen van de vijanden der geestelijkheid dit
gevaar zouden afwijken. Neen, de bede
vaart zou langzaam uitsterven. De rijken eu
de nietsdoeners zouden er hun botten aan
vegen' maar... de neriugdoeners
Zaken zijn zaken, zei vader Diericx.
Nieuwe geldstukken.
Binnon kort zullen er weer nieuwe nik
kelstukken van 25 centiemen en koperstuk
ken van 2 centiemen in omloop gebracht
worden. Daartoe heeft er onlangs in de
Munt een aanbesteding plaats gehad van
47,000 kilo koper en 6,600 kilo nikkel. Op
het einde der maand September of het begin
van October zullen de 47,000 kilo koper
vervormd zijn in tien miljoen stukken van
2 centiemen, zeg^e ,'de som vau 200,000 fr.
De 6.600 kilo nikkel zullen vier miljoen
nikkelstukken van 25 centiemen opleveren,
of een miljoen frank.
Vliegmaohienen
Dirk Karman, de broeder van den vlieger,
die zich Le Iieims z >o zeer heeft onderschei
den, heeft reeds 76 bestellingen van vlieg-
machienèn ontvangen.
Het museum van Waterloo
Ben 5 October moest de eindelijke toewij
zing plaats hebben van het hotel en de ver
zamelingen van het museum van Waterloo.
Bij de voorafgaandelijke toewijzing werd er
125,000 frs geboden voor het museum en
175.000 frs voor het gebouw. Welnu, de
verkoop van het museum zal geen plaats
hebben. Graaf Beauregard heeft uit Biarritz
aau l'Autorité van Parijs, het volgende tele
gram gezonden <r De herinneringen van
Waterloo zullen niet bij opbod verkocht
worden. De bijzonderste en echte gedenke
nissen zullen op bevel van prins Napoleon
afgekocht worden.
Een dierentuin te Brussel.
Het ontwerp in de nabijheid der Ter-
zondagsblad
^h'okoijd Zo trokken <1n,s ni<:ia -
Ouk de katholieke gazet dier streek is
uiterst gebeten op het volk van dit dorp. Ik
weet niet als het ter oorzaak is van die
burgerlijke begravenis, maar vele menschen
zijn er uit 's pastoors gratie gevallen. Zij
kunnen niet genoeg den ruggraat buigen
voor den drietuit en het blad waarvan
spraak bedreigt ze met eene straf men zal
er de bedevaart van St Rochus afschaffen.
